w. 13116
iQeze iCourant wordt dagelijks, met uitzondering
van <§pn- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
Uit de „Staatscourant."
A».
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per week 9 Oenta; per 3 maanden i - i f 1,10.
Buiten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd zijn 1.30.
Franco per post1.65.
PRIJS DER ADYERTENTIEN:
VÜD 16 regels 1.05. Iedere regel meer f 0.17£. Grootere letters naar
plaatsruimte. Kleine advertentiën van 30 woorden 40 Oents contant j elk
tiental woorden meer 10 Oenta. Voor het incasaeeren wordt/"0 05 berokend.
Leiden, 25 November.
Op do uitnoodiging van het comité ter
bevordering van christelijke vakorganisatie
tot allo tex'iel-arbeiders tot het houden gister
avond eener vergadering In het gebouw „Patri
jnonium" alhier waren 29 personen plus 8
leden van het comité opgekomen.
De samenkomst werd door den voorzitter
geopend met het Bybelwoord, dat gevonden
wordt in Jesaja 10 vs. 1 15 en mot gobed.
Daarna doelde hy medo dat het hem spoet
dat do opkomst niet talryker was, maar elk
huisgezin is ook niet dadeiyk groot, doch
wordt dit gewooniyk langzamerhand.
Als spreker trad op de heer H. Verveld,
voorzitter van „Patrimonium" te Enschedee,
cm te betoogen „do noodzakeiyk]ield van
cbiisteiyke vakorganisatie".
Hy was ook voorzitter van „Unitas" te
Enschedee on het deed hem genoegen- to
midden van de Loidscho arboidors te ver-
keeren. Immers er bestaat zoo veol overeen
komst tusschen de katoenwerkors lo Enschedee
en die bioi* ter stede.
Maar als by Leiden, dat ligt te midden van
alle middelen van gemeenschap on verkeer,
vergeiykt met Enschedee, dat in den achter
hoek ligt, dau verwondert hot hom dat hier
zco weinig organisatie is, vergeleken by daar
ginds.
Spr. toonde aan hoe meer en meer do leus
is: vereenigt u, niet alleen onder de arbeiders,
maar ook onder de patroons, de laatsten
(waarvan er sommigen als in paleizen wonen)
om zich te kunnen verdedigen als zy met hun
werklieden in ongenoegen komen.
Het ia n odiakoiyk dat al de arbeiders zich
veroenlgen. Maar zien de wevors en do druk
kers er die noodzakeiykheid van in? Dat
meende spr. te mogen betwyfelen en daarom
zou hy trachten beu er van te overtuigen.
Daartoe sprak hy eerst over den toestand
zooals dio wezen moest naar het woord in
den Bybel: „Ryken en armen ontmoeten
elkaar," welk woord maar al to zelden in
vervulling komt door do verhouding tusschen
patroon en workman, enkele gevallen uitge-
xonderd.
Ook in ander opzicht is do tegenwoordige
toestand in stryd met de Heilige Schrift. De
weikman ia daarvan groolondeels zelf de
Échuld. De werkman is zyii loon waard en
geen koopwaar, maar daarvoor moet hy zelf
ook meewerken, een goed leven jyden en niet
een groot godeelte van zyn loon aan jenover
bestoden, tot nadeel van zyn huisgezin. Daar
tegen kan de organisatie eveneens veel
goed doen.
Een andere reden tot organisatie vormen
de machines, waardoor de werkman van den
morgen tot den avond wordt voortgezweept
om te doen wat mogeiyk Is, hoewel moet
erkond, dat do machines ook veel goeds tot
stand hebben gebracht.
Spr. wees op de z. i. onbillyke wyze, waarop
tydona de jongste werkstaking te Enschedee
ontslag werd verloend; op den vrouwenarbeid
ook tot schade van hot huisgezin, enz.
Yerder trad hy in nadere beschouwingen
omtrent die werkstaking, welke voor den
arbeider zoo veel te Jeeren heeft gegeven.
Gelukkig is er een Ongevallenwet ge
komen, maar by een ziekte is or soms aan
geneesmiddelen onz. nog meer noodig dan
gewooniyk.
