VAN WAVEHEN'8 BOCK
J. J. POLLUI,
lu de Kollieliaal
Wat wij allen zonder
onderscheid moeten.
J. A. VAN DER MADE,
Grroote Jaarlijksche
Nieuwe Rijn 1. Hoogstraat 4.
LEIDSCH DAGBLAD. ZATERDAG 26 JANUARI. - DERDE BLAD.
Anno 1907.
zuivere Preanger-Koffie,
En Gros. En Détail.
Steenkolenhandel,
Goederenterrein Staatsspoor, Haagweg.
Kachelkolen, Machine-, Smee- en Vlamkolen.
Engelscüe en Belgische Anthraciet
Grove en geklopte Gascokes.
WESSANEN LAAR,
Het doel van dezen Uitverkoop is,
alle GOEDEREN van het vorige jaar, zooveel
mogelijk totaal op te ruimen.
Alle ARTIKELEN, als Hanglampen,
Ganglantaarns, Glas, Porselein,
Lederwaren, Nikkelwaren, Spie
gels, Schilderijen, Luxe-Artikelen,
enz., enz., worden tot Taxatieprijzen
aangeboden. 482 so
ieder stuk dat krimpt
Wordt teru^enomem
SCHOONHEID
No. 14395.
PERSOVERZICHT.
Onder het woord Onkuude schreef
„D o U'dcr I .neer":
Onlangs üueft een kantonrechter uitge
maakt dat een aanslag in den ker
ke I ij k c a ontslag aiot behoeft te wor
den betaald door iemand, die door doop
on belijden s Jidiuaat u> der Nederl.-Herv.
Kerk, wijl iemand alleen lidmaat wordon
kun door een porsooi lij handeling, ver
rit liL fcij<L- - ziju meerdcrjarigUeicL Met do
bepaling'n van het kerkelijk, recht had do
kantonrechter, meende «ij, niet te maken.
Wij hebben deze uitspraak slechte als een
staal tjo ocschouwd van do. c r as s a i g n o-
r a n 11 a onzer juristen op hot gebied van
het kerkelijk recht. Noch ra Duitschlnnd,
noch in Engeland zou zoo iets kunnen
voorkomen. En niet alleen ignorantia
op het gebied van het kerkelijk, maar even
zeer op dat van het algemeene Nedcrland-
eche recht.
Hot is toch alom bekend, dat onze wetten
nergouü Korkej gelijkstellen met gewono
vereenigtngen van personen, maar steeds
ze vnn deze onderscheideo en dat de rechts-
persooulgkheid dier lichamen dan ook een
geheel andere© grondslag heeft dan die der
gewouo 'jurgc recatelijke vereenigingen
Zelfs do Gi\>ndwet belooft expresselijk
besoliermiug aan alle kerkgenootschappen,
hetgeen volkomen onnoodig ware, iudien
zulke genootschappen hetzelfde waren als
gewono vereen ig. ogen van personen. De
Kerken ziju aloude lichamen, die lang be-
stondeu órdat onze hedcndaagscho pri-
vaalrochto!ijk« ve-reenigingon bokend wa
ren, ci» moeten, ovenals zoovele andere
oudo instellingen, die in den loop dor
tijdoo outstaan zijn, cn niet in
on zo wetgeving zijD geregeld of kunnen
■worden geregeld, naar haar aard en eigen
statuten worden beoordeeld. In den regel
geschiedt dat ook door do rechterlijke
mocht hoe dezo ook in elk uijzonder go-
val moge hebben beslist, dat de Kerk, als
oigen instelling, moet beoordeeld worden
naar haar eigen regelingen, doch niet als
een gewone privaatrechtelijke verceniging,
i tot dusverre vast Vast stond dus
ook, dat iemand door doop en belijdenis
„lidmaat" kan worden, cn dat de vraag
wilt Jat lidmaatschap in kerkreohtelijscu
zin bctcekent en welke gevolgen daaraan
verbonden zijn, naar dc wetten der Kerk
moet worden beoordeeld.
