N», 13730
Vrijdag 25 November.
A®. 1904.
feze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit noir.mer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
LEIDSCH
M6BIAB
PRIJS DEZER COURANTl
Veoi Leiden pei week 0 Gents; per 8 maanden l f 1.10.
Balten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd sijn 1.30.
Franco per post 1-65.
PRIJS l)RR AJBVEUTENTlÊNl
Van 18 regels f105. Iedere regel meer f 0.17$. Grootere letten tacr
plaatsruimte. - Eleine advertentiSn van 80 woorden 40 Oent» contenti alk
tiental woorden meer 20 Oenta.- Voor het Inoasseeren wordt/0.05 berekend.
Leiden, 25 November.
Mon vraagt 0119 met een enkel woord te
willen wyzen op liet liefdadigheidsconcert, dat
onder de advertentiön in ons nummer van
heden wordt aangekondigd. WjJ doen dit
gaarne, want de opbrengst moet strekken
voor een longlijder, die voor haar gezondhoid
eonigon tyd in een sanatorium moet door-
f brengen voor algeheel horstel. Eu al wordt
reeda nu gezegd, dat, mocht van het te ont-
I vangen bedrag eon saldo overschietoo, dat dan
zal worden veideeld onder „Armenzorg" on
tKindorbewaarplaats", we zullen tevreden z0n,
wanneer onze ingezetenen slechts zooveel
j kaarten nemen, dat het eerste doel bereikt
wordt l
Wat aangeboden wordt Is zeer zeker good;
de dames HartlDg en De Vries, uit Deu Haag,
en mej. Strienlng en de heer Van Ophuysen,
van hier, zullen medewerken.
En waar mevrouw De Vries, Stationsweg
alhier, de „directie" op zich genomen heelt,
zooals uit de advertentie blykt, daar hopon
we van rte, dat zy werkelijk plezier zal
sbben van *.aar te waardceren voornemen
en morgen de sohel van haar woning voort-
durend zal rinkelen van personen om kaarten,
als een welluidend bewijs, dat men mevrouw
De Vries gaarne zal bijstaan by haar poging.
In dc bijna geheel gevulde Stadszaa.1
fcrtad gisteravond, daartoe uitgenoodigd
1 door do Commissie voor dc Volkabijeen-
j komsten, dc heer P. H. Lamberts Jr., ran
(Amsterdam, op.
Do groote toejuiching, al aanstonds bij
optreden, deed duidelijk uitkomen, dat
(da heer Lamberts voor de bezoekers der
Yolasl^jeenkomsten geen onbekende was,
pmar een der getrouwe cn geliefde le
zers.
r aanvang was zeer iugubro ,,Een aacht
in tfo" van Frangois Ooppéo reeds iet
wat bombastisch van inhoud, wecigegoven
.in _en niet bijzonder verdieostelijko verta
ling, werd door den eproker goed weergc-
„..en. Toch niet hierin ligt zijn kracht,
Yboleor in het latei zien cn hooren van lc-
vende, gezonde menschen. Voortreffelijk
was dan ook zijn voordracht „Stuurman
P.oolof" van Wcrumeua Buning. Zelden was
Lamberts zoo op dreef als met do voor
dracht van dozo schets. Stuurman Roelof
?cfdo als het waro voor hot publiek, dab
vu eens zoo hard meolachto, dab de spre
adt moeite had met zijn stom boven hen
uit to komen, zooals bij Roolofs diner bij
de rccdcra ,,zoo'n opgcpolitoerde gelegen-
hold" en dan weer bij do schitterende be
schrijving van den storm zoo stil was, dat
men een speld kon hooren vallen.
Na drie leuke versjes in Ovcrijselsoh di-
«Joct te hebben gegoven, eindigde Lamberts
om 10 uren preoics.
Hot „lezen" raakt uit do mode, het aan
tal „lezers" neemt af cn wordt bovendien
i overvleugeld door het aantal voordra-
gors of voordraagsters. Wie Lam
berts heeft gehoord, erkent, dat lezen een
kapot is, dio nicb ioder verstaat en daar
om nog niet geheel uit don tijd behoeft te
lijn.
