Thee
L,Dr4ndsm4
TOO-
llaarleiiiincrslraat 08.
lu dc Kolflebaal
GEOPEND:
Visite-Kaarten,
Hercules-Wal,
Fröbel-Ariikelen
Het „Algemeen Ziekenfonds voor Leiden"
VROUWENKIESRECHT.
EXPORTATION.
Vincliten sr.i„,
No. 14034.
LEIDSCH DAGBLAD, WOENSDAG 22 NOVEMBER. - DERDE BLAD.
PERSOVERZICHT.
Vervolg Advertentiën.
u
3
O
O
o
S. H. C. SMITS,
A. J. P.'s
AMANDELTJESPUDDING
(Kinderspelen
W. EiATVELD,
zuivere Preanger-Koffie,
99
Verkrijgbaar in alle buurten
der stad, B188 80
Prof. Dr. P. I. VETH, Atlas der geheele Aarde,
Prof. Dr. P. I. VETH, Atlas van Nederland
Salaris f 10 per week,
Stokhuyzen's
in KOOYKER's
Boek- en Handelsdrukkerij,
Sleeds voorradig en wekelijksche
aanvoer van
O© üieuwe Kaashandel,
BlaaHeüimerslraaf 68.
L1SEZ. L1SEZ.
LA NOUVELLE FROR9AGERBE,
Anno 1905.
Do Haagsche Briefschrijver van do „Am-
hemschc Courant" schreef o- m.
„Welk figuur maakt inderdaad ons oude
cn „beschaafde" Europa nu al sedert we
ken en feitelijk sedert jaren?
.an de llegeeringen, die het met de hoo
go politiek altijd volhandig hebben, schijnt
voor do zaak van menschel ij kheid en rcrbfc
niets to mogen verwacht worden Zou het
echter onmogelijk wezen, dat de volken
die zaak eens ter hand namen? Zou men
geen beweging kunnen opwekken, waarin
Engelöchen, Franschcn, Duitschers, Ame
rikanen en ook do kleine volken, Noren,
Belgen, Nederlanders, Zwitsers, vereenigd
do stem verhieven en alzoo eens een heu-
scho openbare meening vormden,
voor welker kracht alles zou moeten wij -
ken? Hier zou nu eons de solidari
teit dat troetelkind van onzen tijd
moeten blijken. Waar zijn de nieuwe
Emile Zola's, die hun wegslcepend „j'ac-
cuse" uitspreken, om niet slechts de ge-
pleegdo beestachtigheden te brandmerken,
maar herleving van zulke wandaden te
voorkomen
In Rusland vertoeft nu een Nederlander
van benijdenswaardige begaafdheid, een
redenaar, welsprekend" als weinigen en le
vens een penvoerder van zeldzame kracht.
ALs dr. A. Kuyper (wien wij van harto
toewenschen, dat hij zelf ,,sain et sauf"
aan de gevaren ontkome, die o. m. het
Kri ni-schierciland, waar hij dezer dagen
toefde, vervulden) zich eens aan het hoofd
dor beweging stelde, zou daarmede niet
de kans op succes zeer vergroot worden?
Hij zou voor een deel uit eigen aanschou
wing kunnen spreken, w.nt natuurlijk
heeft eeD waarnemer als hij, èn bij al de
geweldpleging ën bij de reis door de half-
verwoesto steden zooveel indrukken ge
kregen, dat hij een hoogst belangwekkende
schildering zou kunnen leveren. Hij is de
man, die niet alleen in het Nederlandsch,
maar ook in vreemde talen uitmuntend zijn
woord kan doen, getuige zijn schoone
pleitrede voor Zuid-Afrika ih de „Revue
des Deux Mondes", getuige ook zijn vroe
gere redevoeringen, in Noord-Amerika ge
houden. Hij is een oud-minister, die on
danks talrijke tegenstanders ontegenzeg
lijk bij zeer velen gezag heeft. Hij is een
dienaar der Kerk, die ik nu met recht de
Katholieke, d. i. de algomeene, noemen
mag, wanneer hij uit haar naam liet Evan
gelie, namelijk de blijde boodschap van
barmhartigheid cn reinheid, van harte
ging prediken; wanneer hij aan de belofte
van verzadiging herinnerde voor hen, die
naar gerechtigheid hongeren; wanneer hij
zich tot groeten en kleinen, tot vorsten en
onderdanen, tot ons allen dus, richtte met
de vraag: „Wat hebt gij na 19 eeuwen van
Christendom met uw broeder gedaan?"
