Ho. LEIBSGH DAGBLAD, Woensdag- 27 Mei. Tweede Blad. Anno 1908.
PERSOVERZICHT.
FEUILLETON.
(f£Deai 25ooclei'linj>\,
V. schreef in „D e Nederlander":'
Nadat mr Druckcr voor eenigcn tijd op
feta bcdenkelijken achterstand bij on-
rechtspleging had gewezen, heoft
1 Minister van Justitie met grooten spoed
■etsontwerpen ingediend, om verbetering
|an te brengen.
In de eerste plaat-s wil hij het aantal
|ce'oters vermeerderen, waar dat noodig is;
naar het ligt voor de hand, dat zulk een
jnaatregel slechts tijdelijk en plaatselijk
|enigc verlichting geven kan.
Meer ingrijpend is dan ook het voorstel,
in sommige gevallen, ook bij de recht-
anken, evenals bij do kantongerechten,
Rechtspraak ia to voeren door enkele rech-
en niet door colleges.
Wij zijn zoo aan de collegiale rechtspraak
|ewend, dat wij niet beter weten, of het
loort zoo, maar veel juristen van naam zijn
.van gevoelen, dat allo zaken, in eerste in-
rtantie ten minste, best door een alleenspre-
[cenden rechter konden worden afgedaan.
Het is zeker voor een rechter een voor-
teel, als hij ook nog eens zijn oordeel aan
Bat van anderen kan toetsen, maar daar
pijn ook nadeden aan verbonden.
Krachtige veldheeren roepen geen krijgs
daad bij elkander. Zij weten best wat hun
i doen staat, cn kunnen ook, zonder over-
met anderen, snel en kloek besluiten.
iVaar blijft ook het voordeel, als een be-
ftwaam man door twee minder bekwamen
perdt overstemd!
Het besef van verantwoordelijkheid wordt
fcok licht verzwakt, als het individu zich
pchtcr het college kan verschuilen.
Gedeelde verantwoordelijkheid is vermin-
•tde verantwoordelijkheid.
In Engeland moet ook, bij collegia!*
Rechtspraak, ieder rechter individueel zijn
meening zeggen. Partijen moeten weten,
elke rechter er over gedacht heeft. Dc
Openbaarheid der rechtspraak wordt aldus
bpgevat; maar wij kennen niets dergelijks.
Het is ook volstrekt niet altijd waar, dat
rie moer weten dan één.
In elk geval volgt daar niet uit, dat drie
lok altijd beter werk kunnen leveren.
Niet elke arbeid is voor verdccling vat
baar.
Intellectueelc arbeid is bij uitnemendheid
Kndividueele arbeid. Drie menschcn kunnen
|ven moeilijk een goe l vonnis maken ah
Hat zij samen een goed bock schrijven.
Zelfs als twee schilders te zamen een
hildcrij maken, zal toch elk hunner een af-
cheiden deel voor zijn rekening nemen. Do
len maakt bijv. het landschap, de ander do
figuren.
I Er zijn ook middenstelsels,
I Men kan bijv. één beroepsrcchter hebben,
jöi beslist en het vonnis maakt, met twee
bijzitters, uit do leeken of uit de rcchtsgc-
«eerden gekozen.
De rechter kan dan met anderen overleg
liegen en toch niet de verantwoordelijkheid
wr dc beslissing op anderen overdragen.
De voordeelcn van de collegiale recht
spraak blijven dan behouden, zonder de na-
leelen, maar in het algemeen mag het toch
vel worden gevraagd, waarom het stelsel
an alleenzittende rechters, dat in Engeland
soo voortreffelijk werkt, niet ook voor Ne-
fcrland bruikbaar is.
liet is verstandig, dat de Minister niet
ncens te ver gaat, cn eerst slechts een be-
Icheiden stap doet in de goede richting,
naar op den duur zal het misschien moge
lijk zijn, ook tot de volgende stappen over
gaan. Een derde voorstel is de bijna ge-
ïeelc afschaffing van de conclusies van het
j)penbaar Ministerie in civiele zaken.
