Ingezonden.
Frankrijk.
Vereenigde Staten.
Zuid-Afrlka.
Koloniën.
BATAVIA, 25 30 September.
De „Java-Bode" schrijft, naar aanleiding tan
ten telegram uit Den Haag aan dat blad om
trent een voorgenomen aftreden van den
gouverneur generaal, onder meer:
Te Builenzorg, waarheen wjj one tele
graphisch om inlichtingen wendden, acht men
<het gubeele telegram „orzln" terw(jl one van
daar verzekord wordt dat de gouverneur-
generaal volkomen gezond is.
Hot „Bat. Nbld" meldt: „Onze nieuwe
Indische veroeniging „Oost en West" stelt
zich voor, zoo vernemen wU, op de tentoon
stelling, het volgend jaar te Osaka te houden,
voor den dag te komen mot een flinke inzen
ding van voortbrengselen an inland6che kunst
en kunstnijverheid.
Het logorbestuur wil op Sumatra's Oost
kust en waarschijnlijk ook by de andere gar
nizoensbataljon» de Europeanen vervangen
door Ainboineewn. (B. Niobl.)
ATJEH.
De „Java-Ct." meldt:
Blijkens een van den gowcstelijken mili
tairen commandant van Atjeh en Ondor-
hoorigheden ontvangen telegram van 2-1 Sep
tember keerde de geheele colonne onder raa-
joor Mattlies met de brigades marechaus
see onder luitenant Darlang t>o Kotta-Ladja
terug.
Aan een van den gewcstelijken militairen
commandant van Atjeh en Onderhoorighe-
don ontvangen telegram van 27 September,
opgenomen in do Java-Ct." is het volgende
ontleend:
Bij het opsporen der schuilplaatsen van
uitgeweken hoofden nabij Biram en Boven-
Kouncboé worden veel nieuw aangelegde
ladangs aangetroffen en opgeruimd. Zes
vijanden sneuvelden, terwijl cr twee gear
resteerd wei-don. Onzerzijds werden daarbij
niet levensgevaarlijk gewond de Europee-
6cho fuseliers Molenaar, Simons on Habra-
ken (stamboek nummers 39855, 44339 en
38652).
Dc dekking voor don tramaanleg uit bivak
te Geudong word nabij gam pong Aron on
verwachts beschoten, waardoor sneuvelden
dc Europeescho sergeant Van Diest en de
Europeoscihe fuselier Der Kleret (stamboek
mummers -14888 en 39584), terwijl niet levens
gevaarlijk werden gewond de Europcesche
fuselier Daams (stamboek nummer 33-124)
en twee inlandsclio fuseliers.
Ton gevolge van het in do Javasche Cou
rant" van 24 September opgenomen bericht
betreffende een excursie tegen het hoofd
van Pamoenangan, wordt door de „Java-
Ct." van 26 September aan een van den
gouverneur van Sumatra's Westkust ont
vangen telegram van 23 September het vol
gende ontJeend:
Geen aanraking met Toean Api verkrij
gende, werd don 20stcn September naar Pa.
ïnoeaiangan opgerukt. Onderweg kwamen
zijn gezanten ons tegemoet met hot bericht
dat hij zich wilde onderwerpen en nog den-
zelfdcn dag te Ranggigit zou verschijnen.
Op verzoek der gezanten is de colonne daar
op naar laatstgenoemde plaats terugge
keerd.
Tog on den avond verscheen Toean Api met
groot govolg; den volgenden dag had zijn
onderwerping plaats en nam hij aan do hem
opgelogdo boete, dio door don resident van
Tap-amoeli tob 400 Spaanschc matten was
verhoogd, te betalen
Do lust is thans volkomen hersteld, wes-
Jialve dc colonne den 22sten September over
Hoota Tinggi en Pagar Batoe naar Taroe-
toeng zou torugkeoren.
BOHNEO.
Blijkens een van don resident der Zuider
en O os tor-afdeel ing van Borneo ontvangen
telegram van 25 September is in den toe-
et and in do Boven-Doeeoen geen verande
ring gekomen.
