N°. 13070
Donderdag 3 October.
Ao. 1902.
Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van {§pn- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
Uit de „Staatscourant."
Tweede Kamer.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PEUS DEZER OOURANTi
Voor Loiden por 8 maanden 1 S I f 1.10.'
Buiten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd ztjn 1.80
i Franco per post 1-65-
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 1 6 regels f 1.06. Iedere regol meer f 0.17£. Grootore
letters naar plaatsruimte. Voor hot incasseeren bulten do stad
wordt f 0.05 berekend.
Vrijdag 3 October verschijnt
dit BBad des morgens te elf
uren.
Leiden, 2 October
Aan het postkantoor Leidon en de daar
onder ressorteorendo hulpkantoren werd ge
durende de maand September 1902 in de Rijks
postspaarbank ingelegd 47,174.495 en terug
betaald f 48,551.ö4.
Het laatste, door dat kantoor uitgegeven,
boekje draagt het nummer 20,944.
De bij het 4de regiment infanterie be-
noemdo 2de luitenants G. A. Visser en G.
Menken worden ingedeeld resp. bij het 2de en
5de bataljon, terwijl de benoemde 2de luite
nant-kwartiermeester S. P. Visser wordtin-
gedeeld bij den staf van het 4de bataljon van
het korps.
In een zeor druk bezochte vergadering
van de voreeniging van kleinhandelaren in
sterken drank „Onderling Belang", te
's-Gravenhago in cafó „Mdtropole" gehou
den, is met algemeene stemmen tot candi-
daat voor de Provinciale Staten gesteld mr.
R. J. H. Patijn.
Te 's-Gravenkage is overleden in den
ouderdom van 66 jaren de heer G. H. Boel
houwer, oud-lid van do Algemeene Reken
kamer van Ned.-Indië, dio zijn loopbaan in
Indié aanving in het jaar 1857 als 3de com
mies ter algemeene secretarie. Vóór zijn be
noeming tot lid der Rekenkamer in 1882
was de heer Boelhouwer achtereenvolgens
secretaris van do residentio Banjoemas, van
Madura en van het gouvernement Suma
tra's Westkust. Den 6den Juni 1884 werd
hem op verzoek eervol ontslag verleend uit
zijn ambt van lid der Indische Rekenka
mer. De begrafenis zal Vrijdag plaats heb
ben op Oud-Eik-en-Duinen, te 12 uren van
het sterfhuis uit.
B. en Ws. van Delft hebben, naar aan
leiding van in don laatsten tijd tob hen ge
komen, vermeende of gegronde klachten
over slaan op scholen, tot de hoofden der
openbare lagere scholen een rondschrijven
gericht, waarin er met nadruk op gewezen
wordt, dat art. 5 van de instructie voor den
onderwijzer, in werking gestold 1 Septem
ber 1875, waarin „lichamelijke kastijding"
ten strengste is verboden, nog altijd onver
zwakt van kracht is.
De Ncderlandschc Pensioenverceniging
voor werklieden houdt Zaterdag 1 Novem
ber haaT algomeeno vergadoring in het
Nutsgebouw te Amsterdam.
Behalve het uitbrengen van het jaarver
slag en do rekening en verantwoording, is
aan de orde de verkiezing van een lid van
het hoofdbestuur ter voorziening in de va
cature, ontstaan door het aftreden van den
heer W. Spakler, die zich niet herkiesbaar
stelt.
Naar de „N. R C." verneemt, heeft
de minister van waterstaat het gevoelen
van de Gedeputeerde Staten der onderschei
dene provinciën gevraagd aangaande een
wetsontwerp tot regeling der landbouw-ver-
togenwoordiging.
N&&r men verneemt, zal do Nederland-
6che Opera gereorganiseerd worden.
In combinatie mot een paar invloedrijke
(muziekgenootschappen zou men die taak
willen ondernemen, om zoodoende de Opera
voor val en ondergang te behoeden.
Onder voorzitterschap van jhr. mr. O.
Q. van Swinderen van Groningen vond gis
termiddag to Utrecht de algemeene vergade.
ring plaats van den Bond voor Evangelisa
tion in en ten bate van do Ned.-Herv.
