Japstoin.
Saf® leposit. C—
Orgels.
..WAVE REN'.
BEROEMD—
BOwIC.
sr c. Tl. Mint,
C. Th. BREEBAART,
OeenHoofdpijn meer!
„De Stad fastriclif
(SS.
Badinrichtingen.
Eieooioileit- en Sas- iaatscP
Alom v Br krijg is aar.
§ij moet geen (Rijwiel
koopen,
lil de Metal
L. R. BRUTER, Turfmarkt?.
No. 14*770.
LEIBSC7E Woensdag* 15 April.
Anno 1908.
PERSOVERZICHT.
Vervolg Advertentiën,
Seizoen 1908.
Steeds de Souveaoté's in
Wollen Kousselines.
Blouse-Stoffen.
Fantasie-Linnen.
Fantasie-Katoen.
Witte Goederen enz.
BfSuntgas.
Een pakket „RATTENDOOD"
zuivere Preanger-Koffie
HEfófRAifl F. A. DAliiEy^ ZOON, ü/ijsihandelaren,
Greeve,
Haarlemmerstraat 130,
Verkoop van alle soorten
Borstelwerk, Zeemleder,
Sponsen, Emmers, Tobben,
enz., tegen fabrieksprijs.
STAAT TER DEKKING,
A. L. REaftlERINGER ZONEN,
Commissionnairs in Effecten, Rapenburg 106 -108.
Heden ontvangenoen schoons collectie AMER1KAANSCHE
ORGELS in verschillende pi ijzen en nieuwste modellen
Ook een paar 2de-hands Orgels voorhanden
met doorloopend Harpregister, voor zéér lagen prijs.
Stoomboot-M aa, (wchappij
„O® Ifolhareiang".
Ia „De Telegraaf" schreef de heer
Reysinga een artikel over do werkloos-
Vei d.
Er moet, schrijft hij, werk komen, cn het
komen van werk wordt tegengehouden door
Wn, die altijd maar door voor v r ij h a n-
d e 1 pleiten.
„Nederland is het eenige land ter wereld,
dat zich krampachtig vastklampt aan een
Stelsel, dat den vaderlandschen arbeid vol
komen verkracht. Moet dat niet anders wor
den, mag zoo'n toestand langer duren Al
vorens pogingen aan te wenden, om door
tat sohrijvcn van eenige behartigenswaar
dig" woorden do volkseconomie te bevorde
ren, ga ik het heden vergelijken met ftet
vorleden, in de hoop, de volksconscientio
iwakker te schudden.
Allereerst bespreek ik de emigratieplan-
fien van Nederlanders naar Duitschland.
Wie den gemiddelden leeftijd heeft be
reikt, weet, dat onze landbouwer voorheen
'de hulp van den Duitschen grasmaaier niet
kon missen In den zomertijd trokken de
hannekc-maaicrs in groote drommen naar
onze welvarende landouwen, om in derr
herfst moet goed gevulde beurB naar West-
falen terug te keeren.
Thans echter, reeds eenige jaren, leven
Nederland aan Duitschland losse werklie
den voor het graven van kanalen, voor het
landbouwers- en warmoezenier&bedrijf.
Het euvel werkloosheid bestaat, maar rs
het daarom aan te bevelen het emigreeren
le bevorderen? Mijns inziens strekt deze
wijze van handelen niet tot eer onzer natie.
Door het plan van omigratic, opgekomen
bij de commissie voor workloozen, beaamt
Ideze commissie, dat een rijk, hetwelk zijn
nijverheid beschermt, volop werk heeft,
ook voor vreemdelingen."
Wetswijziging, dio onze Neder!andsche in
dustrie ten goede komt, moet ons helpen.
„Eenigcn tijd geleden gingen uit Mar
ken, volgens het zeggen der nieuwsbladen,
twaalf mannen naar Emden, om zich in het
visschersbedrijf technisch te bekwamen, met
kans van plaatsing op de Duitsche visscbcr9
yloot.
In Augustus 1678 zeilden op één dag 868
driemast-schepen het IJ uit ter walvisch-
vangist, elk schip voerende minstens 20 man
equipage.
„Het kan verlcecren", zeïde Bredero,
maar is het niet beschamend te denken, hoe
goed ons land zorgt voor zijn volk.
