Pianino's.
KOFFIE eh KOFFIE
In de Metal
PHOENIX-BROUWERIi, flmarsfuort.
IICSIMLE E§ÏFISBMNDERÏI.
S. P. IIHNEIA, Haarlemmerstraat 143.
Blüthner
Lehmann.
Grand
Fleig
Bernhardt
Bernhardt
H. MENS.
f 325.-
280 -
225.-
170.-
160.-
140.-
PERSOVERZICHT.
Vervolg Advertentiën.
zuivere Preanger-Koffie
Kerstkransjes^
Frou Frou
Er is verschil tcuschen
HOES KOMT BIT?
"W aaroiii
Pilsener-, Duitsch-Gerste- en Lagerbier
H. Tb. 0. Oostee*, Blort-üapeaburg 5-
Niets pleit beter voor de qualiteit dan het steeds
toenemend debiet. Alle soorten dagelijks versch gebrand.
Groote voorraad NIEUWE INSTRUMENTEN
ii ALLE Houtsoorten. 6387 68
PIANO- EN 0UGELHANDEL,
Leiden, {Haarlemmerstraat 53.
Een artikel over stem pliohfc to
„D© NcdorUoder" geeft hot volgcn-
ie ie leren
liet plotseling opkomen van de stem
plicht-idee ia de gekuieren der Liberale
Dn ie" is voor hen, die incenen, dat de ge
schiedenis naar vaste regelen gaat en die
*lan ook gaarne parallellen" in de histo
ric} ontdekken, een kluifje om van te smul
len. Elf jaar geleden verkeerde de R.-K.
porti* ten op&ichbe aan de kiesrechtuit-
brdding in soortgelijk© positie als thans
de „Liberale Unie Ze was het met zich
zelf over de kicsrechtuitbrciding niet ééns,
maar ze bevond zich onder een politieke
constellatie, welke unaniem meegaan
aoheea te eischen. Het was in de dagen
van de kieswet-Van Houten. Het Kabinet
steunde onder meer op de 11.-K. partij en
had van de Takkianen van alle gading
scherpe oppositie te verduren. Voor de
rand lag, dat de katholieken de kieswet
stemden, maar niet allen waren daartoe
gez'ud.
"Loo kwam de stemplicht op het toonoel.
Vao vr-chillende zijden was deze aanbo-
jtoLen als een maatregel tot tempering del
gevolgen van kiesrochtyithreiding. Dh g<*-
mat'gde en bezadigde ele-^nten des vi.iks
zoo werd geredeneerd bleven vaak
van de stembus weg met net gevolg, dat
de meer onstuimige het beft in handen
kregen. Met stemplicht aJs correctief was
de uitbreiding te wagen. Bovendien had
in een naburig land de ze maatregel goede
resultaten opgeleverd
Uit verschillende partijen, o a. ook in een
artikel van den gematigd-liberalen hoog
leeraar Van der Wijck, kwam de verdedi
ging. Maar ten slotto maakte vooral do
R.-K. partij zich van den maatregel mees
ter, in dien zin zelf», dat een deel der ka
tholieke Kamerfractie van de invoering
van stemplicht een conditio sine
qua non maakte voor de aanneming dor
kieswet.
Op 12 Juni 1806 kwam het stemplicht-
aroendement-Harte in b-. handeling. De
voorsteller, mr. Harte, maakte, mede na
mens eeoige vrienden, van de aanneming
van het amendement zijn stem over het
ontwerp afhankelijk. Minister Van Hou
ten daartegenover vorkl&arde het amende
ment onaannemelijk. De Minöster
verklaarde, piet zijn naam te willen zet
ten onder een wet, die eenerzijds honderd
duizenden voor het eerst aan de stembus
cou brengen, maar tegelijkertijd ander
zijds tien duizenden voor het eerst met
don straf rechter in aanraking zou Uren-
gen. De kans op aanneming was toen ver
keken: de destijds sterke gernaligd-lib^ralo
fractie zou vrijwel unaniem tegenstemmen.