Kerk.
Uit het verslag van den secretaris blijkt
dat als nieuwe evangelisatiën werden op
genomen: Hoorn, Hciloo en Losser, zoodat
cle Bond thans 44 evangelisation tolt.
De periodiek aftredende hoofdbestuurs
leden, do heeren jhr. mr. O. Q. van Swin
deren van Groningen, mr. W. H. J.
Roijaards van De Bilt (penningmeester) en
ds. Jhr. W. F. Trip van Zoudtlandt van
Hattem, werden allen herkozen.
De liecrcn T. Rijnsburger, A. J. Hoose,
A. van Leeuwen cn ongeveer 6<X) anderen,
allen landbouwers en veehouders, hebben
een adres gericht aan den minister van wa
terstaat, waarin zij, hoewel bij de suiker
industrie en de "bietencultuur niet direct
betrekken, ook om de belangen van do vee
houderij (pulpe-voedering) en van den ar
beidenden stand aandringen op het nemen
van al zulke maatregelen, als tot liet voort
bestaan van bovengenoemde industrie nood
zakelijk worden geacht; terwijl zij tevens de
hoop uitspreken, dat de minister zal wil
len medewerken tot het heffen van een sur-
taxe bij den invoer van vi'eemde suiker en^
voorzoover zulks niet strijdig is met an
dere belangen tot de grootst mogelijke
verlaging van den suiker accijns.
Tot onderwijzeres aan een bijzondere
school te Bennebroek is benoemd mej. M. J.
Steins Bissohop, aldaar.
Zondag 28 Sept.. herdacht de ZEorw.
heer P. I. I. Scheffer den dag, waarop hij
vóór 12 1/2 jaar werd benoemd tot pastoor
te Waddingsveen.
Ned.-Herv. Kerk. Drietal te Har-
melen, B. van der Wal, te Waddingsveen,
A. ten Have, to Eomnes-Binnen, en J. Boer
Knotnerus, te Vriezeveen.
Ds. E. B. Couvée, Ned.-Herv. pred. te
Enter, heeft toezegging van beroep ontvan
gen naar Losser.
Ds. J. G. Deur, te Gouda, heeft voor het
beroep naar de Ned.-Herv. Gem. te Dor
drecht, bedankt.
Da M. Schuurman te Alfen aan den
Rijn komt voor op net drietal ter beroeping
van een predikant bij de Gereformeerde
Kerk te Kampen.
Ter gelegenheid van het 25-jarig be
staan van den stadsreinigingsdienst te Am
sterdam, ontving de waarnemende direc
teur, de heer Hooghwinkel, gisteren van het
gemeentebestuur, bij monde van dr. Brooker,
een pendule, Van Stelbaas een gouden lm-
logo, terwijl aan anderen gratificatiën cn
aan de werklieden een extra weekloon werd
uitgekeerd.
De Oostenrijksoh-Hongoarsche gezant
is gisteren na een langdurige buitenlandscko
reis in do residentie teruggekeerd.
Heb „Tijdschrift der Ned. Maatschap
pij ter Bev. van Nijv." bevat het adres in
zake het voorkomen van werkstaking, dab
ingevolge besluit van de jongste algemeene
vergadering door het hoofdbestuur der
Maatschappij is gericht aan H. M. Ko
ningin Wilhelmina. Aan het slot van dit
adres spreokt het hoofdbestuur tevens vol
doening uit dat in do Troonrede de indie
ning van een wetsontwerp tot regeling van
het arbeidscontract in uitzicht is gestold.
Heden, 2 October, herdenkt President
Steyn zijn 45sten geboortedag.
Omtrent do uitvaart van prof. dr. B.
J. Stokvis meldt men nog uit Amsterdam:
Om kwart over twaalven kwam de stoet
op dc Israël, begraafplaats to Muiderberg
aan, alwaar zich een talrijke schare had
vereonigdj saam gestroomd uit allo standen,
zoowel in rijtuigen als in do wagens van do
Gooische Stoomtram, die opgepropt zaten.
