BESCHUIT Cacao en Chocolade n „De Mcrlandsclic Biinkctba k kers vcreenigiDg". 99 Firma J. C. RATING, Filiaal: Breestraat 102, H. KITS VAN HEIJNINEEN Co., REPAREEREN, VERNIKKELEN, EMAILLEEREN jianoiiaiitkl gillis. BERKELJOfll THEE GONFISEURS. LEIDSCH DAGBLAD. MAANDAG 6 APRIL. - TWïEDE 3LAD. in Bussen. alle soorten Rijwielen. DE GRONINGER RIJWIELENFABRIEK A. FONGERS. Filiaal Breestraat 86. Lange Mare 40, Leiden. 11809 20 Timmermanszaak. VERKOUW STOKHUYZEN. Aanbevolen soorten van /I.en 1.25 per '/2 KG., extra geurig cn waterhoudend Vraagt steeds van de Onderling© Chocoladefabriek (Gegarandeerd zuiver). Uitsluitend verkrijgbaar bij de No. 13227 Anno 1003 L'Union fait la force. Doze zoo gunstig bekend staande tooneel- vereeniging hield Zaterdagavond in „Hotel Du Nord" haar 23ste altvoering met Intro ductie. Nadat door een drietal musici achtereen volgens .Eendracht maakt macht", marsch; een „Feestouverture" en „Volkslieder" waren ten gehoore gebracht, trad de voorzitter te ODgeyeer halftien voor het voetlicht. Na aan donateurs, leden en genoodigden een harteiyk welkom te hebben toegeroepen, deelde de voorzitter o. a. mede, dat, hoewel er oorspronkelijk besloten was, ln dit seizoen slechts twee uitvoeringen te geven, dank zU do krachtdadige medewerking der workende leden, het bestuur in staat was gesteld, er Dog een derde aan toe te voegen. Er was voor ditmaal oen blyspel gekozen en by hoopte, dat dit de leden In een blijmoedige en vrooiyke stemming zou brengen, hetgeen in deze ernstige tyden wel noodig was. Tevens deelde hy mede, dat het bestuur, met toestem ming van militaire autoriteiten, besloten had a. s. Woensdag en Donderdag voor de beide hier in garnisoen liggende bataljons van het 4de rog. Inf. hetzelfde programma nog eens op te voeren. Het bestuur streefde er naar voor „L'ünion" zooveel mogeiyk reclame te maken en het vertrouwde dat dit streven door de leden zou worden gewaardeerd. Na ten slotte medegedeeld te hebben, dat hy onder de aanwezigen vele oude bekeDden had opge merkt en de hoop te hebben uitgesproken dat deze oude bekenden als nieuwe leden zouden toetreden, werd door den voorzitter met een hamerslag deze feesteiyke byeenkomst geopend. Alsnu werd overgegaan tot de opvoering van „Pension Schöller", biyspel in drie bedry- ven naar het Duitsch van Carl Laua. Een gewaagd stuk voor een liefhebbery tooneel. Aangezien dit biyspel reeds enkele malen bier is opgevoerd, vertrouwen we, dat het aan belanghebbenden voldoende bekend is, wy zullen ons dus onthouden den inhoud hier mede te deelen en hover dadeiyk de vertolking der verschillende rollen bespreken. Den eerepalm van dezen avond verdient Philip Klaproth. De moeiiyke rol, waarom het stuk feiteiyk gaat, werd door hem goed vertolkt, vooral in het tweede bedryf. In het eerste en derde bedryf was hy soms wel wat to jeugdig en deden stem en mimiek soms meer aan een jolig student dan aan een eerzamen rentenier denken. Van effect bejag was hy somwijlen niet geheel vry te pleiten. Na hem een woord van lof aan Rumpel. Het spraakgebrek werd door dezen tot het einde toe volgehouden. Vooral de dialoog met Klaproth in het tweede bedryf was boel goed. Alfred had zyn stem on persoon in zyn voordeel. Hy was echtor niet vry in zyn be wegingen, wist soms met zyn houding geen raad. Los, onbevangen zyn, is wat hy noodig heeft. Schöller was blijkbaar niet rolvast. Waar hy optrad, hield do gang, die or overigens nogal in zat, op. Dit was vooral merkbaar in het derde bedryf in zyn onderhoud met de twee dames. Bernardi's gebronsd gelaat gaf uitstekond zyn ambulant leven weer. Hy moet