Mr. Harte trok zijn amendement in, ten
einde niet door een ongunstig votum de
toekomst voor stemplicht te bederven. Hij
verklaarde intusschen, nu togen de wette
zullen stemmen. Onmiddellijk daarop nam
de heer Bahlmann het amendement over,
hetwelk verworpen werd met 66 tegen
25 stemmen. Vóór 6temden 21 katholieken,
(d w. z. allen, behalve de heeren
Schaepman, Borrct, v. Berdkel en d'An-
eembourg) benevens de heeren Bcelaerts,
Van Bylandt, Bool en Tyd na.
In soortgel ijk® positie omtrent het
vraagstuk van kiesrechtuitbrciding vcr-
keert thans do „Liberalo Unie.'' Het is
een bekend fe.it., dat niet alle Unie-libcra-
len even verlangend zijn om straJks, na
invoering van het blanco-artikel, naar al
gemeen kiesrecht te stevenen Maar het is
evenzeer bekend, dat de partij als zoodanig
zich in een stelling heeft gebracht, waar
in zij moeilijk steun in die richting kan
weigeren. En nu verschijnt zoowaar do
stomplicht .weer op het toon eel. In het
jongstelijk gepubliceerd looncept-progtram
van bet bestuur der Unie, nader aan het
oordeel der kies ver een igingen te onder
werpen, wordt, naast algemeen kiesrecht
met (eenige sobere) uitsluitingen, do in
voering van stemplicht aanbevolen.
Dit is te merkwaardiger, omdat id 1896
de Unie-liberalen er zich nog eenstemmig
tegen verklaarden. Waarlijk niet uit mi-
nistorieelen zin 1 Want vele waren de on-
aannemelijk-vcrklaard© amendementen op
de Kieswet-Van Houten, die zij indienden
en handhaafden; en bij de eindstemming
stemde dan ook een groot doel hunner te
gen de wet. Neen, tegvn den maatregel
zelf van stemplicht waren zij in 1896 ge
keerd, allen te samen, zonder een enkele
uitzondering. En nu wordt die maatregel
hunnerzijds voor het eerst weer bin
nen de sfeer dor actueele strijdvragen ge
bracht! Inderdaad een samenloop, die
voor den liefhebber van historische paral
lellen doze nieuwe introductie der stem-
plichtkwcstio te belangwekkend ar maakt.
„Het Centrum" acht het k i e s-
rechtvoorstel van het hoofdb.stuur
der ,,L iber&le Unie" vooral merk
waardig door de leemten en tegenstrijdig
heden, die bet bevat.
Op de eerste plaats laat het de regeling
van bet provinciaal en gemeentelijk kies
recht onaangeroerd, ofschoon toch ook dit
kiesrecht aan de orde is.
Vervolgens bovat bet vrij willekeurige
bepalingen ten aanzien van de toeken
ning en onthouding dor stembevoegdheid.
Het hoofdbestuur plaatst zich op het
standpunt, dat alleen z ij moeten worden
uitgesloten van het kiesrecht, die niet aan
zeer geringe oischon voldoen.
Maar nu krijgt bijv. de ongetrouwde
vrouw bet kiesrecht wèl, de getrouwde
daarentegen niet.
Het huwelijk men denke aan mr. Bar
ged us' optreden voor bet ia dienst houden
van gehuwde ambtenaressen I doet het
stembiljet voor de vrouw verloren gaan...
Dan worden wèl bedoelden uitgesloten,
die in het armhuis geplaatst zijn, maar
andere bedeelden niet.
Waarom niet?.. Er volgt geen bevredi
gend antwoord op deze rung.
En evenmin wordt op rati one© le wijze
toegelicht bet voorstel, om aan de wanbe
talers kiesbevoegdheid te verleenen.
