Centraal-Apotheek, Ipofhekersdijh 35.
VERIODTH FRATELLI CORi
J. L. Creyghton,
Stoomtram Haarlem-Leiden.
LOUIS B. BECBERER,
Huishoudelijke en
Luxe-artikelen
N. FIIHRISNETHLAGE.
3
Goedkoopst adres van alle soorten Drukwerken.
2de qualiteit doux, grijs Etiquet
LEIDSCH DAGBLAD, MAANDAG 19 SEPTEMBER. - TWEEDE BLAD.
Overdracht van het Rectoraat aan
de Leidsche Universiteit
Gemengd Nieuws.
Aeademienieuws.
Vervolg Advertentiën.
Geel Koper.
Cursus en Privaatlessen.
2 Velgremmen en Freewheel,
155 Gulden.
GERARD M. DEE,
Bijverdienste.
Stoomhandelsdrukkerij
HERMAN F. A. DAMEN ZOON.
No. 13673.
Anno 1904.
Hedennauiiddag hield prof. dr. H Ko-
merlingh Onnes ia het Groot auditorium
van het academie-gebouw ter gelegenheid
van het overdragen der waardigheid van
nechor-magniptiouB aan prof. dr. J. van
leeuwen Jz. een rede, waarin hij verslag
gaf van de lotgevallen der universiteit in
't afgoloopen jaar. Herinnerend dat do pu
blieke opinio in hot afgeloopen jaar ziah
voortdurend met het hoogei onderwijs heeft
beziggehouden, waarvan hij alleen vermeld-
do het feit dat bet denkbeeld om do veel
zijdigheid van het openbaar hooger onder
wijs uit te breiden met bijzondere leerstoe
len tot rijpheid sohijnt gekomen, knoopte
hij daaraan den wensah vast dat een ge
lukkige uitvoering van dat denkbeeld het
tot een aanwinst van onze universiteit mo
ge maken.
Tot het geven van een verslag geroepen,
zou Spr., méér dan in andeie omstandig
heden, wenschen de geschiedenis der uni
versiteit te kunnen geven, een beeld van
haar leven en werken te ontwerpen. Doch
dit behoorlijk in een schets van één levens
jaar te doen achtte hij boven zijn kracht.
Vergun mij dus heden, zeide Spr., enkel
op de gebruikelijke wijze verschillende ge
beurtenissen uit het afgeloopen jaar in uw
gedachten terug te roepen, stil te staan bij
het lief on leed, dat zij ons brachten, bij
hoop, welko zij wekken, en te vermelden,
op welko gebreken en onvervulde wenschen
sommige, op welk deel van de roeping, den
werkkring cn do levensuitingen onzer uni
versiteit andere ditmaal in het bijzonder do
aandacRt vestigen.
Wij hebben innig gedeeld in de zorgen
van het Koninklijke Gezin in hot laatste
voorjaar. Voor ons gingen zij gepaard met
de teleur stelling, dat in dit academiejaar do
gelegenheid niet openstond H. M. do Ko
ningin namens den Senaat zijn eerbiedige
hulde aan te bieden.
Aan het hoofd onzer universiteit zion wij
tot onze groote vreugde nog dezelfde cu
ratoren als ten vorigen jarc.
Den 31stcn Maart hebben rector en se
cretaris namens den senaat onzen curator
den heer Bosscha gclukgewensoht en gehul
digd naar aanleiding van den 50ston ver
jaardag van het dooi hem aan de Ljidscho
universiteit verworven doctoraat in do
wis- en natuurkunde. Op een dergelijk doo-
toraat te mogen wijzen doet ieder goed, die
hart heeft voor onze univeisiteit.
In den strijd over bet hooger onderwijs
werd de beteokenis van het doctoraat van do
besten op den achtergrond gediongon. Wij
echter moeten juist daarop bij voorkeur den
blik gevestigd houden. Met alle kracht zul
len wij er naar blijven streven, het docto
raat hoog te houden en doctoren te vor
men, die ons land leiden op den weg van
vooi uitgang.
Aan onzen kring van hoogleeraron, zoo
ging Spr. voort, ontviel Gustaaf Sohlegcl'.