Van 9 tot en met 16 September rukten
bijna dagelijks patrouilles in de omgeving
van Prioek Tjahoo uit; slechts de patrouillo
van 12 September word ecnigo kceren be
schoten, zonder echter leteel te bekomen.
De waterstand is weder zeer laag, zoodat
geen dor stoomers kan varen. Java^Ot.
Brand ic Scmarang.
Aan de „Java-Bodo" is dato 27 Septem
ber uit Semarang geseind:
Gisternamiddag is in den Chinceschen
kamp alhier een brand uitgebroken; 14 hui
zon, waaronder 4 groot©,"zijn door het vuur
vernield; niets waa door verzekering tegen
schade gedekt.; groote hoeveelheden rijst en
petroleum gingen vorloron. Do militairen
cn ecnigo leerlingen van do hoogere burger
school werkten kranig mede aan hot blus-
6chingswork; door hun optreden werd voor
komen dat belendende, grooto pakhuizen,
dio wèl verzekerd waren, werden aangetast;
assuradeuren zijn dan ook voornemens hen
daarvoor te boloonen.
De jongste brand te Semarang heeft een
schade aangericht van 36,300; 17 huizen
zijn afgebrand, allen toebolioorende aan
Arabieren, met uitzondering van één Chi
nees. Geen dor assuradeuren is hierbij be
trokken, zoodat de brand-vorzekering-maat-
schappijen er ditmaal goed van ai zijn ge
komen, schrijft de „Semarang-Couranfc."
Do 5 sboambrandspuiten, allen onder des
kundige leiding, hebben uitstekende dien
eten bewezen. Ook do militairen hebben
goed geholpen bij dc redding van do inboe
dels. Do orde word goed ghandhaafd, slechts
weinige klachten over diefstal weiden ont
vangen; tooli worden een tiental langvinge-
rigen ingerokond, 150 zal aan de militai-
icn en f 100 aan hot inlandsch personeel der
brandweer worden geschonken.
Dc Locomotief" schrijft over dezen brand
o m. nog:
Do f: .inde kleine woningen waren het
eigendom van den gcfortuneerden inlander
Taeripin. Het groot© sbeonen huis van den
Chinees Tan Kie Bhing, dat gedeeltelijk
is afgebrand en evenals de overige niet ver-
assuroerd, is zoo beschadigd dat het moet
worden afgebroken. Genoemde Chinees ver
telde dat 16,000 aan bankpapier zijn ver
brand. Een Chineesche vrouw zoekt nu nog
tusschen de pumhoopen naar haar 8000
aan zilvergeld, dio zo ergens in haar afge
brande woning had geborgen. Hadjie
Oomar en Bok Semie hebben ieder zoowat
2000 verloren aan rijst in goeniezakken.
De geheele schade aan gebouwen wordt ge
schat op ongeveer f 50,000.
G o p 1 a a t s t: bij aankomst bij het reser
vebat., de eerste luit. van verlof uit Neder
land terug verwacht, L. Th. van der Kruk.
MARINE DEPARTEMENT. Belast:
met d© waarneming der betrekking van ma
gazijnmeester bij hot marine-établissement t©
Soerabaia, do gezaghebber bij de gouverne
mentsmarine J. H. de Bas, thans gedeta
cheerd bij het departement der marin*
Mijnheer de Redacteur/
Laat zoo'n hoofd ambulant zijn, er zal in
de school een goede geest heerscheD, doch
laat hem een eigen Idas hebben, 't onderwijs
zal evenwel goed gaan, tenzij er onvei beter
lijken onder de broederen zijn, die helaas,
met of zonder hoofd achter zich, niet kun
nen onderwijzen en van wie het beter ware
geweest dat zij de school niet waren binnen
getreden om teero kinderzielen te ver
knoeien.
