Kerkboekknippen en -Sloten. DRIJFRIEMEN. WINTERARTIKELEN. OelBPlllieiH tot Mm HelP dB BBBrBa! aan Stoomboot-Mij. „DE VOLHARDING". W. VAN ROSSUM DU CHATTEL, LEIDSGH DAGBLAD, WOENSDAG 19 FEBRUARI. - TWEEDE BLAD. PERSOVERZICHT.; Burgerlijke Stand. A.LEX A.DA.M. DELFT. Transïaal e" Oranje-Vrijstaat! Ki:Xl:L, 4. 6173 6 Koop geen Engelsciie waren!! Verkrijgbaar in alle buurten der stad Opruiming a Contant 6. J. VAN DER BUBGH, Maarsmaassteeg. No. 12881 Anno 1902. Na-ar aanleiding van een geval van te ring, voorgekomen bij een barbiersbedien- <Ie in zijn omgeving, schreef dr. G. W. B(ruinsma) in het Sociaal Weekblad een ar tikel over Volks sanatoria voor Borstlijders. Hij wijst daarin cr op, hoe gevaarlijk juist onbemiddelde teringlijders voor hun omgeving zijn. Zij huizen met groote ge zinnen gewoonlijk in kleine ruimten en be smetten klecderen, beddegoed en alles. Zoo wordt de ziekte voortgeplant en toch zou, volgens den arts D. H. Haentjes, met gepaste en eenvoudige middelen in 25 jaar de tuberculose zeer kunnen worden beperkt on in 50 jaar nagenoeg geheel worden uitge roeid. Jammer genoeg zal echter de oprichting der „Verceniging tot stichting en exploita tie van Volkssanatoriën voor borstlijders in Nederland" alleen ten goede komen aan te ringlijders, die anders hun heil in het bui tenland zouden zoeken, d. i. aan menschcn, die kunnen betalen. Het volk zal hoege naamd geen nut hebben van de inrichtin gen, aldus verkregen. Schr. is van oordeel, dat evengoed als men gestichten heeft, waarin onvermogende krankzinnigen verpleegd kunnen wordon, de Staat ook moest zorgen voor een talrijke categorie van andere lijders, i. c. de horst- lijders. Gelukkig, schrijft hij, dat do mogelijk heid bestaat, de gewenschte sanatorien goedkooper in te richten en daardoor al leen reeds tevens de mogelijkheid hunner uitbreiding to scheppen. Voor de lijders zelf, wier verpleging in grootcr getale wij als noodzakelijk op het oog hebben, is een veel eenvoudiger cn een andere soort van inrichting noodzakelijk. De werklieden en fabrieksarbeiders, de dienstboden en naaisters moeten niet door een weelderig leven in het sanatorium ver wend worden tot nietsdoen; wel moeten zij en dit is zeer zeker niet een der gering ste voordeelen van het verblijf in een sana- torium hygiënisch leeren leven en den ken do behoefte en het vertrouwen in do heilzame werking van lucht cn licht leeren kennen en waardeeren, maar daarnaast moeten zij het werken en den smaak voor eenvoudige spijzen niet verleeren; hun ver blijf in do gezondheidsinrichting moet zich zooveel mogelijk aanpassen aan het niveau van hun maatschappelijk leven, en daarbij mag nimmer uit het oog worden verloren, dat zij na hun vertrek meestal met handen arbeid onmiddellijk weder hun kost moeten verdienen. Is rust dus een besliste noodza kelijkheid in sommige tijdperken der ziek te; er bestaat geen bezwaar en het zal in tegendeel bij do behandeling dikwijls gun stig werken, indien de lijders bezig worden gehouden met lichten veld- en tuinarbeid. De weg wijst zich met dit inzicht vanzelf; onlangs werd er opgewozen, dat de ge vangenen in den staat Texas, die lij dende waren aan tering, werden bijeenge bracht op een afgelegen hoeve in een bosch- rijko streek, en dat velen hunner er hun gezondheid terugkregen iets dergelijks kan voor teringlijders in Nederland op vele plaatsen