Ko. f4637.
LEIDSCH DACBLAD. ZATÉRD A C9 WOVZF.'OR- VTERDE3L AD
Wat Grondwetsherziening hetee-
kent en hoe de Regeering de
Grondwet weLscht te herzien.
Uit da „Staatscourant."
FEUILLETON.
Anno ICC?.
r.,
Wat reeds lang verwacht en door velea
gewenscht werd, ia betrekkelijk nog onver
wacht geschied; de ^ogeering heeft wetsont
werpen ingediend tot wijziging van dio
hoofdstukken der Grondwet, welke hande
len over de vertegenwoordigende- liehamen-.-
Het voorname doel dier veranderingen ja:-
het beletsel weg te nemen,r^&fc do Grond-
wet stelt aan algemeen kies-,oh.stemrecht.
de Gron 1 vet nu luidt, zou men
getal kiezers nog aanmerkelijk kunnen
uitbreiden. Er worden wel bepaalde lten-
tedkenen gesteld, die men bezitten moet om
kiezer te kunnen wezen, maar deze kentee-
kenen zijn niet van dien aard, dat thans
reeds de uiterste grens zou bereikt zijn.
Velen, ofschoon erkonnendo dat het al
gemeen stemrecht er eenmaal zal moeten
komen, zouden aan geleidelijke uitbreiding,
door verandering der Kieswet, dan ook do
voorkeur geven. Zij zeggen: de uitbreiding
van liet kiesrecht moet gelijken tred houden
met de langzame toeneming der algemeene
volksontwikkeling en beschaving. Niemand
mag kiezer zijn, die over de publieke zaak
niet een redelijk oordeel kan vormen en
zich geen voldoende rekening kan geven
van zijn handelingen als zoodanig.
Anderen daancnicg.n beweren dat aller
belang vereischt om persoonlijk tot een
publieke zaak mod© to werken cn de een
niet meer reclit tegenover den Staat mag
hebben dan do ander; dat het algemeen
kiesrecht reeds te- lang is tegengehouden cn
het daarom ten spoedigste in vollen om
vang behoort te worden ingevoerd.
Ofschoon wij ons geen partij stellen in
don staatkundigen strijd, zijn wij overtuigd
dat Nederland vroeg of laat ook in dezen
het voorbeeld der omringende staten zal
volgen Dddr is gebleken dat mea het alge
meen stemrecht zonder gevaar voor grooto
teohokken kan invoeren maar dat het vol-
str -t geen geneesmiddel is tegen alle maat
schappelijke kwalen.
Ook wij, Nederlanders, zullen waarschijn
lijk bestemd zijn om diezelfde ervaring op
te doen.
Grondwetsherziening'tot stand te bren
gen, is geheel iets anders dan c~-> gewone
wet te behandelen.. Men heeft wel eens de
Vraag gedaan en ook in de Staatscomm.
voor clo Grondwetsherziening is dat punt
ter sprako gekomen of wijziging der
hoogste staatswet, thans aan bijzondere
vormen onderworpen, niet gemakkelijker
moest worden gemaakt?
Het laat zich verklaren dat velen die
vraag ontkennend beantwoorden. De Grond
wet vormt ongeveer de basis van al on ze-
Staatsinstellingen. Hoe gemakkelijker men
haar veranderen kan, hoe minder zekerheid
die instellingen bicden voor eenïge duur
zaamheid. Daarom gaat men slechts bij ge
bleken noodzakelijkheid tot oen voorstel
tot verandering over, on valt dat voorstel
niet tamelijk algemeen in den smaak, dan
kan" men er wel op rekenen dat het geen
succes hcoft.
De loop, dien de zaak neemt, is deze:
Eerst wordt een wet gemaakt, waarbij
verklaard wordt, dat er grond bestaat om
het voorstel tot verandering in overweging
to nemen; daarbij wordt tevens beslist over
welke wijzigingen de herziening zal loo-
pen.