De Loidschc Studenfccn-Lawntennis-
V^reeiiiging hield gisteravond in do socië
teit Minerva" haar jaarlijkscho vergade
ring. Uit het verslag van den ab-actis Jhr.
B. de Jong van Beek cn Donk bleek o.a. dat
het aantal leden der vereeniging 150 be
draagt, dat de onderlinge wodstrijden uit
nemend zijn geslaagd., ovenals de in Leiden
gehouden inter-aoadomisaho wedstrijden.
Een poging om des winters in een zaal te
tennissen was mislukt. De eenige daarvoor
geschikte, local'iteit van den heer Straats
burg levert niet voldoend licht voor het
spel. Tot eorelid werd benoemd de mede
oprichter de heer J. H. van Laor. Tot be
stuursleden, in do plaats van de heoren Do
Jong van Beek en Donk cn G. Fabius ble
ken benoemd de heer on A. A. W. van Wulf-
ten Paltho en T. J. Pijnacker Hordijk.
Eindelijk worden onder een hartelijk
woord van den praeses, de prijzen, gewon
nen bij do onderlingo wecfatrijdon, uitge-
ïeikt.
Do kapitein W. L. Ovorduijn, van het
-tóe regiment infanterio alhier, wordt
overgeplaatst bij heb 3do bataljon van het
korps te Gouda.
Naar „De Zuidafrlkaanscbo Post" ver
neemt, Is dr. Leyds gevraagd of hU hot ambt
l Van hoogleeraar in het Romeinsch-Hollandsch
recht aan de Leidsche universiteit zou willen
1 aanvaarden. Dr. Leyds moot echter gezegd
hebben, niet in aanmerking te willen komen,
op grond dat zijn benoeming lichtelijk, z\j
hot zonder goede reden, zou kunuen worden
'opgevat als een politiek karakter aan de zaak
te geven. Op dien grond reeds achtte by het
in het belang van den loerstoel zeif, dat een
(fcnder met het ambt bekleed wordt.
Door den heer G. van Drie), architect
)lhier, la het afbreken van het door brand
vernielde perceel Noordeindo 3-4 alhier en het
daar ter plaatse bouwen van een winkelhuis
met afzonderlijke bovenwoning ondershands
opgedragen aan den Heer A. L. Verhoog,
timmerman, Rapenburg alhier.
Do afdeeling Leiden on Omstreken der
Diocesaüin-Verceniging van R.-K. bijz.
onderwijzers in het bisdom van Haarlem
hield Donderdagavond in het Gczollcnhuis
(Rapenburg) oen buitengewone vergade
ring, waartoe uitgenoodigd waicn de
schoolbesturen van alle binnen het ressort
der afdeeling gelegen bijz. kath. scholen.
Het ongunstige weder was grootcndccls
oorzaak, dat de „omstreken" slecht verte
genwoordigd waren. Doel der bijeenkomst
was, vooral den schoolbesturen bokend to
maken met de (ingediende) onderwijs-no-
vclle, inzonderheid betreffende do finan-
cieclo zijdo van de zaak. Terstond na ope
ning der vergadering verkreeg do lieer B.
L. J. Maal, van Leiden, heb woord, om een
lezing ovor bovenstaand onderwerp to hou
den. Op heldeie wijze zette spreker het in
gediende wetsontwerp uiteen, zijn bespre
king daartoe indeelendo in vier punten:
lo. do salarisregeling (subsidie), 2o. de
opleiding, 3o. do rechtspositie der onder
wijzers, -lo. het onttrekken van achterlijke
kinderen aan heb gewone onderwijs. Niet
alleen, het feit van het indienen zelf, doch
ook het geheelo ontwerp van minister
Kuypcr lovende, meende do inleider eenigo
wonsehon cn voorgestelde verbeteringen
niet achterwege te móeten houden, bij wel
ke, na do pauzo gevoerde bespreking de
drio eerstgenoemde punten de revue pas
seerden. De vergadering, dio den inleider
met gespannen aandacht gevolgd had,
loonde hem met een krachtig applaus en
ging uiteen met de overtuiging, den inhoud
van het ingediende wetsontwerp degelijk to
hebjen hooren verklaren.