Daarby, als arbeiders lang genoeg gewerkt
hebben, als zo om zoo te zegg9n „op" zyn,
<jan worden ze door sommigo patroons aan'
den dyk gezet en kunnen ze op hun ouden
dag by do diacoDio terecht komen.
Ook de woningtoestanden laten te won-
schen over, althans te Enschedee, waar de
werklieden met hun gezinnon in krotten
wonen, meestal bestaande slechts uit één
vertrek, waarin alles gedaan moet worden.
Hoe de too3laud hier te Leiden ia, weet spr.
niet, omdat het de eerste maal is dat hU
dezo stad bezoekt.
In ioder geval is aaneensluiting noodig,
niet zooals by de socialisten, die met hun
klassenstryd noch patroons, noch klassen
willen orkennen; noch zooals een z. g. neutrale
organisatie-voreeniging die wenscht, want wat
Is byv. voor ons osu neutrale school; maar
door oen christelijke vak organisatie, zooals
er een to Enschoiioo is opgericht onder don
naam van „Unitas", welker loden bestaan uit
leden van „Patrimonium" en uit roomBch-
katholleken.
Als dio organisatie goed Is Ingericht, als
ze door den patroon 6i kend is, als er dogeli k
bekwame werklieden in zitten, dan zouden
er by voorkomendo verschillen heel wat
minder werkstakingon ontstaaD.
Maar daarvoor moet men een geringe
contributio over hebben, ook om voor in
tyd van nood een woerstandskas te vormen.
En dan behoeft men niet te gaan bedelen
tooals men nu in Enschedee heeft moeten doen.
Daarom riep spr. allen toe: Arboidors, ver
eenigt u en richt ook hier een vak-veroeDiging
op> en gaat niet meo met hen, dio u op een
▼erkeerdOQ weg willen brengen en te onver
schillig zyn om iöU te doem
Do voorzitter voegde hieraan nog eenige
woorden van instemming toe, omdat het niet
in stryd met Gods wil kan geacht worden.
Iets anders zou het zyn als alle patroons
inderdaad beschermers van den werkman
waren, maar volen zyn dit helaas niet,
soms juist verdrukkers.
Daarom stelde hy voor in broederiyken zin
en met cbristeiyko liefde zich te organiseeren,
waartoe vorvolgens tot eon hulshoudelyke
vergadering werd overgegoan.
Aangenomen is het beroep naar de Nod.-
Herv. Gemeente te Hilversum door ds. J. W.
H. Kalkman, te "Woerden.
Heden had in Den Haag do algemeene
vergadering plaats van de Zuid Hollandsche
Vereeniging „Het Groene Kruis", die thans
34 afdeelingen telt met 4000 leden. Ter ver
gadering waren 26 afdeelingen vertegen
woordigd.
Wegens verandering van woonplaats heeft
dr. Kooperberg, benoemd tot medisch adviseur
der Ryksverzekeringsbank, ontslag genomen
als lid van het hoofdbestuur.
H. M. de Koningin-Moeder zal, na
haar verblijf tc Aroleonf*DcJndcrdag 27 do
zer vertrekken naar König, om een bezoek te
brengen aan den erf graaf en de erf gravin
von Erbach-Schönberg. Den 5don December
zal H. M. te 's-Gravenhago lerugkeeren.
Do Vereeniging voor wettelijko bescher
ming dor arbeiders zal binnenkort doen
verschijnen ecii tegen miniemen prijs ver
krijgbaar overzicht van de Ongevallenwet en
van de daarop betrekking hebbende Beroeps-
wet. Uitsluitend voor werklieden bestemd,
zal 't behelzen welke vechten dozen aan do wet
onbleenen, wat cr geschieden moet of kan
van hot oogenblik af dat een ongeval plaats
lieeft tot en met do eindbeslissing over een
eventueel uit het ongeval gerezen rechtsgo-
ding.
Op voorbeeld van haar zusterafdeelin-
gon te Amsterdam, Rotterdam, Utreoht en
Deventer, heeft dc Afd. 's-Gravonhage van
don Bond van Ncderlnndsehe Onderwijzers
besloten een maandblad uit te geven ter be
spreking van do belangen van onderwijs en
onderwijzers in de gemeente en tor propa-
gcering der bondsbeginsclen.