zonder groote kosten tot stand komen. In iedere provincie zullen wel één of meer gelegenheden te vinden zijn, waar op een drogen grond, beschut tegen den noorden wind, in de nabijheid van bosschen, een eenvoudig gebouw kan worden opgericht, waar een dozijn of wat Lijders kunnen wor den opgenomen en die een groot deel van het jaar zelf hun kost kunnen verdienen door behulpzaam te zijn bij boomkweekerij, tuinbouw, fruit- en bloementeelt. Nederland bezit bekwame handen, de I Staat tegenwoordig kundige tuin- en land- bouwleeraren genoeg om tot voorlichting te dienen bij den aanlog en de exploitatie op onze zandgronden van dergelijke „gezond- heidstuinen," zooals ik zo met een nieuwen en voor allen begrijpelijken naam zou willen noemen. Schrijver verwijst verder naar hetgeen reeds in Zwitsorland, in Frankrijk en in Duitschland in dezen ia gedaan. In Zwitserland zijn op dit oogenblik reeds 7 sanatoria, elk met 15 tot 90 en te zamen met 366 bedden; zoodra dc inrichting tc Ge- nèvo zal zijn geopend, klimt dit cijfer tot 116. Bovendien wordt er beraadslaagd over het oprichten van sanatorien in 7 andere kan tons, waarvoor reeds gelden zijn bijeenge bracht; toch wordt dit aantal nog niet vol doende geacht. Volgens dr. Schmid zijn er in Zwitserland 50,000 teringlijders, waar van 20,000 behooren tot de armen o£» min vermogenden; men mag aannemen, dat do helft, dus 10,000 van dezen met hoop goe den uitslag in sanatorien kunnen worden opgenomen. Volgens de statistiek van Duitschland zouden deze 10,000 ongeveer 2000 nieuwe opgenomenen per jaar geven en om aan dezen te zamen verpleging voor zes maanden te verleenen, zouden dus 1000 bed den beschikbaar moeten zijn. De tijd schijnt voor Zwitserland niet verre meer, waarop dit schoone doel zal worden bereikt cn ieder geneesbare teringlijder dc verpleging zal kunnen erlangen, die hij noodig heeft. In Frankrijk is een proef genomen met tuinarbeid voor kinderen en jonge- vrouwen, die uitnemend geslaagd is. In het geheel bestaan cr op dit oogenblik in Duitschland 43 volkssanatoriën en 16 particuliere, welke óók werklieden voor la ger vcrpleeggeld opnemen. Binnen het jaar zullen nog 19 volkssanatoriën geopend wor don, terwijl voor 16 andere de plannen klaargemaakt zijn. Zoo kunnen, wanneer men aanneemt, dat van elke beschikbare plaats jaarlijks 4 patiënten gebruik maken, in Duitschland elk jaar 20,000 longlijders verpleegd worden. Verschillende dezer sanatorien zijn opge richt door do overal in Duitschland ver plicht aanwezige ziekenfondsen en ook en kele gemeenten hebben voor zichzelf of on derling een sanatorium opgericht voor hun borstlijders; ook dit staat in verband met de verplichte verzekering tegen ziekte en in validiteit; afgescheiden van alle andere overwegingen, zal het voor de gemeentebe sturen in vele gevallen voordeeliger zijn lij ders door doelmatige verpleging weer voor arbeid geschikt te maken, dan hen in een langdurige ziekte te onderhouden, met waarschijnlijkheid, dat zij op hun beurt an dere huisgenooten met dezelfde ziekte zullen besmetten en liun verpleging noodig maken. Gelijksoortige overweging heeft ook de levensverzekering-maatschappijen er toe gebracht financieele hulp te verleenen bij het oprichten dezer sanatorien; hoe langer toch de verzekerden, cue door ziekte moch ten worden aangetast, in het leven kunnen behouden worden, hoe