echter niet zoo luid spreken Een weinig zachter is hy toch nog good verstaanbaar. Een Afrika- reiziger is geen marktventer. Kisling had zyn stem tegen. Zyn uitspraak was verre van beschaafd. Vooral die van de U deed meer aan een inwoner onzer goede veste, dan aan een Berlynsch schilder denken. Majoor Gröber" was in houding good, zyn dictie was echter zeer onduidelyk. Van de dames vermelden wo alleen Ulrika ©n Josephine Krüger, die beiden niet onver- diensteiyk waren. Van de overige dames- en heerenrolien valt niots te zeggen, die waren te onbeduidend. Ton slotte zU nog opgemerkt, dat lo. de uitspraak van het woord „pension" by enkelen dringend verbetering vraagt; 2o. dat uitdruk kingen als „ik gaan," „ik heeft" niet mogen voorkomen; 3o. dat de toonoelschikking wel wat beter verzorgd had kunnen zyn. By v.: in de kamer van Klaproth vond men dezelfdo canapé, denzelfden guóridon en crapaud op dezelfde plaats als ln Schöller's pension; ieta wat ln werkelykheld zeer onwaarschUniyk is. Zelfs met de bescheiden middelen, waar over dilettant tooneelisten gewooniyk be schikken, had hierin wel eenige verandering gebracht kunnen worden. Een drietal voordrachten, die nog op het programma vermeld stonden, moesten wegens plotselinge ongesteldheid van een der wer kende leden achterwege blUven, zoodat te ongeveer middernacht met het bal, dat deze uitvoering besloot, een aanvang kon worden gemaakt. De zaal was slechts matig bezet. Uit de Tweede Kamer. Ovor den Zaterdag door den Leidschen afgevaari uitgesproken rede schrijft het „Hbl." het volgende: „Wie gemeend mocht hebben, dat, na al wat er over de „stakings-ontwerpeu" reeds was gesproken, niets nieuws meer viel te zeggen, of niets in nieuwen vorm meer kon worden gezegd, heeft zich vergist. Professor Van der Vlugt heeft inderdaad kans gezien om ons nog eenige inteross nte en leerrijke oogenblikken te bezorg m. Op de maidenspeech van den nieuwen af gevaardigde van Leiden was men reeds lang gespitst. Het gerucht ging dat de heer Van der Vlugt zich had voorgenomen om in 't eerste halfjaar niet te spreken, doch be- scheidenlijk te luisteren. Als hij dat voor nemen heeft gehad, dan heeft men er hem toch gelukkig van afgebracht; oen man als hij mocht bij dezo gelegenheid niet zwijgen als hij waarlijk wat te zeggen liad. En dat had hij. In 't algemeen bleek hij zich vrijwel op 'tzolfdo standpunt te stellen als de heer Mees. Misschien was hij een nuance meer naar rechts, maar dat zou dan toch alleen blijken uit de omstandigheid, dat hij de wetsontwerpen in hun tegenwoordi- gen Yorm metterdaad verdedigde en zoide dat van den aanvang af liet denkbeeld der Regeering hem sympathiek was geweest; terwijl de heer Mees alleen zich bevredigd heeft verklaard door do tegemoetkomingen der Regeering en geen zeer warme verdedi ging van do ontwerpen heeft geleverd. Het merkwaardigste en meest frissche deel van de rede van den Leidschen hoogleeraar was het laatste, n.l. dat, waarin hij do zon derlinge begrippen van recht en algemeen belang bestreed, die de heer Troelstra had ontwikkeld. Wat den lieer Troelstra cn mij verdeeld houdt, zoo betoogde de heer Van der Vlugt, is, dat de niet-socialisten een rechtsbegrip erkonncn, dat ouder is dan eenige macht; bij de niet-socialisten pri meert het recht de macht. Bij de socialisten daarentegen primeert de macht het recht; zij kunnen zich geen recht voorstellen, dat niet voortvloeit uit een macht. En hoezeer do spreker daarmee den spijker op den kop had geslagen, bleek uit den uitroep van den heer Helsdingen: „Dat hebben wij van jullie geleerdeen uitroep, volmaakt onjuist ten