De Slaten-Generaal, die de wenschclijk-
heid van Grondwetsherziening door het
aannemen van deze wet hebben uitgespro
ken, hebben daarmede om zoo te zeggen
hun eigen doodvonnis geveld; want, zoo-
dra dc wet is afgekondigd, dat wil zeggen
in het „Staatsblad" opgenomen, dan wor
den dc Kamers ontbonden en natuurlijk
nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Het
volk doet dus als het ware eerst uitspraak
over do zaak.
De eigenlijke Grondwetsherziening komt
vervolgens voor de nieuwe Kamers; maar,
komt het tot een stemming, dan is twee
derde der uitgebrachte stemmen noodig om
het voorstel te doen aannemen. Hoe het
ook loopo, zeer onzeker is dus altijd het
lot van dergelijke voorstellen.
En dan heeft het muisjo nog een staar
tje. Komt de Grondwetsherziening tot
stand, dan is het gebruikelijk, dat het Ka
binet, van hetwelk het voorstel uitging,
do portefeuilles ter beschikking van het
Hoofd der Regeering stelt, zoodat do mo
gelijkheid bestaat, dat er een nieuw minis
terie komt.
Is de verandering in de Grondwet een
voldongen feit geworden, dan moet zij
plechtig worden afgekondigd en bij de
Grondwet gevoegd.
Onze constitutie die niet vrij is van ijdel
woordenspel, is het ook in dit opzicht
niet. Immers, alle wetten moeten worden
afgekondigd en missen anders verbindende
kracht. Afkondiging eener gewone wet ge
schiedt door plaatsing in het „Staatsblad",
maar do wijziging in de Grondwet moet die
formaliteit meteenig vertoon onder
gaan en hoo dat gesohiedt, moet de Regee
ring bepalen, daar hieromtrent hoege
naamd geen voorschriften bestaan. Het ge
bruik brengt mede om de veranderingen
van oen zekere plaats in het openbaar te
laten voorlezen, waarbij de ervaring heeft
geleerd, dat om zoo te zeggen niemand er
naar luistert.
Uit een en ander zien we, dat Grondwets
herziening geen zaak van geringe boteeke-
nis is. Een noodzakelijk gevolg van heb
op bijzondere wijze behandelen, gepaard
aan het kiezen van vertegenwoordigers," is,
dat dc gewono wetgevende arbeid er zeer
door verhoogd wordt.
In dat opzicht komt dc voorgestelde herzie
ning zoo ongelegen mogelijk. Tal van bc-
langrijko wetten wachten op behandeling
en van jaar tot jaa-r hoopt zich de berg
op van onafgedane parlementaire werk
zaamheden.
Hoe dit zij) de teerling is nu geworpen
en wij zullen dus in een volgend artikel
do voorgestelde wijzigingen zeiven in be
schouwing nemen.
Leiden, 9 November.
Zooals we reeds meldden, heeft bet
bestuur van do afd. Leiden van den Bond
van Nederlandscho Onderwijzers den ge
meenteraad verzocht van de door B. en Ws.
voorgestelde wijzigingen in dc salaris
verordening van 5 Juni 1902, die, welke op
genomen is in art. 3, niet aan to nemen.
De rcdeneD, die tot dit verzoek hebben
aanleiding gegeven, werden nader uiteen
gezet in een toelichting.
Het bestuur begint deze met in herinne
ring te brengen, dat dc afd. in September
1906 en Maart 1907 adressen aan den Raad
heeft gerioht met verzoek de Salarisveror-
dening voor het ouderwijzend personeel
alhier te verbeteren. Adressant twijfelt
dan ook niet, of bet zal den Raad duidelijk
zijn, dat hij van de op 18 October jl. aan
den Raad voorgestelde wijzigingen met
grooto teleurstelling heeft kennis genomen.
Daarbij, na de aansporingen, in enkele
der laatste zittingen uit den boezem van
den Raad tot het college van B. cn "Ws. ge
richt, had adressant een meer afdoende
verbetering verwacht. Intusschen, wat in
artikel 1 en 2 wordt voorgesteld, is waar
lijk een zeer goede wijziging. Te dien op
zichte is dan ook adressant hoogst dank
baar. Door deze artikelen aan te nemen,
zal toch het op geen redelijken grond steu
nende rangcnstels:l bijna zijn verdwenen,
en dus te gemoet gekomen worden aan een
wc-nsch, door de aid. meermalen geuit.