langer de maatschap pijen haar premiën ontvangen en de uitkee- ringen kunnen uitstellen. Juist de tering levert op zekere leeftijden het grootste con tingent der invaliditeits-oorzaken. Op Paschen zal te Groningen worden go- houden het Congres der Sociaal-De mocratische Arbeiderspartij. Hoofdschotel van liet menu is de School- quaestic. Vanwege de Sociaal-Democratische Onder wijzers-Vcreeniging is een motie ingediend, waarbij het Congres wordt uitgenoodigd: „zich te verzetten tegen elke subsidie van Overheidswege aan sekte-scholen en zich in principe uit te spreken voor de verplichte neutrale Staatsschool." Set Volk levert tegen die motie een fel betoog. De Vereeniging, die haar voorstelt, toont onvastheid, daar zij vroeger slechts aanried tegen h o o ge r subsidies zich te ver- zetten. Haar verzet tegen de sekte-school grondt zich op buitenlandsche toestanden, waar men het ook heeft op de hiërarchie van de R.-Kath. of van een Staatskerk, ter wijl men hier te lande de gemoedsbezwaren van innig geloovige mensehen met voeten zou treden. Men heet „volkomen persoonlij ke vrijheid van geloofsovertuiging en propa- ganda" te erkennen voor ieder, en wil tege lijkertijd aan zekere geloofsovertuiging haar voornaamste propagandamiddel ontnemen. Men richt een scheidsmuur op tusschen so cialistische en geloovige arbeiders. Men gaat tegen het recht der ouders tot opvoeding hunner kinderen in; een recht dat hier te lande nog erkend wordt. Men vergeet, aan den Staat zulk een sterk recht op de kinde ren gevende dat de Nederlandsche Staat thans in handen is van partijen, die gods dienstig onderwijs noodig achten voor ieder, wat een vrijdenker toch niet willen kan. Kortom, Mr. Troelstra's orgaan noemt do motie der onderwijzerspartij reactionnair. In een vorig artikel had Eet Volk reeds Marx en Engels opgeroepen als getuigen tegen de verplichte Staatsschool. De uitleg ging toch, door den heer Loopuit (in liet Volk), door den heer Ceton (in De Nieu we Tijd) gegeven aan „de duidelijke woor den van Marx", noopten den redaoteur van Set Volk tot uitvoerige bestrijding. Een be strijding, die hem leidt tot het volgende be sluit: „Waar nu Ceton de verplichte Staatsschool als een eisch van het soc.-dem. beginsel voorsbelt, meenen wij daartegenover ,te hebben aangetoond, dat de twee grondleggers der aociaal-democr. we tenschap zeiven die „consequentie" niet uit ons beginsel hebben getrokken." In Onze Eeuw is een stuk opgenomen van prof. W. van der Vlugt, waarvan wij, zegt De Nederlander, dc lezing zeer aanbevelen. Het handelt over de Fransche bestrijders van Lombroso, den man, wiens mate rialistische opvatting van den monsch som mige criminalisten te ontzent ingang pogen te doen vinden. Om twee redenen vestigen wij or de aan dacht op. In de eerste plaats om de zaak zelve. De belangrijke opmerkingen, door die Fransche bestrijders gemaakt, en de feiten, door hen meegedeeld, stellen nog eens op nieuw do groote oppervlakkigheid van den Italiaanschen fantast- in het licht, en doen het aureool van wetenschappelijkheid, waar mee men poogt hem te versieren, verdwijnen. In de tweede plaats om den auteur van het stuk, een Leidsch hoogleeraar. Men ver spreidt in sommige kringen de meening, dat aan onze openbare universiteiten niets an ders dan materialisme en ongeloof wordt ge predikt, en dat alleen do materialistische