Een land, zoo gunstig gelegen, met kolo
niën als dc onze, met zoo'n veestapel, ooft,
groente, ijzeroer, met zeer vele bevaarbare
en vischrijke rivieren, in zoo'n land moest
algemeenc welvaart hcerscken, en toch poog
de in 1908 een commis&ic een gedeelte van
het volk naar buiten te zenden, omdat in
Nederland geen werk was.
De schrijver noemt dan meer voorbeel
den:
„Op alle wijzen beschermen Amerika,
Duitschland, België cn andere landen hun
nationalcn arbeid door hooge tarieven; al
leen Nederland staat vrijhandel voor en
doodt daardoor meteen zijn nijverheid eu
industrie.
Ala men zijn schreden richt naar heb
Rijksmuseum te Amsterdam, ziet men daar,
dat wij, Nederlanders, in alle vakken enor
me bekwaamheid bezaten. Goud-, zilver- en
koperwerk munten evenals weef- en schrijn
werk uit door goede uitvoering, en toch
degradeerde dc vrijhandelaar ons werk, als
onbekwaam, door dc grenzen open te zet
ten voor de overproductie van andere lan
den. En de gevolgen van het zoogenaamde
vrije ruilverkeer ziet men in den stelselma-
tigen afvoer van onze werklieden.
In do zeventiende eeuw bezat Nederland
het viervijfde deel van alle koopvaardijsche
pen ter wereld en in het begin der 20ste
eeuw loost het zijn werkvolk uit armoede,
gevolgen van gebrek aan werk.
Prachtige resultaten van heersehende vrij-
handelpolitiek
De schrijver wijst op de intcrnationalo
tentoonstelling te dezer stede, waar België
ons verreweg de baas was. Ons land lijdt
onder den Vrijhandel; Indië oven eens.
„Tus&chen 18-10 en 1850 werd approxima
tief nog 17 pCt. van den geheelen invoer in
Oost-Indië uit onze havens verscheept. Se
dert de afschaffing der differentieele rech
ten, waardoor do andere natiën op gelijken
voet kwamen met dc Ncderlandsche, ver
minderde dat percentage. De laatste vijftien
jaren bleef de uitvoer uit Nederland&che
havens, mot bestemming naar Indië. op 5
pCt. staan van den ganschen invoer.
Duitècklands invoer in O.-I. steeg gedu
rende de laatste 15 jaren met 104$ pCt. en
België voert in onzo Indiën 00 pCt. meer
in dan voor 15 jaar.
Handhaving van het vrijhandelstelsel is
dus vcor onze vaderlandscho nijverheid een
ramp, die de werkloosheid op onverant
woordelijke wijze in dc hand werkt.
En wordt niet zakelijk ingegrepen, dan
wordt werkloosheid een chronischo kwaal.
Eigenlijk zijn bijna alle groote industrieën
reeds uit ons land verdwenen, als meel-,
papier- en lederfabrieken, goud-industrie en
houtzagerijen.
Nederland bezat voor dertig jaar nog
2000 leerlooierijen en gaf toen aan 1200 man
werd in de goud-industrie. Al die bedrijven
zijn te niet gegaan en bijna niet vervangen.
Vandaar de werkloosheideen toestand, in
geen geval te verhelpen door emigratie,
door collecteeren of andere zeer af te keuren
lapmiddelen."
De schrijver zou willen, dat alle grond
stoffen vrij inkwamen cn vol-fabrikaat hoog
belast werd. Is dat niet mogelijk, dan geve
de Staat restitutie aan den Nedcrlandschon
fabrikant bij uitvoer van zuiver Neder-
landsch fabrikaat naar andere landen, voor
hot bedrag, waarmede het artikel is belast
Dan kan cr weer werk komen, en als er
maar eerst weer werk is, gaat heel wat
kwaad, dat nu welig tiert, het land uit.
„D c He r a u t" zegt nog eens, dat
Staatssubsidie voor dc Ke r k al
tijd tot Staatsinmenging in de ker
kelijke aangelegenheden moet leiden.
„In de eerste plaats wijzen we op wat dc
historie onzer Vadcrlandscke Kerk ons
leert.