Napoleon I heeft het Openbaar Ministerie
;n civiele zaken voornamelijk ingevoerd ora
ïoor regeeringsambtenaren de rechters te
loon controleeren, maar zulk een contröle
lerft nu geen zin mee
De conclusion in civiele zaken zijn dikwijls
roortreffolijk cn van veel nut voor den rech-
*r, maai onmisbaar zijn zij niet, en noode-
I Booze omslag moet vermeden worden.
De hoofdzaak evenwel komt nu niet tot
pi ar recht, en dat kan ook niet.
Verc-nvoudiging van de geheele civiele
procedure alleen kan werkelijk afdoende vcr-
betering brengen, maar zulk een vereenvou
diging is een werk van langen adem.
De Nedcrlandscho Juristen-Vereeniging
heeft een commissie benoemd, die bezig is
een geheel nieuwe proces-regeling te ontwer
pen.
Vermoedelijk zal daarbij vooral het Oos-
tenrijksche model worden gevolgd, maar ge
heel afhankelijk van het buitenland is Ne
derland niet.
Het heeft reeds in zijn eigen wetgeving
drie voorbeelden van vereenvoudigde pro
cedure, die tot nu toe in de practijk vrij
goed en in elk geval vccJ beter dan dc ge
wone proces-regeling hebben voldaan.
Wij noemen de procedure voor den Raad
van State, die voor den consulairen rech
ter en die van de Beroepswct voor de On
gevallenwet.
De publiekrechtelijke jurist heeft hier
aan zijn collega's van het civiele recht een
aardig lesje gegeven, hoe zonder schade veel
omslag vermeden kan worden, en indien de
civielrechtelijke jurist nu maar luisteren
wil en een weinig afstand doen van zijn een
zijdigheid, is het zeer goed mogelijk, dat
het civiele proccs-rccht hervormd Wordt
naar de publiekrechterlijke modellen.
In een driestar De Staat-armver-
eorger zegt „De Standaard":
Wat men met Staatspcnsionneering wil,
is niets dan Staatsarinverzorging op grooto
schaal.
Er zijn belasting-betalers cn er zijn er, dio
geen belasting betalencn nu neemt men
geld uit do beurs der eersten, om het in de
beurs der tweede categorie te doen ovcrglij-
deJi.
Reeds in Denemarken ging men dien weg
op, door aan werklieden, die op waren cü
goede aanbevelingsbrieven hadden, op zeke
ren leeftijd hetzij eon pensioen in geld, het
zij een onderkomen te verzekeren. Eerst
deed men dit op bescheiden schaal, maar
steeds werd de aandrang sterker, en nu
kost deze maatregel reeds meer dan het
budget dragen kan.
Maar in Engeland doet men nog een
sprong1 vorder. Ieder krijgt het pensioen
vast, zoo hij geen aangewezen inkomen
heeft, geen pauper is cn niet krankzinnig,
en 70 jaren oud werd.
Natuurlijk is deze beperking gelieol wille
keurig. Nu krijgt niets wie f 312 per jaar
inkomen heeft, maar straks zal blijken, dat
maar al te velen zelfs met 400 kwalijk
rondkomen. Ook is het stuitend onbillijk,
wie f 300 inkomen heeft er 156 bij te ge
ven, en wie f 315, niets.
Do leeftijdgrens is veel te hocg, nu voor
invaliden geen voorzorg wordt geschapen.
Met invalidenverzekering zou men desnoods
op 72 jaar kunnen gaan, maar zonder inva-
lidonverzorging is 65 jaar stellig het hoogste
peil, waarop men komen kan; en dan nog is
het hard, dat een man, dio 65 jaar is, maar
nog zeer goed mee kan, f 156 krijgt, cn zijn
invalide broeder, die al op zijn 60ste jaar,
liet bijltje cr bij neer moest leggen, niets.
Dan is het pensioen van 156, dat voor
allen gelijk is, een feitelijk onrecht. In een
afgelegen hoek op het platteland is men met
f 3 per week een heel eind geholpenmaar
een smid, die in de stad f 20 en meer per
week verdiende, lijdt met f 3 schreeuwende
armoede.