Daar waren ook armen, door den overle
dene in dagen van nood. geholpen, die te
voet den langen tocht hadden gedaan.
Groot was het aantal doctoren en verpleeg
sters, groot het aantal vertegenwoordigers
van vereenigingen en genootschappen, die
ter plaatse waren. Heb ooilogo van curato
ren der Amstcrdamscke Universiteit had
zijn vertegenwoordigers in de heeren mx.
W. F. van Leeuwen, burgemeester van Am
sterdam; dr. J. Zeeman, mr. J. H. Worst,
secretaris; dc Kon. Academie van Weten
schappen was vertegenwoordigd door prof.
dr. H. Kern (uit Leiden), prof. dr. J. van
der Waals, prof. dr. Van de Sande Bakhuy.
zen (Leiden), prof. dr. Karsten. Verder
merkte men van de medische faculteit op
de hoogleeraren Place, Treub, Saltet, Guye,
Van Rees, Pel, Winkler, Rotgans; de oud-
hoogleeraren Stoeder cn Na-bcr, en ook een
aantal hoogleeraren van de andere facul
teiten. Verder een groot aantal studenten,
vooral studenten in de medicijnen.
Toon het lijk op dc begraafplaats was aan
gekomen, werd het eerst in het reinigings
huis godragen, waar de godsdienstige plech.
tigbedon plaats hebben. Hier nam de rab
bijn, de heer E. Hamburger, het woord.
„Ziet naar uw vader Abraham," zoo luid
de een woord uit Jesaja den Profeet, als hij
wijst op het voorbeeld dat Abraham kan rijn
en hoo de komende geslachten moeten zijn.
En de Profeet wees daarbij niet zoo zeer op
het leven in het algemeen als op een kon-
merk van Abraham. Hij leefde in zijn tent
in de woestijn cn ofschoon het was een snik-
hcete dag en de smarten van een pas door
stane ernstige operatie hem kwelden; hoe
wel hij gebogen ging onder een leven van
bijkans 100 jaren, zat hij aan dien ingang
om te ontvangen de arme, afgematte
woesti j n rei zigera.
In spijt van al zijn smarten en in spijt van
den snikheeten dag, verlangde hij dat ve
len tot hem zouden komen, komen tot zijn
tent, die ingangen had aan alle kanten, op
dat ieder binnen zou kunnen gaan.
Thans staan wij, zeido spr., aan de lijk
baar van een grooten doode, groot als hoo-
gepriester in den tempel der wetenschap,
doch groot vooral als raensch. De reus is
gevallen, de eik geknakt; gevallen de man,
wiens hart ook had vele ingangen, gelijk
Abraham's tent. Hij vroeg slechts: zijt gij
mensch, en waar mensehen te helpen wa
ren, daar hielp hij. Spr. vergeleek den over
ledene met een ander groot man, die eenige
jaren geloden grafwaarts werd gedragen:
A. C. Weit helm. Zij wnren verwante natu
ren, beideD vol liefde voor hun medemen
sehen. „Het lichaam van dozen overledene",
ging spr. voort, „zal straks gebracht worden
tot de aarde en wonnen en maden zuilen er
aan knagen, maar zijn geest zal voortleven,
zal blijven voortzweven als een krans om
zijn graf; wat hij deed zal nooit-worden ver
geten; en als wij hora hebben toevertrouwd
aan de aarde, dan hopen wij dat zijn slaap
zachtzij. Rust in vrede, edele, groote
doode 1 Amen l"
Onder gebeden droeg men den doodo uit
het reinigingshuis naar de groeve.
Nadat de eenvoudige withouten kist was
neergelaten, wierpen de omstaanden aarde
in do groeve. Verscheidene professoren,
ook de burgemeester, voorzitter van het col
lege van curatoren, namen hun deel in de
zen arbeid.
Na do opzegging en lezing van geboden,
nam prof, dr. J. M. J. Valeton, rector-
magnificus, als eerste spreker aan de groe
ve het woord. Hij noemde Stokvis een
sieraad van de Amsterdamscho universiteit,
in wien vooral onverzettelijke blijmoedig
heid viel to bewonderen.
