ƒ3 BUiYAH EN BIJBEL 3. Eet VAN DIJK's Beschuit, haarlem. LEIDSCH BAGfBLAD, Dinsdag* 14 April. Tweede Blad, Anno 1909. Ingezonden. 99 HAMMOND"-SCHRUFMACHINES met direct saiclitbaar scHrift. Agenten: GEBRs. STRAATSBURG. „De Leidsche Wielrijschooi". PLANTENVEIL» H0LLAND8CHE THEEVERBRUIK-VEREENIGING, AMSTERDAM. ONTF THFF DUKHUJS' lJfi4i.iL 9 Hoogstraat5. TE HUUR: TWEE HEER1INHUÏZHN Verkooping- en Woninggids, Heerengracht 51. Gedurende de maand April is, om van het bloeien der Hyacinthen, Tulpen, Narcissen en andere bolgewassen te genieten, een uitstapje per Stoomtram van uit Leiden naar Hillegom, Lisse en Sassenheim zeer aan te bevelen. IOasynstee v. d. Velden, ur1r Kassiers en Conifflissionnairs T'"lf!c- ZELDZAME UITVERKOOP l i Te huur HEERENiiülS met TUIN „De Stad Maastricht", Haarlemmerstraat 130, OPRUIMING BEllOKHDE IIAA&UEIISTELLER No. 14^39. Kunst, letteren, enz. Het Leidsclio Raadhuis. In het Bulletin van don Ned. Oudhcidk. Bond heeft onze stadsarchivaris een arti kel gepubliceerd, waarin de quaestie wie de ontwerper was dor verbouwing van liet Loidsohe Raadhuis in 15051597, haar op lossing vindt. „Reeds in zijn bekende, in 18S0 versche nen: „geschicht© der Hollandifschen Bau- kunst und Bildnerei," heeft dr. Galland den Leidschcn Raadhuisgevel aan Lieven do Koy tocgokcnd, schrijft rar. Overvoorde on in dit uitnemend work betoogt de scheip- ziiuiigo schrijver tevens, dat de minder gc lukkigo plastische details moeten verklaard worden door dc gebrekkige uitvoering aan welke de meester stellig geen schuld had. Tevens wijst hij cr op, hoe het Raadhuis reeds iu de 15de eeuw liet langgerekte front bezat, zoodat De Key alleen van den gevel als do ontwerper meet worden beschouwd. Deze toewijzing kon, behalve op stijl- kritischo gronden slechts door een enkel dokuruent worden gehandhaafd. Nu werden ook do stijl-kritische gronden betwist door den heer A. W. Weissman, „zoo zal men schreef hij hot recht missen, Lieven dc Key als den ontwerper van den Loidschen Raadhuisgevcl te beschouwen." Mr. Van Overvoorde heeft z,ich drie Wagen gesteld, ter welke oplossing hij in dc bescheiden van liet rijke Loidsohe gemcc-nbc-aa-chiof heeft gespeurd. „Wat is de omvang van de verbouwing luidt do eerste. Die blijkt slechts te hebben omvat een gevel-verandering. „Enkele kleinere aanwijzingen verster ken het gevoelen, dat do nieuwo gevel een voudig tegen het raadhuis is geplaats. Vooreerst vinden wij nergens gewag ge maakt van eonigo tijdelijko overbrenging der bureau's die toch bij afbraak van het oude Raadhuis noodzakelijk zoude ge weest zijn. Verder heb op zichzelf onbe- teekenend detail, dat in de kwitanties van deai concierge voor schoonmaak van de vertrekken van het raadhuis over do jaren 15941598 steeds dezelfde vertrekken worden genoemd en nagenoeg dezelfde be dragen. De kleine afwijkingen toonen, dat niet elk jaar volgons een bestaand schema de rekening is opgemaakt, en de groote overeenkomst bewijst, dat deze vertrekken ononderbroken iu gebruik zijn geweest, het geen onmogelijk zoude zijn bij een afbraak van het oude gebouw of zelfs maar bij eon gcheele vernieuwing van den gevel. Ten slotte zij aangestipt, dat wel wordt gesproken van het leggen van den eersten steen van het bordes, waarbij 16 gulden 16 stuiver uitgegeven werden voor twee rozenobels „tot het leggen van den eersten steon van 't- stathuystrappe" gebruikt doch nergens van een eeitstc steenlegging van het Raadhuis zelf wordt melding ge maakt- In zijn ouderling verband beschouwd wijst dit alles op een cn dezelfde conclusie, dat de verbouwing slechts heeft bestaan in het plaatsen van een nieuwen gevel tegeD het oude Raadhuis." De tweede vraag is: „Wie was de ont werper?" 