Door lussehenkomst van Gcdop. Staten
heeft do minister van binnenlandsche zaken
aan de Gemeentebesturen toezending ver
zocht van een exemplaar van de tc hunnent
b~ taande plaatselijke verordeningen be
treffende bet houden van inzamelingen.
(Arnh. Ct.)
-- Op 7 November is te Rome tusschen Ne
derland en San Marino een verdrag gesloten
t wederzijdschc uitlevering van i isdadi-
gers. Sts.-Gt
Het „Hbld." bevat een particulier tele
gram uit Belgrado, luidende: De inschrij
ving voor do sigaren-levering aan de Ser
vische regie voor den tijd van vijf jaren, is
tot nader orde uitgesteld. Inmiddels is do
heer Dresselhuys, sigarenfabrikant uit Kui
lenburg. door koning Alexander in parti
culiere audiëntie ontvangen, ten einde Z. M.
mededeolingen te doen in zake do Nederland-
sche sigaren-industrie.
De leden van do Eerste Kamer zijn bij
eengeroepen tegen Dinsdag 2 December, des
avonds t© half negen.
-- De heer A. Fiseher as uit Den Haag
naar Londen teruggekeerd. Hij gaat Zater
dag met de kecren Wessels en Wolmarans
niet mede naar Kaapstad, gelijk in de En-
gelsche pers te lezen staat.
- Zondag vierde ds. F. J. P. Moquette,
predikant bij de Ned.-Hervormde Gemeente
te Rotterdam, zijn 40-jarige amu..svcrvulling
alszoodanig. Van verschillende zijde door de
leden van zijn gemeente gohuldigd, maakten
ook commission hun opwachting om hulde
en sympathie te betuigen bij dit feest. Ook
do kerkeraad ontbrak niet. Tal van geschen
ken, waaronder ook vele bloemen, getuigden
van de algcmceno sympathie. Ds. Moquette
stond achtereenvolgens te Jutfaas, te Sluis,
to Hijkcr Smildo, te Sneek en sedert 1891 te
Rotterdam.
Zondagavond heeft ds Moquette in de
godsdienstoefening in de Groote Kerk naar
aanleiding van zijn veertigjarige ambtsbe
diening gesproken, waartoe bij tot uitgangs
punt van zijn rede gekozen had I Korintho
15. 10a. Do gemeente zong ten slotte Psalm
134: 3.
Te Groningen is overleden, 64 jaar oud,
jhr. mr. J. Remeos van Iddekinge, president
van do rechtbank, curator van de universi
teit cn lid van het hoofdbestuur van het
doofstommen instituut
Nu do koelie-ordonnantiën het onder
werp uitmaken van do plaat van het Week
blad ,,De Amsterdammer" (Van Kol cn Orc-
mer) van 23 dezer, wordt het volgende ver
meld:
Uit de openbare bi_6preking van de nota
Van Kol omtrent de weg]akingen in 't Voor-
ioopig Verslag over de Indisohe begrooting
in de vergad. ring der Tweede Kamer van
Woensdag 19 November is duid lijk geble
ken, dat dc opmerkingen omtrent de op
helling der koelie-ordonnantiën, vooral met
het oog op Deli, niet in do rapportoursvox-
gadering zijn te berde gebracht.
En o a in de vergadering van Vrijdag SQ
November is door de mededieeling van den
heer Van Kol ,,dat de toes'.and van de koe
lies op do groote tabaksplantages werkelijk
bevredigend kan worden genoemd, al mis
sen zij hun vrijheid", en dat hom bij onder
zoek gebleken is, ,.dai die menschcn daar
voldoende kunnen bestaan en bij ziekte goe
de geneeskundige hulp on verzorging vin
don," het bewijs geleverd dat juist den heer
Oremer geenerlei belang had om iets te ver
zwijgen.