Wij zouden het niet de moeite waard
hebben eacht aan gemelde beslissing van
een enkelen kantonrechter onze bijzondere
aandacht te wijden, indien niet de „Arn-
hemsche Co u raot" dat vonnis naar
het schijnt fraai vindende, had geschreven,
dut uit de zooeven door ons aangeduide,
algemeen aangenomen leer allerlei vreese-
lijko gevolgen zouden voortvloeien. Zij
meent, dat die leer slechts door „sommige
orthodoxe kringen" wordt gehuldigd, en
dat volgens die leer do Kerk zou staan bo
ven het gemeenc recht, on dat de bepalin
gen van het Burgerlek Wetboek niet zou
den gelden tegenover de Kerk; zoodat de
Kers dan een Staat in, zelis boven, den
Staat zou vormen. Do leer zou inbreuk
maken oj het souvereino recht van den
Staat I
Dit alles bestaat echter alleen in de
ontstelde verbeelding van het liberale
blad, dat ergens een klok heeft hooren lui
den, maar blijkbaar niet weet waar de
klepel hangt.
Zeer zeker k&n do Kerk een Staat in
den Staat vormeD, zelfs zich daarboven
plaatsen, n.l. ^wanneer zij baar regelingen
wil opleggen aan wie van haar niet ge
diend is, of als iemand direct of indirect
wordt godwongeu zich tc voegen bij do
Kerk, of wanneer de Kerk beweert, dat de
wetgever nimmer een bepaling raag maken,
die met haar inzichten of met haar rege
lingen strijdt. In al dio gevallen zou Je
Kerk een dwang uitoefenon, die alleen der
burgerhjko overheid toekomt Dat nu kau
ten onzent do Kerk niet meer, en onze
vrijzinnige zuster maakt zich noodoloos
ongerust over de „orthodoxe kringen", die
zij meent een ander beginsel to zijn toege
daan. in profcestantscne landon hebben do
„orthodoxe kringen" de staatkundigo vrij
heden nog wel zoo goed verdedigd, als
menige nict-orthodoxo kring I
Het spreekt dan dok vanzelf, dat het ge
wono burgerlijk recht evenzeer geldt tegen
over dc Kerk als tcgonover wien anders
ook. Indien derhalve iemand zioh verbon
den heeft krachtens een gewoon burgerlijk
contract of als lid ecner gewone vereeni-
giug, dan kan de Kerk daarin geen wijzi
ging orengen. Als de Kerk bijv. echtsciiei-
ding verbiedt en do burgerlijke wet laat
die toe, dan kan de rechter de gevolgen
aan echtscheiding verbonden niet ter wille
van heb kerkelijk verbod ter zijde stellen.
Dit alles staat bij ona aU een paal boven
water.
Maar een geheel andere vraag is, of
iemand gebonden kan zijn door andere ro-
gelingen dan die, welke ons burgerlijk wet
boek kent, indien bij zich vrijwillig daar
aan onderwerpt, en die regelingen zuo mi-
met dc goede z^den als met de wetten ia
strijd zijn. Dc fout van den kantonrecbtor
was, dat hij, omdat hij die regelingen niet
kende, nu ook dacht, dat zij aiet beston
den. En de fout van do Liberale ,,A r n-
he m 8 c h o", dat zij zich beangst maaat
voor spoken.
In antwoord op dit artikel schrijft mr.
J. A. Levy in het „Handcis bla d":
Het komt mij voor, dat deze leer, welke
hef blad voor oud uitgeeft, doch die in
waarheid spliaternieuw is, niet onweerspro
ken blijven mag. Immers haar onuitgespro
ken plechtanker en rechtstreekseh gevolg
is, dat, ten onzent, de Kerk moet worden
beschouwd als te zijn .van publiokeu
rechte.
