N°. 14-797
Dinsdag; lö MeL
A°. 1908.
(Bezc aConrant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
Officieel© Kennisgeving.
FEUILLETON.
Een Zonderling.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per week 9 Cents; per 3 maanden I 1 f 1.10.
Buiten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd zijn I 1.30.
Pranco per post 9 1.65.
PRIJS DER ADYERTENTIEN:
Van 16 regels ƒ1.05. Iedere regel meer f 0,174. Grootere letters naar
plaatsruimte. Kleine advertentiën van 30 woorden 40 Cents contant; elk
tiental woorden meer 10 Cents.-Voor het incasseeren wordt/0.05 berekend.
Waarborgfonds
voor liet Taal- en Letterkundig Congres.
Dezer dagen zal aan de ingezetenen ccn
lijst worden aangeboden lot deelneming uan
het waarborgfonds voor de kosten in het,
Paal- en Letterkundig Congres. Op zich
zelve is er in deze medodeeling niets vcr-
blijclends; integendeel menigeen zal niet wat
grimmigheid hooren van een nieuwen aan
val op zijn beurs. Er wordt zooveel ge
vraagd. Doch juist om deze onaangename
remming weg te nemen, willen wij hier een
>nkel woord ter toelichting schrijven.
Een deel van dc kosten van het congres
Wordt bestreden door do contributies dei-
leden 2,50 gld. do persoon, en omdat cr re
den is op een groot bezoek te hopen, en dus
op ruime bijdrago zal het waarborgfonds
maar voor een deel behoeven to worden aan
gesproken. Voorts genieten do inteekena-
fon zekere voorrechten. Wio voor 5 gld.
en hooger teekent is daardoor vanzelf liet
van het congres en de bedragen van 10 gld.,
20 gld., 25 gld., enz. geven recht op dames-
kaarten en op gereserveerde plaatsen bij
Vergadering en feestelijkheid. Dit alles is
breeder omschreven in do circulaires, die
in grooten getale onder do burgerij zijn v«r-
Bproid.
Wij hebben met ccn onkel woord over deze
voordeden gerept ora er dan mede te heb-
%en afgedaan. Wij zouden heb weinig vlei
end voor onze medeburgers vinden, zoo men
,van hen veronderstelde, dat zij daarom aan
het waarborgfonds zouden deelnemen.
Neen, er is anders en beter.
Vooreerst is de eer onzer goedo stad cr
medo gemoeid. Als wij ons gastvrij too-
nen, als wij den congresleden, Nederlanders
cn Belgen, een waardige en aangename ont
vangst bereiden, zullen zij heengaan met
vriendelijke indrukken en zullen do stad lo
ven. die. hen zoo hivpsch en onbekrompen
ontving. Voor wie Leiden liefheeft, moet
'diE aangenaam zijn. Men gaat onze stad
vaak voorbij en de glans der hofstad stelt
ons ren weinig in.de schaduw dat dan nu
'do regelingscommissie in staat wordo ge
steld naar haar wonsoli haar gaston door
b v. een* boottocht op onze onvolprezen
moren, een bezoek aan onze zee en duinen,
coü kunstavond en dergelijke aangename
'dagen binnen onze veste to doen doorleven.
Er is meer Het gaat om het welslagen
.van het Congres zelf. Over zijn beteckfchis
is onlangs uitvoerig in dit blad geschreven;
het „Nieuws van den Dag" van 9 en 16
Maart heeft er een tweetal artikelen over
gewijd. Men weet, dab het nationaal is in
den besten zin des woords; het bedoelt we
zenlijk de bevordering van de belangen van
don Nodcrlandsch.cn Stam. Op de vergade
ringen, -26, 2'/ en 28 Aug. zullen mannen
on vrouwen van naam spreken over taal en
onderwijs, over onze letterkunde, muziek
en tooneel, over onze geschiedenis en oud
heden, eindelijk en niet het minst over wat
toü goede komen moet aan de Nederlanders
over de ganschc aarde, handelsbetrekkingen,
consulaten, boekverspreidïng, postverbin
ding, vereenigingsleveD. Een zoo talrijke
vergadering voor dit nobele doel te zamen
gekomen, eensgezind in de behartiging van
deze hooge belangen, hoe ook haar leden
op elk ander gebied verschillen mogen,
moet gezegenden invloed oefenen op ons
nationaal gevoel en zeker vruchten afwer
pen voor den bloei van dien Nederlandschcn
stam, dien wij liefhebben. Dit is geen jin-
goïsme, d. w. z., vaderlandsliefde op haar
smalst en haar r alst. Want wij hebben
wa '.ijk een open oog voor wat ons als volk
ontsiert, onze nuchterheid, onze laksheid,
onze tuchteloosheid, ons dc kat-uit-den-
boom-kijken en wij weten zeer wel wat wij
tot ons groot voordeel va.n andere natiën
zouden kunnen overnemen. Nationaliteits
gevoel is geen dwaze zelfgenoegzaamheid.