Na hem sprak prof. dr. H. Kern, als al
gemeen voorzitter dér Kon. Academie van
Wetenschappen. Hij wees er op, dat Stok
vis plotseling was weggenomen, doen. na een
welbesteed leven. Hij blonk uit als man van
wetenschap; als geneesheer heeft hij hon
derden do gezondheid weergegeven, cn al
thans, kon dit niet meer, velen getroost en
voel leed verzacht. Hij was, zeido spr., een
nuttig burger, de weldoener der armen.
Hier wil ik niet uitweiden over de veel
zijdige verdiensten van den ontslapene,
maar als vertegenwoordiger der Koninklij
ke Academie van Wetenschappen, waarvan
hij zooveel jaren een sieraad was, kan ik
getuigen dat wij hem daar leerden kennen
als een lid, dat wij leerden bewonderen èn
om zijn verstand, èn om zijn helder oordeel,
èn om zijn blijmoedigheid. Helaas! wij zul
len hem niet meer hoeren, zijn raad niet
meer ontvangen,, maar de herinnering aan
hem zullen wij steeds blijven bewaren en
zijn nagedachtenis blijven vereeren. Wij
zullen hem in gedachten houden als een man
die leefde een leven vol toewijding.
Prof. Place voerde het. woord namens de
medische faculteit, die Jn Stokvis zooveel
hooft verloren. Verder' spraken nog dr.
Mijmlieff, namens do Maatschappij t. bev.
der Geneeskunst; prof. Pel," namens den
Gcneesk. Kring; dr. Juda, namens het Wil-
belmina-ga-sbhms; dr. Van Leersum, als as
sistent van den overledene; mr. B. J. Po
lenaar, namefis het Nod.-Israël, kerkbe
stuurA. May, namens het Nod.-Israël.
Armbestuur; Van Loche'm, namens de me
dische studenten; Do Vries Fyon, namens 't
studentencorps, en Bouberg Wilson, namens
de Tooneelsohool.
Do zoon van den overledene bedankte.
Hot collego van regenten van het
Roorasch-Katholick ziekenhuis van den Hei
ligen Joannes de Deo, te 's-Gravenhage,
heeft zich tot den gemeenteraad gewend met
de medcdceling, dat requestranten, om te
gemoet te komen aan de groote aanvrage om
opname van patiënten, in beginsel hebben
besloten tot een geheelo verbouwing en ver
grooting der bestaande inrichting, doch dat
hun de middelen ontbreken om tot het een
en ander over te gaan;
dat de voorgenomen vergrooting en uit
breiding van het R.-K. ziekenhuis de gele
genheid zal verschaffen tot opneming van
50 armlastige patiënten boven en behalve
de 50 die op dit oogenblik in do inrichting
kunnen worden opgenomen. Zij verzoeken
hun door het verleenen van con jaarlijksch
subsidie in den vorm van betaling van één
gulden per persoon en verpleegdag, in staat
te stellen tot do voorgenomon uitbreiding
en vergrooting van 1 t R.-K. ziekenhuis al
daar over te gaan.
De heer P. H. Jordcns, hoofdcommies
ter provinciale griffie van Overijssel, heeft
het voornemen den lrten Januari a. s. den
dienst te verlaten.
Ook de heer J. M. Buser, secretaris der
gemeente te Zwolle is voornemens met 1
Januari a. s, wegens zijn leeftijd zijn ambt
neder te leggen. (Zw. Gt.)
Koudekerk. Door den Commissaris der
Koningin is tot veldwachter dezer gemeente
aangesteld D. Verhorst, gepensionneerd
marechaussee, tonende te Nieuwkoop.
Sasscnheim. Heden herdenkt D. J. Schoe-
vaart don dag, waarop hy vóór 25 jaren in
dienst trad by de firma Gt. van Waveren en
Kruyff, alhier.