Verplicht men de rechterlijko macht, om,
bij het oordeel over een privaatrechtelijk
obligo (den kerkdijken omslag), den rechts
band te zookon, niet in vrije persoonlijke,
toestmming, maar in kerkrechtelijk©
wetten, dan ligt voor de hand, dat ons
privaatrecht, geldig voor gewone vereeni
gingen, op zijdo geschoven en vervangen
wordt door kerkelijk statuut.
Het valt niet moeilijk in te zien, dat de
Kerk (de oorsprong van wier rechtsper
soonlijkheid hier onverschillig is) daanne
do is goplaatst naast, niet in den
Staat.
Welnu, op dit punt bestaat in ons staats
recht. een getuigenis, zóó ondubbelzinnig on
afdoende, dat de uitval van het blad on
verklaarbaar is.
In het verslag der commissie van 17
Maart '48 ter voorbereiding der Grond
wetsherziening va d dat jaar, welko com
missie bestond uit de heoren Thorbccke
(president), Dirk Donker (Jurtius, L. D.
Storm, J. M dc Kempenaer, L. C. Luzae,
leest, men onze Staatsregeling aangeduid
als een: „welke de kerkgemeenten als parti
culiere vereenigingcQ, vrij oru God elke op
haar wijs en naar haar regels to dienen,
eerbiedigende, ze enkel als burgerlijke go
nootschapen aan het gemeente regt wil ou
derworpen zien." Verslag, Den Haag
1818, blz. 17
Zou het blad, alvorens een magistraat
van „onkunde" te betichten, niet eens de
leemte in zijn constitutionecle kennis willoa
aanvullen 1
Dr. B r o n s v e ld schrijft in zijn „Kro
niek" in de „St cmraen voor Waar
heiden V r o d e"
Op het Biunenhof te 's-Gravenhago is
weer het jaarlijkscb steekspel aanschouwd,
dat echter iu geen enkel opzicht bloedigo
gevolgen heeft gehad, al hebben trompet
ten en schalmeien zich luide doen hooren.
De meerderheid der Ministers heeft zich
over de Tweede Kamer niet Ce beklagen
gehad. el hebben zij over uun hoofden
aicn uitstorten een oceaan van parlemen
taire vcclsprckendhoid. Terecht zcido reeds
Jacobus in zijn algemeenon Zendbrief, dat
alle dieren zijn getemd door do mensolio-
lijko kracht, maar onze tong noemt hij
een onbedwingelijk kwaad.
Dat geldt vooral van sommige geachte
afgevaardigden.
Inderdaad, het gebruik, dat zij van de
vrijheid des woords makeu, is onbeschcido.n
on ongepast. Wij kunnen do verdenking
niet weren, dat zij van dc Kamer zicli
bedievnen, om hun eigenaardige denkbeel
den buiten de Kamer to propageeren. D&or
zijn er, die tegen tal van noodigo uitgaven i
spreken on stemmen, maar hun adviezen j
achten zij liooger dan nationalen tijd, dan
nationaal geld, dan do waardigheid der
Kamer, die bij zoo veel gepraats der tedon
hoo langer boe minder tijd overig houdt,
om grondig al don wetgevenden arbeid te
verrichten, die van haar gcëischt wordt.
Iu mijn hart heb ik den woardigen en
bekwamen Voorziuor der Kamer beklaagd
on bewonderd, die al dio adviezen moest
aauhooren, welke dikwerf niet voor dc Ka-
mor, maar voor de partijgonooton daar
buiten bestemd waren. Er moest ccd bepa
ling worden gemaakt, dat zondor verlof
van de Kamer, niemand langer dan een
vastgcstclden tijd spreken mocht. Op de
predik stool eu stond vroeger oen zandloar
pcr; hij mocht door den Jcernar maar een
maal worden omgekeerd cn was hij ton
tweeden rnalo afgeloopen, dan m^cst Je
eerwaarde prediker eindigen Waarom zou
men niet ie.ta dergelijks in do Kamer be
proeven! Uns Parlement moet niet langer
een praatkamer ziju.