't Antwoord laten we aan den schrijver van 't artikel in 't Bulletin. Lang heb ik getwijfeld of het, bij heb ontbreken van rekening en bestek, wel mogelijk zoude zijn het afdoend bewijs fco vinden wie die ontwerper was, totdat ik het geluk had onder do bijlagen van do (verloren) rekening van 1595 (No- 543) een kwitantie te vinden van Isaack C'lacez, voor het copieercn van het ontwerp van den stadhuisgevel Hierin toch wordt van drukkelijk vermeld dat het oorspronkelijk ontwerp, dat aan den steenhouwer te Bremen werd opgezonden, was vervaar digd door den meester uit Haarlem, waar onder wij natuurlijk Lieven de Key te ver staan hebben. Het hier afgebeelde ont werp is dus niet de origineel© teekening van Lieven do Key, maar do daarnaar door Swancnburgh vervaardigde cop in De derde vraag is; Wie hebben het ont werp uitgevoerd? Het antwoord hierop wordt gegeven door liet contract met den steenhouwer uit Bremen, Ludcr von Benthem, van 23 Mei 1595, hetwelk zoowol in het Duitrsch als in vertaling aanwezig is. Het Du'itsche stuk is niet onderteekend, doch waarschijn lijk toch van do hand van den steenhou wer. De bestrijder van de conclusies, in dit hierboven gemeld schrijven vctrvat, vto|Urb blijkens een schrijven in do N. R. Orb. aan dat de toeschrijving van het ontwerp aan den uitvoerder van het werk hierom mede waarschijnlijk wordt, doordien de details niet Hollandjsch, maar eerder Noord-Duitseh zijn, doch voqral omdat uit do overeenkomst blijkt dat alle stuk ken steen te Bremen goheei zijn gereed go- maakt, zoodat twee gesellen", door Lu- den naar Leiden gezonden, niets anchors hadden te doen dan „het bearbeide werek ordentlich fcho samen tho bringenn," dus, in do tegenwoordige taal, te stellen en to aocordeeren. Tegen deze bewijsvoering is evenwel in te brengen dat werk-opdrachten naar andere streken, zeer dikwijls clo kvnteeko- nen droegen van den aard van de oultuur dier streek, to meer waar het handwerk zoo hoog etond en zooveel vrijheid aan eigen opvatting toeliet, als in vroegere eeuwen 't geval was. Oude Doopvonten. In een opstel over de Hervormde Kerk te A ar lander veen, in „De Navorscher" van deze maand, deelt de heer W. M. C. Regt o, a. mede, dat als voet voor den preekstoel in de kerk een achtkante blauwsteen en doopvont dient, met gothisohe roosjes op den rand en driepas versiering op de zij vlakken van het bekken en van de voet. Zij was gebarsten door een ijzeren band bijeen gehouden en met een marmerverfje over trokken De heer Regt maakte den hoofd-directcur van 's Rijks museum te Ara- sterdam op de doopvont opmerkzaam, ter wijl zij uit dc oude kerk verwijderd was geworden. Jhr. Yan Riemsdijk achtte haar zeker een plaatsje in 's Rijks verzameling waard en bood een goede som aan hh. kerk voogden, doch deze waren niet tot afstand te bewegen. Voor de serie oude doopvontcD in 's Rijks museum zegt de schrijver zou zij een ware aanwinst geweest zijn. Thans, in dubbelen zin misplaatst, is hot voor de goc gemeente niets dan een prul, zonder eenige beteekenis. De doopvont is in den stijl van het midden der löde