Het zou een schoone eerzucht wezen,
als hij zich geroepen voelde hier voorgan
ger te zijn. Als hij meende klinkende na
men van elders hierbij noodig te hebben,
ongetwijfeld zou hij te Londen, Parijs, Ber
lijn, New-York, Rome medestanders kun
nen vinden om de zaak van gerechtigheid
te dienen. Wat een Peter van Amiëns vóór
800 jaren vermocht, zou ook een dr. Kuy
per wel kunnen volbrengen.
En .wij allen zouden geen veTren weg be
hoeven te gaan voor dezen Kruistocht, wij
behoeven slechts van onzen afschuw voor
al de gepleegde wreedheden te getuigen en
tevens onze bijdragen te storten om den
overlevenden onder de verdrukten eon vei
lige wijkplaats te verschaffen, waarna nog
der barbaarsche Russische overheid het
besef moet worden bijgebracht, dat er al
thans een Christenheid bestaat, die niet
langer gruwelen gedoogen kan, waarvoor
geen enkele taal woorden heeft."
„D e Rotterdammer" toekende
hierbij aao
Het is een schoon, Haagsche vrijzinnige
briefschrijver 1
Zulk een kruistocht zou verheffend zijn!
Inzonderheid voor alle Christenen der
wereld l
Maar, ééne vraag...... indien het dr.
Kuyper mogelijk ware aan het verzoek van
den Hagenaar gevolg te geven, is er dan
eenigo waarborg, dat niet ook juist over
dezen Dieuvcn arbeid van dr. Kuyper de
verguizing en vertrapping van vrijzinnige
zijde zou loskomen, als na alles, wat dr-
Kuyper tot nog toe heeft verricht?
„De Rotter dam mor" zegt:
Wij moesten weer glimlachen.
Wij kunnen het heusch niet „gebetoren."
Een der vrijzinnige bladen schrijft weer
over de lijkverbranding, en wijst
er op, dat door sommige medeburgers ook
om hygiënische redenen het tegenwoordige
begraven van lijken wordt afgekeurd.
Nog eens, toen moesten wij weer glim
lachen.
Wel is in onze oogen de kwestie der fa
cultatieve lijkverbranding een zeer belang
rijk vraagstuk.
Wie van den grooten strijd, daarover om
streeks dertig jaren geleden gevoerd, heeft
kennis genomen, en menig geschrift uit
die dagen heoft doorworsteld, zal niet be
weren, dat het laatste woord over het al
of niet toelaten van Lijkverbranding al ia
gesproken.
Maar als men ook weer komt aandra
gen met hygiënisohe redenen, dan
trekken wij de schouders op.
Dertig jaren voorheen betoogde men ook,
dat een kerkhof zoo nadeelig waa voor de
gezondheid, en dat de bewonerB van den
omtrek or zooveel nadeel van konden on
dervinden, dat het water bij een kerkhof
zoozeer verontreinigd was, enz.
Mogen wij den heeren „lijkveri>randers"
daartegenover eens wijzen op de opeen-
hoopingen van rottende stoffen, die als
de vuilnisbelten der groote gemeenten de
ergernis zijn van tal van stedelingen?
Te Rotterdam vooral zouden de „lijkver-
branders" een treffende combinatie kun
nen aanschouwen.
Daar heeft men een zeer uitgebreid kerk
hof, aan hooge eischen beantwoordend,
waarover nooit klachten worden vernomen
van hygiönischen aard.
Maar in do onmiddellijke nabijheid van
dat kerkhof treft men aan een vuilnis-
bolt, zulk een ondraaglijken stank ver
spreidend, dat niet alleen de nabij wonende
bevolking daarvan den meest onverkwikke-
lijken last. ondervindt, maar ook de lucht
op een gedeelte van het kerkhof, hoewel
nieuw aangelegd, daardoor ten zeerste
woTdt verontreinigd.
Misschien zouden de „lijkvorbranders"
zulks niet alleen onhygiënisch noe
men, maar ook eenigszins onkiesoh.
In elk geval zeer on aosthetiech.
En zou het dan maar niet het besta zijn.
dat de zoozeer „hygiënische lijkverbran-
ders eerst maar eens hun aandacht oor cen
treerden op do vraag hoe de groote.-© ste
den van hun afvalstoffen op minder de ge
zondheid benadeelende wijze zouden kunnen
worden verlost?