Eenigo fabrikanten in Nederland van
vruohtenfabrikatcn, waarin suiker wordt
verwerkt, hoofdzakelijk vruchten-jams en ge
leien, hebben aan den minister van finan
ciën een adres gericht, waarin zij zeggen,
dat de pogingen, door sommige be et-wortel-
suikerfabrikanten in ons land in het werk
gesteld om den minister te bewegen, de hef
fing eonor surtaxe op van hot buitenland
ingevoerde suiker aan do Staten-Generaal
voor tc stellen, hen met groote zorg on on
rust beeft vervuld, daar zulk con mnatregol
voor hen nadeelige gevolgen zou hebben.
Dc restitutie van don suikoraocijns, dio
zij voor hun industrie genieten, zou niet
kunnen worden uitgebreid tot de ©ventucole
surtaxe, omdat niet zou kunnen worden
aangetoond, of, en hoeveel buitenlandsche,
dus met die suitaxo belaste suiker, bij de
fabricage zou zijn gebruikt. Hierdoor zou
voor hen het gebruik van buitenlandsche
suiker onmogelijk zijn.
Bovendien zouden zij op de wereldmarkt
met hun voor uitvoer bestemde fabrikaten
in een zeer nadcelige positie komen, daar de
suitaxo don prijs der inlandsoke suiker zx>u
hebben verhoogd, wclko vorhooging hun na^-
tuurlijk niet ovenals de acoijns, bij uitvoer,
dooi" den fiscus zou worden vergoed, maar
op den kostprijs hunner fabrikaten zou
drukken. Op deze wijze gehandicapt, zou
onze jonge industrie den internationalen
wedloop weldra moeten opgeven. Haar bui
tenlandsche, grootendecls Engolsohc cn
Franseho concurrenten, genieten de groote
vooidceJen, die conc, sedert tal van jaren ge
vestigde industrie, door kracht van onder
vinding, relaties en reputatie geniet, de En-
gelscho bovendien die van een bijna vrije
suikermarkt.
Zij verzoeken don minister, de belangen
eencr ontluikende, door haar gezonden oor
sprong en aanleg tot kraohbigon groei be
stemde nationale nijverheid, in wolwillonde
overwoging te nemen, on dus niet medo te
werken tot het heffen ecner surtaxe op
suiker.
God op. Staten van Friesland hebben
aan dr. W. M. Poort tc Middelburg opge
dragen het onderzoek naar do finanoicele
gevolgen vau het in de jongrte zomer zitting
der Prov. Staten aanhangig gemaakt, doch
weder in handen van Gedop. Staten gesteld,
voorstel tot peneionneering van de provin
ciale waterstaatsambtenaren cn hun we
duwen.
Naar het „Ubl." vernoemt, is by B. en
Ws. bericht gokomon en hebben dezen het
schry ven voor do Raadsleden ter visie gelegd
dat de Regeering niet zal medewerken om
de Veluwe voor het onttrekken van water
ten behoeve eenor leiding naar Amsterdam
beschikbaar to stellen.
In de gisternamiddag gehouden zitting
vaD den gemeenteraad van Zieriksoe werd
aan den heer A. Petormeyer met ingang van
1 Januari a. s. eervol ontslag verleend als
leeraar in de Dultsche taal en letterkunde
aan de hoogere burgerschool en als zoodanig
met algemeene stemmen benoemd do heer
J. J Leckor, onderwyzor te Lolden.
Naar de „N. R. C." verneemt, heeft de
Japanscbe minister van landbouw en handel,
tovons vice president van de vyfde nationale
nyrerhelds tentoonstolltng in dat ryk.aanhet
Keizeriyke Japanscbe gezantschap in Den Haag
een zeker aantal ultnoodigingskaarton go-
zonden voor de bezichtiging van genoemde
tentoonstelling, die van I Maart tot 81 Juli
1903 to Osaka zal worden gehouden.
Aan de houdors van die kaarten zullon by-
zondere faciliteiten ten aanzien dier tentoon
stelling worden verleend en voor het reizen
door het Japanscbe KolzorrUk, zoomede een
zokere reductie voor hun reiskosten heen en
weder met de booten van de Japan Mail
Steamship Co.