Do Bond van gemeonte-politiebeamb-
ton in Nederland heeft een adres verzon
den aan de Tweede Ramoer, waarin wordt
gezegd,
dat het bestuur heeft kennis genomen
van het bij de Tweede Kamer ingediende
Ontworp-V/ ijziging-Geraeentewet, waarin
onder artikel 145bis wordt voorgc«-_eld, do
positie van ambtenaren-werk lieden, in
dienst dor gemeente nader to regelen
dat evenwel, volgens dc bij genoemd ont
werp behoorende toelichting, do dienaren
van politio, van do voorgestelde gunstige
bepalingen zijn buitengesloten, omreden
de regeling van den rechtstoestand dier
beambten, bij de gemeentewet, aan andoren
is opgedragen;
dat zeer warumohijnlijk hiermedj worden
bodoeld do bepalingen, vervat in artikel
191 der Gemeentewet;
dab wanneer volgons hun bescheid. 1 mea
ning genoemd ontwerp tot wet wordt verhe
ven, zonder dat de politiebeambten daarin
zijn opgenomen, er een zeer groot contrast
zal bestaan in de rechtspositie van hen cn
dc overige gemeenteambtenaren;
dat or geen categorie van ambtenaren is,
die meer behoefte heeft aan rechtszekerheid
dan de politie;
dat heb groote verschil, hetwelk reeds nu
bortaat tusschen aanstelling, schor
sing en ontslag van do dienaren van poli
tie of gameente-veldwachters en de overige
gemeente-ambtenaren, reeds van te groote
bekendheid is, dan drt zij zulks nog behoe
ven aan te toonen, waar immers bedoelde
ambtenaren door een 0 o 11 e g e (het college
van Burgomcestcr en Wethouders) worden
aangesteld, geschorst on ontslagen, ge
schiedt zulks voor de dienaren van politie,
op voord nacht van den Commissaris van
Politie, door den Burgemeester al een en
voor do gemeente-veld wachters op voor-
draoht van den Burgemeester door den
Commissaris der Koningin;
dat zij overtuigd zijn een overtuiging,
welke in de bij het adres gaande redo van
prof. nil*. M. W. F. Treub, over het
scheidsgerecht voor do Politie", nader
wordt bevestigd het op gronden van
staatsbelang cn rechtvaardigheid alleszins
wensohclijk is, dat maatregelen worden ge
nomen, waardoor do rechtspositie der die
naren van politio en der gemeente-veld-
w&chteiB worde verbeterd;
redc-non, waarom requestranten zich, na
mens voornoemden Bond tot de Tweede
Kamer wenden met het eerbiedig verzoek,
bij de behandeling in de Kamer van het
Ontworp-Wijziging-Gemeentewct, wel do
belangen te willen bevorderen van do die
naren van politie en do gemeente-veldwach
ters.
H. M. de Koningin heeft aan freule
M. A. Snoeok op verzoek eervol ontslag
verleend als hofdame met ingang van 1
Frebruari, en met denzelfden datum be
noemd tot hofdame freule A. M. van
Haorsma de With.
Gisteren word door do gonie to Haar
lem aanbesteed het leveren van meubelen
voor het fort bij Aalsmeer. Laagste in
schrijver F. J. Roest te Haarlem voor
/920.
Naar aan de „N. R. Ct." uit Gronin
gen wordt bericht, heeft de directio der
vereeniging „Do Harmonie" den orkestdi
recteur Van 'b Kruis in overweging gege
ven tegen 1 Mei 1905 ontslag te vragen.
Het leven een zegeD, de weg tot waar
loven, ware grootheid, vrede, kracht en ge
luk", do titel van dit boek zegt genoeg,
en het ls zekor een aanbeveling, dat er een
voorrede by 13 van den hoer P. H. Hugen-
holtz Jr. Schrijver is Ralph Waldo Trine,
uitgever de ho6r J. C. Dalmoljer, te Amsterdam.