Doch neem nu eens een hoofd der school,
niet berekend voor de zware taak hem opge
legd, knap genoeg, want dit kan men con
trol eeren en examineeren, maar gemak
zuchtig, een beuzelaar, met neiging tot heer-
echen en gezag uitoefenen of bedelziek, of
missende tact om om te gaan met zijn on
dergeschikten", dan is de school bedorven,
al is er onder de klasse-onderwijzers ook niet
een enkele „stumper", wat op een twaalf
tal te verwonderen zou zijn. Want dan
heerscht daar in de school geen goede geest,
dan is daar een gedwongen aaneensluiting,
waarvan de schakel afbreekt, zoodra 'toog
van hem, die de harde keten smeedde, er af
is, dan mokt het cn mort het tot groote scha
de van het onderwijs. Geef zoo'n man een
klas, waaraan hij zich nuttig kan wijden en
wat nood, straks in een schoolvergadering
den voorzittershamer; een klasse-onder
wijzer met meer paedagogischen tact, met
nobeler karakter zal bij 't vaststellen der
schoolplannen meer invloed hebben dan
't hoofd zelf, zooals het betere het altijd
wint van 't minder goedo. Wat ik maar wil
zeggen: een hoofd der school niet do rechto
man op de rechte plaats, zal meer kwaad
doen als onbeperkt schoolmonarch, dan als
constitutioneel vorst over een kinderrijk van
600 zielen.
Weet gij wat ik ook zondo en jammer
vind? Dat een wetenschappelijk hoog
staand man, een bekwaam paedagoog, een
mensoh, die hart heeffc voor zijn school en
voor het kind, en ik geloof dat er nog
vole van zulke hoofden zijn, al willen do
klasse-onderwijzers het niet altijd bekennen,
een groot deel van hun kostbaren tijd
moeten gebruiken verspillen wilde mij
haast uit de pen met het aanteekenen van
absenten, 't aanhooren van allerlei klachten,
om niet eens te spreken van repareerende
loodgieters, kaehelsmeden en van turfdra-
gers, dio volgons verklaring van een Amster-
damsck hoofd der school, den heer Schinkel
van Dijk, een groot deel van hun tijd in be
slag nomen. Die tijd zou in ieder geval veel
beter besteed zijn in do klas, vooral in de
moeilijke aanvangsklas, waar de eerste
gronden worden gelegd, waarop later moet
worden voortgebouwd.
Over leerboekjes schrijvende en eenige
maanden in het jaar examineerende hoofden
spreek ik niet, die zijn gelukkig uitzonde
ringen, en wanneer hun scholen desondanks
soms nog ter goeder naam bekend staan, is
dit een bewijs voor de stolling dat het am
bulante hoofdschap zonder schade kan wor
den gemist.
Hot wil mij voorkomen dat over 'talgc-
meon het onderwijs or niet ondor zal lijden
als het hoofd der school zelf een klas voor
zijn rekening neemt, mits geregeld school
vergaderingen onder leiding van het hoofd
worden cehouden, waar methode, leergang
en leoimiddelen worden besproken en na
ernstig ovorlog een en ander vastgesteld.
Voorts dient een half uur buiten de school
uren bepaald te worden, waarop hot hoofd
en zoo noodig do onderwijzers over school-
zaken zijn te spreken. De onderwijzers moe-
ton tevens een deel der administratieve en
andere werkzaamheden van het hoofd der
sohool overnemen, waardoor diens arbeid
na de schooltijden wordt vergemakkelijkt.
Daardoor zal de band van kameraadschap
tusschen het hoofd en de onderwijzers wor
den vorsterkt: do eerste en de beste voor
waarde tot samenwerking. Het hoofd der
school zal blijven gevoelen en waardëeren de
taak van de klasse-onderwijzers, het besef
van verantwoordelijkheid zal bij den onder
wijzer krachtiger spreken, er zal een goede
en vriendelijke geest heerschen onder de
mannen en vrouwen, die werken voor één
schoon doel, en die geest zal weerklank vin
don in do nauw luisterende kinderharten:
de toon van het ganscho onderwijs zal er
door worden beheerscht.
De klasse-onderwijzer zal tengevolge van
dezen maatregel in waarde rijzen, het hoofd
der school niet minder waardig er door
worden, evenmin dan dat een rector aan een
gymnasium of een directeur aan een Eooge-
re-Burger6chool minder rector of directeur
is, omdat ook hij zelf les geeft.