Hot stoomschip „Soerabaia", van Java
naar Rotterdam, arriveerde 24 Nov. to Suez;
de „Statendam", van Nieuw York naar Rot
terdam, passeerde 24 Nov. Lizard.
Barwoutswaurdor. Hier is in plaats van
wyion den heer K. van Baron by enkele can-
didaatstolling tot Jid van den Raad gekozen
do hoer C. Mynlieff Fzn.
Benthuizen. De Transvaalavond ten voor
deelt» van weduwen cn weozon zal, naar wy
vernemm, gehouden worden op Vrijdagavond
12 December a. s. Muzikale krachten uit
Ben! huizen, Hazerswoudo, Zoeterracer en
Koudokeik zulien alsdan in voroeniging c-n
afzonderiyk optreden. Het vergaderlokaal is
do openbare school. Door er heen te gaan,
doet men zlcbzelven een groot genoegen en
v r.icht men tevens een goed werk.
-Haxerswoude. Do heer Henri Dekking, die
M-andagavond voor liet Nutsdopartemont
„HazerswoudeKoudekerk" optrad, lieeft eon
uitnemend succes gehad. Het publiek, dat lu
grooten getale was opgekomen, was gedurende
de ernstige voordracht vóór do pauze „De
tragedio van het recht" van F. van Eedon,
biykbaar geheel onder den indruk. Na do
pauze bracht de spreker door humoristische
voordrachten meermalen de lachspieren in
bewoging. Do voorzitter, de heer C. Korteweg,
riep den bekwamen declamator een welgu
meend „tot weerziens" toe.
Niet vanwege de Chrlsteiyke jongelings-
vereenlging; maar op uitnoodiging van de
„Vereeniging voor Chrisloiyke belangen der
Ned.-Herv. Gomeente", zal a. s. Vrydagavond
in „Salvatori" optreden ds. H. van Grlot-
huizon, predikant te Delft. Het te behandelen
onderwerp zal zyn „Do roeping". Men zal
wel doen, met dien begaafden spreker to gaan
hooren.
Oogstgoost. Door de IJsclub „Oogstgeest"
zal WoeusdagiiTond a.s. dos avonds te balf-
acht, oen vergadering wordon gehouden in
het Café van den heer A J. Kortekaas. Bo-
halve do gowono jaarlUkscho zakenrekening
en verantwoording van don penningmoester
over 1901 1902; jaarverslag vau don secre
taris zullen ook nog zes leden van het be
stuur gekozen mooten worden, daar de heeron*
G. Zeestraten, J. C. Spaargaren, Joh. Schone-
veld, N. Breödyk, W. Zandbergen Az., on L.
Schouten volgons den roostor moeten aftrodon.
Rynsburg. De Militieraad zal voor deze ge
meente zitting houden op Dinsdag 9 December,
'a morgens te 10 uren, in hot Invalidenhuis
te Loiden.
Sasseuliolm. Do jaarvergadering van de
afdeullng Sassenheim der Zuidbollandsche
IJsvereeniging werd Zalerdag avond door
nogen en veertig loden bygowoond. Na opening
dor vergadering door den voorzitter deed de
ponuiugmeoster rekening on verantwoording,
waaruit blykt, dat do ontvangsten over
1901 1902 ƒ149 bedroegon en do uitgaven
f 120.58'/s, zoodat do rokoning met een batig
saldo van f 28.77'/j sluit, toi wyi op de Ryics-
postspaarbank uitstaat f 477.72.
Nadat do rekening door de heoron J, W.
Marbus en W. Rynsburger was nagezien en
in ordo bevonden, word ovorgogaan tol het
verkiezen van vier bestuursleden. Do aftredendo
leden, do beoren M. G. van den Berk, S.
baron van Heemstra, C. Rynsburger on C.
Hartveld werden weder herkozen en lieten
zioh die benoeming welgevallen. Na nog
eenige bosprekingon werd ten laatste een
gratis-verloting om oenige pryzen onder de
aanwezige leden gehoudon mot den volgenden
uitslag:
l8te prys, een paar schaatson, W. L. War
merdam; 2de prys, een paar schaatsen, A.
KruyfF; 3do prys, een ysstok, P. Rotteveel
Pz 4de prys, een ysstok, H. Zonneveld.