Geen kwestie dan ook, of ,,1'appétit vicn-
dra en mangeant," en eer wij twintig jaar
verder zijn, wordt het pensioen bijna ver
dubbeld. de categoric van gepensionneerden
uitgobreid en de leeftijd verlaagd.
Wat nu reeds 163 millioen per jaar zal
kosten loopt dan aldra op do 240 millioen
(wat voor ons land ongeveer 30 millioen zou
zijn), en in het eind zal óf dc schatkist niet
meer betalen kunnenf óf het geld voor het
pensioen zal moeten onttrokken worden aaa
den dienst van het land.
En toch zal men zien, dat het Lagerhuis
dit stelsel met grooto meerderheid goed
keurt; niet alleen dc Radicalen, maar ook
de gematigden.
Waarom
Eenvoudig wijl men in Engeland sinds
jaar en dag aan de verzorging van do armen
door den Staat gewend is. Do Kerk heeft
hot. Diaconaat van zich afgeschoven, en de
,,Poor ratos" moeten do behoeftigen helpen.
Daardoor is de publieke opinie vervalscht-,
en dat euvel gaat zich bior wreken.
„De Nieuwe Cour an t," de jong
ste militaire benoemingen be
sprekend, merkt daarbij het volgende op:
De tijden zijn ongunstig voor het opbloei
en van jonge, frissche krachten in het le
ger 1 Drie generaalsplaatsen zjjn onlangs
bezet mot mannen vlak bij de 60 jaren, de
wettelijke leeftijdgrens. Op hen volgen in
dc ranglijst een reeks mannen, van wie
velen, zich afvragenZal ik nog „aan do
beurt" komen, voor ik dio grens bereikt
heb? Hot generaalspensiocn bedraagt 600
gld. meer dan dat van een kolonel I Twee
jaar is de minimum-tijd om het te ver
dienen.
Maar het leger bekommert zich om die
vraag niet veel; het heeft behoefte aan vi
tale kracht in zijn voorgangers. De jonge
mannen hebben noodig voorbeelden vfcin
geestelijk en lichamelijk volhardingsvermo
gen, om cr zich aan te spiegelen, or zien
naar te vormen. Zij, die tot scherpe waai -
neming in 6taat waren, hebben te dikwijls
chefs kunnen gadeslaan, dio „physick op"
waren, dan dat zij niet met wantrouwen
benoemingen zouden begroeten op zulk eeu
in militairen zin verge vorderden leeftijd.
Het spreekt vanzelf, dat wij, dit zeggen
de, geenszins de personen willen treffen,
aan wie oulangs gewichtige plaatsen in hot
legerbevel zijn toevertrouwd. Wij twijfelen
geenszins aan liuu verdiensten; volgaarne
willen wij aannemen, dat zij op 't peil staan,
ja zelfs daarboven uitsteken, waarop een
generaal zich behoort te bevinden. Maar is
dit zoo, dan hadden die officieren veel vroe
ger die hooge positie moeten bereiken
dan is cr een onverschoonbare fout ge
plecgd, dat zij niet eerder tot troepenlei-
ders weiden uitverkorenwant. nu kan
het leger slechts enkele jaren de vruch
ten plukken van hun talenten.
Er moet naijver" bestaan tusschen onze
divisie-commandanten, wiens di\isie h:t
best kan marchecrcn, vio het- minste ach
terblijvers telt, wio onze officieren cn jon
ge soldaten met korten diensttijd tot de
grootste inspanning weet te prikkelen, wie
met zijn divisie do stoutste sfcukk n weer
te ondernomen. Maar dan moet men hun
ook den tijd geven op hun divisie, den stem
pel hunner persoonlijkheid te drukken.
De vraag of hot uur van scheiden over
twee, dan wel over drie jaren zal slaan,
werkt als een nevel op het militaire pers
pectief, dat zich een nieuw optredend ge
neraal heeft voor oogen te brengen.