Ds kieeersteelt, die van het niet-verlee
nen dier bevoegdheid bet gevolg zou zijn,
gelijk hot hoofdbestuur meent, heeft als
motief slechts zeer betrekkelijke waarde.
Er wordt wol eens belasting betaald
om partijgenooten op de kiezerslijst ge
plaatst te krijgen, maar talrijk zullen die
govallen uit den aard der zaak nooit zijn.
Het middel is te duur en dikwerf ook te
moeilijk vau toepassing.
Ons komt hot voor, dat aan de voor
stellen van bet Unie b stuur slechte eeii
zeer voorloopig karakter is toe te kennen.
Zij zullen aanmerkelijk moeten worden
gewijzigd, aangevuld hier, geamputeerd
op een anders plaats.
Denkelijk heeft het hoofdbostuur daarop
ook gerekend en een ruim arbeidsveld wil
len open laten aan de vereen igingen.
Erkend moet daarbij, dat het voocstol
ook goede bepalingen bevat Stem
plicht, E. V. terwijl het voorts niet mo
gelijk zal zijn alle willekeur bij do kies-
rechtbed&ling te vermijden.
Of ia de vigeerendo kieswet niot willekeu
rig in hoogo mat En is het wel moge
lijk, zells onder een uiterst bepcrafc
tu os recht afüocude waarboigcn te ver
krijgen, waardoor louter geschikte
personen tot de stembus worden toege
laten
In zijn „Stemmen voor Waar
heid eu Vrede", het maandschrift,
dat hq thans veertig jaren achtereen re
digeert, M«u\jft dr. A. W. Bronsveld
in zijn „Kruniek'' over den politic-
ken toestand eu over do begroo-
ti ngsdebatteu.
Allereerst zegt de schrijver over de al
gemeen© bosonouwingen dór Staats begroe
ting
„Door groot© belangrijkheid hebben zij
niet uitgemunt. De staatkundige toestand
van ona land kenmerst zich door eigen
aardige mooiiijkhedc-n. Wij bobben een iio-
geering, wior leven hangt aan een czijden
draad, maar daar i© niemand, die den
draad durft doorsnijden. Dat durft ook dc
rechterzijde niet, oischoon zaj beweert in
liet Land de meerderheid aan haar zijde te
hebben. Zoo leeit het minuterio voort, dik
werf gesteund door do party der opposi
tie, eu meermalen hot heitigste aangeval
len door d© muerderiijid, die „im Grossen
und Ganzen" geacht worden z ij u meerder
heid te wezen."
Over den heer Heemskerk schrijft dr.
Bronsveld:
„Wat de beer mr. Heemskerk hooft in
bet midden gebracht bij de algcroeenc be
schouwingen, beweea opnieuw, hoe geestig
daze afgevaardigde wozea ka*. Het was
vermakelijk hem te booren. Wel wat
vreemd doet het ons aan, te midden van
al di« luohtig daar hoon geworpen gees
tigheden te vernemen, dat de spreker en
de zijnen hun christelijk standpunt hand
haven. Het geeft geen hoogen dunk van
bet gehalte dos christendom©, dat in de
gestalte ran een geestelijk jonglear
optreedt. De heer Groca was ook geestig
maar hij deed niet aan kwinkslagen."
Vervolgens critiseert dr. Bronsveld de
verzekeringen van rechte, dat de coalitie
nog even hecht is als oeik Hij heeft het
ovar het gebed op de Doputatenvergade
ring, waarvan hij o. a. zegt:
„Mr. Fobius heeft het nog eena weer on
dervonden, dat wio teg?n dr. Kuyper
strijdt, moet geacht worden tegen God cn
Christus to strijden. Heeft de ex-minister
president onlangs niet zóó veel lof en
prijs ontvangen, dat bij wel aan eigen on
feilbaarheid moet gdooven?
Inmiddels liet ook do heer De Savornin
Lobman een toon hooreu, die (om een
beeld aan eon bekend© plaat te ontleenen)
met „D e Standaard'7 harmonlieort
als ee* waldhoorn mot een doedelzak."
