M£. 13378,
Darde Blad.
3 October 1903.
Oen Admiraal Baysoi com! met alle sijne Schepen
binnen Leyden ende spijs! de verhongerde
BurgherenGenerale Dancksegginge lot God over de
ghenadige Verlossingbe der Sladt Leyden.
Uit de Bcsckrijvinge der Stadt Leyden}
ver had van de laetsLe strenge Belegering e end
Ver/ossingh'ghevailcn inden Jaere 1574,"
'van L 1. Orlers).
De palen door des Stadts Timmer-man,
mot sijne hulpers uyt de Vlied ende de ande-
re wateren daer de schepen v.eur moesten
passeren, weckgenomen ende uyt ghetroc-
ken wesende, ende de Vaert ghoopent zijnde,
soo is des Princcn volei: met alle gne reet
schap, naer de Stadt ghecoruen, den Ad
miraei Loys van Boysot is met de voor
tocht met vreucht ende daneksegginghe
nae do poorten van Leydeu ghetrooken, daer
•sij gheluckelick sonder ecmch wijder wc-
derstandt des morghens omtrent acht uyivn
inne quamen De Admirael van Ziorickzec-
Adriaen Willemsz. bcwaerdo den hinder-
tocht
Mot wat eO onuytsprekelicke vrcucht ende
blijtschap den Admirael Boysot met de
sijne. Van de Burgeren ende regenten ont-
f an gen worde, sou de niemant genoechsaem
kunnen verluiden: veeJ min do lust, vie-
richeit ende vlijdt cfie de Gcmeene luyden
(vande weloke het mecrendeel in 7 weeckon
geen Broot gheproeft haddc macr haere
magere uytghobeerde lichamen moesten on
derhouden met vresmdo ende onghehoorde
spijsen) aenwenden onime wederomme Broot
ende andere eetwaren van het Bootsvolck
vaD Boysot ende andere te mogen vercrij-
gan. Wie soude konnen segghen wat een ghe-
woel, wat een getier ende gcraes to dier
uyren binnen der Stadt Leyden insonder-
,hcyt langs de wateren daer dese Victual ie-
schepon voeren, gheweest is, hoe dat oude
ende jonghen tot haer hals toe int water
liepen, sprongen, swommen, om daer ts
halen Broot, Haringh, Kase ende andere
Spijsen. omrne daer mede haer selven, Vrou
wen ende Kinderen, de welckc door den ghe-
duyrighen honger soo verde ghokomen wa
ren, dat-se opt uytorste stonden omme hae-
ro zielen Gode ende 'tlichaem de aercop
to offeren, te vorquicken, te vorstorekea,
ende soot moghelijck was bij haer leven to
behouden. Langs alle Straten ende Steghen
liepen de mensohen mette Spijse inde han
den van vreuahde rapende, Leyden is ODt-
set, de Heer tij eowich gepresen. De Provi-
ande inde Stadt gekomen wesende, so heb
ben die vanden Gerechte op dat alle dingen
ordentlicken mochten gheschiede, geordon-
neert dat men in S. Iacobs Gast-huys een
groot gedeelte oouden brengen, ende hebben
die aldaer door sekere Gecommifcteordeo
aen een ygelicken die sulcx begeerden doen
uytdeolon, te weten, aen elek persoon een
half broot, een stuck kase ende een pceckel-
haringh' op dat de arme uytgchongerde
mensohen dio soodanighe spijse in vele da
gen niet genoten hadden, geen i_ aete hou
dende haor selven niet en soudeu ov ascn.
maer haere magen mettertijt end-- al temets
wederommo gewennen tot soodanigen spijse.
Men konde sonder mededooghentheyt ruet
aensien hoe elendichlick dat het verho:.ger-
de volck de haringhen ende andere spijsen
verslonden, dio hun den Admirael in sijn
incoemste laughs de Vliedt ende andere wa
teren varende uyt den schepen l et toewor
pen, ende insgelijcx het broot, twelck som-
mighe alsoo insloekten gholijckcrwijs oft sy
tot geonen tijden hadden connen veraadi-
ghet worden, waer door hot den sommighen
die geen maete on konsten houden, niet wel
en bequarn, endo door te groote Gulsicheyt
ende omnaete, met het eten tussclien de tan
den hebbende, optor straten ende elders
seer haeatioh ghesfcorven zijn: alsoo datter
monichte van rnonsclien door onmaete haer
leven geeyndicht hebben
Tot een eevrige gedaohtenesoe dat God al-
mochtich do Stad op sulcken ongehoorde/!
wijoe ghespijst heeft, ende dat de voorver-
haelde victualieschepen door de Vliet inde
Stad ghokomen zijn, soo hebben die vanden
Gereohte inden Jaere 1577. aen de Vliet-
brugghe dese volgheado V;icrssen deen
stellen:
Men u-at in groot verdriet.
Want Eten wasser niet.
En tvolcli van honger schreyden.
Ten laetst Godt nedersiet.
En sondt deur dese Vliet
Brootsjnjs, en dratuk in Leyden.
Aen d'con zijde vander Stadt nae dc
Mcyr laghen drie Arasterdamsche Galeyen,
die nltcmot op de Stadt ghcschooteu had
den, d»an uyt der St^dt liet grof gheschut
ende van buyten het ontset. vernemende,
hebben oocik hourder medegeselieu vreese ge
voelt ende zijn geweken.