Maar het is gelooven in eigen stam en eigen
taal, in zijn levensvatbaarheid en zijn toe
komst Aan dc versterking van dit vertrou
wen is het congres gewijd. Voor zijn wel
slagen koesteren wij de beste verwach
tingen.
Moge dan dit beroep op de burgerij niet
vergeefs zijnMoge onzo stadgenooten
iets voelen voor dc stoffelijke voordeden,
die het congres hun brengen zal; mogen zij
veel voelen voor de eer onzer stad, die met
zijn welslagen, is gemoeiden alles voor dc
hooge, nationale belangen, voor de behar
tiging waarvan zoovelen in deze stad zul
len samenstroomen. En mogen zij dit open
baren op de practische manier van blijmoe
dige en rijkelijke inteckening voor het waar
borgfonds.
Kennisgeving.
NATIONALE MILITIE.
Onderzoek van de Verlofgangers der Militie te land.
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
Gezien het besluit van den Commissaris
der Koningin in dc provincie Zuid-Holland,
dd. 8 Mei 1908 (Provinciaal blad no. 40),
houdende regeling van het in art. 125 der
Militicwet 1901 bedoeld onderzoek van dj
verlofgangers der militie to land;
Gelet op art. 126, 2do lid, van voormelde
wet;
Maken bij deze bekend, dat het voorschre
ven onderzoek alhier plaats zal hc oen in
de Stadsgehoorzaal (ingang aan de
zijde der Breestraat), en wel in na te noe
men volgorde van de lichtingen waartoe dc
verlofgangers behooron, op den daarachter
tc vermelden tijd, als;
lichting 190O en vroegere lichtingen, voor
zoover dc daartoe behoorende verlofgangers
niet reeds naar de lndwccr zijn overgegaan
of in dit jaar daarnaar zullen overgaan, en
lichting 1901, op Donderdag 25 Juni a.s.,
des morgens te half tien;
lichting 1902, op Donderdag 25 Juni a.s.
dos morgens te kwartier over tienen
lichting 1903, op Donderdag 25 Juni a.s.,
des morgens te elf uren;
lichting 1904, op Donderdag 25 Juni a.s.,
des morgens te half twaalf
lichting 1905, op Vrijclag 26 Juni a. 3.,
des morgens te negen uren
lichting 1906, op Vrijdag 26 Juni a. s.,
des morgens te halfticn
lichting 1907, op Vrijdag 26 Juni a. s.,
des morgens te kwartier over tienen.
De betrokken verlofgangers worden bij
deze herinnerd aan hun verplichting om bij
het onderzoek te verschijnen in uniform ge
kleed en voorzien van de kleeding- en uit
rustingstukken, hun bij het vertrek met ver
lof medegegeven, alsmede van hun zakboek
je met verlofpas, terwijl voorts hun aan
dacht word*, gevestigd op de bepaling van
art. 117 der hierboven aangehaalde wet, vol
gens welke dc verlofgangers worden geacht
onder de wapenen tc zijn, niet alleen ge
durende den tijd dien het onderzoek duurt,
maar in 't algemeen wanneer zij in uniform
zijn gekleed, zoodat zij, die ongeregeldheden
plegen of zich aan misdrijven schuldig ma
ken bij het gaan naar dc plaats voor het
onderzoek bestemd, gedurende het onder
zoek en bij het naar huis keeren, tc dier
zake zullen worden gestraft volgens het
Crimineel wetboek en het Reglement van
krijgstucht voor het krijgsvolk te- land, bij
gemeld artikel 117 toepasselijk verklaard.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
DE RIDDER, Burgemeester.