Dat ten 6lott© de verandering voor de ge
meenten eon niet onaanzienlijk financieel
voordeel zal opleveren, is een toevalligheid,
dat men in onzen tijd, nu vele gemeenten in
finamcieolen nood verkeeren, niet al te ge
ring mag schatten.
BUITENLAND.
Do minister van buitenlandsche zaken
Delcassé heeft gisteren In den ministerraad
gesproken over buitenlandsche quaesties. Daar
de Chineesche rogeering xoo zeide hl)
opnieuw aan de mogendheden, die te Shanghai
bozettingen hebben, de terugroeping hunner
troopen heeft gevraagd, heeft Frankrijk ge
antwoord dat het bereid was het verlaugen
van China in to willigen, indien de terug
roeping van de vreemdo troepon gelijktijdig
geschiedde. Frankrijk behoudt zich het recht
voor, zijn contingent terug te zenden als
andere mogendheden troopen mochten ont
schepen.
De gedachtenwlsseling met de andere
mogendheden duurt voort.
Do Fransche minister van justitio heeft
aan den procureur-generaal herinnerd, dat bet
recht tot werkstaken onaantastbaar is en de
gewapende macht zich daarom heeft te be
palen tot het voorkomen van ongeregeldheden.
De persoon, die te Parijs gearresteerd
werd op het oogenbllk, dat hl) over het hek
van het Elyaée trachtte te klimmen, is ge
bleken een ongevaarlijke idioot te zjjn.*
In antwoord op een schrijven van den
afgevaardigde der Sarthe, den heer d'Estour-
nelles, lid van het Internationale Hof van
Arbitrage, heeft de minister van buitenland
sche zaken verklaard, voornemens te zijn
binnen zeer korten tijd aan de beslissing van
dit Hof een zaak, waarover geschil bestaat,
te onderwerpen,
De SeDaat heeft besloten een wetsvoor
stel van een zyner leden in overwoging te
nemen, dat de strekking heeft de tweege
vechten te beteugelen door verlaging van de
zware straffen, die er tegen zijn bedreigd,
maar juist wegens de zwaarte niet worden
toegepast.
Dultschland.
Het gemeentebestuur van Berlijn is van
plan een leening van ruim tweehonderd
millioen Mark uit te schrijven.
Den lsten December zal in Pruisen een
buitengewone telling van vee gehouden worden.
Het departement van oorlog heeft bepaald,
dat in het winterseizoen geen arbeiders in de
militaire werkplaatsen gedaan zullen krijgen.
De Rijksdag heeft gisteren met 132 tegen
106 stemmen aangenomen de door de com
missie in het tariefontwerp voorgestelde
minimumrechten voor paarden, en nam verder
aan nummer 99 (paarden) overeenkomstig de
door de commissie voorgestelde rechten, die
door minister Podblelski onaannemelyk waren
genoemd.
Alle personen, die door president Roosevelt
uitgenoodigd waren, zitting te nemen in de
scheidsrechtelljko commissie betreffende de
groote werkstaking, hebben dio opdracht
aanvaard.
Uit het gebied der kolenmijnen komen
intusschen weer berichten over gewelddadig
heden. De werkstakers moeten de niet aan
geslotenen, die zijn blyven doorwerken, nu
erg lastig vallen. Drie huizen te Pottsville
waarin niet-aangesloten werklieden wonen,
zijn (naar 't heet) beschadigd dcor dynamiet-
ontplofflngon. Ook te Wilkesbarre zfln aan
slagen gepleegd. Een soldaat is door een
revolverschot gewond; tweemaal poogden de
stakers een trein te laten ontsporen, en
dozijnen „blacklegs" zjjn mishandeld.
Men weet, dat er sprake van is geweest,
dat de generaals te Berlijn krarieen zouden
neerleggen by de standbeelden van keizer
Wilhelm I en Bismarck. Dat plan is opge
geven. Maar nu meldt de „Post", van Beriyn,
dat er toch nog kransen uit naam der gene
raals by de gedenkteekenen /uilen worden
neergelegd, maar zonder opschriften op de
linten.