De overvloed van deze soort uitgaven, ge
schikt voor menechon, die gaarne oen steuntjo
hebbon op den levensweg, bowyst, dat zo
gezocht zijn. Ook dit werkje zal dus zUn
debiet wol vinden.
Het stoomschip „Bcsoekivan Rot
terdam naar Batavia, passeerde 23 Nov.
Kaap Blano; do „Bcrgodorf", van Java
■naai* Amsterdam, arriveordo 23 Nov. te
Marseillo; do „Burger meister" (uitreis)
passeordo 23 Nov. Sagrès; do „Prins Wil
lem II" vertrok 23 Nov. van Nieuw-York;
naar West-Indiö; do „Rijndam" vertrok 23
Nov. van Nieuw-York naar Rotterdam; do
„Fibres" arriveerde 21 Nov. van Java tc
Amsterdam; de „Timor" vertrok 23 Nov.
van Amsterdam naar Batavia; do „Prins
Willem V", van Amsterdam naar Parama
ribo, passeerdo 22 Nov. St.-Michaels; do
President" (thuisreis) arriveordo 2-i Nov.
to Aden.
nillogoni. Aan de gasfabriek is een ge
deelte kap van de aldaar staande kolen
loods door den hevigen wind afgewaaid
Met ingang van 15 Feoruari 1905 heeft
dc heer J. van Iterson ontslag aango
vraagd als onderwijzer aan do school mot
den Bijbel.
Wegens overtreding van art. 239. lsfe
gedeelte Wb. v. St., is door de polit'e op
hecterdaad betrapt cn procesverbaal op
gemaakt tegen J. H. en C. E. van W.
Noordwyk. Dinsdag avond 29 Nov., zal
de Harmonie „Crescondo" (directeur do heer
Joh. Oostelaar to Loiden) een uitvoering geven.
Behalve drie nieuwe stukken, zal or een
compositie van don directeur worden uitge
voerd „Laatsto Groeto", gewijd aan do nage
dachtenis van wijlen haar beschermvrouw
douairière gravin Van Limburg Stirum.
De ultvoorlng hoeft plaata in de zaal van
het „Hof van Hol'and".
Zwammordam. Gisteravond trad voor de
afd. Zwammerdam van den Nederlandschon
Protestantenbond in do Roraonstrantscho Kork
alhier op ds. 0. E. Hooykaas, van Boskoop,
met hot onderworp: P. A. de Geneatet.
Voor eon klein, maar aandachtig gehoor
schotste hy den levensloop van don jongge
storven dichter, don dichter niet onkol van
„natuur eu waarbold", maar don overtuigden
dichter der moderne richting, die vooral in
zijn „leekedichljes" blyk gaf zoowel afkeerig
te zijn van een bekende soort vroomheid als
van de loszinnigheid van „Jan Rap". Met tal
van groote en kloine citaten werd een en
ander verduidelijkt, blyk gevende van do
groote piöleit, die den begaafden sprokor be
zield» ten opzichte van zyn onderwerp.
Benthuizen. Wegens gebrek aan ge
schikte locaiitoit kan het voorbereidend mili
tair onderricht in deze gemeente niet moer
worden gegeven. Een drietal jongens yolgon
nu de oefeningen te Zegwaard.
Haarlemmermeer, Nu -do bietencam
pagne ten einde loopt, verlaten ons de
vreemde werklieden, dio als zooveel trekvo
gels, hier in den oogsttijd voor eenigo wo
ken komen neerstrijken; velen van hen wa
ren zeer rumoerig c.i vechtlustig, zoodat
rustigo gemeentcnaren hen met genoegen
zien heengaan.
Voor den boer waren zij een uilkomst,
hoe zou hij anders in 'dezen drukken tijd
met zijn werk; het rooien en vervoeren oer
peeön klaar zijn gekomen 1 Do looncn heb
ben zij t i zcorste godrukt, ja, tot 50 pCt
doen dalen, zoodat e inwonende werklie
den ben liever zien gaan dan komen.