Gansch anders echter is het gesteld met
de wijziging, dio artikel 3 bedoelt. Deze
wordt den Raad door de plaatselijke school
commissie cn het college van B. cn Ws.
voorgelegd, omdat geschikte onderwijs
krachten der 2de-klasse-scholen heengaan
en bij cventueelo vacatures geen voldoend
aantal sollicitanten zich aanmelden. Maar
dit euvel doet zich voor op alle scholen.
Is niet voor cenigen tijd zoo vraagt
adressant uit een advies van het hoofd
der schooL 3de klasse No. 1 gebleken, dat
een onderwijzer, zonder hoofd- of bijakte,
naar Haarlem vertrok* omdat hij daar
meer salaris ontving en een beter bevorde-
rings-stelsel in uitzicht had? En is het
aan de school 3de klasse No. 5 voor kort
niet tot tweemaal toe gezien, dat een on
derwijzer met verplichte hoofdakte van
elders, dio kans maakte aan dio school als
No. 1 op do voordracht g?plaatst te wor
den, zich terugtrok? En het geldt hier
onderwijzers van een paar categorieën, dio
geen van beide bij do thans voorgestelde
wijzigingen gebaat worden. Het bedoelde,
kwaad is een gevolg van liet volstrekt on
voldoende der geheele salarisregeling, zoo
als door de afdeoling in haar adres met
toelichting van September 1908 zegt
adressant duidelijk met cijfers is aan
getoond, En dezen toestand slechs voor een
zeer gering gedeelte te verbeteren, is ze
ker niet aanbevelenswaardig, zal integen
deel een algeheel goede regeling in de toe
komst nog belemmeren.
Dc wijziging wordt den Raad ook nog
voorgesteld, omdat de bestaande regeling
aanleiding heeft gegeven tot moeilijkheden.
Do plaatselijke schoolcommissie immers
zegt, dat „het meermalen noodzakelijk
bleek, een onderwijzer, die was aangestelt
om bijv. in oen bepaalde ta 1 ond-.wijs te
geven, over te plaatsen naar een klasse,
wasrin die taal niet onderwezen werd, ter
wijl omgekeerd een onderwijzer, wèl in het
bezit der akte, maar niet aangesteld om dat
onderwijs tp geven, met eerstbedoelde klasse
moest worden belast. Toch behield d© eer
ste zijn rcebt op de verhooging cn kreeg de
laatste dat recht niet.'"
Door aanneming van artikel 3 zal deze
onbillijkheid worden weggenome Maar
minstens 3 andere, nieuwe worden er door
geschapen. Het zal zich ikunnen voordoen,
dat aan eenzelfde school de eeno onderwij
zer of onderwijzer: i voorde 300 gld, die het
bezit eoner bijakte hem of haar verzekert,
arbeid leveren moot, terwijl dc andr. c zon
der eenigc dienstprestatie zijn 100 gld. ont
vangt. Hot College van B. en Ws. stelt
voor, di in art. 14 der huidige vérorde? ïbg
bestaand:, bepalingen omtrent do akten
voor het teekenen, do gymnastiek cn do
handwerken te behouden. Do bezitters of
bezitsters dier bijakten ontvangen de vcr-
hoogingen van 50 gld., of 25 gld., enkel,
wanneer belast worden met FicB onderwijs
in die vakken. Dc -llijkbeid zou toch mee
brengen, dat ook omtrent hen dan deze be
perkende bepaling werd opgeheven. Einde
lijk ontstaat eon zeer groote onbillijkheid
ten opzichte van dc mannen en vrouwen
cio in het bezit van bijakten, werkzaam zijn
nan do scholen der 3do cn 4de klasse. Vol
gens de b'j art. 3 voorgesteldo wijzigiug zal,
bij aanneming daarvan, aan sommigen loon
gegeven worden voor niet-vcrrichten arbeid
Ia een dergelijke maatregel op zichzelf reeds
af te (keuren, meer afkeurenswaardig wordt
hij, als reen hem ongelijkmatig dcet werken
Ten slotte wijst adressant cr nog op, dat
in de toelichting van het door. dc AfdeeTing
bij den Raad ingezonden adres van M~art
1907 is meegedeeld, dat de afd'- ling deze
toen reeds door de plaatselijke schoolcom
missie en bet Oollegc van B. en Ws. in uit
zicht gesteldo verandering niet- verlang
de. Immers, dergelijke wijziging toch zal ren
prikkel zijn, zij het dan enkel voor het per
soneel der 2de cn ook voor een deel der 1ste
klasse scholen, tot do studio voor bijakten.