In een Dultsch blad wordt gemeld, dat
hetgeen do generaals uit Duitschland ontvan
gen hebben, behalve de 250,000 mark hun
dadeiyk by aankomst overhandigd (overschot
van vroegere inzamelingen), ongeveer 72,000 M.
bedraagt (waarvan een deel nog nakomt). De
vergadering in do Philharmonio heeft 14,000 M.
opgebracht, waarvan 1000 M. onkosten afgaan.
By de geldinzameling, die er te Gent
by het bezoek der generaals in den Grooten
Circus is gehoudeD, schynen er meer goud
stukken gegeven te zyn, dan er don vol
genden dag in kas waren. De rochter doet
onderzoek.
De Londensche correspondent van de
„Matin" heeft een onderhoud gehad met gene
raal De Wet, die hem verklaarde zeer voldaan
te zyn over do ontvangst, welke den Boeren
generaals in Nederland, Belgiö, te Parys en
Beriyn Is ten deel gevallen. Nooit had h(j
gedacht, dat er zooveel sympathie zou bestaan
Yoor hen, die slechts hun plicht deden. Toch
zou het hem niet spyten, spoedig weer in
zyn dorpje in den Vrijstaat terug te zyn, want
by voelt zich niet thuis in de groote steden;
hy houdt meer van rust en van de grootsche
kalmte van het Afnkaansche veld en is ge
lukkig en tevreden te midden van de zynen
op zyn hoeve.
Het staat thans vast, dat ik Zaterdag ovsr
acht dagen naar Zuid-Afrika terugkeer, zeiC")
De Wet, en hy gelooft niet, dat by dan we^r
naar het vasteland van Europa terugkeer^.
Botha en De la Rey blyven in Europa eq
zullen zich daar met alles bemoeien. Hei
Europeesch klimaat bevalt hem niet; by
gevoelt zich hier niet goed, zonder bepaald
ziek te zy'n. Ook wat heimwee? vroeg de
correspondent. Misschien wel, antwoordde do
generaal.
Ook uit een finaucieel oogpunt was de
generaal tevreden over de resultaten zyner
reis, vooral wanneer men bedenkt, dat slechte
weinig steden bezocht werden en hot verbiyf
daar maar kort duurde. Hy verwacht nog
heel wat van de commission, die zich in ver
schillende landen en steden hebben gevormd
om gelden in te zamelen. Van de 3 millioen
pond, die by het verdrag van Pretoria zyn
toegezegd, zal er niet veel overbiyven, want
alle schulden, die de vrouwen in de kampen
hebben moeten maken, zullen daarvan be
taald moeten worden en wat er dan overblyft,
zal niet eens voldoende zyn om de vernielde
hoeven weder op te bouwen.
Do Wet's eigen hoeve is nog niet her
bouwd; op de plaats, waar dio stond, hoeft hy
zyn familie in een tent achtergelaten. Zyn
mooie huis is ln brand gestoken en wat daar
van nog is blyven staan, hebben de Eügelschen
eenige maanden later mot dynamiet vernield.
Ook de gansche beplanting is verwoest, zoo
dat hy geheel opnieuw moet beginnen en dat
zonder middelen.
Het schryven van zyn boek heeft hem ziek
gemaakt; nog nooit van zyn leven heeft hy
zoo hard moeten werken. Toen hy liet woord
„einde" schreef, had hy een gevoel als iemand
die na eenige jaren gezeten te ifebben uit de
gevangenis komt. En toch zal hy nog een
kleiu boek schryven over de spiotinago.
Vóór zlln vertrok hoopt hy Chamberlain
nog eeDS te spreken, omdat er nog zooveel
is op te helderen. Voordrachten te Londen of
in de provincie zal hy niet houdendat was
nooit zyn plan.
Generaal Viljoen hoeft te Londen weer
een lezing gehouden, waarin hy geducht af
dong op de verdiensten van generaal Do Wet,
dien hy een kranteuhe'.d noemde.