VAN HEYST, Secretaris.
Leiden, 18 Mei. 190S.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Gelet op de artt. 12 en 37 der Drankwet;
Brengen ter algemeene kennis, dat door
N. VAN LOUDEN, huisvrouw van G. DE
BEST, wonende te Leiden, een verzoek
schrift is ingediend, om verlof voor den
verkoop van alcoholhoudenden, anderen
dan sterken drank, voor gebruik ter plaat
se van verkoop, in het benedenlokaal van
het perceel Lammermarkt 52.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
DE RIDDER, Burgemeester.,
VAN HEYST Secretaris.
Leiden, 19 Mei 1908.
Leiden, 69 Mei.
Zaterdag 23 Mei a. s. geven de
leerlingen van het- Muziekinstituut, Steen-
schuur, hun jaarlijksche uitvoering in de
kleine zaal van de Stadsgehoorzaal.
Aan den heer J. Vink, onderkapel
meester bij het staf muziekkorps van het
4de reg. infanterie alhier, is door doMas-
kcradecommissie van het Delftsch Studen
tenkorps opgedragen het instrumenteeren
voor harmonie van het „Intocht- on Wel
komstlied" bij den intocht van Lorenzo?
do Medici, marsch van Fr. E. A. Koeberg,
en van don bekroonden marsoh van Van
Tienhoven.
Men schrijft aan „De Standaard":
Als tegenhanger van do correspondentie
uit Leiden „De schoolstrijd opnieuw ver
toond?" kan uit Leerdam worden gemeld,
dat de gemeenteraad aldaar, op voorstel
van een antirevolutionair lid, besloot, een
nieuw gebouwd gymnastieklokaal ook be
schikbaar to stellen voor het bijzonder on
derwijs.
Naar „Het Vad." verneemt zal weldra
den Gemeenteraad van 's-Gravenhage het
voorstel der schouwburg-commissie berei
ken tot aankoop van een terrein aan de
Koningskade, voor den bouw van een nieu
wen schouwburg.
Naar do „N. R. C." verneemt, is de
commissie, door den minister van water
staat» ingesteld ter voorlichting bij de voor
genomen herziening der bezoldigingen van
commiezen en directeuren bij de posterijen
en telegraphie, reeds met haar werkzaam
heden gereed gekomen.
De Centrale-Bond van Christel ijk-
Philanthropische inrichtingen in Neder
land vergaderde gisteren te Arasterdam m
„Eensgezindheid" onder voorzitterschap
van dr. J. Th. de Visser.
Uit het jaarverslag van den secretaris A.
J. da Costa bleek, dat de in de kinderwet
ten gebrachte wijzigingen ten gunste dei-
bijzondere inrichtingen in deze kringen
werken. Thans zijn 28 vereenigingen bij den
Bond aangesloten.
Baron Van Heemstra bracht als penning
meester financieel verslag uit. Het batig
saldo verminderde van 2466 tot 1759 gulden.
Onder dc uitgaven ad 1460 komt voor
f 625 voor kosten van opleiding. De ont
vangsten bedragen 752.
Als bestuursleden werden herbenoemd Mr.
W. H. J. Baron van Heemstra en A. J. da
Costa, en als lid van de Commissie van
Advies de heer M. Van Wfjhe Ezn.
De nieuwbenoemde inspecteur rar. A. de
Graaf hield een rede, waarin by de betee*
kenis van den hem opgedragen werkkring
uiteenzette.
Spr. deelde daarbij o. a. mede, dat zijn
plan is dit jaar te bezoeken de huizen van
barmhartigheid, waarin zwakzinnigen, min
derwaardigen e. d. worden verpleegd.
Daarna werden door den voorzitter eem-
ge mededeelingen gedaan over de oprich
ting van een „Centraal-Bureau tot- inzame
ling van gelden", gevestigd te Utrecht.