Toeu do behandeling nadorde van dc bo-
grootiugen voor Marino cn Oorlog, kwam
er meer en meer gisting in de Kamer. Ni.iC
alleen van de zijde der sociaal-democra
ten, die altijd geneigd zijn tot oppositie,
als deze Hoofdstukken aan de orde koincn,
maar reeds lang te voren was bij de rech
terzijde, en vooral bij de anti-revolutionai
ren bet geluid vernomeu als van een
naderend onweer.
Volon dachten, dat do Minister van Oor
log zou vallen en ook voor zijd junbtgoaoot
van marine zag het er een oogenblik zelfs
zeer kritiek uit.
Ec-n belangrijk mandeel aan den strijd
over vloot en leger is genomen door den
heor Tal ma, van wien menigeen zekor nieb
wist, dat hij oen specialiteit was in krijgs
zaken, al behoort hij ongetwijfeld tot de
strijdende kerk ecclesia militans.
Toch heeft hot op menigeen geon sympa
thiekon indruk gemaakt, dat deze voorma
lige evangcliedieuaar mot zooveel harts
tocht zich begeeft in het parlementair
krijgsrumoer.
Welk een andoren indruk maakte bijv-
het optreden van den heer Karoebeok, dis
togen den Minister van Oorlog's plannen,
sprak en stemde. Uit zijn redo sprak
echte staatsman, die zich maar niot eens
werpt nu op do eonc, dau op de andere zaak,
om or con speech over te houden, misschien
handig en gevat, maar dio zijn woorden
wikL cn weegt zondor om te zien nnofl
rechts of naar links.
Ebd «ogenblik is hot rumoer in do Ka-
nior zeer groot geweest. Zelfs do anders zoo
Bierhandelaren
alhier verkrijgbaar b\j bijna alle Café's,
833 24 Sociëteiten.
Aijemeeïie uiaaiscuappij vm iuevensverzeKerijig en Lijfrente
G gevestigd te AMSTERDAM, Damrak 74.
Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 1 November 1880, No. 38.
dibectkub.en,
Dr. S. R. J. t. 8CBEVICBAYR&. E. WJiCOTT en J. P. L. BLANK Elf BERG.
Seoretarig der Directie: Mr. J. 7. SCUEV1CBAYRN
Volteclcond Maatschappelijk Kapitaal
Vonulcord Kapitaal
Venakonle Rente
OntvAngaton in 1906
Bedorven op 81 llfK-emlwr 1905
Tot 31 December 1006 aan verzekerden betaald
l.OOO.OOO.—
iso.tth. 47.s7j
2.041.771.os
il.ï94.f»9s.ö4j
44.121 920.06
es.436.s48.86
26
30
36
40
46
60
JAiBLIJKSCBB premie voor 1000—
na 20 |&ron na 16 jaren
or dadelijk bij orerlüdu
uil tc k**ren.
18
21
24
28
84
42
„43
CS
i 68
27
68
1H
69
01
co
85
62
86
64
Oerlelijk Innende
JnnrlIJkKrlie llliitnle voor
100 genten kaplLaal,
roor mannen. voor rroowen.
46
60
65
30
66
70
10
12
87
6
98
n 6
70
7
88
87
40
Mevr. VAW DER WERF,
Verloskundige,
Prins Hendrikkade 37, by het
Centraal Station, Amsterdam.
Consult 11 3 en 7 9.
Onze (raai geïllustreerde brochure
en prijscourant gratis. In gesloten
couvert 10 Cent postzegels. 3633 8
brandt men dagelijks op
JJuitsche wijze 389 12
uitmuntende door yeur en smaak.
Prijs |,er 5 ous 65 C'eut.
