-
De aarde en haar bewoners.
DE TOWER VAN LONDEN.
mij als nectar door do i.eel. Maar c-a, nu
hebt gij mij ton llotte do illusie van die
heerlijkheid ontroofd, en daarvoor niet
voor T7 misgreep maar dkarvoor zult
go met uw n'etswaardig leven boeten."
„Ik ben boreü, Sire/' stamelde de ka
merdienaar gelaten. „Veroorloof mij enkel,
dat ik tot waarschuwing van alle toekom
stige kamerdienaars de toedracht van mijn
ongeluk neerschrijf, opdat het na mijn dood
tot gemeen goed v orde van al mijn stad-
en ambtgenooten."
De Koning bezon zich eeo oogenblik.
Toen zcido hij met een plotselinge zwen
king:
„Ik zal u laton zien, man, wat voor een
genadigen heer ge aan mij hebt. Leef,
maarzwijg."
CuliuurhistDrisch-pcpulaire schels
door
„STOKER."
Tot de meest geliefde gcschiedenisson,
welke de (wetenschap weit te verhalen, be
hoort ontegenzeglijk de cultuurgeschiedenis.
Zij houdt zich bezig met den mensch en
,zijn ontwikkeling en beweegt zich, evenals
'hij, op de aardoppervlakte; waarom wjj ons
zullen beijveren, ons onderworp zoo opper
vlakkig mogelijk te behandelen.
Nemen wij vooreerst do aarde in het oog,
zoo zien wij met een oogopslag, dat deze
20 millioen mijlen van de zon verwijderd is.
Daar de snelste expres-trein 3600 jaren zou
r.oodig hebben om van de zon naar de aar-
ido te komen, zoo volgt hieruit, dat, wanneer
'.wij heden met zulk een vervoermiddel van
'4c zon op de aarde aankwamen, het teeken
jvan vertrek had moeten gegeven zijn ten
tijde van don aartsvader Abraham.
De aarde is overigens een ster.
De meeste sterren hebben eigenlijk geen
idoel; alleen werden zij vroeger voor do
sterrenwichelarij gebruikt, en met haar
behulp verloor bijv. Wallenstein de meeste
veldslagen.
Tot gemakkelijk orienteeren door de
schooljeugd is de aarde met lengte- en
breedtegraden ovefrtnokken; welke ochter,
als gevaarlijk voor de scheepvaart, weer
^afgeschaft moesten worden. Het grootste
(deel der aarde is met water bedekt, dat
inochtans niet drinkbaar is. Wil men het
;tooh drinken, dan noemt men het mine
raalwater.
Do menschon gebruiken de zee, om' er in
•te baden on om zeeziek te worden. Ten ge
rieve van menscken, die niet meer dan tot
vijf kunnen tellen, is het vasteland
in vijf werelddeelen verdeeld, waarvan het
.gewichtigste Europa is, dat zooals men
koen kan volhouden een Europeeschen
naam heeft. Geographisch is Eui-opa uit
onderscheidene landen samengesteld, zooals
Ibijv. Spanje; in welk land, nadat volgons
Schiller de schoonsto dagen van Aranjuez
zijn voorbijgegaan, het mcostal sleoht weer
'is. Bovendien vinden daar do stierenge
vechten plaats vólks-vermakelijkheden,
;dic zeer veredelend op den smaak cn kunst
en van hot volk werken. Frankrijk, dat
met do Pyreneeën aan Spanje en mot
weerzin aan Duitschland grenst; Engeland,
dat in het geheel niet grenst ,en waar, ten
i gevolge van een merkwaardig toeval, do
meeste Engclsche»wonen, die men echter
ook veelvuldig in Zwitserland ontmoet;
Italië, dat inzonderheid tot hot bewaren
van oude gebouwen on van schilderijen
dient en daarom dan ook door allo be-
scliaafdo mensahen die het beta
len kunnen wordt bezocht; Turkije,
waar men de schoonmoeders reeds bij haar
geboorte in den Bosporus werpt; Zweden,
het land der Jonköpings en der treurspe
len van Ibsen, enz.
De grootste stroom van Duitschland, be
halve de Donau, is de Rijn, die in
GrauwbunderlaDd ontspringt, bij' Schaf E-
hausen tegen twee franken entré© den be
roemden Rijnval vormt en bij Sackingen
zijn 'loop versnelt, uit vrees voor het beken
de Trompeterlied", tot hij na de algemeen
geliefde Rijnreis bij Leiden, waar men
hem niet overzien kan, in zee valt. Deze ri
vier wordt in Duitschland bij voorkeur tot
1 ieder?n en kwartetten aangewend, zoodat
zij bij de Lorelei zoowaar niet weet, wat
hot beduiden moet.