aanzien van het rechtsbegrip der niet-so cialisten, maar teekenend voor het rechts begrip der socialisten. De socialisten, zoo zette de spreker ver der uiteen, beschouwen dan ook de macht als norm van recht, gelijk voor hen de solidariteit der arbeiders norm is van deugd en het belang dier arbeiders norm van algemeen belang. En ook toen weer werd de juistheid van deze uitspraak van socialistische zijde aanstonds orkend; toen de heer Van der Vlugt zoide, dat voor de socialisten het algemeen belang samenvalt met het arbeidersbelang, riep de hetr Troel stra: „Juist!" daarmee trouwens slechts bevestigend wat hij Vrijdag zelf had gezegd. Do krasse eenzijdigheid der sociaal-demo craten, hun overschatting van den arbeider als economisch element, is in deze dagen bij zonder sterk uitgekomen. De verdienste van de maidenspeech van den heer Van der Vlugt ligt vooral daarin, dat die eenzijdig heid nog eens helder is geformuleerd en in haar voornaamste uitingen geanalyseerd. Men vergeet, dat het belang van één- en kele klasse nooit doorloopcnd homogeen kan zijn met het belang der ganscho gemeen schap. In plaats van het algemeen belang, wordt dan een door niets begrensd egoïstisch machtsbegrip gesteld, waarvoor alles wij ken moet. Daardoor alleen kon een misda dige spoorwegstaking worden uitgelokt, waarbij het belang der klasse alle hoogere belangen dc gansche gemeenschap totaal negeerde. De rede was professoraal, reide de heer Van der Zwaag. Inderdaad. Maar naast de gemiddelde vormen van parlementaire ora tie mogen ook wel afwijkende vormen, ge lijk de academische rede van den heer Van der Vlugt of de ultra-populair© van den heer Van der Zwaag, voorkomen. Bestond de Kamer uit louter Van der Zwaags, wij zouden het evenmin wenschelijk a Inden als wanneer er louter Van <Lr Vlugts is zaten. Do redo van den Leidschen hoogleeraar was, gelijk diegenen, die hem kenden, hadden verwacht: keurig in de hoogste mate, hoffe lijk, heldor. En ze viel op één punt mee: ze was niet to lang. Het langzaam, in dio- teortompo gesproken betoog, had gèon kwartier langer moeten duren. Maar nu was het dan ook juist van pas. En de hoffelijkheid, de welwillendheid, de vriendelijkheid, de hoofschheid, waarvan deze rede straalde (evenals de redenaar zelf) werkte zóó imponcorend naar 't scheen zelfs op den heer Troelsfcra, dat deze haast niet interrompeerde en zijn enkele interrupties niet, als gewoonlijk, heftig en ruw er uit flapte, maar zacht, bedeesd haast, ze den hoofschen spreker toevoegde. 'tWas alsof de socialistenleider, beduusd en stil van zóó veel wellevendheid, een aanvechting kreeg om eens te toonen, dat hij óók nog wol do vormen in acht wist te nomen on alsof hij schroomde, de harmonie van dezo harmo nieuze rede te storen. Het was een uurtje van ouderwetschc par lementaire redekunst, zoo iets, waarvan men wel leest in verhalen van dertig jaar gele den, toen deze spreekvorm nog do meest ge bruikte was in 't Parlement." Ook de „N. R. C." noemt het door don heer Van der Vlugt gesprokene, een zeer schitterende rede. Zijn aanknoopingspunt vindend in het verwijt, door den heer Troelstra geuit, alsof de liborale partij uit angst voor do gebleken kracht der vakvercenigingen zich in de ar men der Regeoring had geworpen, welke het doodvonnis over het verccnigingsleven wilde vellen, betoogde de heer Van der Vlugt met groot© helderheid, hoe juist, door do ontwik keling van het vereenigingsleven do liberaal economische school totvolle war-rdeering zou kunnen geraken. Eerst wanneer door de macht, die do vakvereenigingen, zoo zij haar roeping wel begrijpen, kunr-n