levensbeschouwing daar in tel is. Althans in de rechtsgeleerde faculteit. Het tegendeel leert ons o. a. dit stuk. Het verheugt ons, dat Onze Eeuw plaate heeft voor „vogels van diverse pluimaadje", en niet lijdt aan die bekrompenheid als waarvan nog onlangs het „moderne" tijd schrift Dc Tijdspiegel blijk gaf, toen het do opneming in Onze Eeuw van het stuk van Jhr. De Geer over „Een christelijk-natio- naal Ministerie" aanvoerde als een bewijs van do karakterloosheid onzer eeuw 1 Onder het hoofd „Heilzaam" zegt Set Centrum: Eindelijk dan toch schijnt dc zaak-T e r- Laan, die reeds maandenlang de pers heeft beziggehouden, van de baan te zullen raken. Met bijna algcmee.nc stemmen nam de Delftsehe Gemeenteraad het besluit, om den heer Ter Laan eervol ontslag te verleenen. Overijld zal niemand dit besluit kunnen noemen. Evenmin onrechtvaardig. De heer Ter Laan had zijn gansche per soonlijkheid toegezegd aan de lagere school, tot wier hoofd hij was aangesteld, en volgens de wet mocht hij daarnevens zelfs geen nieuw ambt aanvaarden. Wanneer een geheel man voor een be paalde taak wordt aangesteld, heeft men ook aanspraak op zijn volle kracht. Iemand kan moeilijk, zoo niet onmogelijk, Kamerlid en te gelijk een goed onderwijzer, nog minder hoofd eener school zijn. Dat de heer Ter Laan dit zelf niet eerder heeft gevoeld, zou reeds doen veronderstel len, dat hij thans niet meer onderwijzer is met hart en ziel, maar dat zijn eigenlijke aspiraties liggen buiten de school, in hoogor sferen. En ziedaar een overweging van algomeenen aard, welke niet uit het oog moet verloren. Het gevaar namelijk, dat de ambitie naar een Kamerzetel in onze onderwijzerswereld aanstekelijk zou worden. Dan immers zou de school niet meer be zitten de volle kracht en onverdeelde toe wijding van menig onderwijzer, die het on derwijs eenvoudig gaat beschouwen als een b ij z aak. Neen, de lagere school, waar de spes pa triae ook en vooral wordt opgevoed, eischt geheel andere eigenschappen, van k o- r a k t er niet het minst, dan waarop iemand zich bij voorkeur zal toeleggen, die van een toekomstigen Kamerzetel droomt. En daarom is het Delftsehe Raadsbesluit, dat op zulke droombeelden een maar al te ontnuchterende uitwerking zal uitoefenen, ook van algemeen belang. Wie de school op haar rechte waarde stelt, zal het van ganscher harte toejuichen. De Zeeuw zegt heb volgende: Dr. Bronsveld heeft in zijn „Kro niek" weer eens eenige staatslieden onder handen ge-nomen. Natuurlijk Kuyper. Maar ook Alberda van Ekenstein. Ook De Tyd cn dc Roomachc geestelijk heid. Ook Lohman en Pierson. Ook minister Loeff. Ook do christelijke onderwijzers. Ook dr. De Visser. En dan nog eens dunnetjes over De Sa- vornin Lohman. Dat afranselen van jan-cn-alleman moge een aangenaam gezicht zijn. bet verlaagt den man, die 't doet, en hem, die 't aanziet. Reden waarom wij dan ook verder van 's mans afstraffingen geen notitie nemen. Slechts één opmerking. Dr. Schaapman, den CAro/mra-schrijver, heeft do ,,Kroniek"-schrijvor ditmaal over geslagen. Die krijgc in Maart zijn beurt. Het spoorwegplan Amsterdam—Leiden. Mr. J. D. Veegcns gaat in „Het Volks blad" voort met zijn bestrijding van de plannen der Hollandsche IJzeren Spoorweg maatschappij na haar aankoop van de aan- deelen der Hollandsche Elcctrische. Te meer doet hij dat nu het schriftelijk ant woord van den minister van