iAMMOND"-SCHRIlFIHACHINE
m- GOÜPOH-MAaAZIJH,
jeo. 14969.
LlSEIDSCfH DJLföBXsJLD, ÜME&sdag1 3 Bec@1s1.be2r. Tweede Blp^d.
Aui£0 i@ö3,
Tweede Kamer.
Vervolg Advertentiën;
afgelezen Tijdschriften,
Br. ^EöLEMia
niet te Consulteeren.
2SOO Gld. ter leen,
IPassrdL
Openbare ïerkooplng.
HouMy&piny.
HOLLANDSCHE THEEVERBRU1K-VEREENIG1NG, AMSTERDAM.
DRINKT ejS® Uitsluitend verl.rijghaar bij
ÜZE THEE.
J.
L BIJüHyiS,
Roagsiraat 5.
te koop.
ieekbiad voor de ieuyd.
0. VER8NESJ,
Fai^el-öökes.
D. Eu ^Sli^TJES,
Firma Wed. E. J. WIJNTJES.
Hakta&at,
LeiiSscfie iegrafëRis-Snilernemlng „PIÈTflS".
Shat. sin Tii©üÊi a fOJS p. flesch.
-©^8aey Si Esièplis a f p. flesch.
A
xxxoi: direct zo 3a. o.'xr
1-2S9 24 AgentenGESRs. STRAATSBURG, „öa Leidsche WielnjscJool".
Zitting van gist'ern&middag.
Begrooting Binnen 1. Zakoo.
Hot ctebat over do begrootang van Bin-
■Milandscho Zak«n, on wel over de afdeel ing
Cagcr On-dervrijs, wordt vervolgd.
De heer K e t o 1 a a 1*, zijn Vrijdag afge-
t>r©kcm rode voorteebteEide, betoogde, dat
bet, bij de salariewcteRink beschikbaar go-
itoldo geld voor de verbetering van do on-
ierwijzersaalairêfrs&n, door verschillende ge-
ueonten niet gebruikt wordt voor het dctól.
Jok leggen do verschilIc-nde Gedeputeerde
3fcateh de wot verschillend' uit.
Hierna oritieeerdo spreker, dat, waar de
Kroon herhaaldelijk, als Strijdig met do
et, vernietigd heeft alle g«meento-voror-
[oningcn, waarbij do gehuwde onderwijzeres
lot ontslagname genoopt wordt, do gemeen-
!oraad van Rotterdam bij motie uitspreekt,
lat do gehuwde onderwijzeres haar ontslag
liont te nemen, en als gevolg daarvan een
:ohuv/do onderwijzeres tot cntslagnemen ge-
oodzaakt heeft. Dat ontslag hoopte hij dab
minister dus ook ter vernietiging zou
joordrngen. Bij voorbaat b?streed' hij verder
rentueele opneming in do wot van een be-
ialing, den gemeenteraden recht gevendo
?t ontslag oonor onderwijzeres op grond
nt aii huwt.
Spreker keurde af de bekende Drenlsohe
icaestio betreffende de proefneming met
Openluchtspel. Tegen do proof zolf had hij
en bezwaar, maar zijn grief gold dat mi-
itairrn waren aangewezen cm, in de school,
"jan gymnaatiekondorwijzors in tegenwonr-
pgheid der kinderen onderricht in open-
lehtepel te goven. Dit aohtto hij in hoogs
iate onpaedagogisch en hij zou daarvoor in
plaats willen stellen Zate-rdagraiddiag-our-
lussen te goven door gymnastiekondorwij-
;ra of -leeraren aan onderwijzers of onder-
[ijzeressen.
Do heer Verhey yatte de neutraliteit
01* op en-bare jïdhool niet zóó op, dat ieder
Bijbelseh verhaal zou moeten worden gn-
preord, maar was t-egc.-n het brengen van
Ion Bijbel in de school. Spr. waa voor uit
reiking van den leerplichtigen leeftijd tot
jaren. Voorts drong hij er op aan, dat
0 regcering meer zou doen voor de lioho-
Lelijke opvoeding der jeugd. Do raeerbe-
|p roken openluchtspel proef had sprekers in-
©mraing niet
De heer VanWijnbergcn verdedigde
6 Ministers standpunt in zake het Lager
Baderwijs in de gegeven omstandigheden:
n korten tijd, dat het ministerie pas is
igetrodon en den financicelen toestand des
jijks.