Van Staatssubsidie in eigenlijken zin
was vroeger bij dc meeste Kerken in ons
vaderland geen sprake. Wat de overheid
toch toch aan predikantstraktementen, ver
goeding van synodale kosten, enz. schonk,
was geen vrijwillige bijdrage uit de lands-
middelen, maar werd genomen uit de in
komsten der kerkelijke en geestelijke goede
ren. Do overheid trad dnaibij alleen als be
heerder en uitdcelcr op; zij administreerde
het kerkelijk goed en zorgde, dat de inkom
sten voor kerkelijke doeleinden gebruikt
'werdon. Maar aan de waarde van het his
torisch bewijs yerandert dit niets. Indien
zelfs dan, wanneer de overheid niets aan de
Kerken schenkt, maar alleen haar goed ren
voor haar bewaart en de inkomsten daarvan
aan de Kerken uitkeert, die financieele
band reeds zulko bedenkelijke gevolgen
voor de Kerken hoeft, hoeveel te meer klemt
ditzelfde bozwar dan niet, wanneer de over
heid een vrijwilligo sub idie schenkt, waar
bij zo natuurlijk nog vee! vrijer kan optre
den in de voorwaarden, die zo aan de Ker
ken stellen wil.
Nu weet de kenner onzer vadorlandsche
kerkhistorie wel, hoo drukkend die zilve
ren koorde" voor onze Kerken is geweest.
In die financieele afhankelijkheid school
het groote middel, waardoor f1overheid
over do Kerken telkens den baas speelde.
En gerust kan gezegd, dat, indien de Ker
ken destijds de financieele zorg niet aan
do overheid hadden overlaten, maar zelf
ter hand hadden genomen, de loop der his
torie een geheel andere zou geweest zijn. De
overheid, die zoo tuk was op macht in ker
kelijke zaken, heeft uitnemend wel ingezien,
hoe ze, juist door die financieele zxng op
zich te nemen, de Kerken telkens dwingen
kon. En achter schier eiken strijd om de
machtsverhouding schuilt altijd weer, hoe
dieper men doordringt, het financieele
vraagstuk."
In zeer vele Kerken in ons vaderland
moest eerst aan de Overheid „handopening
worden gevraagd, voordat de Kerk tot be
roep mooht overgaan. Hetzelfde gold, als
de Kerkeraad tot vestiging van een nieuwe
predikantaplaats overging, wanneer de Ge
meente zich uitbreidde.
„De kerkeraad mocht vermeerdering van
het aantal predikanten nog zoo noodig aoh-
ten met het oog op do behoefte der Gemeen
te, zonder fiat van de Overheid kwam dc
nieuwe predikantsplaats er niet. Niet ten
onrechte hebben onzo vaderen er dikwijls
over geklaagd, dat allo sekten en valsche
Kerken in ons land veel vrijer en onafhan
kelijker waren in het beroopinerswerk dan
de Gereformeerde Kerk. Niet één kerk was
zoo gebonden als zij en de schuld daarvan
lag daarin, dat de Overheid de kooiden der
beurs hield.
Tot wat plagerijen cn mo iliikke'en dit
in ds praetijk geleid heeft, behoeft, hier wel
niet te worden aangetoond. Voordat do
Overheid „hand-opening" verleende, wildo
zo eerst weten, welke predikant er beroe
pen zou worden. Daardoor mengde ze zich
telkens in het beroepingswerk, schreef zo
aan de Kerken voor, welke richting de pro*
dikanten moeeten hebben, cn weerdo zc pre
dikanten, die niet naar haar zin waren.
En de Kerken stonden daartegenover mach
teloos, want de Overheid b-taalde, ea wio
betaalt heeft de macht in handen.
Hetzelfde gold natuurlijk cvcnzcc voor
de tucht. Of do kerkeraad een predikant
al schorste cn afzette, baatte niet, wanneer
de overheid dien predikant de hand boveD
het hoofd hield: want dc overheid bleef aan
dien predikant het traktement uitkeer en en
weigerde „hand-opening' voor een plaats
vervanger. En omgekeerd, wanneer de Over
heid een predikant lastig of onaangenaam
vond, dan verklaarde ze eenvoudig, dat zo
dien predikant als afgezet beschouwde en
hem daarom geen traktement meer uit
keerde Ze leidde hem zclfa, wanneer hij
toch prediken wilde, de stad uit. En dc
kerken konden verklaren, dat ze die afzet
ting niet erkenden en den predikant hand
haven bleven, het baatte niets.
Zulke toestanden zijn niet alleen voorge
komen in de dagen der Rcmonstmntsche
troebelen, maar herhaalden zich telkens ook
nog na de Dordtsehc Synode. En of de Ker
ken dan al bitter klaagden over deze Over-
I hcidsinmenging in kerkelijke zaken en voor
de vrijheid der Keik opkwamen, wat baatte
het, waar ze zelf de schuld droegen, door
dat ze den zilveren sleutel aan de Overheid
in handen hadden gegeven."
