Hedenavond
OFEime
Haarlemmerstraat 30.
W.KRUYFHOOFT,
JOHs. DEE
DEPOTHOUDER
mimi vaa
Gashaarden.
JMER en BUK
VULKACHELS. gas. e„ Waterleiding.
I SI. JAARSIA's
Borsteüxer.
D.I. KRÜISINGA Ezn.,
flyenl Th. C.0EWILBE,
De Winkels zijn van af heden
Zondags gesloten.
HaarLstraat 26—30.
F. R «ra CO,
C. DE KONING TILLY,
JAN JAARSMA's
Hooigracht 13—14.
Telephoonn. 113.
ÜEO ©§Ü03S S
Tegelplaten.
CORN. A. BONTEN,
Natuurwoll8n Ondergoederen.
JANSEN TIL4NUS, Friezenveen.
BEUZEMAKER Co.,
OELO
LEIDSCHE GLASHANDEL.
Handel in Spiegel- en Vensterglas. Specialiteit in Tuiniersrnitcn.
Bierbrouwerij en Ijsfabriek
§toiat©Bi en IJzeren Ledi»
ksanten, IJzeren en nieten
Wiegen, Wasehtofels @n
Nachtkastjes;, Veeren- en
BCapokbedden, Sprasigwee»
ren», en Zeegras^
In alle bovenstaande artikelen van af de
goedkoopste tot de besïe qualiteiten groote
voorraad.
Prijzen, evenals V3Ü al OÜZG andere
Artikelen, laag en vast.
Bijnlandscho Bankvereeniging
Landbouw en Nijverheid, i
Tarolin Capsules
„OPRECHTE"
HAARLEMMEROLIE.
Het sociale vraagstuk en onze Christelijke
roeping en laak.
f Met dit onderwerp trad Donderdagavond
ln de grooto Nutszaal, vanwege de jonge
antirevolutionnaiio „Propagandaclub" op, de.
O. Wiss», van Overtoom. Toen de eere
voorzitter, de. Rudolpb, alhier, de vergadering
te ruim 8 «ren met gebed opende, was de
zaal geheel gevuld. De heer Wisse, een jong
predikant, nara daarna hot woord, eerst
ietwat schuchter, woldra krachtiger, en wist
spoedig door zijn hoog ernstige taal, nu en
dan met geoetlgheden gekruid, zijn zeer
gemengd gehoor van het begin tot hot eind
to hooien.
Hoewel do spr. herhaaldelijk verzocht geen
teekenen van good- of afkeuring to gevon,
davordo de zaal tusachenbeide van het applaus.
Het betoog des sprekers op den voet te
volgen, zou reeds daarom moeilik zijn, omdat
hU telkens in uitweidingen trad op het gebied
van hot dageiyksch loven, die do levendigheid
van zijn improvisatie zeer verhoogden, maar
hot don verslaggover moeilijk maakten den
draad altijd vast to houden.
Do spr. splitst© zijn redo in drieën, om te
beantwoordon deze drie vragen:
Wolk vraagstuk baart de Revolutie op
sociaal gebied?
Wolke roeping hebben de Christenen met
betrekking tot dit vraagstuk?
Welko taak rust dientengovolgo op de be
lijders van hot Evangelie?
1 Do strijd aldus 't antwoord op de eerste
vraag gaat tegon revolutie in de laatste
helft der 18de eeuw onder don invloed van
(het deïstisch beginsel, dat in de practijk
I weldra in athelsmo verliep, ontstaan. Onder
'den invloed dor rovolutionnairo denkboelden
ontstond de meoning, dat op sociaal on poli
tiek gebied met God en Zijn ordinantiön niet
■gerokend bebooft te worden. Do gevolgen der
revolutie op sociaal gebied hebben zich ge-
'opo/ibaard in het losrljten van den band
(tusschen patroon en arbeider. Do arbeid in
hot economisch 6tolsel dor revolutie is niets
dan oen koopwaar, waarvan do prijs bopaald
wordt door vraag on aanbod. Zoo is ontstaan
©on loonslelso), waarin do arbeider meer on
'moor gelijk gesteld is gowordon met een
;macliino. De revolutionnalre torminologio kent
dan ook niet patroon on gezellen, maar work-
govor8 on werknomors. Voor con dure machine
on con good paard wordt dikwijls moor zorg
godrageu dan voor oon workman.