Heden zal Kritzinger daar het woord voeren.
Door don Gouvorneur-Gonoraal van Ned.-ln-
dio «ijn de volgende beschikkingen genomen
CIVIEL DEPARTEMENT. Tij do lijk
gesteld: ter beschikking van den alge-
meenen secretaris, ten einde t© worden be
last met de functies van refendaris tor alge-
meene secretarie, de ambtenaar op non-acti
viteit W. Brouwer, laatstelijk referendaris
bij het departement van Onderwijs, Eoro-
dienst en Nijverheid.
Benoemd: tot hoofdcommies ter alge
meen© secretarie, de eerste commies D. A.
Uhlenbeck.
V o r 1 o e n dwegens ziekte twee jaar ver
lof naar Europa, aan den onderwijzer der
fcweedo klasse bij het openbaar Europeesch
lager onderwijs H. M. Vrijheid en aan de ge
diplomeerde verpleegster bij het krankzinni
gengesticht te Buitenzorg P. H. Kortland.
Ontslagen: op verzoek eervol uit
lands dienst, do opziener der eerste klasse
bij don dienst van het mijnwezen E. F. R.
A. Burghgraaf en de civicl-gezagheLber van
do afdeeling Tontoli tevens pakhuismeester
van het steenkolendepot te Laboean Dedoh
E. Banse, laatstgenoemde wegens volbrach
ten diensttijd.
Belast: met de waarneming der betrek
king van civiol-gezaghobber van de afdeeling
Tontoli, tevens pakhuismeester van het steen
kolendepot to Laboean Dedeh (Celebes en
Onderhoorighedon), de posthouder van
Bangkalan Ph. A. Schenkhuysen.
Ontslagon op verzook eervol uit
'8 lands dienst, de gewezen klerk op het bib-
rcau van den assistent-resident van Grisse
li. de Graaff, thans tijdelijk opzichter bij
den waterstaat en de gewezen klerk tevens
teokonaar op het bureau van den eerstaan
wezend ingenieur van den waterstaat en
's lands burgerlijke openbare werken in de
residentie Preanger Regentschappen O.
Alexander, laatstelijk tijdelijk teekenaar bij
den waterstaat in d© residentie Bantam.
Ingetrokken: de benoeming van den
assistent-resident van Modjokorto (Soora-
baia) P. J. Voorstod tot assistenLresident-
secretaris der residentie Madioen.
Ontslagen: op verzoek met ingang van
10 October 1902, eervol uit 's lands dienst
de benoemde assistent-resident-secretaris der
residentie Madioen, P. J. Voorstad.
Benoemd: tot assistent-resident-secre
taris der residentie Madioen, de ambtenaar
op non-activiteit L. C. M. Henny, laatste
lijk secretaris dor voormalige residentie
Probolinggo.
met ingang van 10 October 1902 tot assisi-
t-ent-resident to Modjokerto (Soerabaia), de
assistent-resident van Koedoes (Semarang)
E. M. Poortman.
van Koedoes (Semarang), do assistent-re
sident van Bandjarnegara (Banjoemas) H.
J. Wijers;
van Bandjarnegara (Banjoemas) de amb
tenaar op non-aetivitcit P. H. van Andol,
laatstelijk assistent-resident van Blora
(Rembang).
V e rl e n g dmet een gelijk tijdvak of zoo
veel korter als zal blijken voldoende te zijn,
de termijn van zes maanden waarvoor do
ambtenaar G. W. do Graaff ter beschikking
ie gestold van den voorzitter van den land
raad te Menado, ton einde met griffiors-
workzaamheden bij die rechtbank t© worden
bol ast.
Verplaatst: bij het kadaster in NecL-
Indiö van de opmetingssectie te Kediri naar
de kadastrale bewaring te Semarang do ad
junct-landmeter de eorste klasse W. F. H.
Broers,
Bepaald: dat de opzichter der tweedo
klasse bij den waterstaat en 's lands B. O.
W., J. Walter geplaatst blijft bij den gewes-
telijken dienst dn do residentie Semarang.