De „Arnhemse he Courant" ant
woordt hierop:
Meent „De (anti-revolutionaire) Rot
terdammer" te moeten glimlachen, als
,wij zeggen, dat „ook om hygiënische rede
nen" door sommigen aan de crematie bo
ven het begraven van lijken de voorkeur
gegeven wordt, wij van onzen kant kunnen
con spottenden glimlach niet onderdrukken,
dat „D c Rotterdammer'' zich te
genover haar lezers afmaakt van de kwes
tie der facultatieve lijkverbranding door
„de schouders op te halen" voor het „aan
dragen van hygiënische redenen".
Stemmen wij geheel toe, dat de hygië
nische gevaren van begraafplaatsen voor
haar omgéving vroeger niet weinig over
dreven zijn voorgesteld, ondanks allen
eerbied voor het wetenschappelijk gezag
van „D e Rc'fcterdamme r", veroorlo-
ve zij ons toch haar onbevoegd te verkla
ren, om die hygiënische gevaren volstrekt
en voor allo begraafplaatsen denkbeeldig
te noemen. Bovendien, de redenen waar
om Yelcn crematie wenschen van hun stoffe
lijk overschot, mogo voor „De Rot
terdammer" nog zoo overtuigend we
zen, dit kan toch voor haar ten hoogste
een reden zijn om voor zich begraven boven
verbranden te verkiezen, maar nooit een
grond, waarop aan de medeburgers, die
een juist- tegenovergesteld standpunt in
nemen, de vrijheid moet worden onthou
den om him lijk ook binnen de grenzen
van het vaderland te kunnen doen ver
branden. Dit is te dezer zake do c a r d o
quaestionis, de zaak, waarop het in
Nederland aankomt: do voorstanders der
crematie mogen e i s c b e n dat hun
recht worde gedaan en aan de vervulling
van dezen eisch ontkomen „Do Itottor-
dammer" en haar geestverwanten niet
door een glimlachend schouderophalen
noch door laffe uitvluchten.
Of is het iets meer dan eon laffo uit
vlucht den voorstanders der crematie, ook
om hygiënische redenen, toe te voegon:
Komt eerst eens kijken naar de onhygiëni
sche toestanden te Rotterdam, naar de
„ondraaglijken stank versprcidendo, onhy
giënische en onaesthetische" vuilnisbelt
aldaar en stelt u dan de vraag:
„En zou hot dan maar niet hefc beste
zijn, dat do zoozeer hygiënische lijkver-
branders eerst maar eens hun aandacht
concentreerden op de vraag, hoo de groo
tere steden van haar afvalstoffen op min
der de gezondheid benadeelende wijze zou
den kunnen .worden verlost?"
Wat heeft deze vraag nu in 's hemels
naam mot de kweetio der lijkverbranding
te maken? Op Be oplossing van het vraag
stuk der opruiming van het stadsvuil be
hoeft toch het toelaten der crematie niet
to wachten, omdat een vuilnisbelt voor
de volksgezondheid gevaarlijker zou zijn
dan een begraafplaats? Als de voorstanders
dor crematie de opheffing der begraaf
plaatsen verlangden, dan zou do door „D e
Rotterdammer" opgeworpen oxcep-
tie uitnemend dienst kunnen doen als kap.
stok om do kwestie aan op to hangen; nu
echter niemand er aan denkt de vrijheid
om zijn lijk to doen begraven ook maar
eenigermato to belemmeren, verzet niets
er zich togen ook de vrijheid van crematie
te gunnen aan do voorstanders daarvan en
tegelijkertijd eendrachtig naar do oplossing
te Btrcven van do vraag: „hoo de groote
steden van haar afvalstoffen zouden kun
nen worden verlost?"
De heeren m r. Troelstra ca Ter
L aan, als voorzitter en secretaris van de
soc.-dem. Kamerfractie, hadden eon samen
komst mot do dames M. G. Kramers cn
Tilma—Schaaff, afgevaardigden van do
„Yereoniging voor Vrouwe n-
kiesrocht-''
Het „Maandblad" van genoemde
Vereeniging geeft verslag van die samen
komst
Mr. Troelstra verklaarde, dat hij cu zijn
collega's Kamerleden het kiesrecht niet be
schouwden als een natuurrecht,
waarop ioder burger aanspraak heeft, maar
als een recht, dat aan de verschillende
groepen dor bevolking wordt toegekend,
zoodra zij er rijp voor zijn. De arbeiders
klasse nu is rijp voor het kiesrecht, zij or
ganiseert zich op allerlei gebied en oefent
grooten invlood. Van de vrouwen kan men
dit niet zoggen; de vrouwenbeweging kan
wat omvang en invloed betreft niet in ver
gelijking komon met do arbeidersbeweging.