eeuw, en dus gelijk met den bouw der kerk daarin geplaatst. Als tegenhanger van de mededeeling van den heer Regt dicne het volgende, dat nog een haartje erger is In de Gcldersche gemeente Hongcloo staat, of stond althans nog tot voor een paar jaren, een oud Romaansche doopvont, versierd met de typische palmetten van den in ons land niet veelvuldig meer voor komende versierstijl van dat tijdvak. Het voorwerp, dat oorspronkelijk in een der naburige kerken moet hebben gestaan (in hot Oosten van ons land komen kerken, die nog gedeeltelijk den Romaanschen stijl heb ben bewaard, betrekeklijk nog veel voor), is van zandsteen. Het wordt in 's burgemees ters tuin gebruikt voor... bloemenbak. Na tuurlijk heeft, de verwering al aardig aan dit overoude monument (het zal wel van voor 1200 dateeren) geknaagd. Een poging om die oude doopvont voor een museum te verkrijgen, stuitte af op een weigering van het hoofd der gemeente. („Vad.") Hubert Laroche. Dc heer Hubert Laroche heeft een brief geschreven aan het gemeentebestuur van Antwerpen, waarin hij meedeelt voor drio jaar gecontracteerd te hebben met zijn Amstcrdamsche directie. Men weet, dat de heeren De Lattin en Van Laer hun aanvrage om weder voor drie jaar tot beheerders van den Neder- landschen Schouwburg benoemd te worden, hadden gesteund op het contract, door h<?n met Laroche gesloten. Beide partijen hebben nu het gemeente bestuur ingelicht, dat zegt het „Hbl." wel geen beslissing geven zal alvorens de rechtbank uitspraak heeft gedaan. Blijkens Indische bladen heeft Albert Vogel voor den tSoosoehocnan van Solo „Starkadd" voorgedragen. Een wandelstok met edelgesteenten was de bolooning. Zo la. Te Surosnes bij Parijs is Zondagmiddag onder groote belangstelling van het pu bliek en do politieke cn letterkundige we reld, een gedenkteeken voor Zola onthuld, gegoten uit de klokken van de oude kerk. De weduwe van Zola cn haar twee kinderen woonden de plechtigheid bij. Na dat er eenige redevoeringen waren gehou den, defileerden een aaatal vereenigingen vooirbij heb standbeeld. Er werd tijd&np het houden der rede- vooringen ook nog betoogd door eenige jongelieden, die kreten tegen Zola uitstie ten. Tien personen werden dn hechtenis genomen, 6lechts vier hunner echter wer den in arrest gehouden. De afd. Leiden van den Bood van jonge arbeldera(6ter8) DDe Zaaier" hield Zaterdag avond haar tweede jaarfeest In „De Graan- beura". Het bestuur der jonge afdeellng had alle eer van zyn werk. Het had weten te zorgen voor een groot en mooi programma. Opgevoerd werd door baar leden het tooneel- stukje „Een uitgeknepen citroen", dat aan het eLnde luide werd toegejuicht, zoowel als het grappig stukje „Een lastige schoonvader". Onder de pauze werd voor een ontslagen kameraad een collecte gehouden, die door de solidariteit van hot goed onthaalde publiek ruim f 9 opbracht. Vermeld dient ook te worden, dat de heer F. A. Kloos zich ln het bijzonder dezen avond verdienstelijk heeft gemaakt met de begeleiding van de verschillende Voordrachten en het Bal. De grimeenng was van den heer C. v d. Pyi, kapper, Zijdgracht 23. Het geheel werd gesloten met een gezellig bal en het winnen van nieuwe leden. Geachte Redactie 1 Veroorloof mij een weinig plaatsruimte in Uw geöerd blad, naar aanleiding van het praeadvies van B. cn Ws. omtrent mijn adrles aa.ni dezen gemeenteraad ingediend, en waardoor het B. en Ws. voorkomt