Maar, zal men zoggen, zij, dio aan deze
generaals voorafgingen, stonden ook op
hetzelfde peil, het waren even bekwame
mannen. Het antwoord kan niet anders lui
den dan: als zij nog in het bezit der vor-
oischte eigenschappen waren, dan had men
ze nog moeten behouden om hun werk van
enkele jaren af te maken. Want, bij het
meer en meer gebruikelijke systeem, zullen
ook de nieuw beno- mde titularissen den tijd
daartoe missen. Vclo der kolonels, die op
hen volgen, allen reeds diep in hun zesde
decennium doorgedrongenstaan, naar men
ons verzekert, ook al op hetzelfde peil.
Zou het nu geen aanbeveling verdiencii
het gewilde peil wat te verheffen? Art. 15
der Bevorderingswct eischl voor bevorde
ring tot de hooge re rangen do meest ge
schikte officieren der naast-lagere. Al het
geknutsel met beoordeclingsiijsten ten
spijt, 6chijnt het legorbestuur toch moc-ite
te hebben met het vaststelllcn der kenmer
ken van dien overtref lenden trap.
Wil men officieren op zekeren leeftijd
een lvoogor pensioen bezorgen, men vrage
wijziging van da pensioenwet. Bij het pen-
sionnecren zij men dan desnoods zeer vrij
gevig met bet toekennen van den gcneraals-
titclmaar men make ran het hooge leger
bevel geen passao ten huis.
Over de basis van de antithese
zegt „Het Cent. ru m"
Do „Nieuwe Rotterdamsche
Courant" is ontstemd over het op den
Algemeenen Bond van R.-K. Kiesverecni
gingen gevallen besluit, ora niet slechts een
extra-stem toe te kennen aan dc vereeni-
gingen, zetelend in districten, welke een
katholiek ter Tweede Kamer afvaardigen,
maar ook aan de vereenigingen in die
districten, waarvoor leden der Rechterzijde
zitting hebben.
Het blad acht deze beslissing van „al
gemeen politiek belang" cn schreef:
„Immers, de Bond van Roomsch-Katho-
Jieke Kies vereen igin gen heeft daarmee niei
slechts haar actie, doch zelfs haar regle
ment gebracht op de basis van do antithe
se. In de kerkelijke pers kan men uit en
ter na de voorstelling lezen, alsof hefc de
liberalen zijn, die door alles heen, en on
danks de beste bedoelingen der tegenpar
tij, den strijd van „links tegen rechts" on
derhouden. Ziellier nu den Bond van
Roomsoh-Katholieke Kiesvereenigingen, dio,
bij een door groote meerderheid van stem
men goedgekeurde reglements-wijziging,
voor zajn organisatie den zuiver katholie
ken grondslag verworpen heeft, om dicu
der antithese te aanvaarden
O ijdele droomers, die nog hoopten, dat
do antithese in do naaste jaren zou ver
flauwen, en een betere partijgroepeering
zou in aantocht zijn, aan den vooravond
van do vervulling uwer wenschen zijt gij
nog niet, wanneer een zoo machtige partij,
alE de roomseih-katholieke, in hot regle
ment van haar centrale organisatie het
„rechts tegen links" als summum van po
litieke wijsheid proclameert!"
Wij gelooven, dat de „Nieuwe Rot
terdamsche Courant" het ter
Utrechtscho vergadering genomen besluit te
zeer in negatieven zin uitlegt
Op dc Bondsvergadering golden andere
dan antithese-overwegingen.
Maar ook, afgezien hiervaD, staat bij
ons niet het an ti-Links op den voorgrond,
maar het p r o-Rechta.
Wij kunnen ons zeer goed voorstellen, dat
over do een of andere zaak de partijen
dooreenvloeien, dat gemengde stemmingen
zullen plaats hebben, dat Rechter- en Lin
kerzijde samenwerken ook.
Op onderdrukking der Linkerzijde is
men onzerzijds zeker niet uit. En de lou
ter negatieve leus: „anti-clerioaol," welke
bij verkiezingen telkens weer haar invloed
doet gevoelen on in daden wordt omgezet,
is zeker niet van onze vinding.