ontwikkelen, de werkman is opgeheven tot het peil, waar op hij als gelijkwaardige medecontractant van den patroon kan optreden, dan eerst zal het maatschappelijk leven inderdaad zijn regelmatigen loop kunnen verkrijgen, zooals de liberalen dat verlangen. Was het ontwerp tegen de vakvereenigingen gericht, do heer Van der Vlugt zou zeker de eerste zijn ge weest, die daartegen in verzet kwam. Doch daarvoor was geen gevaar. Zelfs dat de mo gelijkheid Ran de spoorwegarbeiders werd ontnomen, zic'.i in onverhoedsche staking te werpen, deed aan do kracht der vakbeweging niets te kort. Behoeft het to worden gezegd, dat het uitnemend betoog van den Leidschen hoog- lecraar, met kracht en meesterlijk talent voorgedragen, bij den heer De Savornin Lohman en den president-minister in uiterst goede aarde viel? De heer De Savornin Lohman, die in de sociaal-democratie een streven ontwaarde, om door de vakt^reeni- ging de macht in den Staat aan do Overheid te ontwringen; en de Minister, die de spoor wegstaking van eind Januari niet alleen be schouwde als eon hoogst gevaarlijke, voor do belangen van o: 3 land van transito-ver keer uiterst nadeelige belemmering van het verkeer, doch als een directe aanranding van do hoogheid van den Staat. Daarom vooral deed het hem weldadig aan, althans door één lid dor linkerzijde het bedrijf van dc hceren Petter en Oudegecst onbe schroomd als misdadig te hooren brand merken. „De Tel." zegt omtrent de maidenspeech van prof. Van der Vlugt: Nieuws zei do Leidsche afgevaardigde niet, maar hij gaf de principieele oorzaak cn beteekenis van de sociale botsing zoo zuiver, glashelder en ge condenseerd weer, als tot nu nog niet werd gehoord. Zijn rede was puur academisch van opzet, do zinnen verliepen zoo ongeschonden, zoo af naar bouw en inhoud, de argumenten kwamen er zoo klaar en gepolijst uit te voor schijn, dat het, eens of niet een6, een verstan delijk cn oratorisch genot was, er naar to luisteren. Men hoorde als het ware de punc tuatie, plaatste in gedachte komma's, kom ma-punten, vraagteekens, achter de geledin gen van zijn betoog; en zelden maar een uit- roepteeken. Want er heerschten onwrikbare, bezonken, rustige overtuiging in. Zoo aan- daohtdwingend was de rede, dat de anders zoo interruptiovo sociaal-democraten slechts nu en dan even aarzelend een zwak protest geluid waagden. Het standpunt van den heer Van der Vlugt was geen nieuws: krek dat van den heer Mees natuurlijk. Solidariteit, prof. Van der Vlugt vindt het beginsel schoon, maar het mag geen norm van deugd worden, en, overdreven, verwordt het tot een oven slechte eigensohap als vaderlandsliefde, welke tot chauvinisme overslaat. Beslist wees de hoogleeraar het verwijt van conservatisme af, want hij draagt den arbeider en zijne beweging een warm hart toe; beslist ook onttrok hij zicih aan de beschuldiging van principieele eens gezindheid mot de rechterzijde, welke hem bij elke poging tot protectionisme als tegen stander zou ontmoeten. De stemming werd intusschen steeds prik kelbaarder. Toen op het einde van den mid dag Minister Kuyper zijn repliek, in hoofd zaak een algemccne verdediging dor ontwer pen, met een hartstochtelijke peroratie be sloten had, vroeg de Voorzitter, wie nog l*3t woord verlangde. Hij word, in de opgewon den naworking van de Ministerieel© rode niet gehoord, iodor dacht-, dat de vergadering ge sloten zou wordende hamer was reeds ge vallen, toen de heer Troolstra plotseling op sprong en het woord vroeg. AJgenicene woe ling. Do Voorzitter aarzelde een moment om op den hamerslag terug to komen, van allo rijden, allo partijen drong