op mijn verzoek afwijzend te beschikken, na de commissie van marktwezen daarover tc hebben gehoord. Het eerste bezwaar door B. en Ws. geopperd, geeft mij aanleiding deze onder het bereik te stellen van de daar toe bevoegde autoriteiten. Immers is het duidelijk dat er altijd één moet zijn, welke de kastanjes voor do anderen uit het vuur haalt, doch doordat cr mijn eigen belang mee op het spel staat, heb ik gemeend B. cn Ws. over dit onrecht te laten beslissen, en dat ik over het praeadvies van B. en Ws. niet gunstig oordeel, behoeft geen be toog. Wat dan ook het eerste bezwaar door B en Ws. geopperd aangaat, kan ik de bewij zen staven, dat ook alle andere marktbezoe- kers, ruimschoots roden hebben gevonden, tegen den algemeenen markt- en havenmees ter, den heer Romanesko, daarover te kla gen, wat natuurlijk geen afdoend g volg had. Het tweede bezwaar door B. en Ws. ge- j opperd, kan door mij als geen bezwaar worden aangenomen, om dit te bewijzen i behoef ik mij slechts te bepalen tot 's-Hagc, waar ik ongeveer 20 jaren dien markt be zoek, doch op een plaats geheel afgeschei den van de markt aan de Prinseng acht Wij bloemisten, buiten die gemeento, mogen aan het Smidswater nabij het Voorhout, onze waar aan den man brengen, cn dus is dit terrein geheel afgesloten van het markt terrein aan de Prinsengracht. Deze bepa ling, door den Raad aldaar genomen, vind ik rechtvaardig, en juich die ook van harte toe, ja zelfs gaat die maatregel zoover, dat do bloemkweeker bij name Lans, nog geen vijf minuten van de gemeente 's-Hage woon achtig, het geweigerd is dc markt aan de Prinsengracht te bezoeken, en is dus dc bloemmarkt uitsluitend voor bandelaren uit die gemeente, terwijl handelaren buiten de gemeente slechts een plaats kunnen inne men aan het Smidswatcr, door B. cn Ws van die gemeente aangewezen. En ten slotte mcencn B. en Ws dat deze maatregel weinig doel zou treff n, omdat rlo belanghebbenden er gemakkelijk in /ou den slagen een andere gelegenheid voor hun verkoopingeu tc vinden, zoodat dc aan den adressant toegebrachte schade niet zou ver minderen, terwijl de gemeente de haar toe- komendo recognitie wegens ingenomen plaatsruimte zou derven. Ik kan B. en Ws. verzekeren dat alle Kandelaren te 's-Hagc hoogst ingenomen «zijn, en dat de Lcidsche .bloemkweekcra deze handeling ook zouden goedkeuren, be hoeft evenmin betoogd te worden. Ten slotte blijft cr du3 een gemotiveerd bezwaar over, dat de gemeente die markk gelden mist, doch mag dit een reden zin onzen eigen handel daarvoor te benadsc- lon? Ik geloof toch dat dit elke Leidenaar, die het goed meent met den handel in zijn stad, van oordeel is, neen? Nogmaals mijn dank voor <le plaatsing. Hoogachtend, G VAN DER WILK, Bloemist en Handelaar. Rijn- en Sehiekade 17. Leiden, 13 April 1908. Mijnheer dc Redacteur I Verleen mij nogmaals eenige plaatsruimte in uw geacht blad, naar aanleiding van bet schrijven van den heer C. D Buitendijk. Genoemde heer wil in dit schrijven laten zien, dat ik mij vergist heb met te spreken over de uitdrijving eener inrichting buiten do gemeente en wil het doen voorkomen, dat slechts op dc bebouwde kom werd ge wezen. De geachte inzender, die aan het einde van zijn schrijven zegt: dat ik geen woord in het midden had moeten brengenhad hier misschien eveneens moeten handelen, daar hij toch wel zal begrijpen, wanneer een fabriek in de stad gedwongen