Deze studie is niet do allereerst noodigc
om de taak van den onderwijzer ten op
zichte van den leerling zoo vruchtbaar mo
gelijk te makenintegendeel, zij zal deze
allereerst noodigc studie in den weg staan.
Om deze velo cn zeer ernstigo bezwaren
tegen do den gemeenteraad in art. 3 voor
gestelde bijakten-regeling zou adressaijt
rneenen to kort te doen aan zijn verplichtin
gen jegens het onderwijs en hen, die het
dienen, als hij den Raad niet ract de moes
te beleefdheid, maar niettemin ook met
den krachtigsten drang verzocht, dit art.
niet aan to nemen.
Door het provinciaal kerkbestuur in
Gelderland is tot don evangeliedienst toe
gelaten de heer A. R. Rutgers.
BODEGRAVEN. Het Bodegravonsch
Muziekgezelschap, onder leiding van dol
directeur Anton J. Laffréo, heeft voor een
zaal, die geheel gevuld was met genoodig
don, zijn eerste uitvoering gegeven. Dr.
Marsman, voorzitter van liet gezelschap,
opende de bijeenkomst met een toespraak,
waarin hij het doel voor deze eerste uit
voering meedeelde. Het gezelschap wil
gaarne toetreding zien van nieuwe werken
de leden cn vraagt aan do genocdigdcn fi-
nancicelen steun, door donateurs to wor-
don. Den heor J. Tb. Beycn we;d openlijk
dank gebracht voor het schonken van
lessenaars en portefeuilles aan het gezel
schap.
Deze toespraak werd beantwoord door den
hoer Le Coultre, die der jongo Vereoniging
veel succes en een lang bestaan toewenschte.
Daarna werd het programma, bestaande
uit dertien nummers, afgewerkt op een wij
ze, die allen lof verdiont. Ieder nummer
verwierf applaus, en menigeen kon maar
niet gel-ooven, dat het gezelschap nog geen
jaar bestaat, omdafc er zoo .correct werd
gespeeld. Een jong lid bebaaldo met zijn
soli voor fluit veel bijval. Dc heer Groen,
violoncellist te Scheveningen, met wiens
medewerking do uitvoering werd gegeven,
komt ook een groot deel toe van het suc
ces van den avond.
Er werd debr het publiek gen'teu bij
de drie soli, door hem uitgevoerd Zijn
spel was verrukkelijk. Bijzonder groot was
dan ook bet applaus, dat hij met zijn mees
terlijk spel verwierf.
HAZERSWOUDE. Als notabelen der
Ned.-Herv. Gem. zijn herkozen dc heeren
J. Molenaar en C. W. Oppclaar.
Gisteravond omstreeks balfacht wei
den wij buitengeroepen om een luchtver
schijnsel waar te nemen aan den zuidel.j-
ken hemel. Een lichtbundel trok daar ve
ler aandacht, een lichtbundel, che zich
kalm vorplaatsto van het oosten naar het
westen, dau verdween en binnen een mi
nuut weer opdoemde op dezelfclo plaats,
waar men hem den vorigen keer zag ont
staan.
Zoo ging het den gobcelcn avond door,
zoodat aan een natuurverschijnsel niet te
denken viel, maar veeleer aau heb werken
mot zoek- of seinlichten te Rotterdam of
elders.