De- hoofdstad van Duitschland is Bay-
reuth, waar do beroemde olympisch-muzi-
kale ,,Bühnenfëstspielo" met hindernissen
plaats hebben.
Werpen wij een blik van het tegenwoor
dige rugwaarts, naar lang vervlogen tijden,
zoo ontmoeten wij Indië: het geboorteland
der Indianen. Hoewel de Indiërs ongetwij.
feld tot de oudste volkeren behooren, we
ten wij toch van hun vroogore geschiedenis
even weinig af als van andere zaken. Zij
hadden een onmensrihelijk aantal goden;
dieren, die zij niet aanbaden, wisten zij te
temmen; ook de Egyptonaren voreerden
dieren. De priesters lieten van de huid van
do heilige kroikodillen porten, nnaies en
sigarenkokers maken en onder de geloovi-
gen vordeelen Bij do ccnige jaren geleden
gevonden mummie van Ramses II trof men
twee Pyramiden-acticn en een retourbil
jet derde klasse naar Rosenheim ter bezich-
tiging van de befaamde kastcelen van Lo-
dewijk van Beieren aan. Welk een hooge
trap van beschaving moeten de oude Egyp-
tenaren reeds hebben bereiktHun bedui-
denoste goden waren Isis en Osiris; bekend
door een ontzettende macht en een aria,
die voor de Egyptische baszangers door
gaans te laag ging.
Ook do Perzen waren een beteekenisvol
cultuurvolk, wat behalve het populair©
keilschrift dc Perzische tapijten bewijzen,
die al dadelijk oud in den handel komen en
daarom, zoolang zij nieuw en schoon zijn,
geen waarde Jicbben
Het meest bevoorrechte Land der wereld
echter was Griekenland, welks goden ieder
beschaafd mensch particulier bekend zijn.
Terwijl bij ons de gymnasiasten met kunst
en vliegwerk na 6 jaren ternauwernood
goed Grieksch leeren lezen, kon de ordi
nairste Griek reeds als kind Grieksch
spreken.
Zeer beschaafd waren ook de Romeinen.
Romulus en Remus bouwden Rome; daar zij
geen architecten hadden, staat de stad be
den nog.
Zooveel aLs do Romeinen van monumen
tale gebouwen hielden, zoo weinig zorg be
steedden ze aan hun kleeding. Eorst toon
Julius Caesar met do Meiningers bekend
werd, begon er wat weelde te komen in
kostumes en wapenen.
Do Germanen waren een gemoedelijk volk.
Wie hun in den weg kwam, sloegen zij
dood; overigens deden zij niemand kwaad.
Hun lieve li ngsbezighoid was drinken en
zingen. Wanneer zij uitstapjes deden, na
men zij liedertafolkwartetten mee. Zij zon
gen bij alles wat zij deden.
Dikwijls sloegen zij er een dood, om
maar bij zijn uitvaart t6 kunnen zingen.
De 'goden der Germanen woonden in de
Walhalla, welke do architecten Tashold en
Tafner bouwdenmaar het ging hiermee
als met den bouw van het Burgtheater to
Weenen: het voornaamste werd vergeten.
D© goden mc :ien bijvoorbeeld zich uit
gebrek aan een ophaalbrug van een
regenboog bedienen en dus konden zij al
leen bij slecht weer uitgaan.
De ingrijpende volksverhuizing leidd^ tot
een algeheel© omwcnteline od Let gebied
der beschaving. Zoo verschenen de Fran
ken; een moedig volk, waarvan er 20 een
Napoléon d'or waard waren.
De Longofc arden, tegenwoordig Lombar
den genoemd of Lommerden, later door
Karei den Grooten overwon-en, staan
thans 98^ genoteerd.
Na de volksverhuizing volgden verschei
dene cultuur-historisch belangrijke gebeur
tenissen, welke echter hier niet allemaal
vermei.1 kunnen worden.
In allo takken van kunst kwam nieuw
leven; de Romaansche louwstijl was niet
voldoende meer; van lieverlede ontwikkel-
i zich de Gothiek. Men wist lang niet,
waar men den Keulschcn Dom zou bou
wen; eindelijk viel de keuzo op de stad
Keulen. De architect, die het plan daarvan
gemaakt had, stierf nog vóór den bouw
der beido torens.