Zoo ia gokomon een wereld van jammer
en ellende en zll, die daaronder 't meest Jeden,
de zoogenaamde onderste lagen dor maat
schappij, sloten zich aan bU het socialisme,
dat redding aanbood. Er is een spreokwoord,
dat iemand zoo vrjj noemt als oen vogel in
de lucht; zoo werden dus de arbeiders vogel
vrij, een toestand, dien men beter had gedaan
aan de vogols alleen te laten. Dit stolsel van
vrijheid, door Adam Smith volkomen tor goeder
trouw gepredikt, moest nog meer falikant
uitkomen, omdat er tocli wel iets word ge
daan voor de bezittende klassen, met name
voor don koophandel en de groot-industrie.
De Staat, de Overheid had ook Iets moeten
doen voor den Arbeid. Do gilden hadden haar
gebreken, maar toch ook veel goeds, men
hoeft ze weggevaagd en er niets voor in de
plaats gogoven.
Door gemis aan organisatie zUn do wenschen
en de belangen van den werkenden stand
onbokend gobleven. Organisatie in vakvor-
oenlgingen moet dorhalve het wachtwoord
zUn. Dit klemt voor don Christen nog moor,
omdat de Heilige Schrift en de Natuur ons
leeren, dat ordo, wetteD, rogeion, ordinantiön,
in éón woord: óónheld, in Gods wezen ligt.
Eon ander uitvloeisel van het antirevolution-
nalr vrijheidsbegrip is de leer, dat de Staat
zich te onthoudon hooft van inmenging in
sociale aangelegenheden, mede door den
econoom Smith geloeraard.
Hot is eebtor goblekon, dat de toepassing
dezer leer in de practjjk gelijk staat met de
bescherming van het kapitaal. Togonover het
kapitaal toch is de arbeider steeds de zwakste
party ©n onboschermd gaat de zwakste party
ten gronde.
Op gronden, aan de Schrift ontloend, toonde
spreker aan, dat Staatsinmenging gooorloofd
is, hot antirovolutionnair beginsel kant zich
dus niet tegen overheidsbemoeiing. Do ovor-
heid oefeno critiek uit over de verhoudingen
tusschon monsch on monsch on bescberme
mot haar sterkon arm al degeöon, die onder
drukt worden.
Aan zijn tw'eodo vraag gokomonde roeping
van den Christen ton opzichte der sociale
quae8tie, herinnordo spr. aan een woord van
Spinoza, dat er z\jn, die de dingen belachen,
dio do dingen beweenen on ook, die tot hun
dlepto doordrïngon om zo to leoren verstaan
Onder groot applaus gaf spr. eon paar typen
van do bolacliers, die allen tot de slotsom
komen, dat hot zoo'n vaart niet zal loopen
on nog zoo erg niet is on sprekon van eigen
schuld.
Anderen moenen, dat het kwaad schuilt ln
do groote gezinnen on wijzen als redmiddel
op het Neo-Malthu8lanisme, dat door spreker
ongenadig werd gestriemd.
Do beweoner8 der sociale nooden splitste
spr. in zoogenaamde mystieken en philanthro
pes De eersten trekken zich terug om zich
bezig te houden met de belangen der ziel, zjj
wijzen don monsch op den troost dor eeuwige
heerlijkheid, waar zuchten en tranen zullen
verdwenen zijn. Nu hebben deze menschen
gelijk, dat het gewin van aardsche schatten
niet kan opwegen tegen hot vorlies der ziel.
Doch de vleeschwording van den Zoon Gods
wijst er op, dat ook voor do natuurlijke ver
houdingen de Christus Z\jn hooge boteekenis
heeft. De Zoon Gods in Zijn tweo naturen
heeft een verband gelogd tusschen hemel en
aardo, tusschen geest en stof, tusschen natuur
on genado, tusschon tijd en eeuwigheid. Dit
tweeërlei gebied vormt geon tegenstelling,
maar moot zyn in volkomen harmonie.