Waterstaat op het Verslag der Eerste Kamer hem versterkt heeft in de overtuiging, dat men tc ver wachten heeft indien de minister niet tot bezinnen gebracht is door de procedure, welke de heer Sanders heeft ingesteld tot vernietiging van den aankoop der aandee- len van de Hollandsche Elcctrische door de Hollandsche IJzeren-Spoorwegmaatschap pij dat laatstgenoemde maatschappij den een of anderen dag concessie verkrijgt voor den aanleg van een nieuwen hoofdspoorweg AmsterdamLeiden. Do heer Veegens meent, dat de minister zich ten deze stelt, niet op het standpunt van het hoofd van een departement van ^alge meen bestuur, maar op dat der spoorweg maatschappijen, op welker handelingen hij toezicht heeft tc houden, cn wel blijkens zijn afkeuring van de wijze, waarop do Exploi tatie-Maatschappij haar concurrentie voert, meer bepaaldelijk op het standpunt der Hol landsche IJzeren-Spoorwegmaatschappij. Van dc zijde der beide heeren De Marez Oyons, die de aandeelen der Electrischo Spoorwegmaatschappijen aan do Holland- scho hebben verkocht, zou mr. V. dat ver klaarbaar vinden. Maar in den minister Dc Marez Oyens, die als zoodanig alleen het al gemeen belang heeft te behartigen, acht hij deze eenzijdigheid evenmin te verklaren als te verschoonen. Nog meer af te keuren zou het zijn zoo eindigt de heer Veegens indien de mi nister zijn woorden in daden omzette en de Hollandsche Spoorwegmaatschappij, door haar concessie te verleenen voor een nieuwen hoofdspoorweg AmsterdamLeiden, met of zonder aansluitende kortere verbinding Leiden—Rotterdam, in de gelegenheid stel de haar vleugels uit te slaan voor risico van den Staat, die ten slotte dc daaraan ten koste gelegde millioonen zou hebben te ver goeden. Niet ter wille van het algemeen be lang. Maar uitsluitend om het monopolie der Hollandsche Spoorwegmaatschappij ook ten opzichte van het locaal- en buurtverkeer te verzekeren door het fnuiken van goede plannen, van andere zijde ontworpen, en wollicht ook om haar de concurrentie met de Ej.ploitatic-Maatsckappij te vergemak kelijken. Dat voor geen van beide doelein den 's Rijks schatkist in de toekomst met een uitgaaf van vele millioenen mag worden bezwaard, springt ook den leek in spoorweg zaken in het oog. Mocht nu of later een nieuwe rechtstreek- scho verbinding tusschen Amsterdam en Rotterdam noodig geacht worden om den afstand per spoorweg tusschen -ido steden te verkorten, dan is een blik op do kaart voldoende om de ovcr- tuigng to erlangen, dat die zou moe ten loopon over Alfon; zulk een nieuwe spoorweglijn zou dan met den bouw van een Zuiderstation te Amsterdam moeten ge paard gJian. Maar in het algemeen belang kan de monopolie- en concurrentic-lijn der Hollandsche Spoorwegmaatschappij over Leiden nooit in aanmerking komen ter ver krijging van een kortere spoorwegverbin ding tusschen onze beide groote koopsteden. Wanneer de Hollandsche IJzeren-Spoor wegmaatschappij, zonder concessie voor een nieuwen spoorweg Amsterdam—Leiden, on der do bestaande overeenkomst haar vleu gels niet kan uitslaan, dan is in het alge meen belang geen andere oplossing moge lijk dan dat het Staatsgezag aan haar ex ploitatie een einde make. HILLEG0M. Ondertrouwd: J. C. Stapper en S. C. Keuzen. Bevallen: M. M. Visser geb. Huberts D. M. Zandvliet geb. Staats I). M. v. d. Peek geb. Lodder 2d. F. Brouwer geb. Koppert L>. J. NV. Kroon