Wassenaar. Gisteravond gaf het fanfare
korps ..Excelsior" een uitvoering op het
dorpsplein. Aan toehoorders ontbrak het
voorwaar niet. Het. plein was geheel ge
vuld met belangstellenden en er heerschte
onder de jongelui een vroolijko stemming,
alsof er „feest" was. De muziek viel wel in
don geest van het publiek. Dit bleek voor
eerst uit de teckcncn van goedkeuring, die
van tijd tot tijd gehoord werden, maar
vooral uit het feit, dat het plein tot het
einde toe gevuld bleef niettegenstaande het
weinig aanlokkelijke weder.
Zegwmird-Zoetermeer. Vijftien ingeze
tenen hebben een aardig buitenkansje ge
had. Op hun nummer viel deze weak in de
Staatsloterij de 100,000 waardoor ze ieder
een bedrag van 1700 in ontvangst konden
nomen. Op deze manier kwam een aardig
6ommetjo de gemeente binnen.
Woensdagavond vijf uren werden bier
twee jongetjes van omstreokt 6 en 9 jaar
aangehouden en door de politie naar Den
Haag overgebracht, dio verklaarden 's mor
gens om 6 uren bij heb station in Den J
Haag te zijn gaan spelen en toen do spoor
lijn zijn komen afloopon.
Bij Koninklijk besluit is met ingang van
1 October 1902 aan den luitenant ter zee der
2de kl. J. Lugt op zijn verzoek eervol ontslag
uit den zeedienst verleend.
Bevorderd tot luitenant ter zee der 2do kl.
de adelborst der 1ste klasso G Dumbar.
Op hun verzoek eervol ontslagen: Th. Rut
gers van der Locff, met ingang van 16 No
vember, als burgemeester der gemeente
ZuidTaren; W. H. M. de Gelder, als 2de
luik-commandant van het korps gevormd
uit de Weerbaarheidverecniging van den
Kinderdijk en omstreken, gevestigd to Kin
derdijk, gemeente Nieuw-Lekkerlondmet
ingang van 1 October, de commies der pos
terijen van do 1ste klasse H. F. Boekhold
Min. beschikkingen. Met ingang van
heden, aan H, A. Ravenek Jr., werktuigkun
dig ingenieur, op zijn verzoek, eervol ontslag
verleend als adsistent. voor de toegepaste
natuurkunde aan do Polytechnische School
te Delft.
Door den minister van koloniën is de heer
P. R. de Graaf gesteld ter beschikking van
den gouverneur-generaal van Nedcrl.-Indië,
om te worden beno.emd tot onderwijzer der
derde klasse bij het openbaar lager onder
wijs voor Europeanen in NecL-Indiö.
Do ministers van marine en van bui-
tenlandscho zaken verleenen a. s. Vrijdag
geen audiëntie.
In behandeling kwam het ontwerp
tot wijziging der Arbeidswet in dien zin.
dat kan worden vergund dat vrouwen bo
ven 16 jaren, gedurende zekere gedeelten
van het jaar des nachts arbeid mogen ver
richten (karingspeten).
De heerMelchers, na zijn ongerustheid te
hebben kenbaar gemaakt, over dc in de
Troonrede aangakondigde vervanging van
de arbeidswet, bestreed dit voorstel als een
verzwakking van do arbeidswet, als onnoo-
dig met het oog op den goringen nachtar
beid en als leidende slechts Lot vermeerde
ring van do winsten dor haringrookers, die
wordon geholpen met ondergeschikt making
van de ge-zondhoid, de belangen van het
huisgezin aan do eischon van heb bedrijf.
Spr. kwam op tegen deze versterking van
don invloed der kapitalistische maatschap
pij, tegen deze anti-christelijk democrati-
sohon maatregel, wolken hij geenszins ver
wacht had van een christen-democraat als
Minister Kuyper.
De bezwaren van handhaving van het
verbod van nachtarbeid voor het bedrijf
achtte hij deels overdreven, deols onge
grond. Zoo meende hij, dat nachtarbeid van
October tot Maart beslist niet noodig is cn
dat, indien het bedrijf lijdt onder gebrek
aam kapitaal, de Reg. boter zou doen het
ontbrekende kapitaal te verschaffen dan
don vrouwen nachtarbeid toe te staan,
welke trouwens te voorkomen is, mits dc
rookers slechts een anderen bedrijfsvorm
willen aannemen en de Reg. hun maar niet
tegemoet komt ten koste van de vrouwen.