Het begint met den scholenbouw te
Haarlemmermeer nu toch op to schieten.
De verbouwde enj bijgebouwde lokalen en
gangen to Abenes en Vijfhuizen zijn nu
sedert ecnigen tijd in gebruik genomen.
Alleen 6cliool 5 to Nicuw-Vennep wacht
nog op haar voltooiing. Hoewel het werk
volk tot laat in den avond werkt, i3 de
termijn van oplcvcrin^ nu reeds zea weken
voorbij cn zal het wel Januari worden
voordat het geheelc werk voltooid is.
"Wassenaar. Gisteravond gaf de Too-
njeelvereeniging ,,L .-derling Kunstgenot"
haar eerste uitvoering in dit seizoen. Zoo-
als gewoonlijk, was do zaal van het „Meck-
lenburger Hof" goed gevuld en dat niet
tegenstaande de slecnte wegen. Van de ge
woonte, dat de voorzitter eerst alleen uit
komt met een voordracht, was citmaal
afgeweken. Het duet „Akelig vervelend is
onze voordraoht" moest de aanwezigen in
de vereischto stemming brongen. Daar
één der optrodendm 1 iot zeer rolvast wao,
was de eerste indruk niet gunstig. Doch de
coupletten over ons vi..apark en over -de
tram, die wel klaar zullen zijn, aL wij
dood zijn, maakten alles wer»r goed. Mot
het blijspel „Die verwenschto cerepostjcs"
hadden do werkende leden veel succes,
niettegenstaande de technische fouten van
het stuk. Het stuk zelf eindigt ...als het
wat levendig begint te worden, en dat men
in het begin al ziet, waar do „knoop"
zit, coct veel van do spanning verloren
gaan. Do „Twee klantjes van do diaconio"
is een aardigo voordracht, vol f.jnezettcn.
Van do „Komiekelingen" was achter in vlo
zaal niet veel to verstaan.
Na do pauze hadden do leden hot meeste
succes. Do voordrachten van „Do Stroo-
per" en 'do Sehaaloollcoto" voor de algemeo-
no armon" werden uitstekend voorgedra
gen en wekton ook den lachlusb niet wei
nig op.
Het blijspel „Eén uurtjo dokter" werd
best gespeeld. Het applaus was wolvor-
diond- Het slotstuk viel heel gocè' in den
geest. De werkende lodon kurken woer met
voldoening op dezen avond terugzien. Vol
gens hun couplebton spelen zo niet voor
gold cn eer, maar oor hebben ze zeker
van bun werk.
Gisteren was het feestdag voor het
,pieiX3oncel van „Den Nieuwen Deyl'k Bij
gelegenheid van het zilveren echtfecst van
den heer J. Kuypor haè hot echtpaar aan
het personeel een genoeglijken dag willen
schenken. Des avoncb zat een vijftigtal
personen aan 'den wclvoorzienen disch cn
do goochelaar, do komiek en do pianist
wieten dit grooto gezelschap een groot dool
van den nacht to vermaken. Dankbaar
verliet mon in een morgen do feestzaal.
Do vriendschappelijk© verhouding, dio
steeds t'isschon heer en dienaar hcerscht,
zal zeker door dit blijk van sympathio vas
ter zijn aangohaald.
Zegwaard. Hot bedrag van do jaarwoddo
van den ambtonaar van den BurgelUken Stand
is door Ged. Staton voor dezo gomeonto bo-
paald op f 60.
Zootermccr. Door J. J. Rynoveen, bior-
huishouder alhier, is vei gunning gevraagd
tot den verkoop van sterken drank in het
klein in do gelagkamer van hot door hem
bowoondo pand gemerkt No. CO.
Calvinisme en Hoogcr Onderwijs.
Daar too uitgenoodigd door do Lcidaohe
Studonten-Dcbating-Socioty hield ds. G,
Wi/39C, predikant bij do Goreformcerdo
Kerken alhier, gisteravond zijn aangekon
digde lozing over Calvinisme cn Hoogcr
Oncorwij3, in hot voor deze gelegenheid ge
heel bezette klein auditorium van het Aoa-
dcmicgebouw.