Wij zijn dus niet zoozeer tegen do Lin
kerzijde, dan wol voor de Rechterzijde
En dit niet slechts, omdat zooider een
krachtige Kechtsche coalitie een politie
ke verwarring zou ontstaan, dio chaotische
proportion dreigt aan, te nemen, maar ook
en vooral, wijl de beginselen, ter Rechter
zijde beleden, ons noodzakelijk lijken voor
een richtig staatsbestuur.
Noodzakelijk in het verleden, noodzake
lijk in het heden, noodzakelijk in de toe
komst.
Op dien principieelen grondslag willen
de katholieken voortwerkon in het belang
des lands.
Zij willen dit doen in positieven zin,
zonder daarbij het a n t i-liberaal op den
voorgrond te julaatsen, of tot hoogste po
litieke wijsheid te verklaren.
Rechte hebben wij theses te stellen ge
lijk de tegenwoordige minister Heemskerk
eens verklaarde. Het maken van antithesen
kunnen wij overlaten aan onze tegenstan
ders.
Tusschen „Links en Rechts" bestaat nu
eenmaal een verschil van eginselen, een
verschil, dat zeker niet allerlei zaken tot
strijdvragen behoeft te maken, noch tot
voortdurende botsing behoeft aanleiding te
geven, maar zich evenmin wegdenken laat.
Bij de jongste be^ uotings-en crisis-de
batten kwam dit nog zeer duidelijk uit
En de ,,N ieuwo Rotterdamsche
C ou r a n t," die thans den indruk schijnt
te willen wekken, dat do katholieken naar
den antithese-strijd haken en hem moed
willig bestendigen, mocht zich wel even
herinneren, hoe haar naaste geestverwan
ten zich voor Eociaal -democraten ter
stembus 6poedcn, wanneer het gaat tegen
een lid der Rechterzij.
„Anti-clericaal," o, ,,N ieuwe Roi-
torda rasolie Couran t," is bij u
het summum van politieke wijsheid, ook al
weet gij, dat het antd-clericalisme wel een
stembusinstrument is, maar als rcgecrings-
middel ten eenenmale onvruchbaar blijft.
Op de „basis van dc antithese" vervult
de Linkerzijde w<vte]ijk niet de vredelie
vende rol.
Over kleine middenstanders
en dobbelen op de licurs
schrijft de Briofschrijver in Amsterdam van
de „Leouwardor Courant" o.m.
Wij hadden dc laatste weken, een kleine
opleving van welvaaifc door onze effecten
beurs.
Veel geld voor binnenlandschc onderne
mingen hebben wij niet beschikbaar; wij
gaan niet dood van ondernemingsgeest; on
ze jonge mannen houden er niet bijster van,
ver van honk te ^aau, tenzij naar Indië,
om daar in staatsbetrekkingen geplaatst to
worden of een betrekking op een plantage
te bekomen, en tegenwoordig hoort men
zelfs uit Indie de klacht, dat het hoe lan
ger hoe moeilijker v ordt do "xante plaat
sen voldoende te bezetten. Twee zaken hou
den nog te veel ons hart gevangen: een
nette, vaste betrekking hier to lande en voor
wie in de hoofdstad geboren cn getogen fs,
liefst te Amsterdam en dc Beurs.
En als wij dan toch van dubbelen houden,
laten wij ons er dan over verheugen, dat het
de laatste weken voorspoedig met dc Beurs
zaken gin».
De Amerikaansclic spoorv-egfondscn spe
len een grootcr rol in het leven der hoofd
stad dan de raeesten vermoeden. Dit was
op de nu reeds verstreken mooie Meidagen
tc zien, als men 's namiddags zoo tegen
halfdric op het Damrak was en de Beurs
bezoekers met opgewekte g^/iohten de brce-
de trappen van den handelstempel zag af
komen. Stijgende koersen bij de Amerikaan-
sche irwegwaardener waren zaken ge
daan; de commissionnairs m effecten heb
ben gocue dagen achter deu rug, een kleine
vergoeding voor de voorafgaande maanden
van malaise.