Do gunstige stand van het bedrijf wettigt
don maatregel niet on de schade is niet zoo
groot, dat het bestaan van het bedrijf er van
afhangt.
Spr. was niet geneigd de nachtrust der
vrouwen op te offeren aan dc winzucht der
ondernomors.
De heer Drucker, onder herinnering dat
het verbod van nachtarbeid yoor vrouwen,
is een beginsel in de wet neergelegd onder
een anti-liberaal Ministerie door don Mi
nister Ruys van Beerenbrouck, die geen in
breuk daarop toeliet, wees op de gemeen
schappelijke overtuiging van het geheele
beschaafd Europa dat nachtarbeid voor
vrouwen niet mag bestaan, althans tot een
minimum moet worden boperkt. Spr. meen
de dat als men zich beroept op sohado van
het bedrijf ten gevolge van beperking van
den arbeid, men gerust elke arbeidswet kan
achterwege laten. Waarom nu niet voort
gegaan in de goede richting van 1889. In
allen geval gaat het wetsontwerp z. i. te
ver en ook was hij beducht, dat de fabri
kanten van verduurzaamde levensmidde
len spoedig hetzelfde zouden vragen.
Maar spr. was ook niet blind voor liet
feit dat het verbod gedurende 12 jaren
straffeloos is overtreden. En aangezieo
daarin maar niet zoo dadelijk kan worden
ingegrepen, zoo was hij met andore leden
te rade gegaan om een overgangsmaatregel
voor te stellen in dien zin dat de. nachtar
beid alsnog tot J Januari 1905 zou worden
toegelaten Daardoor zou de wet niet wor
don verzwakt.
De heer Artz verklaarde zich van zijn ka
tholiek standpunt voor zooveel mogelijke
beperking van den arbeid van vrouwen,
vooral van gehuwde vrouwen in fabrieken
en werkplaatsen, daargelaten dat z. i. door
den arbeid, de concurrentie der vrouw het
loon van den man moet dalen.
Met het oog op do moraliteit en hot fami
lieleven is arbeid van dc moedor buiten het
gezin volstrekt to veroordcelcn. De arbeid in
huis staat economisch lioogcr en vröiïi
moet de wetgever niet mede werken lot heb
uiteenrukken van den familieband.
Toch eindigde spr. met zijn slem ann dib
ontwerp niet te onthouden in hot vertrou
wen echter dat zoo spoedig mogelijk ann al-
len nachtarbeid voor vrouwen een einde zal
wordon gemaakt.
Do heer De Visser wees op do vele uitzon
deringen dio de arbeidswet reeds toelaat
zoowel voor nacht- als voor dagarbeid van
vrouwen en verdedigdo het wetsontwerp te-,
gen do bezwaren der sprekors. Spr. deed uit-'
komen dat bij gebrek aan manlijke krn< n'
te Huissen in Noord-Holland het bedrijf nieb'
kan worden uitgeoefend, tenzij do vrouwen
zich met het speten bezighouden. Met heb
oog op het bedrijf is daar do nachtarbeid
dringend noodzakelijk. Hij verzocht echter
den Minister om, waar do arbeidswet stipt
is nageleefd en het verbod niet is overtreden,
geen dispensatie to verleenen, omdat daar
do noodzakelijkheid iet is gebleken. Spr.
zou ook wonschcn dat vasto achtereenvolgen
de uren voor den nachtarbeid werden aan-4
gewezen.
De heer Van der Zwaag was ook onaan
genaam gostomd door dit wetsvoorstel vooral
omdat het sanction neer t een wetsverkrach
ting, die de Regeeringen 12 jaron lang hebbon
toegelaten en ook do arbeidsinspecteurs. In
plaats van dozen te ontslaan, wettigt de
Minister dezen toestand. Overigons betwistte
•pr. de dringende haast van dit ontwerp, dio
veel verschilt van do traagheid gevolgd bU
maatregelen in bet werkelyk belang der
arbeiders.