Do volgende Stellingen werden daarbij
door den spreker verdedigd.
lo. Het Calvinismo bezit krachtons zijn
aard een machtige drijfveer tob beoefe
ning der wetenschap en dat wel naar haar
(de wetenschap) hoogste cn edelste op
vatting.
2o. Do beoefening der wetenschap op
Calvinisbischen grondslag verdient onver
minderd den naam van wetenschappelijk
heid, wclko niet 'door 't dogmatisch stand
punt wordt teniet gedaan, noch in haar
ware vrijheid belemmerd, maar eer het te
gendeel,
3o. De tegenstelling, dio gemaakt wordt
tusschen geloof en wetenschap, berust op
misverstand, öf van wat wetenschap is öf
van wat onder geloof dient verstaan tc
worden.
4o. Do Hoogor-Onderwijs-quoestie in do
huidigo politiek heeft niet in de eerste
plaata to maken met „geloof" of „onge
loof", maar is vóór alles een staatsrech
telijk vraagstuk, aarbij de Staat zich
geroepen heeft te achten om onderscheide
ne, ja ook tegengestelde richtingen gclijk-
rechtig te behandelen cn vrije Universitei
ten heeft to erken.. met effcctu3 civil is.
Tob toelichting en verdediging dezer
Stellingen hield do heer Wisse een uitvoe
rig betoog, waarvan wij het volgende aan
stippen
Doordien liet Calvinisme do pracdesti-
natie belijdt, waarbij geleerd wordt, dat
er één vaste wil is, dio zich doorzet in na
tuur cn historie, dwingt dit tot eenheid
van conceptie. Het geloof in God den
Schepper maakt orp voor niets onver
schillig, in alles speuren wij zijn wijsheid
cn dat dwingt ons tot naspeuren tevens.
Het Oal riismo heeft dan ook aan het
mid'delceuwsch knechtschap der weten
schap een einde gemaakt. Reeds in histo-
ri/schen zin is het bewezen dat de erken
ning van een dogmatischen grondslag do
wetenschap niet belemmert. Het calvinis-
tisoh dogma zelf is 'daarbij ook vrucht van
wctenjschappelijken nrbeid. Zonder dogma
is cr geen voortarbeiden aan do weten
schap mogelijk. De calvinist belijdt dat er
een breuke is in het „normale" daardoor
reces erkennen wij, 'dat niet aller denken
hetzelfde kan zijn en gunnen wij aan an
deren plaats, maar dan ook voor ona.
Geen beginsel i? daarom meer vrijgevig
dan het Calvinisme; het mort krachtens
zijn beginsel aan andersdenkenden een.
plaats gunnen. Dogmatische wetenschap is
geen wetenschap en dan moot zij niet ge
deeld woraen of zij is heb wel on dan be
hoort zij met andoro wetenschap gelijk to
staan.
Feitelijk is het do vrang of „geloof" on
„wetenschap" een tegenstelling vormen.
Geloof nu is overal noodig, zcidc Spr.,
bovenal is geloof in eigen beginsel noodig.
Ook de Kantiaan en do Sccpticist outko-
mon cr niet aan, ook hun grondstellin
gen berusten op geloof. Wie de wetenschap
nog wil vasthouaen nb een absolute macht
on niet gelooft in hot feit der zonde, iuocb
óf alleen sproken van exacte wetenschap
pen óf wel zo opvatten als een wijsgecrig
stelsel, waarnaar do werkelijkheid moot
verwrongen worden. Ik geloof i n God, enz.
is con geloof, dat zich geassimileerd heeft
mot ons verstand en onzen wil. Dit geeft
tweeerlei soort menschcn: goloovigon 011
dio het geloof missen. Dit geeft tweeërlei
stolsol. Niet ab zou cr tweeërlei waar-
heia zijn, maar wol als verschil in overtui
ging, om daardoor het stelsel van den an
dersdenkende als het niot-waro te beschou^
wen. Gcloovige of niet-geloovigo weten
schap is daarom do juiste togcnstel.mg.