De A dm iraelcn inde Stadt zijnde, zijn ter-
stont net hour volck ende den Burgeren
nae de Kercke ghegaen, ende hebben met
den Kindoren van Israel den Heere die hun
soo wondorlick een zee tot drooch Landt
gemaeckt, ende de gantsche Armade soo ge-
nadolicken ende behouden ter ghowensohter
plaetse gebracht haddc, van gantscher her
ten ghelooft ende ghopresen. Op dat dc ghe-
daohtenisse van dese wonderlicke Verlossin
gbe door de tijt niet vergeten ende eynde-
liclcen mocht comen te verg aen. Sco hebben
die vanden groote Vroetschap te dier tij
den gheresolveert ends besloten, datmen alle
Jaron opten derden October over de gant
sche Stad houden ende vieren sal Gen rale
Bid ende Danokdaoh. Omme God almach-
tich te loven ende te danoken dat hy de
Stad te dier tijden soo ghenadeliclrcn ver
lost heeft van haere Yyandcn: De welckc
voorgenomen hadden de Borgcren ende Iü-
woonderen geheel te ruineren endo te ver
derven.
Baldei volck die des daechs te voren
wijekende tot Zeeterwoudc ende voorn ame-
lick door de Weypoort ghebrandt hadden,
lieten op desen derden Octobris over al uyt
vreese beur hutten staen, voorname!ick in
dc Sehansso tot Leyderdorp endo daer om
trent: Want hoe wel sy dricmad soo s' ^rek
van volcke wareD als des Princcn volck,
aengesien dese soo met Soldaten, Boots-
ghesollen endo andere die wapenen voerden
(uytghesondert die de Proviande voorden)
over do XXVC met slorak en waren: Daer
tcglion hadden Baldei volck hun beroemt
over do olf duysent mans storek voor Ley-
don te leggen, ghelijok oock ghenoech gheno-
men mach worden uyt heur Brieven hier
voren verhaelt, ofte immers ten minsten
wel IX M. sterek waren niettegonstaende
dat sy soo veel stereker waren, soo en was
daer niet min vcrschrickinghe ende vreose
in hun, dat wy te voren gbeseyt hebben,
ende oock lesen voor IerusaJom ende Sama-
rion geweest to zijn: Want de jj-lfde hand;
dio daer sijne Yyandcn slocch, ende sijn i
volck op het alderongesiensto verloste,
hooft onghctwijfelt de Stadt Leyden, ala
alle de Wordt, iae selfs onse Vyanden moe-1
ten bekennen, alleen door sijne crachtigoa
arm van hare miserie ende elende verlost
ende bcvrijdot. WeJcke Leyden,
den Prince van Orangen, ende allo do sijne
van gantecJier herten voor alle menschen i
doen endo bekennen: seggendo, waert saks
dat heur betrouwen op do onsion 1 icke hnlpe;
Godes niet gestaen en hodde, ende dat sy
te vooren gheaen hadden, golijck ey nae»
dertdjdt sagen, dat de Stadt soo ghewelde-
lick aen alle kanten hadde beschaiESset ge
weest, sy en souden de Stadt nimmermeer
hebben dorven aengrijpen ooi te victualie-'
ren met sulakem oleynen volck.
Aldus heeft de Heere in beyden, to we-
ten, inde Vyanden ende het volck Vanden
Prinoo door eijne craoht willen wereken, op(
dat sijnder eewiger wijsbeyt alleen do eere
soude toegeschreven worden.
Ick moet door een tusschen-redene hier
noch een wonderlicke daet by stollen, die,
oock sonder verwondenngho niet en be
hoort aengesien to werden. Op dien nacht
als dc Spangiaerden do Scihantse van Lam
men verliepen, is binnen der Stadt de Wal
ende Borstweyringe tusschen de Koepoorte
ende de Toorn ran Bourgondien tot de
langtc van XXVI roeden ingestort, en heeft
van selfs een Bressche gemaect. Hadden der
Stad Vyanden te voor en dit voordeel ge
had t, endo vóornamolick eon nacht oft twee
te vooren als sy indcr nacht sochten de
Wallen sfceolsche- wijae te bcclimmen, ende
bysonder de Hoochwoerts poorte, die sy al-,
reode beclormnen endo pasten inne to ne
men, also hun van eon Baghijn gheboot-|
schapt was, dat aldaer geen Wacht en was, i
oft ten minsten geer woynioh, hoe wed sy]
contrarie bevonden, ende van drie Koers
schenton stillekone weob moesten aluppen:
sy en soutien dit onghetwijfelfc niet rmn
voor een wonder werek geacht hebben dan
de Burgheren nu doen. behalven schade
ofte ten minsten angst: want hour storm-
plaets-3 soude sonder gheschut. bereyt zijn
gheweest: Dan het heeft den Heere anders
belieft endo in de plaetse van schade bate
ghodnen. te weten, door dit gedruyscb der
vluchtender Vyanden vreese vermeerdert,
die daer meynden dat de Burgheren van
vooren uyt quamen, ende heur Vyanden
van achterenDies de Burgheren God meer
der danckbaerheyt schuldich tijn.