Wij wisten, dat zijn droevig lijdon geen
hoop meer liet. Hij verlangde naar den
dood, die den 15den October een zaohte hand
op hem legde.
Hoe groot de boteckonis van Sehlcgol is
geweest, blijkt het best uit de vele onder
scheidingen, bom ten deel gevallen.
Onze ambtgenoot De Groot, uie reeds
eenmaal aan onze universiteit een offer
bracht, heeft haai thans andermaal ten
zeerste aan zich verplicht door gehoor te
geven aan het verzoek van beeren ourato-
ren, zich voor den door Sohlegels dood
opengevallen leerstoel besohikbaar te stol
len.
In den nieuwen cursus zullen wij dr. Van
Walsem missen. Onze hoog gewaardeerde
ambtgenoot heeft gemeend een benoeming
tot geneesheei-directeur van het krankzin
nigengesticht ,,Meer-en-Berg" niet te mo
gen afslaan.
Siegcnbeek van Heukelom op to volgen
was een zware taak. Dr. Van Walsem heeft
'daarbij zijn eigen weg gezocht en niet geaar
zeld veel voorbereidend werk te doen, waar
van de bctcekonis, vooral bij voortdurend
gemis aan sommige voor zijn richting van
onderwijs onmisbaie hulpmiddelen, niet tot
zijn recht kon komen. Wij betreuren het,
dat hij ons gaat verlaten, zeide spr. en
wenschen hem in zijn nieuwen werkkring
gelegenheid en tijd om zijn goede inzichten
en voornemens tot volledige ontwikkeling
te brengen.
Na dank te hebben gebracht aan den
emeritus hooglèeraar Van Bommel en voor
hetgeen hij nog is voor de Alma Mates en
aan prof. Van der Vlugt, nu lid der Tweede
Komen, voor zijn college in de rechtsphilo-
6ophie, aprak de hoogleeraar de hoop uit,
dat mr. Drucker spoedig zijn hooggewaar
deerde colleges zal hervatten en juichto hij
het haatedijk toe, dat de naam van Van
Geer de lijst der primat-dooenten is ko
men verrijken.
Aan het 25-jarig professoraat van zijn
ambtgenoot Muller herinnerend, werd leed
wezen uitgesproken over diens voortduren
de ongesteldheid.
Aan di. Muller is voor dit academiejaar
verlof verleend terwijl' voor 'tzelfde tijdvak
dr. Th. v. Aalst wion spr. met die onder
scheiding golukwensaht ter zijner ver
vanging tot lector is benoemd. Wij hopen,
zeide spr., dat onze ambtgenoot in een mil
dere luchtstreek, gerustgesteld omtrent de
behartiging van de aan hem toeven trouwde
belangen, ten volle van een welverdiende
rust moge genieten en in hot volgende jaar
weder zijn uitnemende gaven aan onze uni
versiteit zal kunnen gaan wijden. Wij
brengen hem van hier een hartelijk vriend
schap pelijken groet en onze beste wenschen
voor zijn horstoL
Een spoedig herstel wenschen wij ook on
zen Nolen.
De ernstige ongesteldheid, door welke
onze ambtgenoot in het laatst dei vacantie
werd aangogropen, heeft tot onze groote
vreugde reeds vooi een toenemende beter
schap plaats gemaakt, zooda.t wij mogen
vertrouwen hem weldra weder goheol her
steld aan het werk to zion.
Vorder aanstippend het 25-jarig ambts
jubileum van piof. Chantepie do la Saus-
aayo en na te hebben vermeld dc namen
van ambtgonooten sodort kort in den kring
der hoogleer aren opgenomen, restte spr. do
aangename taak den heer Oh. A. van Op-
huysen als ambtgenoot welkom te heoten en
aan don afgetreden lector voor de Maleischo
taal, don heer Klinkert, een welverdiende
lust toe te wenschen.
Toen voor twee jaren mr. Van der Hoeven
bij de overdracht van het rectoraat kon ver
melden, dat de aanstaande Indische be-
stuurs-ambten aren als studenten te Leiden
zouden komen, aarzelde hij niet te vorkla-
ren, dat onze univeraiteit bet zich tot een
vooi recht rekende de vele banden, die haar
reeds aan Indië binden, vermeerderd te
zion mot dezen nieuwen en dat zij hartelijk
hoopte, dat haar medewerking ten goede
zou komen aan de voor ons Indisch bestuur
zoo hoogst gewichtige aangelegenheid, die
daarmede in haar handen was gelegd.
