Kunst, letteren, enz. Keil. Katiiurliislorische Ver. AM. leiilen. Ingezonden. j.Neerlandia" opent met een gedicht op de Groote Gebeurtenis voor ons Koningshuis, 't Gedicht is van dx. Schepers. Een belangrijk deel van Neerlandia's in houd dunkt ons steeds, de inlichting door rod actio of particulieren verstrekt naar aan leiding van het vraagstuk van emigratie. Over het Nederlandsch belang in Chili ecli rij ft in dit nummer Frcderik Kompel. „Zuid-Amciika staat bij de Nederlanders over het algemeen iii oen slechten reuk, en zonder nu «als ideitbezorger te willen optre den van allo Zuid-Amerikaanseho regeerin- gen, willen wij .naar aanleiding van .een onderhoud dat wij kort geleden met den heer II. C. Knottenbelt te Rotterdam gehad hebben, toch wel eens aandacht vragen voor do republiek Chili, waarvan deze hccT Con sul-Generaal te Rotterdam is," zoo schrijft hij „Er was weldoende geestdrift en opwek kend vertronwen in liet betoog van den heer K. Ilij geloofde in do yijke toekomst van het land dat hij jn alle richtingen had door kruist en bezocht; niet met de luchtige vluch tigheid van den plcïzierreizigor, maar met den gedegen ernst van den man van zaken, van dcu ondernemenden modernen Nederlan der, die aan den oud-Hollandschen durf en ondernemingsgeest liet juiste begrip dof he den daags clio handelseisehen paart." „De Hollanders staan bij de Chilecnsche regeering hoog aangeschreven. Do weinige Nederlanders, die er ambten bekleeden, heb ben bekleed, of werkzaam zijn, hebben onzen naam en eer er hoog gehouden. In de eerste plaats wel prof. dr. Krans, wiens groot© bekwaamheden als waterbouwkundige nog steeds worden geroemd. Dan de heer C. van Mourik Broekman, hoogleeraar aan de Hooge- fichool tc Santiago, alsook de hoer Coops, luit t. z. der Ned. Marine, thans ingenieur bij do hydrographic der Chileensche Marine." „De Chilecnsche consul-generaal beseft het Hollandseh belang levendig en hij bevordert de instrooming van geschikte Ncderlandsch© krachten naar Chili. Reeds heeft hij verschil lende Ncderlandsche gezinnen als landbou wers daarheen gezonden, enkele Hollandsche geneeshccren bij de Chileensche marine weten te plaatsen en bij het marine-instituut en do marine machinistensehool te Valparaiso enlcclo Ncderlandsche leeraren weten te doen benoemen. In e»en verder bericht lezen wo minder goed nieuws voor landverhuizing naar Mexico. De heer J. de Boer, die aldaar woont, pohrijft „Hollandsche en Duitsche kolonisten staan hier over hot algemeen hot best aangeschre ven, Noord-Amcrikaansche het slechtst. Ik meen echter aan Hollandsolie arbei ders 6n kleine landbouwers eon landverhui zing naar deze republiek beslist te moeten afraden, omdat onze arbeiders onmogelijk zoo goedkoop kunnen werken als de Indiaanscho, die zich met oen zeer laag loon, slecht eten en een met palmbladeren gedekts hut, waar- bii vergeleken een plaggenhut op de Drent- echo heide soms nog een kasteel is, tevreden stellen, terwijl een landbouwer zonder wat kapitaal hier onder geheel «andere omstan digheden moet werken als in 't vaderland, daar het klimaat zeer verschilt met dat van Nederland en hij in vele gevallen vruch ten moet zaaien, die hij niet kent, en boven dien nog moet omgaan met mensclien van ander© zeden en gewoonten. Het gevolg is dat zoo iemand zich hier niet thuis zal ge voelen en alles uitloopt op een groote teleur stelling. Men meldt uit Voorburg, dat gisteren bij hot doen van herstellingen aan de Her vormde kerk aldaar, onder den vloer van de catheeh i sat Lek amer is blootgelegd de grafkelder van de familie Halewijn (het tegenwoordige geslacht der Alowijns). Tij dens het rostaurocren kwam