Het beginsel van dit Centraal-Bureau is,
dat- de leden zich door toetreding verbinden
om gedurende hun lidmaat-schap niet, bui
ten het Bureau om, door betaalde collectan
ten te doen collecteercn. Daar dc Centraal-
Bond er geen betaalde collectanten op na
houdt, besloot do vergadering zich nieT te
laten afvaardigen op de stich tings vergado-
ring van het Centraal-Bureau, 25 Mei to
Utrecht te houden.
De heer Van Wijk deed vervolgens mede
deelingen over de oprichting van dc Ncdcr-
landsche Vereeniging voor Armenzorg en
Weldadigheid. De vergadering besloot sym
pathie uit te spreken met de oprichting de
zer vereeniging en zal zich op dc stïchtings-
vcrgaderïng door best uur sleden doen verte
genwoordigen.
Het Indisch Genootschap te 's-Graven
hage zal zijn algemeene vergadering houden
op Zaterdag a.s. des namiddag 2 uren m
het lokaal van het Genootschap, Van Ga
lenstraat, ter behandeling van het verslag
over 19071908, de rekening cn verkiezing
van bestuursleden.
Aan het gebouw van het Prov. Bestuur
werd gisteren vanwege liet Ministerie van
Waterstaat aanbesteed het uitvoeren van
vernieuwingen en verstralingen op de Rijks
wegen, van Vianen naar Gorkum, van
's-Gravenhage naar de Noord-Hollandsche
grens nabij Hillegom en van het Haagschc
Schouw naar de Utrechtsche grens, in drie
perceelen. Minste inschrijvers waren; pcrc.
1. W. F. Hoyinck, tc Westevoort, voor 1770
gulden; perc. 2. J. Oldenburg J.Rzn., te
Bergen, N.-H., voor 3778 gulden; pcrc. 3.
dezelfde voor 1779 gulden.
Door B. en Ws. van Dordrecht wordt
aan den Gemeenteraad voorgesteld over to
gaan tot de oprichting van een avond-han
delsschool, hoofdzakelijk bestemd voor hen,
die- zonder middelbaar onderwijs tc hebben
ontvangen, werkzaam zijn in den handel of
op een kantoor. Er zal onderwijs worden
-gegeven in rekenen, als voorbereiding tot
het liandelsrekenenhet handclsrekcnen,
waarbij een elementair overzicht zal worden
gegeven van de voor handels- en kantcor-
bedienden belangrijkste bepalingen van het
Wetboek van Koophandel; handelsaard-
rijkskunde; boekhouden, stenographic, ma
chine-schrijven en de moderne talen.
Bedankt is voor het beroep naar de
Geref. Gein. te Middelburg door ds. J. H.
Donner, te Breda.
Het instructieschip voor de marine
reserve „Das", onder bevel van den luite-<
nant ter zee 1ste kl. W. H- von Leschen, ia
na afloop der herstellingen van Hellevoet-
sluis naar Rotterdam teruggekeerd.
De kapitein ter zee G. Gobius inspec
teur over he>t loodswezen, enz. in bet 4ae
en 5de district, zal binnenkort den dienst
met pensioen verlaten.
Men meldt uit Zetten: Het bestuur der
stichting „Talitha Kumi" alhier, heeft be
sloten tot den bouw van een nieuw Kinder
huis. Het tegenwoordige gebouw, dat ruim
te heeft voor 130 kinderen, is, nu er zooveel*3
iksprong ik er in, ik zou even spartelen,
dan zouden zij mij later gaan zoeken, naar
me dreggcD
Als ik zoo ver met mijn overpeinzingen,
was, gaf deze gedachte mij reeds zooveel
troost en voldoening, dat ik gemoedereerd,
opstond en naar huis ging om mij tc drogen
bij do warme kachel'. De waterketel zong
zijn eentonig libdje, poes lag te spinnen,
alles ging zoo gewoon. Tóch, zoo dacht ik
onder het knabbelen op een koekje, had het
maar weinig, heel weinig gescheeld, of de
heele boei was in de war, half Leiden zou
haast gezegd hebben; „Heb je 't al gehoord,
zij zijn aan 't dreggen in den Singel, er
is een jochie verdronken; ze weten nog niet
hoe hij te water is geraakt; 'fc is toch wat
te zeggen, ja, mensch, je beleeft tegenswoor-
dig wat!"