Hot verheugt mij, zeide spr. na dit eerste
tweetal jaren er op te inogen wijzen, dat
de bemoeiingen van onzo hoogosohool met
de ambtenaar sstudio tot krachtigo ontwik
keling zijn gekomen.
Het bleek sprs. ideaal, dat de ambte
naarsstudie tot een geheel' vrije academi
sche studie worde opgevoerd.
De plaats van onzen Rosenstein, aldus
spr., is nog altijd niet wodor ingenomen.
Wel is dr. E. S. van Leersum benoemd om
onderwijs te geven in de geschiedenis der
geneeskunde, in de pharmacodynamic en
in de pharmaoognosie, doch de aangeknoop
te onderhandelingen hebben nog niet tot
oen beslissing geleid. Hartelijk hopen wij,
dat die beslissing gunstig voor ons moge
zijn.
Sedeit twee jaren heeft dr. Nolen naast
het geheele onderwijs in de inwendige ge
neeskunde ook dat in de pharmacodynamic
en pharmaoognosie verder gegeven. Dank
baar is het te erkennen, dat de Regeering
door de benoeming van dr. Van Leersum
aan dezen toestand een einde heeft willen
maken. Zij heeft onzen ambtgenoot Nolen
onthoven van het onderwijs in de twee zoo-
cven het laatst genoemde vakkon, op het
tijdstip namelijk, waarop dr. Van Leer au m
zijn ambt zal hebben aanvaard.
Gewag makende van de aan hoogleer aren
toegekende onderscheidingen, herinnerde
spr., dat een eeredoctoraat werd verleend
aan den heer Van do Sande Bakhuyzen door
de universiteit Cambi idge, dat Bet Hare
Majesteit behaagde spieker te benoemen
tot ridder in do orde van den Nederland-
schen Leeuw, de heer Blok het comman
deurskruis van de Kroon van ItaJië ont
ving, de oud-hoogleeiaar Kern gekozen
werd tot lid van de Boheemsche Academie,
de heer Lorentz en de spreker tot eereleden
van de Royal Institution, de heer P. C. T.
van der Hoeven tot eerelid van de Société
beige d'Obstétrique et Gynaooologic. De
heer Hartman verwierf een bekroning in
den wedstrijd van Latijnsche poëzie; de heer
Do Goeje werd uitgenoodigd lezingen te
komen houden op de wereldtentoonstelling
te Sh-Louis.
Dat do senaat op zijn beurt verdiensten
weet te waande oren, bleek uit het verlec-
nen van 't doctoraal honores oausa aan dr.
H. J. Krantz en dr. E. B.Kielstra. Komen
de tot de lectoren, betreurde spr. het heen
gaan van een kraoht als die van dr. Siert-
soma en aahtte hij de benoeming van di.
Lotsy tot lector in de systematische botanie
een aanwinst.
In het personeel der assistenten kwamen
verschillende wijzigingen. Spr. bracht aan
degenen, die heengingen, dank, aan wie
nieuw optraden zijn beste wenschen.
Een ©n ander vermeldende van do weten
schappelijke hulpkrachten der Universi
teit, wees spr. o.a. op het heuglijk feit, dat
juist heden do heer Petit zijn 25-jarig jubi-
lé als oonservatoi aan do univeraiteibabibli-
otheck viert
Iets mcdodeolende omtrent de gebouwon
en inriahbingon, zeide spr., dat men niet
gelukkig was met het verzoek om golden
voor do dringend noodigo restaurabio der
portettcn in de senaatskamer zich vleiend
dat een hernieuwd verzoek dool zal taoffen.
Dat er in de hulpmiddelen van onderwijs,
de academische gebouwen en hun inrichting
bijzonder veel te wenschen overblijft, is zelfs
voor den leek in 't oog vallend bij de ge
bouwen en hulpmiddelen van het genees
kundig onderwijs.