men naar den presidialon zetel, wiorp men met adviezen. Baron Mockay heropende ten slotte dc be raadslagingen cn toen ieder dacht, den heer Troelstra te zullen hooren, rees van zijn rustig plaatsje aan de Ministertafel, do al tijd lakonieko, altijd zekcrcMinister Loeff. Men had zijn rustige figuur in de conster natie eigonlijk zoowat vergeten. Toen dan de Minister zou gaan spreken sloot de Voor zitter de vergadering tot Dinsdag 10 uren. Een zonderling slot, maar ook verstandig. Wat nog nooit in de Kamer voorkwam, gebeurde Zaterdag, een Minister werd uitge floten. Het kwam zoo. Vrijdag gingen er bravo's op, t on de heeren Talma en Pas- stoors gesproken hadden. Do heer van der Zwaag kwam daar g: storen tegen op. Als teekenen van goedkeuring toegelaten wer den, zei liij, kan men ook niets Logen tceke- nen van afkeuring hebben. Hij had niets togen bravo-aria's als „verhooging van de gezelligheid", maar dan lato men hem ook zijn fluit :a's. Er lag waars in dio op merking ;do Voorzitter vond dat ook en ver zocht daarom, goed- of afkeuring achterwe ge voortaan to latenzeker een wenschclijkc maatregel om noodeloozo opwinding en prikkeling to voorkomen. Toch, toon Minis ter Kuyper zijn rode beëindigd had, werden er allerwege bravo's gehoord en toen klonk er dadelijk een schel gefluit door hoen. Do herkomst van af do tribune of van uit do Kamer, was voor ons echter niet fc consta- tceren. Maar hot feit is toch ceekzacnd voor do scherpte der verhoudingen. De gemoederen waren verhit. Bij hot uit gaan, op d1 trap, heeft er, naar do verslag gever van hst „Hbl." hoorde, een zeer hef tige woordenwisseling plaats c had tusschen do heeren Troolstra en V A.n der Borch van Verwolde. DE STAKING. Manifest. Arbeiders! Nog een onkel wooixl. Een woord van protest togen de leugen campagne, door do revolutionaire partijen soaiaal-democraten en anarchisten tegen do Regcering sinds weken gevoerd. Hoewel hot voo ieder verstandig man over duidelijk was, wat do Regeering wilde en niet wilde, heeft men U, dag in, dag uit, voorgelogen, dat de Regeoring een aanslag beraamde op do vakorganisatie. Gij weet het, niets is minder waar. Juist het tegen, deol is hot govaL Wordt do wijziging van het Wetboek van Strafrecht wet, dan za! juist onze Chistelijke vakorganisatie, dio mot de afkeurenswaardige middelen en den dwong op arbeiders uitgeoefend, nim mer mee heeft kunnen doen, zioh vrij ont wikkelen en tot bloei geraken. Eindoiijk zullen wij verlost worden van het terroris me, dat do revolutionaire drijvers steeds over ons trachten uit te oefenen. Een woord van waarschuwing, dat gij U niot door hungoocheltoeren laat misleide»* Immers zij willen 't thans vooretellen, alsoj dc Regeoring de schuld wa6, dat dc li V tingon moesten worden opgeroepen, torwj'1 het tooh ieder uwer ten volle bekend is, dat hot juist hot woelen en drijven dor socialis tisch© en anarchistische agitatoren was, dat dc Rogeering in do dringendo noodza kelijkheid bracht, om ter handhaving van Orde en Gezag zoovel en onder do waponon to roepon. Waóncor dus thans geklaagd wordt over de schade, die de opgeroopenon geleden hebben, dat men dan wel ovorwego, dat zij dit wijten moeten niet aan do Re georing, dio Haar plicht deed, maar aan hen, die het land door hun revolutionaire agitatdo in beroering brachten. Daarom is het ons nJler duro plicht, in dezo dagen de Regeoring krachtig te steu nen, vooreerst, door ons vertrouwen in Haar Beleid openlijk uit te spreken, maar vervolgons ook, door in geen geval thans mede te doen aan werkstakingen, die slechts tot gevolg kunnen hebben, dat do spanning voortduurt, en de lichtingen nog langer onder do wapenen zullen mooton blijven. Katholiek Comité van Actie. Wegons zyn rede voor den Millciensbond zal v. d. Goes ter terechtzitting verdedigt* worden door mr. M. Mondeis. (Hei Volk) De jaarvergadering van het Nationaal Arbeidssecretariaat, wolke gisteren en heden to Utrecht zou worden gehouden, is uit- gosteld. In een Zaterdagavond to Utrecht gehouden vergadering- van spoorvfegporaoneel la opge richt een afdeeling Utrecht van den Bond van Orde van H. IJ.