In mijn gedachte zag ik oude vrouwtjes,
met kapjes op en omslagdoeken om, de hoof
den bij elkaar steken, mummelen, druk cn
gewichtig doen met de magere knookvingers;
een ander groepje was weer saamgesteld uit
dikke kijf wij ven, met te korte rokken, op
en neer wippende lijven, na over het ver
dronken rijkeluisjong te hebben gekakeld,
kwamen ze op de polletiek en van de polle-
tiek op do Kerk cn van de Kerk op de
kroeg. ,,Di© Dores van mijnes, nou, mins,
zwijg maar, een rakker wordt 't, maar dat
ongeluk van jou is nog veel gemeender;
Mie wat zc-g jij, nou Kee..." Dan kregen zij
het met elkaar aan den stole; ik kreeg ach
ter do kachel zoo'n lol in 't stelletje, dat ik
het uitproestte van lachen.
„Waar zit jij weer om te grinniken?" klonk
het van tafel: „Lees je weer van die fijne
boeken
Ik terug: „Zoo meteen gaan ze met haar
spelden aan- den gang, let maar op 1"
„Jongen, je bent stapel gek, dat komt van
al die prulboekenik zal er den meester;
over sprekonals do dokter komt, mot ie
daar eens 'n schotje voor schieten I"
Ik zweeg dan maar, ik was veel te zelf-
vergenoegd, het had immers maar een snip
gescheeld, ofmaar dan, alg ik me had
verdaan, dan zou men zeggen: Er zat toch
wel wat inwie weet wat hij nog was ge
worden 1
Onwillekeurig dacht ik aan de
oude brommerige tante van James Watt, den
uitvinder van de stoommachine. Als die met
het deksel van den waterketel speelde of
met krijt, allerlei lijnen en krullen op den
grond trok, kreeg hij ook, net als ik, stand
jes; later, is hij beroemd geworden. Mis
schien, nu, zeker, ik zou later ook beroemd
worden; wel ging ik als andere jongens ge
woon naar school, was de belhamel als het
op ravotten aankwam, maar toch, ik was
heel anders dan die jongens; zij zagen nooit
vreemde dingenzij waren zoo dom, dat zij
me uitlachten als zij er mij van hoordex
vertellen. Trouwens, clat deed iedereen, als
ik ging vertellen van wat ik soms zag, als
ik hun ging mecdeelen wat er soms in mij
omging, dan keken zij me meelijdend aan,
ooms en tantes gaven knipoogjes van ver
standhouding. Als ik dan plotseling ophield,
het huilen nader dan het lachen, dan ging
ik de kamer uit om dan aan de deur te luis
teren wat ze van me hadden te vertellen.
De tantes cn nichten, die zelf geen kinde
ren hadden, voerden het hoogste, woord, maar
wat die beweerden, liet me ijskoud, want, als
klein jong had. ik diepe minachting voor
menschen zonder kinderendat gaf me een
idee van hoe zal ik liet noemen, machteloos
heid, achterlijkheid, ik had een onbestemd
gevoel, dat een mensch zonder kinderen geen
mensch was.
Al heel jong lachte ik om ooie
vaar en roode of savoyekool. Ik
wist al heel wat. Sommige oudere jongens'
met veel broertjes en zusjes hadden me al
heel wijs gemaakt. Evenzoo was het met
St.-Nicolaas. Hè, wat was dat toch allemaal
flauwe kost; maar, evenals duizenden kinde
ren, speelde ik, ter wille van de cadeautjes,
comedie. Als 's avonds de bel ging, en er
kwam een pakje, dan was dat van St-Nico-
laas, en 's morgens ging ik met een schijn
heilig geziekt kijken of het paard al het
stroo en de haver had. opgegeten.
Maar ik was net bezig te vertellen, dat
zoowat niemand naar me wou luisteren, als
ik begon van mijn „gezichten"; van de won
dere dingen, die ik in mijn verbeelding zag.