Eindelijk zien vol weemoed en met een
hart vol liefdo op de schrijnende nooden neer
de philantbropen, die volgens spr. het meest
sympathiek zjjn van do drie groepen. De
barmhartigheid is oen schoone Christelijke
deugd en liefdadigheid is zeer te prijzen, maar
de philanthropio lost de sociale quaestio niet
op. Do sociale qüaestie is eon quaestie van
recht en uit principieel oogpunt is hot mensch-
lievend stroven dor philanthropen eer af te
keuren dan te bevorderen, omdat het de
oplossing der rechtsquaestio op den achter
grond schuift. Men moet de dingen onder do
oogen zien en leeren begrijpen. Dit heeft
o. a. ook de sociaal democratische party trachten
te doen, een richting, ontstaan onder invloed
der Hegeliaansche idoe, toegepast op maat
schappelijke toestanden. Natuurlijk kon spr.
zich met do beginselen dlor partij niet ver-
oonigen. Er wordt veel gesproken van dr.
Kuypers oudo plunjo, maar spr. was van
oordeel, dat ook do tegenwoordige 3.-D. A.-P.
haar oudo plunje heeft. Spr. zou nog liever zjjn
vry-socialist of anarchist dan S.-D. A.-P.-man.
Doch het gevaar dreigt dat onder de anti-
rovolutionnaïren hët sociaal optreden ontaardt
ln socialisten-bpstryding. Onzo roepingis
echter niet enkel nogatiof, zelde spr., maar
positief. Met Groen van Prlnsterer is hy van
meening, dat tegonover do revolutie moet
g08teld worden het Evangelie, en geen conser
vatisme, dat evengoed een vrucht is der revolutie
als het socialisme..
Hot kruis op. Golgotha sproekt van heilig
recht, daarom moet do Christen niet alleen
barmhartigheid willen, maar ook recht.
Elke roeping sluit in zich een taak. De
taak van den Evangelie-beiydor nu is drieörlei
ethisch, sociaal en politiek. Ontegenzeglijk richt
zich het Evangelie in de eersto plaats op den
vrede met God, op den troost vëor hot sterf
bed, op do wedergeboorte des harten. Maar
ook streve men naar de doorwerking van de
ordinantiön Gods op elk lovensterrein en In
alle aardsche verhoudingen. De taak is niet
als reactionairen legen do arbeidersbeweging
in te gaan, maar om deze to leiden in Christe
lijke bedding.
Daartoe is allereerst noodig vakbeweging
en organisatie volgens beginsel, dat echter
tljdeiyke samenwerking met groepen, die
andere beginselen belyden, niet uitsluit. De
organisatie moet ten doel hebben naast on
desnoods tegen de patroons eon macht te
stellen en de overheid met de eischen en
wenschen in konnis to brengen.
Op politiek gebied zoeke mon naar volks
vertegenwoordigers, die do overheid aansporen
tot werkdadig optreden om te beschermen
wat zwak is en te verdedigen wat zichzelf
niet verdedigen kan.
Eindeiyk maakte spr. nog eenige opmer
kingen naar aanleiding van de critiek, door
sociaal-democraten en liberalen gemaakt op
de huidige Regeering. Nadat ons land reeds
vijftig jaar In dezelfde richting is bestuurd,
nu reeds na het eerste jaar mot critiek komen
aandragen achtte spr. onredelijk. Laat ons
wachten tot over vier jaar, dan kunnen wU
het torrein eens overzien. Thans is het plicht
eikanderen op te voedon in Christeiyk-demo-
erotische politiek.
Spr. eindigde, nadat hy er op had gewezen
dat ook voor den Chriaten-arbeider zware
tyden zijn aangebroken, met te wUzen op de
macht van het geloof, wat hy aan hot slot
vortolkte door eenige dichtregelen, ontleend
aan Da Costa.
Er gaven zich voor het debat drie personen
op, nl. de hoeren Pannekook, Sarason en
Bolhuis. Ieder hunnor word door den Voor
zitter .20 minuten tUd toegestaan.
Do heer Pannokoek sprak er zyn vreugde
over uit, dat de-jonge „Propaganda Club"
heeft gebrokon mot de zwygtactiek, hier tot
dusvorre door de antlrevolutionnairon toegepast.
Hy verdedigde zich tegen het verwyt als
zoude de S.-D. A.-P. ook oude plunje hebben
op te bergen en trachtto aan te toonen, dat
deze party zichzolve gelijk Is gebleven.
Dat ds. Wisse meer gevooldo voor do
anarchisten dan voor de sociaal-domocraten,
plaatste hem In een eigenaardig licht. Ook
de aarts conaorvatiof Samuel van Houten was
van hetzoldo gevoelen.