-S.-M -personeel, aanvankeiyk met "21 leden. In het voorloopig bestuur hebben zitting de heeren Wynands, machinist, en J. van Breukelen, arbeider. Men meldt aan „De N. Ct,": De reserve- korporaal P. C. Kappeteln is by vonnis van den krygsraad in het 4do militairs arron dissement, standplaats Haarlem, veroordeold tot een gevangenisstraf van 8 maanden en degradatie, wegens het verspreiden van hot bekende manifest„Aan do militairen", daarby gebruik makende van do middolen, hom door zl)n ambt geschonken. Beklaagde is hiervan ln appèl gekomen by het Hoog Militair Gorochtshof. Volgens den Amstordamschon correspondent van het „Utr. Dbl." moet de burgemeester van Amsterdam zich tegenover het bestuur van den „Bestuurdersbond" hebben uitgelaten ln een geest, die het zoogoed als zeker doet zyn, dat de Beurs niet zal worden disponibel gesteld voor meetings op den lsten Meidag. Evenzoo moet de burgemeester verklaard heb ben, dat niet moet gerekend worden op een optocht, dien men dien dag gewooniyk pleegt to houden. Do tegenwoordige tydsomstandlghodon zouden een en ander onmogeiyk makon. Staking Simplex". Naar de directio uit Amsterdam mededeelt, was Zaterdag in den stand der staking geen verandering gekomen. Ter Juiste beoordeoling van de zaak dlene, dat niet zooals in sommige bladen werd medegedeold, de werkman Hallle plotseling Is opgezegd, maar met tweo en- een halve week opzegtyd on alléón wegens onbekwaamheid. Het Is juist, dat tbans niemand moer aan do fabriek werkt. Vele werklieden echter, die thans staken, zyn alleon solidair uit vrees voor molestatie en wegons de vyandige houding der overigen. Vervolg Advertentiën. Holl.-, Fransche- bd Weenerbroodbakkerij, Beschuit- en Koekbakkerij. Houtstraat 0. Telephoonn. Interc. 334. Telephoonn. 366. -12189 25 Zindelijke verpakking. Prima qualiteit. LFEtM 14 ig he C t h efvrt, ï,1"».'!!™"™ «rten«o éénJe beste mMdel n on spoedig en zoker ion zonder schadelijk te. zijn voor k«n'rwl! ïa'5,'011 gevogelte. Pakk.tton fc SO Coots en 00 Conta. 12100 u To Lel.ion b[) D. W. E. F, DE IWAAL en G. T. J. WUBBELS, Choorlammersteeg, LEIDEN. Steeds in voorraad: onze gunstig bekend-' Bordeaux- wijnen, van af f7.50 t/m f 12.50 per doziin. bi) afnemn-g van minstens één dozjjn en b: dadelijke betaling wordt op den pri|s dezer wijnen 10 pCt. korting verleend. Alleenverkoop van de Champagnewijnen van het bekende hui- AUGEK. GODTNOT. Ay Mousseux ad f 2.50. Souverain f 3.85 p. flesch. ij bevelen zeer aan den lichten, geurigen Moezelwijn f/iosetbiüntchen van JUNG en Co., te Rüdesheim ad f 10.— per dozijn z korting. 2566 34 Manden en fl. worden in rekening gebracht. van 2831 20 Elk verlangd fabrikaat wordt tegen origineele fabrieksprijzen geleverd. P. S. Zorgvuldig gerepareerde Instrumenten zijn steeds ln «eer billijken prjja voorbanden. In een flinke Boerenbuurt bU een der Dorpen in Z-H. wordt tor over neming aangeboden: een Tim mermanszaak, die een goed burger bestaan oplevert. Brieven No. 1540 Adv.-Bureau II. J. TE MEY, Delft. 3392 8 6736 18 unoi 8123 90

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1903 | | pagina 5