Do behandeling van het Boek „Job"
door ds. J. J. van Ingcn mocht zich ver
heugen in een aandachtig gehoor. Het was
dan ook een degelijk stuk werk, dat de
spreker voordroeg, en als wij de moeite
nagaan, dio gedaan wordt om het publiek
op onze winteravonden gezonden en vocd-
zamen kost voor ie zetten, dan mag het
betrourd worden, clat ten slotte blijkt, dat
do lezingen voor do Chr. Jongclingsverceni-
gin.g een financieelo schadepost zijn. Wij
willen cr ditmaal niet meer van zeggen:
het punt is te teer.
KATWIJK. Benoemd is tot 3dcn amb
tenaar ter secretarie dezer gemeente, do
beer J. C. Schuilwcrvc, thans volontair to
Kortgcne. Voor de betrekking hadden zich
15 sollicitanten aangemeld.
WARMOND. Heden is het programma
vorschencn voor den aanstaanden reciteer-
wedstrijd op Donderdagen 14 en 21 Nov.
aanstaande.
Wij moeten bekennen, dat dezo zaak
flink is aangepakt en dat do commissie,
bestaande uit do heeren 0. Papöt, G. Mar
eken en H. Osendarp, wei voor die taak
berekend is.
Het programma, dat keurig netjes in de
kleuren van Warmond is uitgevoerd, geeft
niet alleen de namen der voordrachten,
maar ook de deelnemers aan den wedstrijd,
benevens de heeren ju -yleden G. van cl r
Werf bekend acteur en voordrager
J. J. van Bostelen, onderwijzer, beiden
te Loiclcn, cn J. van Straten, onderwijzer
to Sassen bcim; verder do commissie reeds
boven vermeld, cn do muziek onder leiding
van den heer J. van dor Wilk te Leiden.
Het zal voor do jury een zware taak
zijn dezen .wedstrijd te bcoordeelen, aange
zien wij onder de deelnemers verscheidene
goedo krachten en oude bekenden op het
gebied van voordragen opmerkten, en, af
gaande op hetgeen wij in do afgeloopen
v/cck nog van ccnige leden van de afdce-
ling Tooneel der „Harmonie" mochten
hooren, belooft deze wedstrijd spannend te
worden.
Ongetwijfeld, zal deao recitecrwedstrijd
(voor de inwoners van Warmond en om
liggende dorpen nog' iets nieuws) velo
nieuwsgierigen trekken, vooral daar de en
tree niet hoog ia, ja zelfs in een ieders be
reik. Wij raden daarom degenen aan, dio
gaarno eon goedo plaats wenschen te heb
ben, van de gelegenheid gebruik te maken
cn morgen, Zondag, hun kaart te nemen,
on plaats to bespreken in het lokaal „Do
Zon" aldaar.
ZEGWAARD-ZOETERMEER. Op de
veiling werden deze week de volgende prij
zen besteed:
Eieren 7.95 8 per 100; bloemkool
25 ets. per 5 stuk; uien 50 ets. per 1/4
mud; handperen 4 ets.; tafelnppclcn 2 ets.
per «tuk; klciperen 1; bellefleuren ƒ2.30;
zure appelen ƒ1.85, zoete appelen ƒ1.60
per half mud.
Do begrooting van de gasfabriek al
hier bedraagt in ontvang ƒ7304 50, in uit
gaaf 5801.50, goed slot alzoo 1500. Dit
bedrag zal worden aangewend voor af
schrijving op de stichtingskor-tên.
De strafzaak betreffende do dieren
mishandeling, .welke deze week voor den
Hoogcn Raad zon behandeld zijn geworden,
is wegens ongesteldheid van een der ver
dedigers uitgesteld.