Maar welke belangstelling voor de koer
sen bij zoovele anderen uii de burgerij. Zie
zo eens dringen voor de raracn van dc ef
fectenfirma Van Eijk op. het Damrak, out
de gepubliceerde koersen te lezen; wat al
opmerkingen over openinjrskoers en slot-
koerswelke aandacht g>"-s-honken aan do
berichten uit Londen cn N.-York. Hoe staan
dc (Southern Railway) en de Rocky's (Rock-
Island Shares), de Mïsso< *-i's? Bakkers,
slagers, kruideniers, kaQfcooD«_dienden, ja,
wie speculeert tegenwoordig niet? En de
„Beursbengel" cn éta American lunchroom
en de koffiehuizen op het Damrak hebben
het onder en na Beurslijd druk.
Hoeveel er verdient is kan i.ien nagaan,
als men bedenkt, dat sommige fondsen ru
ruim drie weken tijds van J4 tot 18 a 154,
sommige van 40 op bijna 60 percent geste
gen zijn. Ik wensch den laatsten koopers
toe, dat een inzinking nog lang moge uit
blijven Doch de aankoop van groote bedra
gen wordt m. i. wel wat tc gemakkelijk
gemaakt. Een 10-percent-storting, om het
mogelijke verlie3 te dekken, is voldoende,
en deze week hoorde ik, dat sommige com
missionnairs het den specu'anten nog ge
makkelijker maken. En als men het cr dan
op waagt, rek riendc op stijging, voor drie
maal zooveel geld te koopen als men bezit
en cr iu plaats van stijging, daling volgt,
de daling aanhoudt, de fondsen e.enige per-
oenten achteruitgaan, de bezitter zcnuwach
tig, bang wordt, e i verkoopt, adieu dan,
lieve, geldjceen aanzienlijk deel van het
soms moeilijk vergaarde vein.ogen is ge
vlogen.
Doch nog eens, voor zoovclen in de stad,
voor commissionnairs en winkeliers en do
kleine speculanten zelf, is het verheugend,
dat het de laatste weken bijster goed ging.
Staatsexamen voor de stadie aaa
een Universiteit.
Do Minister van Binnenlandsche Zaken heeft
goedgevonden te bepalen, dat het examen,
bedoeld in art. 12 der Hooger-Onderwyswet
zal worden afgenomen te Utrecht op 9 10
11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 23,
24, 25, 27, 28, 29, 30 en 31 Juli, 1, 3, 4,
5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18,
19, 20, 21 en 22 Augustus. {Sts.-Crt
B-
}3,
I „Klinkklaar gekkenwerk", boweerde de
"feu „oen nieuw soort van philanlrophio",
ópperde een ander; „misantrophic", schct-
ierde een half-sleten philosoof.
«Wat het volk betreft, dat zei niets, hoop
te oefende, greep.
M Natuurlijk moest dit mceningsverschil uit-
loopon op weddenschappen; in do salons,
hotels, herbergen, op dc hoeken der straten,
in <le trams, op de omnibussen werden de
buitensporigste weddenschappen aangegaan.
J'(Speciale kantoren werden geopend, van
heinde en ver kwamen vampiers, in don
vorm van bookmakers, aangevlogen, sloegen
hun slag. De journalisten verdienden geld
water; ieder seinde geïmproviseerde in-
rviews, welke grof werden betaald. John
If zat in zijn kantoorhij had genoeg ve
oen met heb beantwoorden der corrcspon-
atie, die hein toestroomde uit alle oorden
er Vereenigde Staten.
Eindelijk brak. de Donderdag aan; reeds
J om zes uren 's morgens was dc Star-and-
iStripes-strect over een lengte van twee mij-
I 'len zwart van mcnschen, één oompactc
massa Om negen uren had de elcctrische
1'tram een vijftigtal Yankees tot moes gere-
ecn onnoembaar aantal armen en bee-
en verbrijzeld; om tien uren probeerde dc
tram nog op dc massa in tc rammen, toen
gaf ze het maar op. Een enkele overmoedige
®^pjcskoeteicr had om acht uren beproefd
DfJg door te rijden, maar na een woest zwcep-
Bevecht werd hij van den bok gesleurd, dan
verdween hij om tot murf getrapt te wor
den- Even nog zag men de massa heen en
weer deinen, dan waren ook vehikel cn paard
voor immer verdwenen.