Dan passeert Sneok de revue en kowt
de schrijver tot de houding dor oud-libe
ralen in do Kamer en de verklaring van
den heer Tydoman.
„Wij hebben ons orer die verklaring
zeer verheugd. Zij heeft het ontwijfelbaar
gemaakt, dat de groep, waartoe mr. Ty-
deman behoort, niot mag wordon vereen
zelvigd met de Unie-liberalen cn rle vrq-
zinnig-democraten. Zij doen cr niet aan
mee, om den weg te banou tot hot alge
meen fetcmrecht en tot het cfnfcwriciiten
van do Eorsfco Kamer. Zij aehten bij liet
gcHOcmde ontwerp, door do Rogeering
ingediend, het punt bereikt, waarop zij
front willen maken tegen do groot© in
schikkelijkheid, welke het ministerie toont
tegenover de sociaal-democraten.
Wol zijn dezen met het aangebodene
niet tevreden, gelijk over het algemeen te
vredenheid geen hunner kenmerkende
deugden is, maar zij nemen gaarne het
mindere, waar zij het meerdere nog niet
kunnen verkrijgen. Ook vrijjzinuig-de-
mocraton en Unie-liberalen zijo natuurlijk
voor bet blanco-artikel,maar do vrije libe
ralen houden hier halt. Hier treedt duide
lijk in het Licht, wcLk een groot© fout is
begaan bij de samenstelling van dit mi
nisterie."
Na do oud-libcralcn komt de Neder-
lancbch-Belgische commisaio.
Dr. Bronsveld vraagt:
„Wat beweegt dan toch ^Nederlanders
om nauwer gemeenschap te zoeken, met het
volk, dat zich regecren laat door koning
Leopold
En deden dat nu nog particulieren 1
Maar Nederlandsche voiksveittgenwoordi-
gers met den heer Heemskerk aan het
booid hoort men to Brussel beurtelings do
„Brabangonne" zingen en bet „Wilhelmus'
Wie ter wereld kent dat eerste lied Aan
den Congo wordt het zeker aangeheven
door het puük der mensohheid, dat daar
mot de Rooiuscbe mistionnarissen dp be-
sohaviag bevordert, maar ik vind het
protaaa de Brabau^onne gelijk te stellen
met het „Wilhelmus", waame© gotn
volkshymne kan wedijveren in oudierdooi
en in het opwekken van d© heerlijkste,
beil'g!»t* herin neringen."
Aan het slot van de „Kroniek" heeft dr.
Bronsveld het over zichzelf. Hij zegt
daar o-a.
„En nu leggen wij voor ditmaal de posx
neder, niet zonder een eigen aardig go-
voel. Wij zijn nu veertig jaar Kroniek
■oh rij vei- geweest. Ik kan 't mij niet voor-
stellen, dat zóó veel jaren zijn voorbijge
gaan, sinds ik te Charlois, in den opgang
mijner dagen, de eerste „Kroniek" t>dir©«-f
voor d© „B t- m m e n". Toen ik bet deed,
had ik er in do verste verte geen vormuo-
don van, dat bet maandelijks te boek
stellen van ee* „Kroniek" op dit tijd
schrift, en op mijn geheel© leven zuLk een
invlood uitoefenen zou- Ik kan er niet
anders dan dankbaar voor weien, dat ik
zóó lang van God do kracht ontving oin
te arbeiden, on te getuigen van hetgeen
ik waar en recht oordeelde."
Bij voortduring vraagt do redacteur des
steun van velen.
Armwezen en Rcgeering»-
lorg. Volgens artikel 193 onzer
Grondwet is het armbestuur een onder
werp van aanhoudende zorg dor Regecring
herinnert da. Rudolph in „Do anfci-
revoi. Rotterdamme r".