Niet minder sterk, zoo zegt „Do He
raut" verder, komt de afhankelijkheid uit
bij de samenkomsten der Kerken. Al de
kosten van synodale saam komsten, veis- eu
verblijfkosten der afgevaardigden, maaltij
den, tijdens de synode gegeven, vergoeding
van deputaatschappenenz. betaalde do
Overheid. Maar daaruit volgde dan ook, dat
de Overheid natuurlijk eerst gekend wilde
worden.
Ook hier zien wo weer, hoe do Overheid
daardoor dc meest uitgebreide, macht ovor
het kerkelijk leven verkreeg Een G neralc
Synode mocht na 1619 niet eens meer ge
houden worden. Dé Overheid weigerde,
verlof en als de Overheid de kosten met
betaalde, wie zou het dan hei ben god e an t
En evenzoo ging het ook in sommige pro
vinciën. In Zeeland is na 1619 zoo goed als
niet één provinciale synode meer gehouden,
omdat dc Overheid het niet wilde. En *u
heeft in de overige provinciën de Overheid
het saamkomen der synodes minder belet,
zo oefende ook daar, doordat de dc koor
den der beurs in handen hield, een schier
onbeperkte macht, zond politieke commie-
sarisccn naar de synodes, schreef voor w*o
al of niet mocht behandeld worden, en
speelde feitelijk in de Kerken den baas.
En wil men nu het afdoende b -wijs, dat
deze overheersching van de Kerk door do
Overheid, die als een donkere schaduw over
heel het leven onzer vaderen hangt, met
terdaad het gevolg was van de financieele
afhankelijk der Kerk, dan wijzen we cr ten
slotte op, dat er één Synode was, over wier
saamkomst de Overheid niets ta zeggen
had; die zoo dikwijls v rgadcr n mocht,
als liet zelf wilde; die nooit dcor politieke
commissarissen werd bijgewoond; die zoo
vrij was als een vogel in de lucht.
Die eenige Synode, die, zonder verlof aan
de Overheid te vragen, saamkwam was de
Wnalscbc Synode
En juist deze Synode was de eenige, wier
kosten door de Overheid niet b taald wer-
i den.
j Natuurlijk, waar de Overheid niets bc-
I taalde, had ze ook geen rechten.
Spreekt deze les der historie niet duide
lijk genoeg?
In „D o T ij d" schrijft mr. H. Th.
Holthuis, le Leiden, over het rapport der
kiesrechtoom mi asio uit den Bond
van R.-K. Kiesveroonigingen en
speciaal over het rapport der minderheid,
diu het algemeen kiesrecht voorstaat, het
volgende:
Het ware ge voeden dor minderheid
spreekt zich misschien wel het sterkst uit
op pag. 119, waar zij zegt dat het verzet
togen algemeen kiesrecht voortspruit uit
wantrouwen teg'-n de lagere klassen. Daar
heeft zij, dunkt me, den spijker op den kop
geslagen; daar ligt als ik mij niet vergis,
het idee der minderheid in opgesloten, dat,
zooals het op pag. 125 genoemd wordt, de
begrippen van orde en rechtvaardigheid
van alle volksgenooten den loop der poli
tiek behooren te bepalen, dat dus ieder,
die een rechtsbewustzijn heeft, d.w.z. een
idee van rechvaardigheid ook kiesrecht
behoort te hebben. Het verzet tegen het
algemeen kiesrecht is meestal niet gegrom
in het idee, dat het in strijd met het alge
meen belang zal zijn, maar dat bet zal
brengen een wetgeving in strijd met de
opvatting van het algemeen belang van de
tegenwoordige kiezers. Wanneer men zijn
kiesrechtpolitiek wil vaststellen, moet men
meerdere of mindere uitbreiding van het
kiesrecht nie»t doen afhangen van het ant
woord op do vraag, of daarvan het gevolg
zal zijn, dat do invloed der socialisten
in het Parleipent zal toenemen; maar allen,
die een eenigszins vaststaand begrip hct>
Mare 58, Leiden.
Aanbevelend: 4299 30
Telepfooon 544.