Daarom mag vrouwenkiesrecht niet op de
zelfde wijze in do Grondwet worden vastge
legd als algemeen mannen kiesrecht. Hierin
dacht de goheclc Kamerfractie gelijkook
zou zij niet anders dan algemeen vrou
wenkiesrecht willen geven.
Als zijn persoonlijke mccning voeg
de mr. Tr. er aan toe, dat, als nu onmid
dellijk alg. vrouw enkiesrooht kon
worden vorkregen, hij er tegon zou stom
men; do vrouwen luisteren to voel naar do
geestelijken. Z. i. zouden zij een groote ro-
aclionnairo macht vormen; zelfs do vrou-
wenboweging zou belemmerd worden door
do invoering van vrouwenkiesrecht; juist
volo vrouwen verklaren zich togen dc go-
huwde onderwijzeres, enz. De heer Ter
Laan zoido, dat hij deze persoonlijke opvat
ting niet dceldo: kon algemeen vrouwen
kiesrecht worden verkregen, dan zou hij er
voor zijn.
Op do beschuldiging van mevr. Tilmar-
Schaaff, dat het standpunt van mr. Trool-
stra inconsequent was, „zag do heer Trod-
stra zeer ernstig cn zoido op straffen toon,
dat een sociaal-democraat, dio als zoolang
voor zijn zaak had gewerkt, zelf alleen kon
bcoordcolen, wat op zijn standpunt conse
quent was en wat niet. Mevr. Tilma stelde
het zioh ook verkeerd voor: algemeen man»
nen- en vrouwenkiesrecht waa nicfc een go-
heel, wij moesten meer don goheolon strijd
overzien; vrouwenkiesrecht had in den
grooten strijd con ondergeschikte plaats."
Do re-doctio van hot „Maandblad"
zegt in een onderschrift, dat do uitspraak
dor heeren T. en Tor L. haar zeor bin taal
klinkt.
„Gij kunt weliswaar niot ter verant
woording geroepen worden door ons vrou
wen, omdat gij zoo heldhaftig waart, ond
O
e
O
27 Cts. per knot.
o
75 Cts. per 3 knotten.
1 8
tr. O
O
P
CA
cï-
22\ Ct. per knot.
63 Cts. per 3 knotten.
Uitsluitend te bekomen bf]
hoot Paardensteeg. pf
Iedore knol is voorzien vao
ÈtiQuetie od prijs.
en de smaak: met geraspte citroen
wordt 2-maal grooter dan gewoon,
indien bereid naar hot eorste recept
in het boekje, dat thans in elk karton
zit. Per karton 16 cente. 8984 10
Alleen echt met don naam:
A. J. POLAK, Fabrikant, BSDSifiGEN,
anders beslist weigeren, wani dan is 'I bedrog
kn 4417 20
een geheel nieuwe voorraad. 1
Weder ontvangen ook in f
de goedkoope editie
a 30 Cts.
Pnardenstecg 4.
brandt men dagelijks op
Duitsche wjjze 389 12
oifmnntende door geur en smaak.
PrU* per 5 ons 531 Cent.
VlillKUU W&S'i'OlülU V'ZEM,
NIEUWE B1JX 47.
verstrekt aan zijn Leden met hun Kinderen beneden
18 jaar, tegen een weekpremie van fi9 Cents
1. Goede Genees- en Heelkundige hulp.
2. Geneesmiddelen en Yerbandstoffen.
3. Kleine Instrumenten in eigendom of bruikleen.
4. ©og- en Tandheelkundige hulp.
5. Uitkeeriug bij geboorte.
Yordero inlichtingen worden gaamo verstrekt door de Agenten:
J. DAïïZON, Heerenstraat No. 10.
JOH. DEKKER, Haarlemmerstaat No. 253.