plotseling t© zien do door gips en cement bedekte groote in arduinsteen gebeitelde zerk, bijna 3 M. in het vierkant. Na verwijdering dier be- 8taiuldeelen vertoonde zich de steen met beeldhouwwerk. Do zerk vertoont o. a. de 16 adclskwartie- ren der familie. Verschillende tijd- en weekschriften heb ben den 5 Os ten jaardag van Willem Kloos herdacht: De katholieke dichteres Albertine Steen- hoff-Smulders schrijft in een hoofdartikel van hot Centrum over Kloos: Neen, helaas nog eens, wie zulke verzen schreef, mogen wij katholieken niet onverdeeld eoren, al zouden wij het zoo gaarne doen. Want hii is en blijft toch de grootste onder .de moderne dichters, en, om nog eens mot Binnewiertz to spreken, „een rij klevende, grijpend waar hij wil, altoos grijpend goud, waarvan zijn forsche hand de beelden for meert, fijn en 6cherp, klook on groot, altoos ■yan goud, dat tinteleert op en neer in de zon." Mengelberg viert in Italië triomphen. 'jle dagbladen zijn vol lof. Zaterdagavond heeft Mengelberg een con cert in de nieuwe groote zaal van het Con servatorium te Milaan gedirigeerd en mot uitbundig sueoes. Vooral na Cesar Frauck'a, „Psyche'* en .de öde Symphonie van Tscliai- kowsky, heeft liet talrijk publiek onzen land genoot met geestdrift toegejuicht. Hollandsche kunstn ij verheid in het buitenland. In bet Kunstgcwerbe-Museum te Zürich zal eindo Mei een keuzo-tentoonstelling .van Hol landsche kunstnijverheid geopend worden. Daartoe door do directie van hot museum uitgenoodigd, zullen W. Penaat, Jan Eisen- loeffel, Van der Hoeff (De Woning, te Am sterdam), II. P. Berlage en Jac. van den Bosch ('t Binnenhuis, te Amsterdam), met ten achttal complete kamerinrichtingen, be nevens metalen en aardewerken voorwerpen, uitkomen. Onder leiding van laatstgenoem de zal een .en ander .ter plaats© .worden ppgesteld. Het naderend roisscizoen brengt reis-lec- fcuur. Het tijdschrift „De Holland-Express", 't (officieel© orgaan van het Centraal Bureau ypor .Vreemdelingenverkeer, geeft allerlei verleidelijke vergezichten weer uit de Alpen. Een reis in het Thüringerbergland volgt daarop; afbeeldingen van den Wartburg zijn tusschen den tekst geplaatst. Voor een reclame van belang zorgde de badplaats Vichy. Een keurig ingebonden boekje met overvloed van illustraties toont de gansche inrichting en den omtrek vali het Badhuis. Van welken omvang dit zoo weelderig in gerichte Badhuis is, blijkt uit het cijfer zijner gevellengte van: 170 M. Een zaal voor Mccanotherapie merken we onder de illus traties der vorstelijke inrichting op. Ver. van Letterkundigen. De Verecniging van Letterkundigen zal den 6den Juni haar jaarlijkschc algemeene vergadering houden te Amsterdam. De „Modedeelingen", die deze oproeping brengen, bevatten een uitvoerig rapport be treffende de onderhandelingen inzake het contract van uitgaaf. Op de jaarvergadering zal de heer G. van Hulzen de kwestie inleiden der „coöperatie van schrijvers tot het uitgeven van hun werken", naar het voorbeeld der Mercure de France, die daarin geslaagd schijnt. Dr. P. H. Vjin Moerkerken Jr. zal spre ken over het boek en zijn versiering. Muizen, dio eon zinkendsehip ontvlieden? Het heeft er veel van, als men ziet hoe al Roy aards loach ten naar andere gezel schappen trekken. Nu Phine Beider weer. We lezen: Met 1 Sept. is mej. Phine Beider weder verbonden bij Do II ages pel ers, onder leiding van Eduard Verkado. J. de Koo. f De heer J. de Koo werd in 1841 te Mid- delie geboren en was aanvankelijk predikant in de Ned. Hervormde kerk. Do journalistiek trok hem aan, waarom k\j de toga aan den kapstok hing en oen betrekking aanvaardde als redacteur van „Het Vaderland." In