Toogovoegd: aan den chef dor irrigo-
tie-afdcoling Serang met Demak als stand
plaats, de opzichter der derde klasse A. Th.
van der Zon Brouwer.
Benoemd: bij de exploitatie der Staats
spoorwegen op Java tot adjunct-chef der
vierde afdeeling on geplaatst op de wester
lij nen, do ambtenaar op non-actdvitoit I. R.
Brouwen
B o 1 a s tmet het beheer van onderaf dee
ling III der vierde afdeeling, met Tasikma-
laja als standplaats, de adjunct-chei I. R.
Brouwer voornoemd;
met het beheer van onderafdeoling I der
viorde afdeeling, de waarnemond adjunct
chef der vierde afdeeling W. de Zwaan;
met het beheer van het station Tandjong
Priok de stationschef der eerst© klasse G.
van de Kieft.
Eervolonthcv en: van het beheer van
het station Tandjong Priok, de stationschef
der tweede klasse P. J. Hendriksz.
MILITAIR DEPARTEMENT. Ontsla
gen: met ingang van 3 November 1901, op
verzoek wegens volbrachten diensttijd, eer
vol cn met behoud van recht op pensioen
uit. Hr. Ms. militairen dienst, de luitenant
kolonel dor artillerie W. Collard.
Verleend: een maand verlof wegens
ziekte naar Djokdja, aan den eersten luite
nant bij het subsistentenkader t© Soerabaia
F. de Boevé.
Overgeplaatst: bij het achttiende
bak, dc tweedo luit. bij hot derde depot-bat.
J. R. Riesz.
Vergund: aan den voor den tijd van
hoogstens vijf jaren bij het leger hier te lan
de gedetacheerde eersten luit. der inf. van.
het Nederl. leger, ingedeeld bij de kojoniale
reserve, L. C. A. Merchant om bij het Ne
derl.-Indische leger gedetacheerd te blijven*
in afwachting van die beschikking up een
door hom gedaan verzoek om die detaohee-
ring met zes maanden) te verlengen.
Met de opname dezer regelen, behelzende
het verslag der inkomsten en uitgaven van
de gelden, iDgekomen by den Leidschen
Bestuurdersbond, voor do plaats gehad heb
bende staking der Leidsche Katoendrukkers,
in Uw veelgelezen blad zult U my verplichten
Ingekomen steun van buiten do stad ƒ317.53
Van uit Leiden f 45Ö.866
To taal~T~774JÏ9®
Hiervan is uitgekeerd, verdeeld over zeven
weken, f 756.80
Biyft dus een overschot van f 18.595, het
welk bestemd biyft voor steun by staking,
wanneer die ingeroepen mocht worden.
Één week hebben de stakers hun uitkeering
genoten van het comltó, samengesteld uit
Patrimonium, R.-K. Volksbond en Algemeen
Ned. Werkliedenverbond; tervryi de laatste
week, dat de L. B.-B. hun uitkeerde, zy van
voornoemd comité één gulden vyftig cents
genoten hebben.
Ook heoft de R.-K. Volksbond twee stakers,
die lid waren van voornoemden bond, gedurende
zes weken gesteund.
De L. B.-B. dankt by deze die Ingezetenen,
die door hun steun biyk gaven van hun
solidariteit, waardoor hy in staat gesteld was
aan de stakers uitkeering to doen.
Namens den Leidschen Bestuurderabond,
L. Cbispijn, penmngmeester L. B.-B.
Leiden, 26 October 1902.
Moet het hoofd der school voor de klasse ef niet?
Ziedaar een vraag, die in de hoofdstad
des lands en ook daar buiten, vooral in de
schoolwereld, vele pennen en tongen in be
weging brengt. Deze wrijving is een gevolg
van het bekende voorstel vaai de heeren
Sterck en De Vries, waardoor de gemeente
raad van Amsterdam eerstdaagB een beslis
sing zal hebben te nemen in de voor 't on
derwijs belangrijke quaestie of een hoofd
dor school ambulant zal blijven, zooals
thans, of in de klasse zal worden „opgebor
gen" zooals het heet.