Spr achtte het onbegrijpelijk, dat men
n Minister neiging tot heropening van
eten schoolstrijd toeschrijft». Mfcn 'krijgt
terder den indruk, dat, do linkerzijde bozig
een ouderlingen schoolstrijd te openen,
por het nie/uwo element, de standenscho-
n, dat de oen wel. de nnd^r niet wénscht.
Do schoolstrijd is uitgestreden. Of do blij-
ndere dan wel do openbare school regel
zal zijn, wordt ten Blotte tooh niet door
de GrornJwet, matar door de vrija moateohap-
pij uitgemaakt.
Spreker verwRdhftto van deo lieer Bob,
dio in do Hamer en daar bui ton een invloed
rijke) positie innoemb, d«tt hij dion invloed
zou s-actwondea om het woderoaEbranden
van den aahoolfitrijd fce voorkomen. Mom hij
©isohte hot reoht op voor allo ouders om vrij
te blijven in hot kiescn vaü hetgeen rij voor
het sielshcil ven hun ki&doron het beste
aohtea, Yoor beide bakken van onderwijs
openbaar en bijzonder vroog hij van de
Re^eeskug gelajkstelimg.
Do heer Schok ik ing sloot ®oh aan bij
den aandrang naar verbetering van de
Bijks-nor maallessen; ontkende aneaulijko
oonenraaatie bij het to«i«rteii van laerlihgen
op do openbare en noutral© sehool cn slpot
zich, ten aanzien vau den lcoiplieht, bij
don h««r Kooien a«*n.
Zeer breedvoerig wijdde spreker uit over
rijn standpunt tegenover hot bijoonder en
het openbaar onderwijs, uittcnaetbende, <d®t
liet bijzonder ooaerwij-3 ni*b is goqualifi-
oeerd Christelijk en bat, opentbaar onderwijs
ni«t gequoJificeerd oa-Ghriabelijk q*ag zijn.
Verder batoogde spreker, dat de school
eeu groot© factor is om de tiiohtelooehojd
bij de jeugd tegen te gaan.
Spreker hoopte, dat hot streven er op
gericht zal rijn, do/t door bot gebruik van
Bijbel en gebed op de openbare school hot
onderwijs «sl worden dienstbaar gemaakt
aan opleiding tot christelijke en maat
schappelijke dfeugden.
Do heer Godman Borgosius be
pleitte krachtig verlenging van den leer
plichtigen teeffcijd tot 14 jar on met daarna
vörplioht her liaJingaonder wijs. Hij hoopte,
dat de Minister zou verklaren, cïat hij van
een dergelijke uitbreiding van do Leer
plichtwet niet meer afkeerig is.
Spleefeer zotte uiteen dat de zedelijke vor
ming van hot kind zeer zou gebaat worden
door drio hoofdzakenvereenvoudiging van
de leerstof zoolang do leerplicht nog niet
Is uij^ï.-breid; betere opleiding, on meer
activiteit;' eek. bij het sohoolfcoeaiohib, om on
derwijzers die hun taaJk, hun ale zoodanig
opffiMgd bij artikel 30 der L. O. Wet, te
veel uit hek oog verliepen, daarop te wij
zen en op verbetering aan te dringen.
Spreker zet liever voor de klas een onder-
wijser met minder lseikïrachb maar des te
meor karakter.
Maar bagcaioyar d^p heer Lobman be
streed spreker dftt getaoomd artikel 85 zóó
zou moeten uitgelagd Worden, dab do open
bare sohool zou worden een surrogaat van
do orthodox*cho scholen. Spreker wenschte
or ten slotte tegen op t$ komen, dat abso
lute neutraliteit allo godsdienat-b«grip zon
uitaluiton.
Do heer T y d o m a n achtte hot ooswcblik
gunstig, waar de woh-Kuyper oersfc kort in
werking is, ten aanzien van het gelicele on-
derwijs-vraa^etuk een afwaolitendo houding
aan to nomen. En voort,s mo t do arbeid van
de ineenschakelings-commissio nog bekend
worden.