het jaar 1882 richtte hij het dagblad Ue Amsterdammer" op en bekleedde tot 1894 de functie van hoofd redacteur van dat blad Wegens verschil van meening met do toenmalige eigenaars trad hij met do gansche redRCtie at on stichtte „Het Dagblad," oen orgaan dat het slechts drie maanden kon bolwerken. Groote bekendheid heelt De Koo zich ook verworven als hoofdredacteur van het week blad „De Amsterdammei" (De „Gioene"), waar van hij, aanvankelijk met Justus van Maurik, later alleen, de leiding had. Als toonool8chrijver maakte Do Koo in 1897 opgung mei: „De candidutuur van Bommel, verschenen ouder het pseudoniem Dr. Juria. Winder succes had hij met zijn looneelatukken „l'obias Bolderman" en ier ton," welke later verschenen. Wegens voortdurende ongesteldheid moest de hoer Do Koo in den zomer van 1907 het hoofdredacteurschap van „De Amsleidamm.r" neerleggen, otschoon bij nog nu en dan bij dragen aan het wookblad zond. IJ ij vestigde zich toen te Luik, waar by thana is overleden. Volgons achterstaande advertentie houdt do Afd. Leidon der N. N. V. Maandagavond 17 Mel a. 8. In „hot Nut" baar 5de gowono vergadering in dit jaar. Bohaive een nadere bespreking over een excursie mot Pinksteren naar Te-sel en natuurhistorische inedodeelingon dor leden, zal een der populairste sprekers op natuur historisch gebied, de hoor E. Hoimans, een der redacteuren van het bekende tijdschrift „de Levende Natuur" te Amsterdam, een voordracht houden over „Mimicry, d. w. z. „hoe door nabootsing van kleur, vorm of uiterlijk vele dioren, hoogere zoowel als lagere, en in geringere mate ook planten zich voor hun vijanden kunnen verbergen." Voor belangatollonden in deze voordracht en voor hen die eens kenni» willen maken met deze Vereenigmg, zyn gratis toegangs kaarten te bekomen. Kamerverkiezingen. Door de Vrijzinnig-Democratische Centrale Kieavereeniging in hot district Gouda ls jhr. mr. W. T. C. van Doorn candidaat gosteld. Christelijk Historische Unie. „De Nederlander" deelt het volgende mede: De vergadering der Christ.-Bist. Unie te Utrecht heeft, na langdurige besprekingen over de by de verkiezingen te volgen gedragslijn met 98 tegon 7 stemmen de volgende regelmg goedgekeurd: le. De zittende leden der drie rechtsche par tyen handhaven. 2o. In de ln 1905 verloren districten de party steunen die ze verloor. Se. In de groote steden de beslissingen aan de plaatselyke besturen overlaten. 4e. In de nieuw te veroveren disticten zyn do partyen tegenover elkander geheel vry. Eveneens werd instemming betuigd met hst voorstel van het hoofdbestuur, om den komenden stembuBstryd to voeren tot be houd van het Kabinet Heemskerk; By de besproking van eükele speciale wen- schen werd uitgesproken, dat ook de Unie wil meewerken tot voorziening in de bestaande volksnooden, dat hare ln het program om schreven beginselen daarby richtsnoer zullen zyn, doch dat die beginselen niet zyn uitge werkt op alle puuten van practische politiek, die aan de orde kunnen komen, terwyi andere, ook gewichtige punten niet in zoo recht- streeksch verband staan met die beginselen, dat daaromtrent geon verschil van govoelen tusschen haro leden mogelyk zou zyn. De Unie laat in dezen aan hare leden groote zelfstandig heid van oordeel. Door mr. dr. Schokking werd er op gewezen, dat in dezen vooral alle eenzydigheid diont te worden vermeden, en dat men, eprokende van volks-nooden, vooral de belangen van den middenstand niet voorby moet zien. Deze woorden vonden barteiyke instemming. „Do Nederlander" zegt voorts: Van zekere spanning tusschen do beide stroomingen, die zich tot de C.