J. J. DEKKER, LovenUaal No. 149.
A. J. GOODIJN, Rfjn- en Schiekade No. 48.
J. W. KARTING, Uiterategracht No. 6a.
G. HEHDRIKS, Rfjn- en Schiekade No. 65.
S. C. DE JONGH, Rapenburg 79.
A. KASTEELEN, Levondaal No. 60.
en door don Administrateur
G. H. RLEINHANS, Pelikaanstraat No. 10.
J. BOOTEN, Oude Vest No. 138.
J. H. PLAKTFECER, Papen6traat No. 11.
W. A. SPIERENBURG, Hoogovroerd No. 166.
J. D. TEEUWEN, Hooge woerd No, 132.
H. WAARSENBORG. Oude Vest No. 128a.
H. v. d. ZEEUW, Levendaal No. 117a,
4808 46
O. DiitKNS^
Hijii- en Schiekade 32a.
r
Gevestigd te Dordrecht. Opgericht In 1873.
c. maatschappelijk Kapitaal (volteefeend) f 2,000,000.—
Uerzeherd Bedrag Reserve
Ruim 60 tnilliocn. Ruim 13 i inlilioen.
3996 23
t«*Bl NAU Rl ft
Verschenen de lierzleno en geheel tot op den tegenwoor
dige» tjjd bijgewerkte 9do <ix*uic van
89 kaarten en 16 platen.
Ingenaaid 80 Cts. Gebondon ƒ1.35.
en zijne overzeesche Bezittingen,
4de diui, 16 kaarten, mei een aardrijkskundig otemckl en 63n register der plaatsnamen
Tngenaaid 65 Cts. Gebonden 0.95.
Deze Atlassen zl)n dienstig zoowel toot M. U. Lager Onderwas als
roor de leerlingen ran Gymnasia, H. B.-Scholen, Kweek- en Normaalscholen.
Door het groote debiet zj|n de prezen uiterst billik.
Verkrijgbaar bij alle Boekhandelaren en bij den Uitgever A. W. SIJTHOFF.
VEREENIGEHG
Afd. LEIDEN.
VOORDRACHT
VAN
Mevr. S.TILHïA-SCrtAAFf
OYER
„De vrouw, Kiezer,
Huishoudster, Hoeder",
OP
VRIJDAG 24 NOVEMBER,
des avonds te 8 uren,
IN HET NUTSQEbOUW.
In do pauze zullen de Dames B. VOS
on J. ZIECK eenigo liederen zingen.
Entree vrij. 6060 25
HET BESTUUR.
en commissie, gemakkoljjk te ver
dienen. Manneiyko en VrouwolUke
Agenten gevraagd voor don ver
koop van een geheel nieuw en kolos
saal succesvol artikel voor Lelden en
Omstreken.
Zich persoonlek te vervoegen:
Zonneveldstraat 1. 6087 10
Ï7 1 j -Sappen,
en Jam»,
zijn beslist zuiver.
Vraagt Uw mnkelUr dit merk,
Sföomvracblen-sap-fabriek Alfen, Z.-H.
2782 10
k ia minute, 4291 14
Nieuwe Rijn 16.
3
Framage Roquefortper pond 90 Cts.
Gorgonzola85
Gruyère - 05
Camembertper doos 50
Engelsche Chester Kaas, hoog fijn, per pond 05
Fijne vette jonge Gouda, quaüté exquise 45
-i..x •-*.•••• 49
oude qualitó exquise 45
J» »i ii 49 n
gewone qualiteit ,80
Goede gewone qualiteit22
Fijne ILeidsclie, per pond35, 30 en 25
Gewone Komijne Kaas1(3 en 14
Fijnste Edammers, steeds groote voorraad, met ronde
en witte korst, in prijzen van 11.—1.25, /1.60, 1.75.
Postpakket franco door geheel Nederland, 2 fijne
Edammers. 8.25.
Fijnste qualiteit gegarandeerd.
Natuurboter, gegarandeerd zuiver, onder Rijks
controle 80 en 75 Cts.
Verzending naar alle landen.
Yoor Indië speciale blikverpakking. 4664 110
Alle bestellingen worden thuis bezorgd.
Importation directe de la Franco.
B>ue de Harlem 68.
Aujourl'liui arriyago d'une nouvcilo onvoyo do fromages francais.
From. Boquofort90 Cts. por pond.
Fromage Gorgonzola80
Fromage Gruyère65
Fromage Camembert par grande botte 50
Fromage anglais cheaterJ 65
Beurre naturel garant! pur sous controle
de l'Etat80
Concurrence Impossible.
On porte a domicile. Fronver est Adopter.
LA NOUVELLE FROMAGERIE,
4796 40 Rue de Hat-Iem 68.