Een nieuwe schoolstrijd word door spreker
niet gewons-okt, ook niet door de overige
linkerzijde. Rwdien men dat van reohbs
meent, wees apreker op hot, bevreemdende,
dat thans van rechte het Uni&-rapport 200
asor op den voorgrond gesteld wordt. Wie
niet blind ia, kan d^ar cte bedoeling wel van
rion. Indkn da ondorwijewet-Kuypsr blijken
aal te veel aan te tasten de grondwefteHj-ke
waarboa-gen voor gosd onderwijs, dan aai
bet tot eeo. herziening dier wet mostea ko
men. Sprelcer teon rich overijfODg vereeni-
met h©t staacHpunt. door minister
Hs^nokerk in zake dc neutraliteit ingfeno-
mön. Spreker zou niet als regel willen, dat
per se het onderwijs in de Bijbeteehe geschie
denis en hot zingen van oen (Fsalm van de
school werd geweerd, maar minister Rink
heelt dit van achter de regeeriBgsfcafel ala
«Jgemeenen resr.l vwkóödigd. Dal; keurt
spreker nteb goed. Daarom keurt hij goed,
dat do tegenwoordige minister zich van dio
verklaring van zijn ambtgenoot losmaakt.
Vender betoogde e preker, dat de school niet
moet worden misbruikt, als propagandamid
del voor do verschillende stokpaardjes en
liefhebberijen op oploidingegebiod.
Do heer De Waal Malofijt verde
digde het afstaan van leegstaand® gemeente
lokalen aan bijzondere sohoolvereenigingen
voor haar ondcrwije. Spreker k \-oor ver
scherping van tk> leerplichtweb, wanneer
daarmede beoopd wordt het verkrijgen van
meer effect van deze wob. Maar gaat mcD
tot reracherping over, dan dient een scherpe
scheiding gemaakt te worden tusachon rela^
tief en absoluut schoolverzuim. Tegen dit
laatstgenoemde behoort vooral scherp te
worden opgekomen.
Avondvergadering van Maandag.
De U i n i s t o r van Binnenland-
8oh<i Zaken komt op legen het verwijt,
dat lttj ontwijkende antwoorden heeft go-
geven in zijn memorie van antwoord. Aan
den heer Ketelaar vraagt de Minister, wat
deze nu eigenlijk wil. Is de bedoeling, dat
do onderwijzers zulten vormen een repnbli-
leoinscho school, of wil hij, dat de school
hoofden zich wat meer zullen bemoeien met
de onderwijzers? Op verschillend© vragen
van den heer Kotelaar heeft de Minister
roods vroeger geantwoord op een vragendag.
Zoo kwam o. a. do vraag van dan heer Ke
telaar jl. Vrijdag, 18 jaar na do vaststelling
van het bedooldb artikel uit de onderwijs
wet. (Daverend gelach.).
Of de schoolstrijd zal heropend worden,
hangt eleohtvs voor een klein deol van den
minister af, want mon heeft gezien, dat na
afloop van den strijd om de wet-Kuypor
toch in 1905 dp schoolstrijd een grooto rol
hc.effc gespeeld. Of de schoolstrijd heropend
zal worcfen, hangt ai van do hee-ren, dio den
strijd zullen v00ren. Do toekomst zftl moeten
bewijzen, of de minister in dien eventueel en
strijd als arbiter aal optreden. (Gelach).
Omtrent de neutraliteit is de minister
hst ©ons met de heeren De Waal Mal ©fijt cn
Tydema-n. (Daverend gelach). De minister
wil zich aan de wet houden en zich onthou
den van hot plaatsen van een etiquet van
christelijkheid op de openbare school. In
verband hiermede behandelt dis minister het
voorgevallene te Groot-Ammors en betwist,
dat daar iets onwettigs is gebeurd. Als heb
noodig is, zai de minister een aanschrijving
richten, tot het schooltoezicht, om het on
derwijs meer aan te sturen op ontwikkeling
eter christelijk» en maatschappelijke deug
den. Do minister zal onderzo-:ken, ia boe-
verre het Thaic-rapport zal kunnen worden
Verwezenlijkt en gaat thans op dete quaos-
tte niet verder in.