-H Unie hebben voroenitfd, was niets te bespeurenintegendeel harteiyke samenwerking, en bereidwilligheid om elk misversiand uit den weg te ruimen. Sm do Sled. Werkinr. ziju opgenomen: DATUM. DAQM. Volw. M». Kin- dorar 2 H 2 Mei. Zendag 42 11 68 3 Maandag 47 8 66 4 Dinsdag 61 9 60 Woeuedftg. 54 9 63 6 Doudordug 62 6 67 1 Vrutlaj 61 0 60 8 Zaterdu- 60 8 68 Aan ï,e*den« Znldwestergren» op den avond van SO ltSei te 11 uren. Naar Den Haag, korf ik dezen avond niet gaan, zoo grasg had ik eoo kykjo genomen in de van licht glanzende Ho«'stad. Nog stra len haar verlichte straten, pleinen en gevels eon zee van licht uit op de feestvierende menschendrommen, op alles in en rond Den Haag ook op do wolken boven Den Haag, die zich wal ietwat dreigend samenpakken, den hemel donker befloersen, geen sterren- schyn laten doorstralen. En ik dacht, die wol ken kunnen me tot splsgel zyn, me een beeld geven van den lichtgloed, die Den Haag vervult. Ik wandelde oven voorby Wou- torenbrug, naar de plaats waar de spoordyk den weg Jangs den Vliet kruist, een donker, hoog punt, waar Zuider- en Wester horizont in broeden haltkring vry on open liggen voor het oog. Een gouden lichtwolk, laDg gerekt, niet onb9langryk breed, zag ik zich uitstrek ken boven de plek, waar 's Gravenhage ligt, zwak verlichtte haar lichtgloed het voor me liggend landschap. Donkere scherp geteeken- de silhouetten van huizen en boomen begrens den in onafgebroken iy, als miniaturen, den gezichteinder. Ik dacht aan het licht, dat, na zonsondergang, by bewolkten hemel, zoo lang kan nagloron als 't zomert yd is en de zon niet diep onder de kimmen daalt. Goud getint waien de randen der golfvormige wol kenlagen, die de ruimte vulden tusschen de gulden hemelplek en d© lichtgrijze lichtkap zich welvende boven Leiden. Zuidwaarts, naar linka eindigde de lichtwolk fyn gepunt, zich verliezend in het verre, verflauwende licht waas boven Delft en Rotterdam. Naar rechts, westwaarts omsloot oen pikzwarte hemel- strook het heldere schynsol met scherpe lyu, duidoiyker uog doende uitkomen het contrast. Zóó zag ik 't spiegelbeeld der feestvierende stad in de wolkon en, alleen in den nacbt, voelde ik mee de vreugde, die haar vervult en waaraan ze zoo schitterend uiting geelt. V. d. Bakkerswet. Wreedaardig Vervoer. Leiden, 8 Mei 1909. Geachte Heer Redacteur 1 Ondergeteekonden verzoeken u beleefd een kleine plaatsruimte in uw geacht blad, te- vons by voorbaat onzen vrelgemeenden dank. Gisteren, d.d. 7 Mei j longeveer acht uren 's morgens zooals gewoonlijk den Stati onsweg passeorende, mossten wy mot leedo oogen aanzien het onbarmhartig vervoeren van nuchtere kalveren op twee handwagens geladon. Alle w.aren maar naast elkaar „ge gooid", wat voor iedor Yoorbyganger een yzig gezicht moest opleveren. De een waf al suffer dan de andor, zoodat verschillende, onmachtig deo kop lieten hangen. Zou hier niet de mogeiykheld bestaan, dat zulk vervoer verbeterd werd? Zouden juist zulke dieren niet in de bestaande voowagens kun nen vervoerd worden? Zou ook niet de hier bostaande afdeollng, tot bescherming der dieren een nauwlettend oog willen geven voor dit noodelooa vervoer? Uw dw. Dnn. 8. P. WIELINGA en G. A. v. VEEREN. Thans is bij de Tweede Kamer een wets ontwerp ingodiond tot beperking van Zon dagen rbeid en nachtarbeid in broodbakkö rijen. Voorgesteld wordt te verbieden dat bak- kersarboid wordt verricht: a. des Zondags, b. des nachts en c. op den dag volgende op dien, waarop bakkersarbeid gedurende de laatste tweo uren van den nacht geoor loofd is. Het verbod van bakkjersarb4id (geldt niet gedurende de laatste twee uren van den naoht: a. op Zaterdag, b. op vijf an dere dagen in het kalenderjaar en c. op verdere dagen, indien