John hield nog een laatste inspectie. Allo
mogelijke voorzorgsmaatregelen waren ge
troffen: boven aan de trap en beneden
stonden vier stevige kerels, beroepsboksers
en worstelaars, gewapend met touwen, ora,
zoo noodig, een weerspannige of razende to
knevelen. Aan den 6traatingang lieten twin
tig robustc individuen juist zooveel ruimte,
dat één persoon to gelijk kon binnengaan.
Onder aan do trap was bovendien nog een
deur met geheime automatische sluiting, écn
vingerdruk van John was voldoende om vol
komen afgesloten te zijn van wat daar bui
ten raasde en tierde.
De Dollarkclder was dertig voet lang cn
twintig voet breed, flauw, maar voldoende
verlicht door wat gloeilampjes. Langs de
vier muren waren kasten ter hoogte van één
meter twintig; hierin werden bewaard de
edelgesteenten, paarlen, gouden en zilveren
staven. Deze kasten waren stevig gesloten;
alleen de kasten met zilveren en gouden dol
lars waren geopend. Ook waren in dezen
kelder vier dreigende, somber uitziende fi
guren, gereed om op een tecken huns mees
ters handelend op te treden Niet minder
dan een half millioen aan zilveren dollars,
tot een gewicht van elf en eon half duizend
kilogrammen, wachtten op de dingen, die
gingen komen!
Vlak tegenover de. deur werd een electri-
sclie klok hel beschenen; de wijzerplaat was
verdeeld in vijftigen, even zoovele seconden
ging de ijzeren deur open, dan begon de
naald haar cirkelgang, wees als sarrend liet
luttel tijdsperk aan, dat gegund zou worden
aan hen, die straks dollars zouden komen
grijpen. Als practisch man had John uitge
rekend hoeveel zijn gril hem zou kunnen
kosten; hij was tot het resultaat gekomen,
dat iemand, dio zichzelf volkomen meester
was, op zijn hoogst 700 dollars kon machtig
wordenmet een greep kon hij 16 a 20 geld
stukken grijpen; die moesten nog wegge
borgen wordeD, zoodat hij in werkelijkheid
slechts 35 seconden kon „nemen", maakt
dus 35 maal 20 of 700 dollars. Daar onze
man de menschen kende, was zijn kansbere
kening, dat van do honderden ellendigen,
die in ziju kelder zouden komen, op zijn
allerhoogst een vijftigtal hun zelfbeheer-
sching zouden kunnen bewaren; voor tweo
dagen maakte dit dus 100 maal 700 dollars
of 7000 dollars. Voorzichtigheidshalve ver
dubbelde hij dit bedrag nog, in 't aller
uiterste geval zou het hem dus 14,000 dol
lars kunnen kosten. Dit bedrag was voor
onzen milliardair zoo goed als niets, on
welke genoegens zou hij daarvoor met sma
ken
Gedurende langen tijd was zijn naam op
millioenen lippen, gedurende twee dagen
zou hij het gemartel zien van zijns gelijken,
zijn medemcnschon, zijn slachtoffers; was
hij niet machtig, hij was grooter, wreeder
nog dan Nero; hij genoot reeds van te vo
ren, zag zichzelf m zijn hokje zitten, spe
ciaal daartoe vervaardigd. Hij zag reecis
verwrongen trekken, van begeerte glinste
rende oogen, begeerte aangegroeid tot
waanzin. In gedachte schold en verwenschte
hij reeds den enkeling, die cr mot een paar
honderd dollars tusschen uit kneep.