Sedert gcruimen tijd heeft do faculteit
van geneeskunde dan ook op verbetering
en uitbreiding van het Ziekenhuis aango-
dioDgcn. Met name ontbrcokt centrale ver
warming on olectriscbe verlichting, zoodat
d ziekenzalen nog met behulp van kachels
worden verwarmd en met gas worden ver
licht. Een zusterhuis ontbreekt; de pleeg-
zustore slapen nog steeds op do zolderver
dieping van het ziekenhuis; in onvoldoend
afgeschoten hokjes zijn daar gezonde on zie
ke, dag- en naohtzusteis vereenigd.
Wij betreuren, zeide spr., dat bij de laat
ste bogrooting de poging van Z.Exc. den
minister van binnenlandsabe zaken om in
den toestond verbetering te brengen, voor-
loopig ffcon dool kooi treffen, on vorfcrou-
won, dat do minister ©eilang zijn voorne
men zoi kunnen verwezenlijken.
Dat do rogeordng doordrongen ia van do
beteckcnis van goede inrichtingen voor het
geneeskundig onderwijs is wel gebleken bij
de opening van het ziekenhuis te Gronin
gen.
Van de universiteit overgaande tot haar
leerlingen, deelde spi. mede, dat in het ge
heel zijn ingeschreven 897 studenten, terwijl
het totaal in de beide voorgaande jaren
870 en 912 bedroeg.
Zooals gewoonlijk is ook thans het cijfer
volgons den studenten-almanak belangrijk
hooges het bedroeg 1170, tegen 1102 en 1014
in do beide voorgaande jaren.
Van de ingeschreven studenten behooren
tot de faculteit dei godgeleerdheid 79, let
teren en wijsbegeerte 94, rechtsgeleerdheid
250, geneeskunde 277, wis- en natuurkunde
U7, rechtsgeleerdheid en letteren 80.
Het aantal van do eerste maal ingeschre
venen bedraagt 238 tegen 227 on 201 in de
beide vorige jaren.
Daarvan behooren tot de faculteit der
godgeleerdheid 21, létteren en wijsbegeerte
41, rechtsgeleerdheid 70, geneeskunde 41,
wis- en natuurkunde 30, rechtsgeleerdheid
en letteren 36.
Onder de ingeschrevenen zijn 74 dames
tegen 72 in het vorige jaar. Het aantal pio-
motiën bedroeg 69, waaronder 16 in de
rechtsgeleerdheid.
Het ooLlegium toonde zich één met den
senaat in liefde voor do Alma Mater eo
was doordrongen dat de wijze van optreden
der studenten voor den bloei dei universi
teit van het grootste belang is.
Toch ging do groentijd niet zonder zor
gen voorbij. Een der novitii werd getrof
fen door een ongeval, dat wegens een sar
monloop van omstandigheden voor den ge
troffene ongc-ëvenredigdo govolgon had. Ge
lukkig zijn deze gevolgen gaandeweg ver
minderd en mag men zich vleien, dat zij
woldra geheel verdwonen zullen zijn. Wij
vertrouwen, zeide spr., dat, wat tot zulke
ongevallen kan lei don, verder met kracht
zal worden tegengegaan.
Spr. blijft overtuigd, dat in do studen
tenwereld een kracht leeft, die de onkelen
tegen vei leidin g kan steunen en den om
gang der studenten voor de universitaire
vorming do gewenschte vruchten doet dra
gon. Hij betreurde liet dan ook, dat do
meeste Ooatindische ambtenaren spoor
studenten zijn.
Moge mijn opvolger, aldus eindigde spr.,
kunnen vermelden, dat medo ondei don
invloed van een op drie jaren gebraohten
leergang in den toestand, waarop ik
hior gevezen hob, verbetering is gekomen,
cn alle belemmeringen van don bloei van de
Oostindi3cho ainbtcnaarsBtudio zijn uit don
w ag geruimd I Moge vorder de inspanning
der universiteit om bij do aanstaando amb
tenaren een hoog besef van hun loeping te
ontwikkelen, tot heil strekken van de O os-
te. reche volken, over welko Nederland do lei
ding tot zich heeft getrokken en aan welke
bot tot onafwijsbaren plicht hoeft, materi-
ecle en intellectueelc verheffing to brengen!