De groot© ontdekking -n ter zee haddon
belangrijk© wijzigingen in de internatio
nale verhoudingen ten gevolge.
Ohristoifel -olumbus, een 'enuees van
geboorte, was in gezelschappen zeer ge
liefd, daar hij kunststukken met eieren kon
doen. Gcrstackers romans lieten hem geen
rust; hij volgde den kreeftskeerkring, tot
hij in Amerika kwam, en word beloond met
ridderorden en ketenen, die aan zijn voe
ten waren vastgesmeed.
Het schoolonderwijs in Afrika was des
tijds uitstekend. Wij weten uit de tweed©
acre der Africaino", dat een zekere $e-
lica, een koningin van Madagascar, aan
Vasco do Gama nauwkeurig op de kaar*
den weg naar Indië wees.
Ferdinand Magelhaen werd op Vuurland
door de bewoners vriendelijk ontvangen
zij gaven te zijner eere een feestmaal, waar
bij zij hemzelf opaten. Ferdinand Cortes
werd door Niemann t© Berlijn bet best
voorgesteld.
Toen kwamen er door verandering van
inzicht vreeselijke oorlogen
Do meest bekend© ..Profeten" waren
later Tiohatschek en andere vermaardo
zangore.
Zekeren dag had Laurens Jansz. Koster
een manuscript, dat nog nat was, op tafel
gelegd; ongemerkt ging zijn eenjarig zoon-
tjj daarop zitten. Koster schrok eerst erg,
maar ontdekt© later een nauw keurige n af
druk op de broek van zijn zoontje: de
b r o o kdrukkunst was uitgevonden.
Italianen en Nedr-hmders waren het, di©
het meest bijdroegen tot ontwikkeling der
renaissance, waarvoor d© moderne kunstin-
dusfcri© hun niet dankbaar genoeg kan zijn.
Rubens schilderde mot voorliefde zijn
eigen vrouw. In de Belvédère te Weenen
ontving zij, wegens de daar heersohende
koude, een prachtigen bontmantel, die haar
echter, omdat d© nieuwe musea beter wor
den verwarmd, weer afgenomen zal worden.
De wereldlijke muziok word sedert de
tiende eeuw door d© minnezangers en trou
badours uitgeoefend. De laatsten zongen
meest achter de schermen, voordat zij optra
den. D© troubadour bezat gewoonlijk geen
vermogen, maar een aria, die bdj meer dan
c:ns herhalen moest.
Wat tegenwoordig het meest do bescha
ving vordert is de tooneelspeelkunst. Aan
do mise-en-scèn© wordt veel zorg besteed
bordpapieren helmen en harnassen beboo-
ren tot het grijs verleden. Het realistische
treedt meer en meer op den voorgrond, en
het zal niet lang meer duren, of bijvoor
beeld bij zonsopgang op den Rütli wordt
het zóó koud, dat het publiek dc overjassen
uit de garderobe haalt.
De Meiningers hadden het in dit opzicht
ver gebracht en waren zoo realistisch, dat
zij den held of de holdin onvervalschten
wijn, maar ook echt vergif te drinken gar
ven.
Toen ten laatst© bleek, dat er meer ge
keken dan geluisterd word, had d© hertog
van Meiningen er genoeg van en hield het
subsidie in zijn zak.
En de wereldbeschaving komt tot stil
staan wanneer men aan het tooneel geen
eubsidie geeft; wo keeren dan terug tot de
eerst© dagen der cultuurgeschiedenis, al zoo
ons uitgangspunt.
D© muren van den Londenschen Tower t
omsluiten vel© honderden jaren Engelsche
geschiedenis, met do tragedies van groote,
uitstoken le menscken. Daar er zooveel ont
zettends in ii.' afgespeeld, maakt dit gebouw
een zc.-r somberen indruk op Jen aanschou
wer. Zijn bodem is mc-cr met bloed gedrenkt
dan dien van cenig slagveld. Maar de
menschon vielen Lier niet als slachtoffer
van het toeval; ieder, di© hier zijn loven
liet, werd langzaam vermoord, bijna altijd
onschuldig, en door een luim van het ab
solute geweld. Deze luim verhief zich och-
ter u-iwijls tot demonische grootte, want