Daar weerklinken op de Irap do voetstappen
van den eersten bezoeker; daar komt hf) de
deur door. 't Is hem aan te zien, dat hy
arm is; zf]n kleeren zfjn kaal, maar toch nog
netjes, zeker een die betere dagen heeft ge
kend. Jong is hy nog, misschien vyf, zeven
on twintig jaar. ZUn gloeiende verlangoogen
nemen mot een blik do situatie op, dan snelt
hy op de geopende geldkist toe en grypt,
grypt, zyn magere vingers worden tot gryp-
klauwen. Als zyn zakken vol zyn, biyven
hem nog zes seconden over, hy rukt zich
den hoed van het hoofd, met oen paar grepen
is ook deze gevuld, dan snelt hy naar de
deur. Nog drie stappen, nog twee, hplsiykl
Maar o, noodlot, de oude, verregende hoed
kan het zware zilver niet dragen, de bodem
bezwytt en rinkel-de kink rollen de dollars
over den grond. De man staat even stil als
weifelend tusschen oprapen en laten liggen,
maar te gelyk werpen zich twee mannen op
hem, de tyd ls om.
Willoos laat hy zich alles, alles afnemen,
dan wankelt hU de trap op en komt in het
daglicht, lykbleek. De menigte begrypt, kent
geen meeiy, brult en joelt, velen bobben aan
dit eerste slachtoffer grooto sommen verdiend
met weddenschappen, anderen verloren. Reeds
verschijnt in den kelder nummer twee.
't Is een man, een goede dertiger, net
gekleed, maai het gelaat doorploegd met
rimpels van jammer en zorg. Koortsachtig
gehaast snelt hy op het geld toe, zUn handen
woelen door do dollars; hy laat ze klinken,
werpt ze omhoog. Als hy even naar de klok
heeft gekeken, doet hy opnieuw grepen in
het goud. Zgn oogen puilen uit de kassen.
Dan stoot by eon vervaaiiyken gil uit, barst
uit in schaterlachen, dat overgaat in klageiyk
gehuil. Volslagen waanzinnig grist hy maar
in de dollars, tot do vier trawanten van John
zich van hem meester maken en hem buiten
de deur slingeren. De derdo handelde als de
eerste; maar al te spoedig waren zyn zakken
vol; hy spreidde zyn zakdoek uit, kon geen
goeden knoop leggen, oveischreed den tyd.
Alles werd hem afgenomen en de man wierp
zich op de knieën, bad, smeekte, jammerde
riep genade in voor vrouw en kindereu. Zyn
lichaam schokte van zenuwen, maar waar
schuwend deed John de bel rinkelen en hy
werd de trap opgedrongen om buiten te ver-
schynen als het toonbeeld van jammer. Dit
maal zweeg de joelende bende, maakte als
eerbiedig plaats voor het derde slachtoffer,
en maar 6teeds door vi rschonen en verdvonen
in den kelder nieuwe gtypers en grypsters.
Bulten heerschte doodsche stilte, nu en dan
verbroken door stemmengegons, gefluit, ge
vloek. Toen de klok vier uien sloeg, werd
de deur gesloten; de raenschon verspieidden
zich.
Honderd en drie personen, zoowel mannen
als vrouwen, waren in den kelder geweest.
Slecht twee waren geslaagd, een man hid
zevenhonderd vyftig dollars kunnen nemen,
een jongen was zoo verstandig geweest zich
tevreden te stellen met tweehonde.d dollars.
Hy was in 't geheel maar dertig second^
binnen geweest. Hy was de held van lit
stadje, maar men vond den buit maar poovertjo
De gemeente probeerde, John zyn w ,ed
spel le beletten, kon er echter niets aan doen.
Ieder toch ging naar John toe uit vryen wil.
De Vrydagmiddag leverde ongeveer gelyke
resultaten op als de Donderdag. Een stuk of
vier, vyf konden juichend hun buit toonen,
de anderen hadden zich niet kunnen intoooien,
hadden zich verlaat. Een klein meisje was
er ln geslaagd ook tot don kelder te kunnen
doordringenmet haai kleine handjes had zy
een paar dollars snel weggegropen en was
toen weggohuppeld, lachend en zingend van
plezier. Voor de vyf dollars kon ze nu wat
koopon voor moetje en broertje. Verder wareu
vreesclyko dingen voorgevallen m den kelder
(Wordt vcrvolgd.f j