Na het toonstelsel niet als een noodzakelijk
i~u t ir.
goed of kwaad, zooala do spr., maar als eea1
onnoodig kwaad te hebben bestreden, vroeg^
hU wat wy nu aan de mooie woorden vam
ds. Wisse kunnen hebben. Ook dr. Kuyper
heeft mooie woorden genoeg gesproken, maat]
op zyn daden wachten wy nu. In dit verban^
zou by gaarne nog het oordeol van den spr?'
over het ministerie vernemen. Luidt dat oordeel
gunstig, dan zal dit voor hem het bewySj
zyn, dat we aan ds. Wisse's mooie woordes
niets zullen hebben. J
De heer Samson, na zich eerst tegen den
heer Pannekoek te hebben gekeerd, hield
weder het gewone pleidooi voor zyn „blauwt
idealen" zooals hy het zolf noemde. Als de
hoer Wisse zoido, dat een wet moest steunen,
op de zeden des volks, dan meende hy dat",,
de wet er niet meer noodig was; de zede
kan het dan alleen wel doen, en waar de
spr. tot taak der overheid stelde dat ze den
zwakke moet steunen, hoe wil hy dan met
een overheid doen, dio de zwakke onder-,
drukt? En als allo menschen zoo zondig zyn
als do sp. meent, hoe wil hy dan uit die zondigq 1
menschen een overheid vormen, die het recht1
zal handhaven? De heer Samson verklaard©
eindelijk ODder gelach der vorgadering, dat
da. Wisse, afgaande op de lyn, waarop hy
nu stond, tot het anarchisme zal komeD. j
Do laatste debater was de heer Bolhuis,'
die hot in den spr. wraakte, dat hy in zyn
betoog de Liberale-Uniemannen en de VrU-
zinnig-democraten geheel genegeord had, tot
welke party do debater behoorde. Hy bo-,
toogdo o. a. verder, dat spr. en zyn party niet
vry waren in hun denkon, omdat zy zich
beroepen op do openbaring.
De heer Wisso beantwoordde do verschil-'1
lende opponenten uitvoerig en blijkens do
teekonen van goedkeuring zeer ten genoegen
der vergadering. Hy toonde daarby niet alleen
een handig debater te zyn, maar ook eon,
onvermoeid spreker, want hoewel het tegen
middernacht liep toon hy, door deneere voor
zitter aan don tyd herinnerd, eindigde, bleek
hy nog even friscli, en opgewekt als aan het
begin van" den avond.
Op vorzoek van den cere Voorzitter sloot
ds. Wisse de byeenkomst mot dankgebed.
SrÊeizigei-s,
dio mot den trein van 5.5 naar Amsterdam
of 5.38 naar Utrecht vertrekken, vinden aan 1
hot station in do kiosk reeds het Eeldscli
Dagblad met de lakatstc telegrammen.
zijn de besie
kamec-veniiSaioren.
ECi
Vulkachels
en
Vulhaarden.
VAN
Gloeikousje» ik 12 Cis.
V ulkachels
EN 9722 90
Haarden*
GEVRAAGD.
Door een Sigarenfabrikant
■worden gezocht: nefcie lie
den, die goed met publiek
kunnen omgaan, voor een
Sigarenmagazijn te Leiden.
In staat bot>g te kunnen
sioi-ten. 15
Br. onder No. 'J6G0 te zen
den aan het Bur. van dit Blad.
Gcdipl. Toonkunstenaar,
Piano, Theorie, Orgel.
Metbode Kon. Conservatoire.
AdrosVAKKEN MARKT,
8100 7 liock IVoordciadc.
Stodoponeerd Fabriekmerk
Verkrijgbaar b|J: 2085 20
13. V1SCIIMARKT 13.
Onfeilbaar middel tegen
Bronchitis en hard
nekkige verkoudheid.
Uitsluitend verkrijgbaar by
Nieuwe Rijn 33.
fVIEY's StoJiwiische,
uit één stuk vervaardigd, Is practiscli, elegant,
van echt linnen niet to onderscheiden en goedkooper dan het
wascliloon voor linnengoed. 7050 88
Vorkrygb. to Leidon byS. H. C. SMITS, Ilaarl.str. 1 on 3, G. VER
HOEVEN, Haarl.str. 140, N. KLOOTS, Donkersteeg 5, W. 0. DE LA
COURT, Doezastraat 41, W. F. KORS, Haven 22, H. VAN GELDER
Jun., Haarlemmerstr. 171, ED. VAN HAL, Haarlemmerstr. 174.