daarvoor vrijstel ling is verleend. In ten hoogste drio nachten in een ka lender jaar, doch in eiken nacht gedurende niet meer dan drio uren, mag bakkersar beid worden verricht. Van deze bevoegd heid mag slechts gebruik worden gemaakt op uren, niet met den Zondag (of met den Israëlietischen Sabbat-h) samenvallende. Deze hoofdbepalingen van de wet wor den door den Minister van Landbouw, Nij verheid en Handel kortelijk toegelicht. De Minister wijst op het zeer J>ijzonder karak ter, dat de aandrang bezit, die uit de be trokken klingen komt om bescherming door den wetgever. Hij meent, daarom blijkens zijn Memorie van Toelichting, dat er m d-zn een bijzondere reden ia om spoed te maken no sinds jaren het verbod van Zon dags- en nachtarbeid in den kring der bak- kersgèzellen een algemeene wensch is, ter wijl ook een goed deel der bakkerspatioons niet alleen dien wensoh deelt, maar met de gezellen alle pogingen in het werk neeft gesteld om te trachten de openbare mee ning ten gunste van doze hervorming te stemmen. Tot nadere toelichting van het ontwerp vestigt de minister de aandacht op de vol gende punten,. i liet nieuwe stadhuis te Kassei. Dit indrukwekkende gebouw werd ontworpen door den architect Koth, te Dresden. De fontein op het ter ree voor het stadhuis is eeu geschenk van een particulier» De Minister heeft gemeend niet te moe* ten beantwoorden de vraag, in hoeverre in het algemeen beperking van den arbeids tijd in bakkerijen bij de wet noodig ia. Vooreerst omdat, is Zondags- en nacht- arbeid verboden, er geen aanleiding is om ten opzichte van de bakkerij een beslissing te nemen buiten verband met de beslissing, die zal moeten vallen omtrent den arbeids tijd van volwassen arbeiders ook buiten dat bedrijf. Voorts omdat de in te stei'.en bakkersraden kostbare voorlichting zullen geven omtrent den feitelijken toestand, de gewenschteu verbeteringen en de juiste mid delen om die tot stand te brengen. Einde lijk omdat de vorm der voorgestelde rege ling het ongcwenscht maakte om hi0raan te' verbinden een regeling voor den art»-;wf der gezellen, die van ander karakter zi u moeten zijn. Na ernstige overweging heeft de Mmis ter verbod van arbeid in het- bedrijf geko zen als den vorm, die naar vrjn me«m r-g alleen doeltreffend is. Verbod van arbeid alleen voor de gezel len zou bij de eigenaardige verhoudingen in het bakkersbedrijf een omkeer ten ge volge he'bben, waarvan de Minister de ver antwoordelijkheid niet zou durven dra gen. De bakkerij werkt niet m voorraad maar brengt voort met het oog op onmiddollijken afzet aan de verbruikers, die uit den aard der zaak gaarne in de gelegenheid zijn versch brood te verkrijgen. Een regelmg, die den grooten ondernemingen de nacht rust zou opleggen en vrijheid zou laten aan al die ondernemingen, waarvan de omvang aan den zelfarbeid van den patroon e. i belangrijke beteekenis geeft, zou bezwaren met zich brengen, waarvan de Minister vreest, dat zij overwegend zouden blijken. Een andere regeling is de ploegverwisse- ling, waarbij zou worden toegestaan een arbeider om de week nachtarbeid te laten verrichten. Deze regeling zou uit den aard der zaak weer zeer groote bezwaren met zich brengen voor het kleinbedrijf, terwijl zij voor het middel- en grootbedrijf, waar dit wellicht geen bezwaar zou ontmoeten, niet meer zou zijn dan een gebrekkige maatregel Immers levenslang om de an dere week den werkelijk vrijen Zondag en de normale nachtrust te moeten missen, werpt een schaduw over het leven, waar van de beteekenis niet te gering moet wor den geschat. Dat de contröle in hooge ma te bezwaarlijk zou zijn, indien al mogelijk, wordt hier alleen aangeteekendook