Zoo naast eigen plichtbesef nog iets Leiden
kan aanvuren bij het vervullen van zijn
taak in dozen, dan is hot zeker de weten
schap, dat, gelijk de audiëntie ten palcizo
te Amstoidam in 1903 aan de deputatie uit
den senaat mocht bewijzen, hot oog van H.
M. onze geëerbiedigde Koningin met be
langstelling op deze laatste uitbroidiDg
van Loidens werkkring govcstigd is.
Mot hartelijkon dank voor den van al'o
zijden ontvangen steun, droeg spr. daarna
de waardigheid van recfcoi magnificus aan
zijn ambtgenoot Van Leeuwen over. Zijn:
„SaJve Rectoi enz. 1" werd mot een warm
applaus bezegeld.
Hof van Arbitrage.
Do eerste zitting van hot Scheidsgerecht
van het Parmanuait Hof van Arbitrage in
hot geschil tusechen Japan eonerzijds.
Frankrijk, Engeland on Duitsohland ander
zijds, betreffende een belastingquaestio, zal
uiterlijk 28 November in Den Haag go-
houden worden.
Do zaak, waarom hot gaat, komt in hot
kort op bet vol/fondo neer:
Door Japan zjjn eertijds aan vorBohillendo
mogendheden landocnocssiön uitgegeven, in
nobijhoid van havens, enz. De oudste bobrek
kingen met Japan had wei Nederland, dat
in vroegere eeuwen zijn vlag heeft zion wap
peren op het eiland Dociina. Krachtens het
oude beginsel dor exterritorialiteit waren
deee ooDoessiën geheel belastingvrij, terwijl
van de verleende oonooosiën eeuwigdurende
contracten waren opgemaakt.
Intusschcn ia de Japansahe rogeering,
sinds het geheolo landsbestuur volgens Wee-
te reohe begrippen is gemoderniseerd, be
gonnen belasting te heffen van do gebouwen,
die zich thans op die verschillende oonoos-
siën bevinden, aangezien h.i. zulks door do
bedoelde eeuwigdurende oontractcn geens
zins wordt belet.
Togen deze zware belastingheffing komen
thans de drie bovengenoomdo Europeosehe
mogondhedan in verzet.
Ofschoon zulks niet formeel is gestipu
leerd, is het tooh als zeker te beschouwen,
dat do andere mogendheden, wier belang
bij dit geschil is betrokken, omdat zij ook
indertijd zulke concession van Japan heb
ben verkregen, o. a. Nederland cn dc Vor-
eenigdo Staten van Noord-Amerika, zich
bij do uitspraak in dit geschil zullen nc-
dorleggen.
Door Japan is tot arbiter in deze quaes-
tio benoemd do Japansche gezant te Pa
rijs Ichiro Motono, door Frankrijk, Enge
land en Duitschland prof. Louis Renault
te Parijs, terwijl dezen tot dordoao arbiter,
tevens voorzitter, hebben gekozen G. Gram,
gouverneur dor provincie Ham ar, in
Noorwegen.
Door de Japansche regeering ia aange
zocht om als haar vertegenwoordiger en
raadsman in dit geschil op te treden Ba
ron Desoamps, Belgisch Minister van
Staat en arbiter voor dat land in hot Ar
bitragehof.
Uit Nunspoot wordt aan do
,,Zw. Ct." gemeld:
Een boerenarbeider uit Vierhouten, die
van zijn werk huiswaarts keerde, vond aan
den overweg bij het station Nunspcet oen
goederentrein staan, dio hom noodzaakte
daar to wachten. Eenigen tijd daar vor-
toefd hebbende en niet bemorkende, dat
er aanstalten voor het vertrek van don
trein gemaakt werden begon bom dit te
vervelen en besloot l.ij zijn weg te vervol
gen, door onder ^den trein door te krui
pen. Toen hij aan dat voornemen uitvoe
ring gaf en halverwege juist onder don
trein was gekomen, kwam deze in bewo
ging. Gelukkig bad hij nu de tegenwoor
digheid van geest, vlok op zijn buik te
gaan liggen. De trv i ging toen over hem
heen, zonder dat hij eenig letsel kreeg.