Zijn zienswijze aanstaand© het bijzonder
onderwijs is voHcencl'o bokend. Dc vraag of
het Unie-rapport in de wetgeving moet wor
den opgenomen, zal voorshands en voorioo-
pig niet horesügpnd kunnen beantwoord
worden. Dat do wcb-Kuypor ccn wraakne
ming zou zijn geweest tegenover de linker
zijde is niet waar. Nooit is aan wraak ge-
dnbkt ook niet door spr. (Geroep links ho
holl)
Het, gezegd© van den heer Rocdhuyzan,
dab de subsidies geen blijvertjes zullen zijn
begrijpt de Minisfcsar niet. (Gelach). Hij ont
kent, dat er in zake de toelating op de
sphool deloyale concurrentie zou zijn tus-
Eclien bijzonder cu openbaar onderwijs. Bij
een herziening der Leerplichtwet zal men
aan deze zaak aandaoht schonken.
"Wat het voorbereidend onderwijs aan
gaat, zegt de Minister niet afkeerig te zijn
van oen principieel© regeling, maar hier
dreigt weer heb gevaar, dab men te veel van
boven af zal regelen. In ieder geval zal deze
zaak in onderzoek worden genomen Indien
het kan zal do Minister gaarne medewerken
in zake de vermeerdering van leerkrachten
op do kleine scholen. Voor verplicht herha-
liügsonderwijs gevoelt do Minister niet veel.
De mogelijkheid van aansluiting van het
li^rhalingsonderwijs bij hot vakonderwijs zal
worden nagegaan. Heb is niet verboden aan
cte gemeentebesturen om schoollokalen aan
do bijzondere eoholen te verhuren, mits zulk
verhuren niet neerkomt op verkapte subsi
die.
Heb vroeger uitbetalen van de subsidies
aan de bijzondere scholen is een moeilijke
zaak, dio noch door dio wct-Kuypcr, rocii
door de wet-Maekay is opgelost. De verschil
lende kritieke punten, thans door den Mi
nister besproken, zullen bij de herziening
der ongevallenwet ter sprake komen. Dc
Minister hoopt thans niet te veel te hebben
beloofd. (Gelach).
Stemmen: Neen, daar behoeft u niet be
vreesd over te zijn.
Do Minister zegt, dat hot rapport dor
inecnschakelingscommissie voor hel einde
van 1909 wordt tegemoet gezien. Dit rapport
moet worden afgewacht vóór belangrijke
maatregelen tot stand te brengen. De Minis
ter voelt niet veel voor verlenging van den
leerplicht tot heb 14dë jaar. Aan do verbe
tering der normaallessen wil de Minister
zijn kracht wijder). Voor steun aan gecon-
oontroerde bijzondere norma?llossen voelt de
Minister natuurlijk veel, maar ook dit is een
zeer moeilijke zaak. Hij zal onderzoeken of
cr wat aan te doen is. De uitvoering van de
wot-Rink gaat buiten den Minister om. De
klachten over de Rotterdamsohe motie (ont
slag gehuwde ónderwijzèressen) b'ehoorea
hier niet thuis. Deze materie zai moeten lei
den tob wettelijke regel te g. Oppoaitie tegen
't geven van onderwijs in cpanlusfetepelen,
gelijk dat iu Drente is geregeld, komt den
Minister vi jr<d voor. Het wat& coa poging
om dat cï.ttenrijs beter tob zijn recht to doen
kooien, helden moest worden toegvjuicht
door hen, die eon rel kal ©gar won aohen. De
Minister meent hiermeda de voornaamste
punten te hebben beantwoord.
De heer ïroeistra verduidelijkt te
genover den heer Schokking, hetgeen hij
heeft gezegd over den onderwijzer in en
buiten de sohool. Ds paedagogiicho tact van
den onderwijzer hangt af van de opleiding
cn oritezikkaimg en heeft zijn toon
niets te maken. Spr. houdt vol dat er in
do liberal© kringen eon zwenking naar dc
bijzondere school is waar te neroeu en oon-
clndeerdo ton stel'te, dat wij mo@ten komen,
ix>fo ecai algcnieene volksschool, waar allo
kinderen des volks elkander ontmooton.