wordt zioh te verplaatsen, zij er zich zeker zoover van verwijderen zou, dat zij, na verloop van mis schien enkele jaren, niet wederom voor den- zelfden toestand zou komen tc staan. Ook schrijtt genoemde heer, dat ik door lofzangen op de inrichting de aandacht van de hoofdzaak afleid, die, ik volgens hem zelf gevoel. Nu, hier vergist de inzender zich wederom, daar ik in geen geval de aan dacht heb af willen leiden, maar er juist op gewezen heb, dat de fabriek heel wat rookwolkjes in de lucht jaagt. Omdat de inrichting een der grootste ko- lenverbruikors der stad is, zou de inzender wenschen, dat zij kaar schoorsteenen tot voorbeeld van anderen stelde. Had ook dit, geachte inzender, niet beter achterwege kun nen blijven, daar toch geen particuliere in richting zich geroepen zal gevoelen, haaf financiën te besteden tot voorbeeld van &u deren? Ik heb geschreven, dat de inrichting aai» velen werk verschaft, doch kan over haa/ welvaart niet oordeelen; vorder geloof ik, dat wat de gezondheid der omwonenden be treft, deze door de fabriek niet meer go schaad wordt, dan die der omwoners van andere fabrieken, daar het artikel wat zi^ produceert., juist in tegenovergestelde rich ting werkt. In de nabijheid der inrichting ligt dé Haven. Ook daar stijgt heel wat rook de lucht in, door geen 20 meter lange schoor steenen Verder bevinden zich hier in een betrekkelijk kleinen omtrek nog verscheide ne andere fabrieken; moet dit alles nu maar buiten do gemeente? Zou het niet wat gemakkelijker en voordecliger gaan, wan neer do geachte inzender zich builen dc be bouwde kom verplaatste, want de rook za> over Leiden blijven hangen, is 't niet vaz de door mij aangewezen inrichtingen, dan toch van aüdere. Leiden is nu eenmaal fabrieksstad, cn za' dit wel blijven. En nu mijn volgens den inzender deer lijke vergissing, over de bonte mengeling der afvoerbuizen, blijf ik bij het, door mi: geschreveno, dat de rook niet langs den grond gaat, ma°r in de lucht wordt afge voerd, al gebeurt het, dat bij een mindere ijlheid der lucht de rook neerslaat; maar dat vindt plaats bij sohoorstcencn van iede re lengte. U, Mijnheer do Redacteur, dankzeggend voor ue opnieuw verleende gastvrijheid, ver blijf ik, Hoogachtend, Uw Dw. Dr. G. A. VEEREN. Leiden, 12 April 1908. CORRESPONDENTIE. Ingezonden stukken of mededeel'ngen, waarvan o s i rijvers bun oaAm niet. aan de Redactie bekend maken, worden ongeplaatst tei zij-.ro gelegd Nieuwe Zijds Kapel Ie Amsferdam. Ala leden der commissie van onderzoek naar den toestand van de N. Z. Kapel z(Jr Uitgenoodljjd de heeren dr. P. J. H. Cuypere. Th. W. Margadant, C. Muyeken (Baarn), F. J. Nleuwenhuys (directeur van Publiek» Werken Ie Utrecht) en 0. D. Posthumus Meyjes, allen architecten; en voorts dv ingenieurs J. van Hasselt en R. P. J. Tuteli Rolthentua. Reclames legen de nieuwe kiezerslijst. Nogmaals wordt heiinnerd aan de bepaliu der kieswet, volgens welke tot en met Woensdag 15 April eon leder bevoegd ls bh het gemeentebestuur verbelering van de door dut bestuur vastgestelde kiezerslijst te vragen op grond dat h(Jzelf of een ander, in strijd met de wet, daarop voorkomt, niet voorkomt ol niet behoorlijk voorkomt. De Yorzoeken om verbetering van de kiezerslijst worden, met de bijgevoegde bewijs stukken, dadelijk tot en met Dinsdag 21 April voor een leder op de secretarie der gemeente ter inzage neergelegd. Een leder is tot tegenspraak van het ver zoek bevoegd. De tegenspraak moet schriftelijk en uiterlijk Donderdag 23 April aan het gemeentebestuur ingediend worden. Tot en met Dinsdag 21 April nog ligt ook de nieuwe kiezerslijst op de secretarie der gemeente voor een ieder ter inzage. De nieuwe kiezerslijst is, tegen betaling dei- kosten, in afschrift of druk verkrijgbaar. De verzoeken om verbetering dier kiezers lijst zijn eveneens, tegen betaling der kosten, in afschrift verkrijgbaar. V HAAGT MACHINE; OH HROEF! 