Dczo zorg wordt in den regel als een
tweeledige beschouwd: to. als een rccht-
streeksclie armenzorg voor degenen, die
geen ondersteuning van eldcis ontvangen,
2o als een zeker© mate van zorg, die d©
Regeering ook moet uitoefenen ten opzich
te van de kerkelijke on particuliere armen
zorg.
Inzake dc-werkelijke uitoefening dezer
gaosche Regeeringszorg voor het armweaso
stond en staan twee stelsels lijnrecht tegen
over elkander: dat dor staatsonthou
ding cn dat der staatsbemoeiing.
Dc voorstanders der staatsonthouding
beschouwen den staat als état-gendarme,
als politiestaat, de Regceringszorg voor
het armwezen enkel en alleen als poli
tiezorg.
De drijvers der 6taatsl>*moeiing kennen
daartegenover aan don Staat de roeping
too om het ganscho armwezen te org an i-
eocren en to centralise eren.
Op het eerste standpunt stond het Mi
nisterie-Van Hall-Donker Curtius, öat in
1864 do tegenwoordige Armenwet gaf, on
der welk© one volk reeds een halve eeuw
heeft geleefd in 1870 slecht© een weinig
gewijzigd. Boze wet staat geheel cn al
op bot standpunt der staatsonthou
ding.
Volgen© de letter doocr wet en ook vol
gens de uitgesproken bedoeling barer op
stellers wordt do arnu.'üAOJ"g zo'iV'd moge
lijk aan de Kerk overgelaten. Wanneer d©
Kerk op dit terrein doet, wat zij behoort te
doen, dan wil do overheid zich op dit ter
rein zoo veel en zoo ver mogelijk terugtrek
ken.
En wat is nn do practijk g we* et g du-
ronde deze halve eeuw I Heeft dc Kerk in
deze haar schoon© roeping ver\ u d I
Om meer dan één reden is b t diep te be
treuren, dat -dczo vra;g ten aanzien van
enxcle Kei ken ontkennend m-et worcou
beantwoord.
Vele Kor ken hcixxxi toegepast bot zoo-
gcnaaiade „afschuivings-sybt em". Dit wj
leggen, zij hebben dc zorg voor vele armen
eenvoudig overgelaten aan h t burg-rlijk
armbestuur. Waar zij on eroUuning ga^ou
was doze in velo gevallen zoo schriel ea
so ar aal, dat het bu.gerhjk armbestuur een
zekeren toeslag moe^t gtveu, zouden de ar
men niet omkomen.
Alzoo ontstond het stelsel van „dubbeld
bedeel ing".
Bovendien maakten z© nog g bruik van
bet verlof, haar bij de armenwet g '?vou,
ora subsidios te vragen en gav^n daarmede
aan do burgerlijke oveihcid ook een zeker
recht ota controle te oefenen over haar
armen boded ing. £n door dit alles te ta
raeu hebben d_ao Kerken zei ven aan de'
drijver» der staatsbemoeiing dan ook drnl
stok in handen gegovon om liun opzet
door to drijven.
Algemeen wordt door dezen thans onS
herziening der tegenwoordige armenwet!
geroepen. Hoedanig deze zal uitvallen,
wanneer zij bun Lans schoon zi&n om
zoodanig© herziening door te drijven, is
naar ds. Rudolph meent niet mocilijK
t© gissen. Do overheid zaJ d© geheele ar
menzorg, zooveel zij Em, organiseer.en en'
central ïsecren. En de nalat.ge Kor ken?
zullen het sichzc-lvcn hebbeD te wijten,;
wanneer bet eenmaal zoo ver komt.