Vlil KIHJ W Si'O li 11U V ZliiN,
VIHHWH BIIN 47
Hot JSUKEAU VAN CON
SULTATIE IN ÖNGLVAL-
LENGCSCUILLEN vergadert
eiken Dinsdag, des namiddags te
hallvier, ln het gebouw van den
Hoogen Raad, aan het Plein No. 2,
te 's Gravenbage, tot KOSTE-
LOOZE TOEVOEGING van
Advocaten aan onvermogende partijen
bU den beroepsraad te 'a-Graven-
hage, indien daartoe termen zUn.
Vereischten voor de tosvoeging
van een raadsman zijn:
lo. Overlegging van een bewijs
van onvermogen, afgegeven door
den Burgemeester van de woonplaats
des aanvragers;
2o Overlegging van een nfschrift
der beschikking van de Kyks-
vorzekorragsbank, waartegen men
in beroep wensclit te komen, of van
het geschrilt, waarby daartegen in
beroep gekomen is;
Geen toevoeging geschiedt, Indien
het Bureau niet voikomen van het
onvermogen des aanvragers en van
de aanvankelijke gegrondheid zijner
bezwaren of beweringen overtuigd is.
8208 30
WORMERVEE R,
OPGERICHT 1705. KOXHKLlJIiË FABRIEKEN.
Voedert, uw Vee met de zuivere Murwe
LIJNZAADKOKIiKN,
merk „Ster" en W L,
uitmuntende door hoog eiwit- en vetgehalte en grootste voedingswaarde
EEKE-DIPLUMA Part)s 1900. - MKOEN GOUDEN MEDAILLES.
0398 22
Bociótó Anonyme.
Cognao
Uitsluitend
verkrijgbaar by:
Verkrllgbaar bU FirmaG. J. v. d.
BlIBGH, MaarsnianHftteeg,
Magazijn „11ËT ANKEK",
l>en llaag. 783 36
bestaat ln een teeder vlekkeloos
gezicht, friMch, rooskleurig
uiterlijk, witte fluweelzachte
huid en verblindend mooi ge
laatskleur. Dit alles verkrygt
men door 8260 16
Slokpaardjes-Leliënmelkzeep
ran BEBGUANX A Co., Bade-
benl. Echt fabrieksmerk „Stok
paardjes", p. et 60 Cts. by J. F.
Susan, Vrouwesteeg, J. Hendrichs,
Doezastraat, Gebre. Susan, Haarlem-
.meretr, 89, Jac. de Tombe, Doez&str.ll.
IBMWilliIll IIll I I -HT1
Wy moeten allen zonder onderscheid in dit klimaat loven. Maar
wy zullen bet komende gure jaargoiyde beter doorkomen naarmate
w|j beier gewapend zyn Hoe gezond«r uw bloed, dos te krachtiger
*Ut ffD- Wanneer gy du, nu het najaar begint, bUtUde zorgt uw
bloed te zuiverun van de kwade sappen, on het to versterken door
de SANGUINOSE, dan zult gy uw weerstandsvermogen verhoogen
en gU komt gemakkeiyker den winter door. Want de SANGUI-
NuSE Is hot beste middel, dat de wetenschap heelt uitgedacht ter
zuivering en verstoiking van uw bloed. De 3ANUUIN03E dryft de
kwade sappen uit langs de «atuuriyke wegen van de nieren, don
lever en de Ingewanden. De SANUU1N08E maakt uw bloe4 frlacb
en krachtig; zoó, dat het al uw organen rUkeiyk voeden eu krachtig
maken kan. Gy kunt U geen beter middel verschaffen; zolls voor
veel gpld Wanneer gy het een zes weken volhoudt, dan hebt gy,
óór de winter begonneu ls, een fliuko Saogulnoso-kuur gedaan;
en zy zal u goed doen. Hot zal u zyn alsof er nieuw blood, nieuwe
kracht, nieuwe gezondheid door uw aderen stroomt, en de kwade
sappen uit uw lichaam verwUderd worden. Zes flacons SANüUlNüöE
doen wonderen aan het gansche gestel!