De heer Bos, R o o d h uy z 0 n en De
Savor nin Lobman replioeeren.
Voorla replioeeren neg «de heeren ter*
Laan, van dor Molen, van W ij n-
bergen, Goeman Borgesius,
T y d c m a, K 0 t e 1 a a r eu Soho k-
k i n g, waarna- de Min. dupliceer. onder
aanwezigheid van slechts rijf kamerleden.
Verschillen do *-'tey.s waren, rolgena
hem, teleurgesteld. Spreker ziet- geen kans
hen to bovreciigen. De heer Bcodhir, zen heeft
geklaagd: we krijgen op eieren minister-geen
vat. Dat iq ook niet nocdig, dat da hceren
vat op mij krijgen, zei de spr. Hij co esta
te, or t u; t er ccn zeker strevc-n ontwaakt o:n
c'.cor een bepaalde wetsinterpretatie het ka
rakter der openbare school tov veranderen.
Zijn opvatting van het Unie-rapport komt
volkomen overeen met dio van de goheeJc
reohterzijde. Wij willen volkomen vrijo
scholen, zegt do minister, maar wij weten
dat wc daar thans nog niet toe kunnen ge
raken.
Subridio-vcrhoogiüg voor de normaalles
sen wil spr. nader overwegen. Maar zijn
begrooting wijst toch reeds een aanmer
kelijke Y'crmecpJdering voor het onderwijs
aa.11. vergeleken bij het vorig jaar. Met de
regeling der openluchtspelen in Drente
maren de inspecteurs voor het lagr-r on-
i.l er wijs zeer ingenomen.
De a^lgemeen0 baraods:a,gingen
ofdeeling Lager Onderwijs, we slo
ten, waarna de vergadering te kwart vóór
één en werd gesloten.
Herlenmiddag te 12 uren voortzetting.
Voetbal.
Utreelit: D. 0.8. -Swift 3-0.
Amsterdam T. 0. G.-Keerlandla 6-0.
Reserve 2e klasse.
Rotterdam: D. V. S. II- Concordia II 8- 1.
Spatta III Ajax II 2 0.
Boker-competitle.
Amsterdam: R. A' P.-Concordia 5-5,
na een kwartier verlenging.
Ëen Leesgezelschap biedt zijn
33 in getal, te Koop aan, met
dien verstande, dat die Tijdschriften
geregeld O maanden na het ver
schijnen aan den Kooper zullen wor
den toegezonden.
Brieven fr. onder Letter V. aan
KOOYKER's Centr. Advertentie-Bur.
te Leidon. 2742 11
ls na Donderdag 10 December
tot nadero aankondiging
De Ileeren Doctoren SDZES2.DA,
DE JONG, IttUIiDEB, SERET
en WEEKERS, z\jn bereid de
Uaklh'k waar te nemen.
3096 10
Iemand vraagt
cm een einde jaron bostaande zaak
uil te breiden, tegen nader overeen
komen conditiën. 7
Brieven Bur. v. d. BI. No. 8074.
EEN HEEll
(geen Student) vraagt tegen 15 Decem
ber eon Dakkamer, liefst in de nabij
heid van het Station. Br. met op
gave van conditiën aan het Buroel
yan dit Blad ondor No. 8089. 6
30S1 0
To koop TWEE WERK
PAARDEN, ook genegen om te
ruilen. AdreeStal „Hippos",
Fluweolon Burgwal 70, Dm Ha-du.