Niets moer aan do orde zyndo, werd de
vergadering gesloten.
By konLnkiyk besluit is de kapitein lult,
ter zee R. Relndere met 16 December a.s.
eervol ontheven van bet bevel over Hr. Ms.
wachtschip te Hellevoetsiuis, en dat bevei
alsdan opgedragen aan den kapitein luit. ter
zee P. F. van der Volden Erdbrink.
Rede van den lieer H. de Wilde.
Gisteravond traden in de zaal io het
Noordeindo alhier op do hceren J de Lango,
candidaat dor a.-r. kicsYorccniging Neder
land cn Oranje" en van do roomsch-katho-
lieke kiesvorecniging, en de heer H. de Wilde,
redacteur van ,,De Hollander", to 's-Gra
venhago.
De openbaro vergadering, welke druk bo-
zooht word cn uitging van bovengenoemde
anti-rcvolutionairo kie6verceniging, werd
met gebed geopend door den voorzitter, ds.
R J. W. Rudolph, die, wijl do partij een
tegenstandster van allen nachtarbeid is,
geon inleidend woord zou spreken en maar
dadelijk het woord gaf aan den heer Do
Lange.
Mot genoegen, echter ook met grootcD
schroom, zeido dezo gebruik to maken van
do hem geboden gelegenheid oiu tot do kie
zers heb woord to richten. Zooals allen be
kend is, zei spr., is hij geen wetenschappe
lijk ontwikkeld man, wol, zooals een corres
pondentie in het Handelsblad" hem terecht
noemde, eon burgerman. Hij heeft zich tot
nog toe niet al to zeer op politiek terrein be
wogen, maar acht hot zich con core t© zijn
lid der anti-revolutionaire partij. Voorts
weos hij cr op, dat men hier to Leiden to
doen heeft met de fine fleur van het libe
ralisme, en dat wat Leiden zelf betreft, op
rekening der liberalen is te stollon de voort
during der gereglementeerde ontucht; het
opvoeren des Z -ndagsavonds in den Schouw
burg van stukken, strijdig met godsdienst cn
zedelijkheid, en dat het aan hem te danken
is. dat, met medewerking zijner medestan
ders in den Raad, thans de Stadszaal op
Zondag gesloten blijft voor alle ponbare
vermakelijkheden. Hij vond hot zeer de
moeite waard, dat Dinsdag voor de partij
weer in 't vuur word gegaan en plicht cn
aanbevelenswaardig het huidig Minislerio lo
steunen, dat, hij legde er den vollen nadruk
op, geen vijand van do Leidsche universiteit
is, zooals wol eens gedacht wordt, on wiens
schuld hot niet is, dat bijv. dr. Knappert tot
hoogleeraar alhier werd benoemd. Hot work-
program der Regeering heeft ziju volle in
stemming; hij verklaarde zich een voorstan
der van Kamers van Arbeid; acht heffing
van invoerrechten op zekere artikelen in het
belang v.an don workmanis tegen algemcon
kiesrecht als indruischend (ogen do souverei-
nitoit Gods; koestert evenmin als zijn partij
vrees voor uitgebreid kiesrecht, oordoelendo
hot kiesrecht niet iets individueels, maar
iets organischkourt evenwel good, dat heb
kiesrecht thans niet aan de ordo is, omdat
dan daardoor de sociale hervormingen aan
den kapstok zouden gehangen wordon, on
wenscht vurig, niet om zijn persoon, maar
om het hoogo belang, waar het om gaat,
dat moge gekozen worden dc candidaat dor
Christelijke partijen.
Ds. Rudolph dankte spr. voor zijn prac-
tisch, zaakrijk en krachtig woord on stelde
don hoor Do Wilde in do gelegenheid tc zog
gen wat hij to zeggen had.