Burgemeester en Wethouders van
Vootschoten verzoeken don ingezetenen
dier gemeente, die tn aanmerking
wenschen te komen voor Muntgss,
zich vóór den Isten Mei a.s. ter
8ecretarie aan te melden, alwaar
tevens inlichtingen zijn te bekomen
omtrent de voorwaarden van levering.
Alleen woningen van f 2»sn
minder knar per week kouien
in aanmerking. Aanleg en Gas
toestellen gratis. 4317 20
Burgemeester en Wothouders
voornoemd,
E. VEItNÈDE, Burgemeester.
J. STEENEVELD, Wethouder.
Voorschoten, den 13den April 1908.
is genoeg om alle Ratten te dooden,
zonder eenigo nadeelige uitwerking
op andere dieren, schrijft de Heer FR.
FRANC' JS in Vrouwepolder. Verkrijg
baar in doozen van 30 Cts. bij REIST
Sc KRAK, Drogisten, Steenstraat.
3026 8
voordat GV een geïllustreerde prijsoourant
der Burgers E.JS.Fi. Ruwieien
hebt aangevraagd. Die -wordt U gratis en
franco toegezonden en zal TJ doen zien, dat
wij Rijwielen maken voor ieder doel en
iedere beurs. 4400 60
Filiaal Burgers JEI.N.R. Haarlemmer
straat GSa, Delden.
RÉPARA. TDE-IN RIGHTING.
De ondergeteekende,
J. LANGELAAR Gzn.,
wonende te Leiden,
deelt hierbij mede, dat de Heer
JOH. A. v. SC HA IK, wonende te
Leiden, uit zaken ls getreden, en
dat de ondergeteekende voortaan de
zaken zal voortzetten onder de firma
VAN SCUAIK LANGELAAR,
voorheen C. L. v. SCHAIK Co.
J. LANGELAAR Gzn.
Lkiobn, 14 April 1908.
4405 12
brandt men dageljjka op
Duitsche wijze S89 1L'
uifmunlende door jjeur en smaak.
Prijs per 5 ons 57$ Cent.
VEIIKOUVVdiSTOKIIU YZlClN,
Miiinvi: uij.\ 17.
Hofleveranciers, Kantoor: Burgsteeg 2a.
Voordeelig adres voor zuivere en origineeie Wijnen.
W* Vraagt s. v. p. proef en prijsopgave onzer origineeie Tawny
1 Ruby Tawny-Port, 4395 ^4
Verloskundige, Wlihelminaslr. Sïbuis,
AMSTERDAM.
Spreekuur dagelijks tot avonds
10 nar. 3916 7
's Zondags tot 5 uur. Inlicht, kosteloos.
De van ouds bekende Hoofdp^n-
pillen (In 't bijzonder tegen unuw-
hoofdpion) hebbsn sinds een reeks van
jaren bewezen een werkelijk afdoend
middel te zijn. Prijs p. d. 25 Cts.
Te Leiden alléén bi) El. II.
GERRITSEN, Diog. „D©
Gedé", Haarl.straat 6. 1683 11
MAGAZIJN
LEIJDJSiM.
Interc. Telphoon 314.
3913 18
705 12
CAID, Zwarte Hengst, hoog
1.66, zwaar gebouwd en beenwerk.
Dekgeld 15 Golden, bfi den eersten
sprong te voldoen. Zeldzame Draver.
Heeren Landbouwers, die hun voordeel
zoeken, komen beslist met hun
Merrleön bfi dezen sollden Hengst.
Standplaats Café Den Burcht,
Lelden. Ruim 8Sf/3 zijn drachtig
van de gedekte Merrieöu in 1907.
Zegt het voort. AMOL.
2246 17
VEILIGE BEWAARPLAATS voor Effecten, stokken
van waarde, Gond en Zilver, enz., der firtna 4112 20
voorheen DE VRIES en STEVENS.
246 n
VERTREK UREH IHA ALFErJ.
Naar Amsterdam: v.m. 5.— (Maand. I.SOj, n.m. 2.
Zond. n..m. 2. -•
n Gouda: v.m. 5.30, 8.30, 12n.m. 4.45.
Zond. v.m 7. n.m. 4.45. Bovendien Vrijdag
n.m. I.30 en Zat. n.m.
9 Nieuwveen: v.m. 5.- (Maand. 1.30), 8.30 (Zat.niet) n.m. 55.-
6.15. Zond. n.m. 2. 1342 26
5920 40