Eigenlijk is het op 'toogenblik dus een
Amsterdamsche zaak, maar mocht de quaes
tie in laatstgenoemden zin worden uitge
maakt, dan is het niet onwaarschijnlijk of
ook elders zullen in de gemeen teraden voor
stellen van dien aard worden gedaan, vooral
ook, omdat met do afschaffing der ambu
lante hoofden op den steeds stijgendon post
„ondorwijs" niet onaanzienlijk kan worden
bezuinigd. Voor ruim twintig jaren hadden
do meeste hoofdonderwijzers ook in grooto
scholen zelf een klas. Onder den invloed van
de Schoolwet van Kappeync van 1878, is als
govolg van andere hervormingen ook hierin
wijziging gebracht. Volgens de in 1880 in
werking getreden wet werd de kwcekeling
als werkkracht uit do school verbannen,
iedere klasse kreeg haar eigen onderwijzer
in een eigen lokaal. De onderwijzer, ook de
jongo gediplomeerde man of vrouw, die pas
de school als werkkracht binnenkwam, trad
zelfstandig op. Dat had een groot voordeel,
men kon elkaar niet storen, maar aan den
andoren kant kon men van elkander ook
niets leeren. Het gevaar dreigde dat do
school zou worden een verzameling van
even zooveel schooltjes als er leerkrachten
waren on men scheen daartegen geen ander
middel to weten dan één man, nu hoofd
gonoemd, met do leiding van het geheel te
belasten, waardoor hij zelf aan het geregeld
les geven werd onttrokken. Amsterdam was,
als wij ons niet bedriegen, de eorste gemeen
te dio het nieuwe stelsel invoerde, zooals
men het nu weer het eerst pogingen ziet
doen het af to schaffen. Spoedig volgden
andoro groote gemeenten, waaronder ook
Leiden. Het duurde geruimen tijd eer do
klasse-onderwijzers stelselmatig tegen dc-zen
maatregel in verzet kwamen. Wel kwamen
al spoedig de gevallen sporadisch voor, dat
er een slechte verstandhouding heerscht©
tusschen het hoofd en zijn personeel, maar
oerst door den Bond van Ned. Onderwijzers
is de leuzo der afschaffing van het bestaan-
do „hoofdschap" onder do klasse-onderwij
zers meer algemeen geworden en heeft ook
ondor de leeken aanhangers gevonden.
Nu is het echter zeer moeilijk over deze
zaak een beslist oordeel uit te spreken, go-
heel afgescheiden van de financieel© zijde
natuurlijk.
Men doet wol het voor en togen van de
bestaande meeningen in dezen tegenover el
kaar in de weegschaal te leggen om eindelijk
te zien naar welken kant do schaal over
slaat. Mocht het wezen dat de evenaar in
het huisje blijft staan, dan mag ten slotte
de geldelijke quaestie ton gunste van de af
schaffing beslissen.
't Is ontegenzeglijk waar, dat in een 6chool
de verschillende klassen moeten aansluiten
en één goheel vormen. Daarvoor is nooclig
dat er gewerkt wordt volgens een vaste
methode. Men behoeft nog geen vakman
t© zijn om dit te beseffen. Een hoofd,
dio werkelijk leider kan zijn, uitmun-
tonde in kennis en ervaring, in karakter bo
ven zijn personeel staande, de reohte man
op de rechto plaats zouden wij zeggen, als de
uitdrukking niet te afgezaagd was, zoo'n
hoofd zal voor do goede leiding van groote
waarde zijn aan een school.
Hij toch zal niet decreteeren, niet zijn
despoot, zij hot dan ook een verlicht des
poot, al geeft, de wet hem daartoe het recht.
Hij zal met do klasse-onderwijzers overleg
gen, hen voor zijn betere denkbeelden door
redeneeren en overtuigen winnen, .den
zwakken broeder steunen, don trage tot
meordere vlijt aansporen, al zijn onderwij
zers en onderwijzeressen bezielendoor
zijn geest.