Het feit, zei dezo welbespraakte on menig
maal in den loop zijner rode tot hilariteit
nopendo journalist, dat hedenavond drie po
litieke vergaderingen worden gehoudon, zou
den grooten Bilderdijk en diens beroemden
leerling Dn Costa verbaasd en verwonderd
hebben doen staan vanwege den strijd van'
beginselen. Loiden is do bakormat der anti
revolutionaire partij en licoft daarom een
gewichtige laak te vorvullcn. In Bildordijks
dagen was er maar één grooto partij, met
twee stroomingen: con naar rechts cn een
naar links. Er was een eonservotiovo on con
liberale fractie. Voorgestaan word de souve-
reinitcit des volks, het anti-Christolijkc be
ginsel der Franseho revolutio, het beginsel
van ongeloof en revolutio. Tegen dien geeet
kwamen Bilderdijk cn Da Costa op. En do
oogen des volks gingon opon, vooral toon de
Bijbel van de oponbaro school word genomen.
Langzaam kwam men tot ontwaking. Vooral
aan Groen van Prinsterer komt do eer toe,
dat de anti-revolutionairo partij ontstond,
welk ontstaan cn ontwikkoling spr. schotste,
on dio allongB in beteekenis toenam, dank zij
ook dr. Kuypor, die 't work van Groen
voortzette. Ook do roomsch-katholiokon wer
den wakker on traden op als zelfstandige
partij.
Er wanen dus nu drio partijen: tweo
Christelijke on één pnrlij, lovendo uit ongo-
loof en rovolutic. In dc vroeger zoo groote
liberalo partij kwam toon verdeeldheid on
3prekor ging na allo thans bestaande par
tijen.
Van do Christel ijk- II istorischcn noemde
hij hot niet voorzichtig thans hier een cigon
candidaat te stollen, al ontkendo hij niet,
dat zij hot rocht hebben zulks lo doen.
Voorts ging sproker na waarin do anti-
re v. partij conservatief is cn waarin demo
crat, isoh cn hij dood uitkomen, dat zij zich
hoedt voor uitersten, komende niet uitslui
tend op voor belangen van één stand,
klasse. Op liet gebied dor huwelijkswetgeving
bijv. is zij conservatief, democratisch echter
ten opzichte van alles, wat verdrukt wordt
en zwak is cn in nood en cllcndo verkeert.
De partij is ook voor vrijheid cn spr. zou
den sociaal-democraten wel eens willen vra»
gen hoe het gesteld zou zijn met hun vrij
heid, welke zij nu gcnicton, indien cr goen
anti-rov. partij ware.
Van het Ministerie kan, als zijnde dit een
coaii tic-kabinet, niet te vcol gcëischt wor
don Bij samenwerking dor Christelijke par
tijen kan echter de partij van revolutie on
ongoloof cr onder wordon gehoudon. Het
Kabinet is conservatief in den goeden en
('hristolijken zin dews woords, maar het ook
democratisclL Het Kabinot zal nog vcol doen
ton goede, ook voor do wcrkliodon.
Nadat do voorzitter den heer Do Wilde
dank betuigd had, werd do gelegenheid tot
debat opengesteld, waarvan een ruim ge
bruik gemankt werd door het Twcedc-Ka-
mer-lid den beer Melchcrs, di© allereerst den
heer Dc Lango wees op een misverstand om
trent de opvatting door dc socialisten van
algemeen kiesrecht, als zou hot volk zelf do
overheid willen aanstellen, cn danrna zijn
meeningen, in strijd mot die van d< n hoor
De Wilde uitconzetlo aangaand© echtschei
ding; kapitalisten de partijen van ongeloof
en revolutie aan dc ccnc en dio des gcloofs
aan de andere zijde (hetgeen wol in vergade
ringen wordt gezegd, maar in dc Kamer en
bij stemmingen niet opgaat)omtrent het
niet-mcor-democratisch zijn van dr. Kuyper;
over do verhooging van den jenever-accijns;
hot gemis van viijheid van politieke over
tuiging; omtrent het steunen dor Rcgcering;
over de schoolquaestie, dio niot zal worden
opgelost; over de speotwet enz allo
punten, door den heer Dc Wilde uit
voerig uiteengezet cn ten gunste van hot
Ministerie beoordeeld bij zijn behandeling
van do daden cn plannen der Regecring.
Tot groot genoegen der aanwezigen weer
legden èn do heer De Lange èn ds heer Da