Bij Kon. besluit is, met wijziging in zoo
verre van dat vau 18 October, den inspec
teur der directo belastingen, invoerrechten
cn aocijnzcn, L. do Vries, in plaats van
Ommen, tot standplaats aangewezen Ter
Neuzen
ingetrokken dc bij laatstgemeld Konin-k--
lijk besluit gedane benoeming van den in
specteur der directe belastingen, invoer
rechten cn accijnzen, J. J. C. Gaymans, te
Ommen, tot inspecteur derzeifdc middelen
to Br gen op Zoom;
cn met ingang van 1 December benoemd
tob inspecteur der directe belastingen, in
voerrechten cn accijnzen to Bergen op
Zoorn, L. J. Smccts, inspecteur derzelfdo
middelen te Ter. Neuzen.
Aan den ontvanger der directe bela-tingon
en accijnzen, 1J. lc Poole, te Montfoorb,
mot ingang van J Januari, eervol ontslag
uit. 's Rijks dienst v-crleend.
Met ingang van 1 Augustus, aan den,
met ingang van r_melden datum, met hefc
oog op zijn leeftijd, eervol uit zijn betrek
king ontslagen boekhouder bij de conctruc-
tie-werkplaatsen, W. Addink, pensioen
veHecr.d ten laste van d n Staat, ten bedrit-
ge van 734 gulden 's jaars.
Met ingang van 16 dezer bevorderd:
a. tot hoofdcoirm- ies der posterijen, W.
G. A. Fcltzcr, llians commies der posterijen
lste klasse
b. tot commies der posterijen en tele
grafie 2de kl.J. G. Wuyster, B. J. E. ten
Bri dc, P. J. N. JT fslag en F. Loinwcbcr,
allen thans commies der posterijen en te
legrafie 3de klasse;
c. tot commies der posterijen cn telegrafie
3de klasse: J. P. Remmers, W. C. Hardon,
F. LcIj rpcnhuyzcn en G. M. A. J. Smilt,
allen thr.ns commies der posterijen cn te
legrafie 4do klasse.
De wegens langdurigen dienst met verlof
in Europa aanwezige militair© apotheker
eerste klasse van liet leger in Ncd.-Indië,
K. Bruins, op zijn verzoek, met ingang van
1 December, wegens volbrachten dienst,
eervol uit den militairen dienst ontslagen,
met te'kenning v^.n pensioen.
Akte-examens Bochouden M. O.
Dc Minister van Binnenlandschc Zaken
brengt ter kennis, dat behoudens onvoor
ziene omstandigheden, bet mondeling ge
deelte van dc akte-examens middelbaar
onderwijs in bet boekhouden (K XII) voor
zoover die in het openbaar wordetf gehou
den, zal worden afgenomen te 's-Graven-
liage in het gebouw voor Kunsten cn We
tenschappen, Zwartewcg, van 8 November
af vermoedelijk tot en roet 14 December
d.a.v., op alle werkdagen vin 9 uren v.m.
tot 5 uren n.m.
Uit de geschiedenis der
recSiispBegitig.
6)
Dat ik hier zou ontboden worden, mijne
heeren, dus ging hot hem vrij onbeschroomd
af „had ik al verwacht. Ik kan ook wel
raden waarom. Echter dcet het mij leed,
om der lieden willo, tegen wio ik zal moe
ten getuigenhoewel ik, in allen gevalle,
naar pliohb en geweten, der waarheid wil
huldo doen.
Hij verhaalde vervolgens, dat hij, door
zijn houtkooper tot betaling gedrongen,
zich wcderlkcerig tot zijn eigen schuldena
ren gewend had, onder wie D. was, van
wien hij, wegens timmerwerk aan diens
winkel, sinds twee jaren een som gelds te
vorderen had. Juist tien of twaalf dagen
geleden was D. op zekeren morgen bij hem
gekomen, met dringt cl verzoek om nog
©enig uitstel; en had, toen hij hom dit
niet kon toestaan, daarop aangeboden, in
mindering zijner rekening, eenig oud zil
verwerk af te staan. Van E. had hem toen,
zonder erg evenwel, gevraagd, hoo hij aan
dit zilver kwam; waarop do ander hem
verhaald had, dat het eigenlij': zijn schoon
vader toebehoorde, die dit, lange jaren ge
leden, eens geërfd had uit do nalatenschap
eener oude dame, bij wio hij lang als koet
sier gewoond had. Zij waren vervolgens
overeengekomen, dat van E. het zilver te
gen zekeren prijs in mindering zou over
nemen; en nog dienzelfden avond was D.