dat de regeling een prikkel zou zijn tot het in dienst nemen van losse arbeiders, con be zwaar, dat moet wegen. De Minister heeft dan ook gemeend den vorm te moeten kiezen van verbod van ar beid voor het bedrijf en hetgeen geschied is na de openbaarmaking van zijn plannen heeft hem bevestigd in zijn meening. Wel is tegen die plannen verzot gekomen, maar alleen van de zijde van die ondernemingen, waar de ondernemer zelf aan den eigenlij ken bakkersarbeid geen deel neemt. Daar entegen is hem van de zijde van die werk gevers, die tevens bakker zijn, bijna niets toegekomen dan aanmoediging. Het be zwaar, dat tegen de voorgestelde regeling geldt, wordt door hem niet licht geacht. De vrijheid van arbeid is voor den burger een goed, waarop niet lichtvaardig inbreuk mag worden gemaakt.. Maar waar het ge* bmik van de vrijheid door enkelen de nor male levenswijze van duizenden anderen i£ gevaar brengt, daar komt de plicht van den wetgever om die vrijheid te beperken. Bij de ontworpen regeling wordt ook invloed op de bestaande verhoudingen tug schen groot- en kleinbedrijf zoo gering mo'j kelijk. Voor zoover het grootbedrijf inge richt is ris oontinu-bedrijf zal het schade lijden, maar deze inrichting is noch door technische, noch door economische eischen voldoende gerechtvaardigd om daarvoor toe te laten, dat op de normale Zondags- en nachtrust van vele duizenden inbreuk wordt gemaakt. Dat bet grootbedrijf alleen als oontinu-bedrijf zou kunnen bectsan, is niet aannemelijk. In verband hiermede heeft <le Minister gemeend de instelling van bakkersraden te moeten bevorderen, waarin werkgevers en arbeiders onder een voorzitter buiten het bedrijf gelijkelijk vertegenwoordigd zouden zijn. Door deze raden is het mogelijk aan de regelmg de noodige soepelheid en plooi baarheid te geven, ten aanzien van begin en einde van den nacht, en het aantal uit- zonderingsdagen, waarbij plaatselijke over wegingen van beteekenis kunnen zijn, ter wijl daardoor tevens bet middel is gegeven om aan die bakkers, die alleen hun bedrijf uitoefenen en tevens geen invloed oefenen op de bedrijfevoorwaarden van anderen, de vrijheid van beweging te laten, waarop in-> breuk dan niet gegrond zou zijn. Ten einde de behandeling van deze zaak le vereenvoudigen en daardoor te bespoe digen, heeft de minister het geraden ge acht, dat nadere regeling der bakkersraden zou worden voorgesteld in een afzonder lijk ontwerp. "Foor de invoering van het ver bod van Zondags- en nachtarbeid zal een' overgangstijd noodig zijn, binnen welken de instelling der bakkersraden haar beslag krijgen kan. Aan de memorie van toelichting is eefi overzicht toegevoegd van den tekst der wetten, welke in Europeesche staten den nachtarbeid van bakkers verbieden. Schiedam, 10 Mei. Moutwijn MO. Jonevei ƒ14. Commissie f 0.25. Stemm kalm. Spoeling ƒ1.80. Graan-Spiritns ƒ17 26 a f 17.60. Melasse-Spiritua ƒ16 26 a 16. Ruwe Spiritus ƒ8. Oudewater, 10 Mei. Marktbericht van beden. Kaas: Aangevoerd 102 partijen, 6100 stuks, wegendo 25575 K.G. let» soort van ƒ26 tot ƒ28, 2do soort van ƒ22 tot 24. Handel matig. Zwolle, 10 Mei. Paarden. Op de heden alhier gehouden Paardenmarkt waren 746 «taks aan do lijn. Men besteedde voor Werkpaarden lste kw. ƒ350 a ƒ650. id. 2de kw. 200 a 360; Enters 176 a ƒ240; Ponny's 60 a ƒ230. Paarden voor do slachtbank ƒ45 a ƒ76. De bandel was slap, weinig vreemde koopbeden waren aanwezig. Londen, 10 Mei. Wo). De veiling blijft zioh steeds kenmerken door een levendige atemmiog. De prijzen kenden zich flink bandhaven. Aange boden werdee «iroa 13,000 en verkooht 12,000 bn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1909 | | pagina 6