Tob do laatste stelling gekomen, zcidc
Spr. dat 00 Ktaib in d'i geding niet te
kiezen heeft, daartoe mist do Staat ton
cenen male do bevoegdheid. Daarom mag
de Staat nooit onkel goloovigo universitei
ten stichten, doch zo evenmin miskennen.
De Staat is instituut an het recht, docli
niet orgaan van 'de waarheid cn go weten
schap. Uoogessoholen, die naast do staats
inrichtingen uitgaan van heb volk zotf}
behooren eigenlijk do voorkeur to hebben.
Koos do Staat wol partij, dan was dit een
govaar ook voor de ongcloovige richtingen,
indien do Regcoring b-v. zeer anti-onge-
loovig was. De quacstic van geloof of on
geloof ligt buiten gc lijn van het staats
rechtelijk probleem, dat bij co Hoogor-
Onderwijs-quacstio aan de ordo is geko
men. Wie dc Grondwt t consequent wil
toepassen in de praktijk, kan niot gemak
kelijk den effectus civilis onthouden. Do
oplossing van het vraagstuk oischb nog
heel wat anders, mar- voorshanca kan vlo
Staat niot beter doer dan, zij het ondop
waarborgen, de verschillende geloofsytroo-
mingen te erkennen.
£t>r. besloot zijn rede mot do opracrkiDg,
dat in al dezo cn dergelijke vraagstukken
zich een Grang uitspreekt, welke ons doob
beluisteren een heimweo naar het verloren
paradijs. Gelukkig de Christen, die ge
looft in Hem, in Wicn alle sohatton van
wijsheid zijn. Zoekt Hem boven alle aard-
sche dwaasheid en wiishei'd cn cr is vrodo
in u, een vrede, die alle verstane tc boven
gaat, aldus besloot spr., dio aan het ein
de gekomen, met warmte werd toegejuicht
Het was ongeveer negen uren (de vcr-
gadoring was om half acht begonnen), toen
gelegenheid tot debat werd gegeven. Daar
voor lieten zich inschrijven eenigo stueen-
tcn, de heoren Van Bolhuis, Bolland Jr.,
Westra en. Van Danzig, benevens rar. Van
Embdcn cn prof. Ecrdmans.
Alleen mr. Van F. Ixlen schaarde zich
aan 'do zijde van don inlok' al kon hij
hot niet goeokeuren, dat deze het heeft
doen voorkoroeaT, dat met de ïï.-O.-wct
alleen een Calviniatiaoli belang zou ge
diend zijn.
Alle Christelijke groepen hebben cr ook
toe medegewerkt.
Do heer Van Bolhuij bestreed inleider
op een rce«Ls punten. Hij bespeurde in hem
o.a. Bomj Hegeliaanscho invloeden die hem,
vreesde hij, met het Calvinismo in bot
sing zouden brengen. Verder betoogde hij
uit do geschiedenis, ook van don laatstcn
tijd, dat do wetenschap niet a rij uitgaat
bij heb Calvinismo.
Ook prof Eordmanp'bestreed den inlei
der principieel, viel inzonderheid dc vier-
do stolling aan en voerde vervolgens voor
al een theologisch dobat, dat door dc aan
wezigen met aandacht werd gevolgd.
Do hear Bolland Jr. trachtte o.a. aan to
toonen, dat z.g. geloovigo wetenschap
niet wetenschappelijk kan zijn.
Do andere opponenten bepaalden zich
meer tot enkele opm^-kingen. Allen maak
ten dc opmerking, dat spr. vcorop had ge
steld, dat over do prima principia (het
beginsel) niet viel tc ecbattecrcn en toch
op een principieel deb^t aandrong.
De her>r Wisse beantwoordde j dikwijls
geestig" wijze do verschillende debaters
uitvoerig cT. hield zijn stellingen vol, die
naar hij meende, ongorept waren geble
ven.
Met groote hoffelijkheid werd het debat
aan weerszijden gevoerd en het liep tegen
halftwaalf, toen de voorzitter niet een
hartelijk woord van aank aan spreker en
opponenten do vergadering sloot.