hot in een mand komen brengen. D. had
hora toen den raad gegeven, en gezegd: Zoo
gij het zilver wilt te gelde maken, ga er
dan mede naar A. Hier zijn slechts schaclie-
raars, die het u gaarno voor do helft van
de waarde uit de hand zouden nemen, waar
op Van E. hem gevraagd had, waarom hij
het zelf niet ging verkoopen te A., zoo hij
daar voordeel in zag. D. zou geantwoord
hebben: Als gij mij uitstel hadt verleend,
dan zou ik daartoe gcwi3 den tijd genomen
hebben; maar beloof mij slechts, dat gij bet
zilver hier niet verk'oopen zult; ik heb daar
mijn bijzondere redenen voor.
Op deze verklaring werd D. gehoord.
Hem werd voorloopig gevraagdhoeveel
geld hij wel aan den timmerman Van E.
schuldig was, on hoe lang hot wel geleden
was, dat hij daar iets op betaald had. Hij
antwoordde, dat zijn schuld bij Van E. on
geveer veertig daalders bedroeg, maar dat
hjj nog niet in staat was geweest, om iets
op korting daarvan te kunnen afdoen. Toen
hem daarop het zilver vertoond eu ge
vraagd werd, of hij dan niet, tien of twaalf
dagen vóór zijn arrestatie, dit zilver aan
Van E. gegeven had, en toen met dezen
was overeengekome-D, dat daarvoor dertig
gulden op zijn rekening zou worden afge
schreven, verstomde hij en geraakte in ver
warring, ontkennende, ook in het bijzijn
van den getuige, dat bij dit zilver ooit ge
zien of aan dezen ter hand gesteld had.
D© rechter vroeg vervolgens, waarom hij
niet al vóór lang aan den timmerman iets
op korting had Ijotaald van het geld, dat
deze sinds twee jaren van hvm te vorderen
had: en toen D. herhaalde, dat hij hiertoe
tot heden buiten staat was geweest, legde
men hem do som gelds voor, welke m©n bij
het onderzoek te zijn ent, gevonden had.
Nu gaf hij te kennen, dat dit geld nieu
hom, maar zijn Schoonvader toebehoorde,
cn hij daarover dus niet beschikken kon.
Ook werd dit laatste, door de onbescheiden
verklaringen zijner drie lotgcnooten, toen
deze op hun beurt verhoord werden, ten
volle bewaarheid.
Maar niet zoo volledig kwamen dezen in
een ander opzicht met hem overeen. D. had
namelijk gezegd, clat hij nog niets in min
dering van zijn rekening aan Van. E, be
taald had. Dit werd door do overige ver
zekerden volmondig tegengesproken, daar
alle drie beweerden, dat D., nog geen vier
maanden geleden, een Bom van twintig
gulden had afgezonderd, weilko hij gezegd
had aan den timmerman op korting te zul
len geven. D. geraakte geheel van zijn stak,
toen hem deze tegenstrijdige getuigenis
van zijn huisgenootcn in een volgend ver
hoor voorgehouden en daarbij gevraagd
werd, of hij nu niet moest bekennen, dat
zijn verklaring aang_ando dit punt geheel
en al leugenachtig was. Hij verzocht vcr-
schooning, zeggende, dat zijn doel niet was
geweest de heeren te misleiden, maar dat
hij om een andere reden hierin niet open
hartig was te werk gegaan. Hij bekende nu
werkelijk van die twintig gnld:n tot zijn
huisgenootcn to hebben gesproken en ze ook
erehad, maar die vervolgens geoezigd te
hebben tot afbetaling van oude speelschul
den, waarvan zijn vrouw niet weten mocnu,
welk laatste de eigenlijke reden was, dat hjj
in het oerst daar niet recht voor was uit
gekomen.