1289 24 De Deurwaarder F. H. VAN THIEL zal op Woensdag: 15 April a.H., 's morgens 10 uren aan denApotliekersdijk te Loiden, publiek a contant verkoopen: Groene Planten: Coniteeren, Rkododendriima, Aucubn's, Blauwe Sparren, Rozen, enz. 4300 13 b I F"- ~'W g, Uiislultend verkrijgbaar bij 3699 36 Prijsnoteering per 5 ons. s China Stof thee 55, 60 Cts. i j w Grove thee 65, 70 co cj oa Ontbijtthee 70 5* ca cn. -- Namiddagthee 80 1 1 - 01 £xtra fijue Ch. Congothee 100 rH 5461 6 aan den^ Bijusbargeiweg 'e Oegstgeent, naby den Tol, voor blllyken huurprys. Te bedragen 4360 16 Vertrek van Leiden: 6.28, 7.22, 8.40, 9.58, 11.16, 12.37, 1.52, 3.10, 4.28, 5.46, 7.04 en 8.22. Amsterdamsche Tijd. M ingang hoek Houtstraat EffCCtOU. No. 62. LEIOEN, 1. Joh. Banyau. De Christen- en ChriMtinnereis naar de Eeuwigheid. Groote uitgaat met 100 Platen. In prachtband gebonden vroeger f 4.25. 2. Biblia, dat is de Gantsche Heilige Schrifture, bevattende alle de Canonljcke Boecken des Ouden en Nieuwen Testaments, naar de beste uitgaaf van PIIiTER KEUR. Groote druk, stork itigeb., vr. 1 5.— HJ7 Christen- en Christinnerels van Banyan. Groote uitgaaf "t met IOO Platen, met een Bijbel van KHLR er nog bU beide fraai gebonden, tijdelijk voor slechts f 3. l mmatr ai in te in onze bergplaatsen moeten krijgen, gebeurt deze zeldzamo uitverkoop. 4082 42 Te bekomen by D. BOLLE, Bazaar van Goedkoope Boeken, Hang 98, te Rotterdam. Franco na ontvangst Postwissel van slechts 3. waaroD melden Banyan en De Bij hel. tegen Augustus e. k. te Katwijk aan den Bij": een welingelicht, geeil onderhouden en ruim uitzicht, bevattende beueden 3 Kamers, waarvan 2 en suite, en Keuken, boven 7 Kamers. Voor Inlichtingen adresseo.e men zich aan S. W. College, Katwijk- aan den Ryn. 3702 16 MAQAZÏJM LEll.'EN. Gedurende 14 dagen van een groote pari ij Porse leinen Artikelen vuCu huis houdelijk gebruik. Ue Ai titelen staan gemak kelijk op de groote Toonbank in den Winkel geëtaleerd en duidelijk genummerd. Vrije bezichtiging. Er zijn ook bij ongeveer 500 gebruikte Lepels en Vorken a 5 Cts. en onge veer lOOü goede kwaliteit gebruikte Tafelmessen «O Cts. 4366 28 1AM UE Nil rtnm F. 2 CD CD ZcH-i so e Si 4» g ito PI Gebruikt de ftoYAL WINDSOR, dieaao do grtjze haren de nat uurlyke kleur en schoouhoid der Jeugd weder teruggeeft. Zy gaat don val der bareu legen od doet de rooi verdwiinen. Zy is de EDN1GE HA A R HERSTELLER, welke bekroond ls. Onverwachte uitkomsten. Steeds bloelonder verkoop. Op de Üacons de woor- don ROYAL WINDSOR eiscben. Bevindt zich by de Kappero-fteukv^rkoopers in beele en halve llacons. Entrepöt- 28, rxu d'Etv/hun, Farys, Franco toezending op aanvraag van het Pros pect ue, by zonderheden en getuigschriften be vattende. 6181 29 Vorkrygbaar by de Firma KNAAP, A. H. C. VAN HOORN, Opvolger, Breeatraat 118, Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1908 | | pagina 5