Maaj- don mag zeker ook voor de andere
Kerken, die op bet gebied der armenzorg
baar roc-ping vervulden, worden gcêischt,;
dat deze van zoodanige overheidsbemoeD
i-ng worden ontslagen £ij deden haar
plicht. Zij veTOorgdun haar armen; 'zi*.
beantwoordden aan do verwachting, diflb
door den wetgever van 1854 en 1870 werd
gekoesterd. Zij staan cok in dezen geheel
vrij. En als vrije Kerken mogen ziij opj
algeheel© erkenning haror vrijheid ook ia
dozen de meest rechtmatige aanspraak
doen golden.
lil. het „T ijdechTift voor A if,
menzo r g en Kinderbesche*-
m i n g" bespreekt jhr. rnr. H Smissaerü
den door den Minister van Justitie aan dé
Tweede Kamer overgelegden staat, houden-1
de opgaaf van het aantal minder j
r i g e n, die gedurende het tijdperk 1 Deo.
19061 Januari 1907, krachtens rechter*
lijko uitspraak aan de ouderlijke!
macht of voogdij zijn onttrok-
k o n.
Voorop stelt do heer Smissaert, dat do
meegedeelde cijfers voor iemand, die metl
de inrichting van al do voogdijraden niot
bekend is, niet nauwkeurig weet wat aclV4
ter die cijfers zit, slocht-s aanleiding kua>
brandt mea dagelijks op
Üuitsche wijze 889 12
uilniuiileiide iloor geur en smaalt
PrijH per 5 oua 55 Cent.
VEllKOUVV&STUKIIÜYZÜN,
MlillWK UIJN <17.
Mevrouw
wenacht U hot fijnst on delicaatst,
vraag dan uw Winkelier uit
sluitend do
bestrooid met Amandelen,
en de Biscuit, merk
uit do Biscuitfabriek „De
Lindeboom77 van de Firma
Wed. II. VAN UOESKIJUG
te Mijdrecht en Amster
dam, daar andere Fabrikaten
met dienzelfden naam beslist na
maaksels z^n. 6238 20
Hants, Wille en Zuivere Stear.ng-Xaarsen
van de Stoarlnt-Kaarssnfabriek
„AP0LL0", te SCHIEDAM.
Bekroond: to Weetien In 1873rnet
de Verdienste-Medaille, te Parys ln 1878
met de Gouden Medaille, te Amsterdam
in 18S3 met de Gouden Medaille, te
Antwerpen in 1886 met bet Eere-Di-
vloma, te Parijs in 1900 met den Grand
Prix. (Hoogste onderscheidingen.)
Deze kaarsen vonken niet
na en gevenzeer weinig rook
bij het uitblazen.
Zfin verkrfigbaar bü alle voorname
Winkeliers. 8290 16
Gjj koopt en drinkt wellicht nog Koffie, waaruit verbruikers
van VAN NELLE's Pakjes Koffie dien smakelijken,
geurigen drank niet zouden herkennen.
Dit komt daardoor, dat er veel Koiüe in den handel wordt
gebracht, die niet naar den eisch behandeld wordt, waardoor de
Koffie den waren koffïegeur en koffiesmaak mist.
Het is beslist noodzakelijk, dat Koffie onmiddellijk na het
branden wordt verpakt in luchtdicht perkament, want anders
gaan èn geur èn smaak verloren.
Waarom drinkt GIJ dan nog Koffie die niet direct na het
branden verpakt is?
Alleen, omdat gij gewoon zjjt, losse Koffie te koopen.
Probeert eens een enkele maal Kolüe, die behandeld is precies
zooals Koffie behandeld moet worden, en vraagt aan uwe* winkelier
VAN NELLE's Pakjes Koffie 6205 168
beonen
en
gemalen.
In pakjes van heele en halve ponden.
Roodmerk
60 Cts.
P.
pond
Zwartmepk
a
54
IS
99
99
Gpaonmtrk
a
52
99
99
99
Paarsmerk
9
50
99
99
99
No. 8
a
45
99
99
99
1,
40
99
99
99
D© gerenommeerde bieren dezer Erouwerjj als
ztjn per fleeeh en op foot Terkrjjgbaar, &700 2*
H. V. Bierhandel en E&ineraa!waterfabriek,
J)