Dit was dc eerste maal, dat een der ge
arresteerden zich in zijn verhoorcn had
tegengesprokentot hiertoe waven zij zich
onderling steeds gelijk gebleven; maar ook
dit openbaar bemam,telen der waarheid
wTeef dezen een afzichtelijke vlek aan.
Het is waar, hefc algemeen vermoeden
sprak reeds to voren in het nadeel der
beschuldigden; maar tot Unertoe hadden
hun rechters nog geen hunner op opzet
telijke leugens botraptthans had D. den
schijn van onwaarheid op al zijn verkla
ringen geladen.
Deze onoprechtheid was van het on
gunstigste gevolg, vooral vcor D. Ilec
kon niet anders, of zij i. oest hot vermoe
den tegen ihem meer en meer deen toene
men. D. bleef echter nog alti0d volhouden,
dat hij den timmerman nog nooit cemg
geld, veel mindeir hefc bewuste zilver, op
korting had afbetaald. Daarenteg; n bi ach.,
de getuige tot staving zijner woorden een
bewijs bij, dat dio ontkenning ten ccnen-
malo omver wierp. Onder anderen ver
toonde hij den rechter een schuldboek,
waarin juist op de dagteekening van den
23sten daar te voren den opgegeven tijd
stond aangeteekend, dat do tapper Ni-
colaas D., bij verrekening, dc som van
dertig guldon in eenig overgenomen oud
zilver had afbetaald. Hierbij haaldo nu
Van E. nog de getuigenis aan van zijn
huishoudster en knecht, dio eenstemmig
met hom verklaarden, dat zij er beiden bij
tegenwoordig waren geweest, dat de
„Blauwe Ruiter", gelijk zij D. noemden,
met den baas over het overnemen van dit/
zilver gesproken had, welke verklaring
door allo drie dc getuigen, daartoo aango
zocht, nvt ecde bevestigd werd.
Thans begon de zaak, vooral ten aan
zien van den eersten beschuldigde, alles
zins hachelijk te staan. Hoe, moest men
vragen, de timmorman Van E., een man,
die zelf door zijn schuldeischers wordt
achtervolgd, zou D., van w:en .hij geld te
vorderen had, twee jaren lang rcefc rust
laten, zonder hem daarover lastig te val
len? Doch hefc i3 waar, en wij vergaten
dit vroeger te zeggen, D. wendde nog oo-
vendien voor, dat op deze uitdrukkelijke
voorwaarde, do timmerman destijds het in-
gOreedheid-brengen van den winkel aange
nomen had, daar hij hem vooiaf verwit
tigd had, dat hij met zijn betaling niet;
dan over twee jaren gereed kon zijn,
Maar n-u ontstond de vraag: Zou Van JL
dan wel voorgeven dertig gulden te ,beb-
ben ontvangen, waarvan hij echter, vol
gens het zeggen van den beuchul ligde,
niet genoten had?
Men gevoel do terecht, er lag beiden zeer
veel aan gelegen, in hun verschil'ende ver
klaring op dit punt te volharden. F.i ken
de D. dc betaling, door overnem'Dg van
het zilver, dan moest bij ook opgevja l.oo
hij er aan gekomen was. In dit geval
moest hij derhalve één van beide: óf vol
strekt loochenen, óf tot andere bekentenis
komen. Maar zijn ontkenning bad allen
schijn tegen zich, daar immers zijn eigen
vrouw, zijn schoonvader cn bchuwdbrocder
verklaarden, dat hij toenmaals tot hen ge
zegd had, twintig gulden voor Van E. to
hebben afgezonderd, welke lliij dcz:n wilde
gaan betalen. Trouwens, ook op dit punt
had D. con uitvlucht; immers verklaardo
hij zulks aan zijn vrouw te hebben gezegd,
om haar van zijn speelschulden onwetend
te laten. Maartwintig gulden I Ware»
het wel te gelooven, dat con man als D.,
wiens winsten zoo ruim niet waren, zoo
grof zou spelen?
(Wordt vervolgd).