De nachtarbeid voor vrouwen is hoogst
ongezond; achadeiyk voor het gezin en druk-4
kend voor do loonen. Spr. begreep niet hoo
do vrijzinnig democraten bU monde van don
heer Drucker don on wettigen toestand willen
bestendigen, alleon om hot harde van plotse-
lingo handhaving van het verbod te vorzachton
met het vooruitzicht om na 1905 de vrystelllng
nog te verlengen. Spr. doot niet moo aan
dergolyke wotsovortreding en vat niet hoo
do heer Artz, na zijn krachtig betoog, zulk
oen draai nam, evenmin als hy kan begrypen
di dankbetuiging van Christ.-IIervormdo zydo
aan den Minister voor de toegelaten wets
ontduiking.
Wat do onzodeiykhoid bolroft, verwachtto
spr juist dat dio zou Loonoraen en moest dio
ovorweging voor de overzydo juist een be
zwaar zUn om do wet goed te keuren, daar 1
zfi bU den leerplicht aan dit zedoiykheidsbo-
zwaar zoo hechtte.
Do heer Van Löben Seis zag in hot vorbocl
van nachtarbeid geen bezwaar, mits hot tij
delijk karakter goed wordt bekend gomaakt.
De heer Talma gaf in ovorweging, de ver
gunning van jaar tot jaar te verlecnon, om
te voorkomen de gedachte, dat zij 3 jaren
geldig zou zijn, eon indruk, dic-n het amen
dement der vrijzinnig-domoornten ongetwij
feld moost toweegbrongon. Overigens b<v
aamde ook hij de noodzakelijkheid van den
maatregel.
Do Minister van liinnenlandsche Zeiken
erkennende, dat in zake don vrouwenarbeid
in de haringspeterijen do wet niet werd na
geleefd, meende daarom te meer, dat de
toestand niet mocht worden bestendigd.
Do minister wees er op, dat in Engeland
alles wat betrekking heeft op hot bedrijf
van de vischbeworking buiten do Arbeids
wet is gesteld cn zoo wensoht hij thans ten
opziohte van dc haringspoterijen te doen,
waarbij de arbeid van vrouwen lang zoo ge
vaarlijk niet is als do nachtarbeid van
vrouwelijke studenten cn onderwijzeressen.
Algemeene bescherming van de pnehtrusfc
zoowel voor mannen als vrouwen zou niette
min in 's ministers oog zijn de triomf van
een zedelijk beginsel.
Bij den ODderhavigen bestuursmaatregel
nu zal do vergunning aan zekeren termijn 1
gebondon worden. Togon hot amendement-
Drucker had de minister geen groot bc--
zwaar, vooral met het oog op de vervanging
van de Arbeidswet, zoodat het zelfs we! zou
kunnen gebeuren, dat dc termijn van 1905
van belang bleek. De vrijstelling zal alleen
verleend worden in die gemeenten, waar de
behoefte daaraan blijkt.
Na replieken betoogde do heer Hclsd ine/en,
dat 't ontwerp geheel het karakter draagt
van iemand die hot koude materialisme
huldigt, cn dat het ontwerp volstrekt niet
absoluut noodig is.
Na eenig debat kwam het amendotn >nt-
Drucker c. s. in stemming Het werd ver
worpen mei 42 tegen 35 stemmen, waarna
het ontwerp werd aangenomen met 50 togen
26 stemmen.
Tegen stemden de heeren Ketelaar, Nol-
ting, Pijnacker Hordijk, De Klerk, Mcl-(
chore, Roessingh, Dolk, Ter Laan, Focky
Willinge, Schaper, Sinitt, Hugenhóltz, Fok-'
leer, Borgcsius. Marchant, Uelsdingen, Van'.
Raalte, Van Kol, Den Hertog. Rink, Ter-
hoy, Drucker, Smecngc, Staalman cn Van
der Zwaag.
Nog zijn aangenomen do wetsontwerpen
tot wijziging der grens tusschen de gcmeonl-)
ten Hellevoetsluis en Nicuw-Helvoet cn tua-