Dab gaf me een gevoel van verlatenheid, be
klemdheid, soms klaagde ik mijn nood aan
poes, die deed alsof zij alles haarfijn snapte,
en gaf me dikwerf knipoogjes; maar meestal
ging het mormel liggen slapen als ik mid
den in een verhaal was; dan moest ik zo
aan den staart trekken. Poes aan 't blazen.
Ik nam me dan heilig voor nu aan niemand.,
zelfs niet aan poes, te .vertellen wat ik
soms beleefde. Daar hij ons de Bijbel hardop
werd gelezen, 'smorgen3 uit het Oude Tes
tament. 's middags een' Psalm erf 's avonds
uit 't Nieuwe Testament, ik elk boek, dat ik
kon bemachtigen, verslond, krioelde in mijn
brein alles door elkaar: roofridders, burch
ten, slapende maagden, aartsvaders. Badend
in het zweet lag ik 's avonds in bed te
woelen, kon den 6laap niet vatten, en dom
melde ik al in, dan had ik akelige droómêrf.
In mijn droom en was ik altijd alleen, ver
laten; nu eens doolde ik door woest gebergte,
ging over smalle kloven langs peillooze af
gronden, waarin draken vuur lagen te spu
wen, uit de neusgaten kwamen vlammen en
sulferdampen, dan begon die draak me aan
to staren, ik moest naar het ondier kijken
of ik wilde of niet; ik moest naar hem toe,
zij ïi kop kreeg menschel ij kc trekken, er gin
gen horens groeien op zijn kop. Als ik goed
keek, was het de duivel, en ik, ik moest
in de hel, er hielp geen lieve vader of moe
der .aan. Ik was te midden van vlammen,
maar ik voelde geen pijn, de duivel dccdj
me ook nietshij deed niets aLs lachen,
klopte me op de wang en zei: „Nu, nu, wccsf
maar niet bang, broekie; de duivel is niet
zoo kwaad als hij er uitziet, al begrijp'
je dat nu nog niet; geloof me maar. al dat
martelen en branden gaat me soms erg ver-'
velen; jij hebt het getroffen, ik ben nu net
in een stemming om met iedereen de beste'
maatjes te zijn. „Waar heb jc nu plezier in?
Zeg maar opAlles wat je wilJe hebt maar
te zeggen en je krijgt je zin!"
„Alles." a\
„Ja, nu, wil je?"
„Ik, ikke wou de duivel zijn!"
.Wat werd hij me daar ineens nijdig; dei
eerst zoo leuke en goede duivel gaf me ce.rf
oorvijg, dat ik suizebolde.
„Jou, kwajongen, wat denk jij wel, als
ik jullie menschentuig een vinger geef, neem,
je niet alleen de heele hand, maar dat wil
me nu niet meer of minder dan duivel zijn;
vooruit, opgemarcheerd, scheer je weg!"
De vlammen begonnen nu pijn te doen',-
een klein duiveltje, bepaald liet zoontje van
den duivel, prikte in mijn bcenen, ik kreeg
overal pijn, werd gillend wakker.
Toen ik later eens op de Lakenhal kwanfy
zag ik daar een altaarstuk; in het midden
was, geloof ik, de hemel, aan de kanten de
hel. Nu, hoor, ik had toch goed gedroomd;
ook een draak en vlammen.
Veel ook droomde ik, dat ik op een onaf-,
zienbare vlakte dwaalde, nergens was iets
to zien, geen plant, geen boom of huis; ik!
wist nooit goed of ik liep, of dat de grond
onder mij weg idraaide; het was als zweefde
ik, er kwam geen einde. aan. Plots was ik in
een groote, onafzienbare la-an, aan weers
zijden stonden hooge boomen.; de vloer be
stond uit witte en zwarte, vierkante steenen,
net een dambord.
(Wordt vervolgd.)
étond, cn dan maar turen in 't water. "Als
dat water nu niot zoo vettig was, niet zoo
imrer.ig, als het JIU niet zoo stonk, mijmerde
6)
Aio ik dan fJlnk nat geregend
was, verkleumd van kou, ging ik op een bank
sltten, zoo'n bank, waar de wind vlak op