Hij had, toen do laatste waggms over hem
heen gingen, vreeeelijk benauwdo oogon-
blikkon gehad en alle mooi te moeten ttan-
wonden e u te blijven liggen, daar oen
soort van zuiging hem telkens, zoo 't hom
voorkwam van den grond oplichtte.
Te Tiol is gevankelijk binn on-
gebracht een persom uit Zuilichom, ver
dacht van het helen van op de rivier go-
fctolen graan. Dit graan was afkomstig
uit do to Zalt-Bommel aangehouden gela
den schuit, waarvan de opvarenden wL*cn
te ontsnappen. Men meent thans voldoen
de aanwijzingen omtrent deze vervoor-
dors te zullen verkrijgen.
To Langerak (Z-H.) ia do bak
kerij mot woonhuis van den heer Van der
Woerden tot den grond afgebrand. Bijna
niets is gered gowo. Ion. Alles wus vorzo-
kordL
Vr ij dagavond brandden to
Mantinge nabij Weeterbork twee boerdo-
rijon of; de oen bewoond door W. Peeks,
eigenaar Thijn, on andere door J.
Kinds, eigenaar L. Bazuin. Men verdiept
zich in gissingen omtrent het ontstaan
van dezen bnand.
Bij Peeks h alles verbrand, bohalvo do
lovendo havo, met uitzondering van 30
schapen on 10 varkens, en bij Kinda oven
eens, behalve 7 schapen on 1 it.
Do huizon zijn vorzekord bij do Onder
linge Maatschappij en bij de Bataafsche
on do inboedel van W. Peeks bij d£
Utrochtecho.
Eenigo Duitscho soldaten
met het ttoomochip ,,Rhcin" uit Ooet-
Azië torugkcercnd worden door een dol Ion
Chineeschen hond gebotcn toen zij van uit
Tsingtou een uitstapje landwaarts in
maakten. Niettegenstaande do inspuiting
met het serum van Pasteur werden drio
van hen door hondsdolheid aangetast. Een
genas, do tweede word te Singapore begra
ven on do derde sprong in vollo zee over
boord.
Het Engelaoho oorlogosohip
Shearwater" is, volgens een in Britsch'
Columbiö ontvangen bericht, op <1© kust
van Alaska gestrand.
Amsterdam: Dr. R. H, Woltjor, be
noemd hoogleeraar in de literarische fa
culteit der Vrijo Universiteit, zal Vrijdag
23 Sept., des middags te 2 uren, tor aan
vaarding van zijn ambt, een inaugurale
oratio uitsproken in bet Gebouw voor don
Werkenden Stand.
in fijn gepolijst
Rood en 6892 16
Aalmarkt 25.
LEERASES
in Handtecketien en Perspectief.
Akte I.. o. en M. O.
Eind-diploma Rijks-Normaal S. v. T.
te Amsterd.m. 8864 1 2
Noordeindeplein 2a.
7826 20
De Administratie van het „Leidseh
Dagblad" belast zich met het plaatsen
van Advertentiën In alle Bladen.
Verkrijghaar in alle buurten
der stad3j83 so
8667 15
Brcestraat 28.
Voor een sinds jaren bestaande
en mst veel succes werkendo Ver-
eenlglng tot het verkrijgen van huis
houdelijke goederen tegen wekellJk-
sche contributie worden eerlijke
Agenten en Colporteurs ge
vraagd. Br fr. lett. K. C. Alg.
Adr.-Bur. ALTA VAN NÜGTEREN,
Beursstraat 17, Amsterdam. 8818 11
Goedkoopste en geriel l i j leste Reisgelegenheid.
Van LEI L) JEN naar 1ste KI. 2de KI.
OEGSTGEEST 15 Cents. Cent.
SASSENHEIM 25 331
LISSE, HILLEGOM, BENNEBR0EK,
HEEMSTEDE of JHAARLEM IÏO 35
Couponboekjes, verkrijgbaar gesteld by de Goederen-
Agenten, geven voor korte atstandoii veel besparing. 8874 26
Hoogewoerd 55. Teleph. Interc. 363»
f
f 1.12 /2 per Iiiterfiesch
a, contant bulten flesch.
Verkrijgbaar bij 0894 SS