Wilt gy een groep doen uit de verklaringen van dankbare ge
bruikers? Ziehier:
Prof. Dr. Nhstob Ciiabbon-
Niuft, uit; Brussol verklaart:
Ik boud do Sangolnose
voor hot workzaauiHto
uiiddol tor boNtrAjdiug
vau do bioodaruioodo ou
ai liaro gevolgen.
BWyn dochtertjo van 7 jaren
had m het begin van den winter
veel gesukkeld aan siymhoest,
koortsen en daarna mazelen.
Het kind was lusteloos, onge
durig zenuwachtig en had hoo-
genaamd geen eetlust. Sedert
zy echter de SaDgulnose ge
bruikt heelt is er by haar een
geheele vorcindcitng ten goede
gekomen. Myn kind is woor
vrooiyk en levenslubtig, slaapt
geruster, heeft weer goeden eet
lust en geregelde goede spUs-
vertering."
Mevr. E. J. ARIJ3-PERIN.
Amsterdam.
8de Üelmer88iraat 81.
sDe Sangulnoso heeft my steeds
geholpen. Op myn zwak, zenuw
achtig gestel had de Sanguinose
steeds een versterkenden tn opge-
welden invloed."
Me»r. J. NIJLAND.
Den Haag.
Hugo-de-Qrootstraat 69.
„Ik ben al 16 jaren lydende
aan do maag, zood&t Ik bet
mmste voedsel niet kon gebrui
ken zonder bezwaar; ik bad
ontzettende pynen in den rug
en gedurig suizingen In het
hoofd. Hot was een verschrik-
kelUk lUden. Sinds Ik met de
BANGUINUSE begonnon ben Is
dit alles verunderd. Ik eet nu
flink en myn kinderen verbazen
er zich over, dat ik nu alles go-
bruiken kan. Zy weien wel hoo-
vele middelen ik al gebruikt had,
zonder dat my iets had geholpen.
MeJ. fi. DE KATER.
Den Haag, 8iriemastraai 38.
Gy, die dit leest, doet uw voordeel met bovenstaande ervaringen
Gebruikt ook de SANGUINOSE, wanneer gy geen baat vindt by
de middelen, die gy tot hiertoe genomen hebt. De Sanguinose is
een buitengewoon krachtig middel; zy ls zuiver plantaardig, in hot
luchtledige toebereid en wordt door zeer zwakke gestellen verdragen.
De Sanguinose kan u helpen. Zy wokt uw eetlust op; verdryft
uw vermoeidheid; verrykt uw bloed; versterkt uw hersenen; geelt
krachtige zenuwen, geneest verouderd maaglijden; overwint hard
nekkige hoofdpyn; maakt uw slaap diep en verkwikkend en bovordert
een aigeheele lovensopgewektheld. Zie dan niet op tegen een kleine
uitgave, die U veel kan doen winnen; en bedenkt het wól: een
goede gezondheid ls ook kapitaal!
Weent gewaarMhawd tegea namaak.
De echte Sanguinose wordt verkocht in groene flacons van 300
gram en kost per flacon f 1.60, 6 fl /8.—12 fl. f 16.—.
Te Leiden by D. M. KRUISING A, REIJ3T KRAK, J. H.
DIJKHUIS, DE WIT BEUKEUS, J. v. BEVEREN, D. H. TERBURGH;
te Katwyk a/Zee: P. BLOOT te Noordwyk F. VAN UENSBERGEN,
G. A. E. DUYsTER; te OudshoornJ. R. SCHOUTEN te Vooi schoten
A. J. DEURLOO; te Lisse HANSER Rzckkrs; te Hillegom:
0. BROEKES; te Alfen a/d. Ryn: VAUOSSIEAU ZN.jteHazers
woude: J. ZWEMSTRA; te Koudekerk a/d. Ityn: J. MAAT; Biels-
wyk: RENSING; Den Haag: VAN DAM Co 187 170
Slaakt eens kennis met ons nieuw middel „Vijgen-
honig" voor hoestenden.