geb. Kruidenberg D. P. Warnier- dam geb. Van Leeuwen D. R. Otte geb. Kemp Z. P. v. Aalst geb. De Knegt Z. J. R. Schravendijk geb. Cornelis«n Z. L. v. d. Westen geb. Zuiderduin D. J. Jansen geb. Rulman Z. Overleden: A. J.v. d. Beek ld. M. W. v. d. Beek 2 d. J. Spilker 27 j. KATWIJK!. Geboren: Cornells, Z. van W. Schaap en C. van Dujjvenbt/de. Dirk, Z. van A. Berkhey en K. den Hollander. Pietje, D. van A. van Duyvenboden en M. van der Boon. üermanus, Z. van J. van Rhyo en G. van der Plas. Martina, D. van J. H. Schaart en J. vao der Plas. Willem, Z. van C. van der Plas en C. de Jong. Jaooba, D. van J. van der Boon en C. van Duyn. Teunis, Z. van J. Boezaard en K. de Vries. Dirk, Z. van T. Gujjt en J. Ouwehand. Overleden: Niesje van Itos3um 28 j., eohtg. van M. Rjjnsent. Hermanus, 1 d., Z. van J. van Rhijn en G. van der Plas. Gehuwd: A. van Zuilen jm. en P. Nuis jd. LISSE. Geboren: Cornelia, D. van J. Hoogor- vorst en P. Koeman. Anthonie Comelis, Z. van C. Slobbe en A. G. Waasdorp. Ondertrouwd: Jan do Jong en Sofia Wijnhout. Overleden: Levenl. zoon van Th.vanSteyn en M. Jelierse Gerritje Steensma, echtg. van D. Algera, 52 j. Pieter Zwanenburg 6£ j. NOORDW1JK. Geboren: Franciscus Petrus, Z. van F- v. d. Berg en M. P. Gerntaeu. Johanna Anthonia, D. van W. v. d. Zalm en P. Koeman. Ondertrouwd: Ario van der Niet 23 j. en Maartje Hazenoot 20 j. Maarten Hoek 26 j. en Neelije Passcbier 2*2 j. Getrouwd: Albertus Bainboorn 28 i. on Ida Plug 23 j. Overleden: Sophia van den Berg 77 j., wed. van D. Hollenkamp. Pieter Hendriks 61 j., ongeh. Willebrordus Diemel 71 i., wedn. van H. Heemskerk en A. Homan. Gerardus Augustinus 48 j., geb. met A. Smit. NOORDWIJKERHOUT. Geboren: Arnoldus Gerardus, Z. van C. Teeuwen en W. Warmerdam. Alida Christina, D. van C. Rolvers en C. J. van Biezen. RIJNSBURG. Geboren: Martinus, Z. van J. Sozef en J. M. E. Ouwersloot. Hendrik, Z. van H. de Mooy en H. Brussee. Ondertrouwd: N. Binnendijk jm. 22 j. te Valkenburg en G. van Egmond jd. 21 j. te Rjjnsburg. Gehuwd: H. v. d. Gugten jm. 24 j. en J. M. Zandbergen jd. 23 j. SAS8ENHEIM. Geboren: Loonatdus Johannes, Z. van G. v. Nobelen en E. Eoelewijn. Overleden: Martinus Zuijlhof 68 j., wedr. van D. de Jong. Z0ETERW0UDE. Geboren: Maartje, D. van R. v. Leeuwen en M. Ouwersloot. Aloysius Jozef, Z. van W. Tyssen en M. I. v. Teylingen. Overleden: Neeltie Verheul 1 j., D. van W. Verheul en P. Maaskant. ZEGWAARD. Geboren: Wi'.belmina Elisabeth, D. van J, Vonk en J. Buiteudijk. Johannes Pieter, Z. van P. Huurman en J. M. van der Tas. Hendrik, Z- van A. Gijsenbergh en A. G. Fillekes. ZOETERMEER. Geboren: Maria, D. van P. Vlaardingerbroek en E. v. Reeuwijk. Gerardus Theodorus, Z. van J. L. de Groot en C. M. Vioveen. Overleden: A. H. van der Velden 14 m. N. Sluiter 3 m. A G. Vollebregt 3 m. v. WAVE co -a 516 12 SPECIALITEIT in HYDRAULISCH LEDER. 3183 30 Naar Amsterdam via Alfen en Nieuwveen v.m. (Maandag 1.30 's nachts), n m. Gouda via Alfen en Boskoop v.m. 5 ao (Zondag 7.—), e.ao, tie n.m. 4.45. Nieuwveen via Alfen v.m. aio, n.m. u it. Onderstreepte diensten Zondags niet Laagste tarief voor Personen en Goederen. VAN ALLE 1654 16 Voor zwakken en genozenilen, BOBSXCKUYDENWIJN en JUWELIER, 1656 30 Haarlemmerstraat 114. Teleph. Interc. No. os. GROOTE KEUZE GOUDEN EN ZILVEREN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1902 | | pagina 5