De Deurwaarder PH. VAN
THIEL zal op Vrijdag; 11
December a. 8. des morgons le
lO'/s uur, ton huizo van Chr. VAN
DER HOLST in do Friusen-
straat No. 80 to Leidon wegona
faillissement verkoopen
(TfieubitaSre goederen,
Banken, Tafels, Stoelen Naai
machine, Pornnis, ijzeren
Ledikanten, Glas-, Bilk- en
Aardewerk enz. 8083 10
Notaris SCHOOR te Voorschoten
zal aldaar in „Het Wapen van "Voor
schoten", op Dinsdag* 15 Decem
ber 19D8, 's morgons 10 «ren,
na afloop der houtverkooplng van
„Duivenvoorde", nog publiek ver
koopen: 17 Wilgen, 5 Linden,
3^ Iepen, 17 Eiken, 3 Spar
ren, I Benk, 3 Eschdoorns,
1 Esch, beuevona 8 koopen Hak
hout, alles op „Groot Siadwyk"
onder Voorschoten, benevsns J3Ö
Iepen aan don straatweg by de
R.-K. Begraafplaats oqder Vour.
GemakkeLyk verteerbaar.
Dagelijks to bezichtigen. 8083 20
Z Gn lyiio/jüit&ïï.
I ia
»»9 Ppsjsraoïees-jnr; pei- 5 ons.
China Stof tlise 55, 60 Cts.
C4rove thee 65, 70
Onthijtthee 70
£Jami&3agchee SO
Extra fijne Ch. Congothee 100 r-T
Op de Houtvoiling „Wassergeosl"
to Lisse, op Donderdag 10
December 1908, zal op de woning
bewoond door den Bouwman Ph. VAN
KLAVEREN aldaar, de aanwezige
Mest worden verkocht.
30S0 8
VL E E SCIB - EXTKAKTRN,
vloeib. en vast, onmisbaar voor
Soepen, Bouillon, enz. 1980 8
Evenals vorigo jaren is er wodorom
eon keurig, smaakvol Bandje
in bewerking, in alio kleuren lin
nen, met goud, zwart en wit
druk, welke gedurende de maand
Jan. 1909 voor f 0.35, gobeel gobon-
den mot Prachtband, worden ge
leverd. Elk boek wordt gonummerd,
zoodat een ieder z\jn eigen boek terug
ontvaugt. 8079 20
Ook worden door agenten en loopers
van het L. D. bestellingen aangenomen.
Achtend on aanbevelen
OUWE KUN !>8.
Wedefr1 was-krijgöaai-:
£034 9
Notaris L. BROElvSM.LT te Wasse
naar zal op Donderdag 10 ©e«
comber E908, 's morgens om 10
uur, in hot Koffiehuis „Hot "Wapen
van Wassenaar", aan hot Dorpsplein
aldaar, in het openbaar ver
koopen
EEN GROOTE PARTIJ
zwaar Eiken-, Eisen-, Berken-
en ander
slaande langs groolon njwog op Groot-
Haesebroek en Oud-Wassenaar en
bovendien op Oud-Wassenaar 17
Booinen, waaronder S zware
Iepen, Eiken, 1 Escli, 1
Beuk, enz Te bezichtigen 10 dagen
vóór do verkooping, op eiken weik-
dag, zich daartoe aanmeldende by
don'lieer W. F. K. VERSTEEG op
„Do Kievit". 2092 90
NVerkeudo m6t vasto tarieven, onder aanbereling der H.H. Nots.
J. J. TER LAAG Czs., S. J. LE POOLE, Dr. J. C. M. TIMMERMANS,
W. F. VERHEY VAN WIJK on Dr. C. M. VAN VOORTHUYSEN.
Kantoor* DaiEnarki >6. Telef. 863.
9896 20 H. EEMl?2WESB), Birectciii.
Vraagt ook onze fijn gekruide „Boterspceslaas" en over
heerlijk Kandgebak „iïoterronlcttes". 1075 28
Ook ver>kr*yg6saai* rn Lnss-vePiiakking.
Fc ks zmMjT
V#ÊjnEnanrïe3ar*en,
bevelen met het oo.j ou de as. feestdagen bijzonder aan
de volgende Roode Bordeaux-Wijnen
Voor contant 10 pt't. korting.
Op dezeu Wyn kan GEEN korting worden to&gi'^iaan.
Groote konze in RO0DE cn. WITTE PORTWIJNEN.
Speciaal merk FIElJEBHBIGKrD's
T\
2908 80
VRAAGT MACHINE OF* PROEF I
r®®t® Jaar
8094 60