Fornuizen en
Kooktoestellen.
BE WÜ1ES STEVENS.
BoGeSscSiagïgsen werden ook aangenomen bSj
de» 83eer J. H. RSENKS, Kort-Rapenburg. 9717 22
F. J. BLEIJS v/h. Firma GERXER A Co., Koordeinde 43.
Beleefd aanbevelend, UEd. Dw. Dr.,
8729 20 F. J. BLEIJS, v/h. Firma GERNER A Co.
Handefl in Spiegel» en VensftergBas.
Het Magazyn is van 's morg. O tot 's av. O uren geopend.
VAN HET
wordt verstrekt met óén Borg etc.
l8to en 2de Hypotheek. Br. fr°. lett.
R V a/h. Alg. Adv.-Bur, KRUIS
MAN Co., Amsterdam. 9707 0
9471 15
Gevraagd, zoo spoedig mogeiyk
oen R.-K. 9708 7
BAKSERSLEERLING
bovon do 10 jaren, van goede go-
tulgen voorzien, by W. WILDEN
BURG, Mr. Bakkor, Langeraar.
«£53r
7252 20
DBIjFT.
Nieuwe Rijn GS, Leiden.
Telephoonn. 362.
Ëfiatrassen, Wollen, Mol-
tonnen en Sitsen Oekens,
Mstte en Sekieurd© Spreien.
9700
N. Rijn 11,
Leiden,"
Do Baak belast zich met aen aan-
en verkoop van küecten wisselt
Coupons en vreemde Banknoten.
Neemt gelden a deposito.
Opent Rekening-Courant op ver
schillende voorwaardenvorstrekt
gelden tegen onderpand van kllocton
oi Credict-Mypothoek.
Neemt en geeit gelden op Prolon
gatie.
Incasseeit wissols op binnen- en
buitenland; geeit ai wissels op bui-
tonlandsche hoofdplaatsen direct
verkrijgbaar).
Reglementen der Deposito'senz
verkrijgbaar ten Kantore der Bank
N. Riju 11 150G 1?
OüNTItlLii BANK
VOOR
BIJBANK le LEIDEN.
Directeur: Mr. A. ENGEL.
Do Bank verleent crcdleten
aan Landbouwers en Industrisolen,
neemt geltien h deposito, opent
rekening-courant, koopt en
verkoopt Effecten on belast zich
voorts mot allo Bankzaken. 9703 17
Kantoor: Br eest rant 111.
Geopend van J)-2, uur.
ijn de vritttg gedeponeerde
het meest, gebruikte en .ïesle rn'.öde, dat
e n M-rrasseml resuiuat geeft. D> •.".ij-suies kunnen
gebru''kt woid-n zonder dat uur, zijn dr.gclijksehc
bezigheden b.hioft to staken. Men vrage de. tchto
GrStsrièrsche 'ian lin Capsules en vr.le, re r.llc zoo
genaamde Mere middelen. I.k> do-s mat C-u>siilC3
kost ».bO in Is te virkrijgen bij J- 81.
DiJULais, Lcidt-u, Hcogstiïat
7261 15
Hierdoor maak ik kokend,
dut ik, ten einde den verkoop
van namaaksel van mijne
„OPRECHTE" Haarlemmer
olie onder mijnen naam legen
te gaan, Sn de (lesclifcs mijs:en
naam li c b laten gieten,
en de biljetten, waarin deze
gewikkeld zij", voorzien heb
van een WETTIG GEDEPO
NEERD SLUITJETIQIIET met
mijne ROODEkancSleekejiing.
Alle 11 e s c b J e s waarin
dus niet de u a a in C. D e
Koning Tilly is gegoten,
ziju beslist namaak van
mijne alleen Oprechte Haar
lemmerolie. Mcu eisefce dus
steeds do Haarlemmerolie,
van deze belde kenmerken
voorzien, ails zijnde ae cerise
echte. 9632 32
i3 Achterst-nat 15, HAtViLEfi
