LEIDSCH DAGBLAD, ZATERDAG 31 AUGUSTUS. - DERDE BLAD*
Anno 1901.
De kerk te Kynsburg.
Feuilleton.
Een opvoedster.
JETiia* cieele KronleUi
In tegen6tÉlliog mot de levendig* houding dor
markt in de vorige weok, bleef ditmaal de handel
binnen veel bescheidener grenzen, hetgeen zelfs
op de Amerikaansche epoorwegafdeeling van toe-
passing is. Over alle deelen der markt vaa een
zekere onverschilligheid waar te nemen, veroor
zaakt door een bepaald merkbare gevoelloosheid
j bp het gebied van den fondsenhandel in het alge-
i meen, welke ook op de buitenlandache Beurzen
wordt aangetroffen. Op politiek gebied zou eigenlijk
I meer dan één aanleiding te vinden zijn, waardoor
de fondsenmarkten zich min of meer ontstemd
zoude kunnen toonen. De kritieke wending, welke
het Fransch-TurkBch conflict, door het geforceerd
1 vertrek van don Franschen gezant uit Constanti-
1 nopol heeft genomen, heeft al boel weinig indruk
gemaakt en blijkbaar wordt aan het geheele ge-
t8chil slechts de beteekenis gehecht van komedie
spel, waaruit geen ernstige politieke gevolgen
(worden verwacht. Evenzoo zou de plotselinge
ongesteldheid, den Chineeschen buitengewonon
afgezant te Bazel overkomen, aaoloiding kunnen
^geven tot ongerustheid, doch hoewel nog niet is
[opgehelderd waarvoor de afgezant ongesteld
;Ï8 moeten worden, twijfelt men toch niet, dat
jhij don tocht naar Berlijn spoedig zal aanvan
gen. In ieder gevftl bewijzou deze beide gebeur
tenissen, welke in eenigszins zenuwachtige
lijden ongetwijfeld een merkbare ontstemming
zouden hebben in het leven geroepen, doch nu
bepaald onverschillig worden opgenomen, hoe de
ïondsenhandel zich in de afeer van het laisser
aller beweegt. Ongetwijfeld is dit nog oen
•taartje van den invloed van het jaargetijde,
■waaiin de komkommers rijpen, en ware het niet,
dat Amerika opnieuw aanleiding heeft gegeven
^,ot een zeer opgewekto houding voor de ver
schillende spoorwegwaarden, dan zou, vooral deze
week, de markt een toonbeeld van kalmte en
fust zjjn geweest.
Voor de verschillende Hollandsche waarden,
«coowel Staatsfondsen als indostriëele onder-
toemingen, bestond zeer weinig belangstelling, en
'jzelfs Tabaksaandeelen, waarin lot voor
forten tijd een zeer levendige handel plaats had,
waren thans nagenoeg geheel verlaten en daardoor
merkbaar flauwer. Do speculatio, een rjjker arbeids-
Vold vindende bij de Amerikaansche Spoorwegen,
lieeft tijdelijk aan het Indische product den rug
toegekeerd. Ook de andere Indische cultuur
waarden hadden een weinig opgewekt verloop,
hoewel de handsl zeer beperkt bleef, was toch
de algemeene stemming minder gunstig, iu ver
band met de oogstberichten uit Indiö, welke,
(vooral wat do suiker betreft, niet hoopvol luiden.
Deze ongunstige stemming was duidelijk merkbaar
bij aandeelen H a n d e 1-m aatschappij, waarin
nogal aanbod plaats had, terwijl ook voor enkele
andere ondernemingen eenige teruggang op to
i merken valt.
Ook Petroleumaandeelen moesten het
lioh laten welgevallen, dat zij weinig de aandacht
■wisten te trekken; vermoedelijk betalen ook zjj
den cijns aan de algemeene voorliefde voor Amerika.
Europees che Staatsfondsen bleven
Teer stil, de handel is tegenwoordig tot een mini
mum beperkt. De gunstige strooming op de Parijscho
jnarkt voor Spanj aarden en vooral Italianen,
ging hier geheel onopgemerkt voorbij en Turken
bleven voor de politieke gebeurtenissen onge
voelig, hetgeen ook van China kan gezegd
worden. Iu Zuidamorikaansohe waarden
was de handel iets levendigor, echter toonen de
j koersen slechts zeer geringe variatie. Peru- en
M a x w e 11-w aarden ondervonden veel belang-
stelling. Wat laatstgenoemden betreft, daarvoor
was duidelijk reactie merkbaar, na de wol wat
overdroven voorliefde voor de verschillende soorten
'aan den dag gelegd. De aankoopen in Prior i-
tei ton zjju reeds merkbaar geluwd en ook do
i vraag naar Incomebonds toont afkoeling. Uit-
gebreide speculatieve handel bleef echter de aan-
dacht bezighouden voor de nieuwe restantbewyzeo.
Hoewel zij onmiddellijk na delging der Priori-
j toitenschuld aan de beurt van aflossing komon
1 en dus voorrang hebben boven de inoomebonds
en aandeelen, is het wel wat voorbarig daaraan
I thans reeds grooto speculatieve waarde toe te
keauen. Er zal, alvorens de prioriteitenschuld
geheel afgelost is, nog wel langere tijd heengaan
en dan bljjft het nog do vraag of de volgende
inschrijvingen niet tot belangrijk hooge koersen
zullen geschieden, zoodat, zoowel tea opziohte
van den duur als liet voor de restantbewyzen be
schikbaar komend bedrag, nog weinig gegevens
voorhanden zijn.
De stemming hier ter Benrze was voor Amori-
kaansche waarden zeer vast te noemen, want in
plaats van bij de steeds beter wordende stemming le
.Nieuw-York te profiteeren, door winstneming,
engageerde zich onze Beurs meer en meer h la
i hausse. De locale vraag deed hier enkele soorten
meermalen boven Nieuw-Yorker pariteit «luiten.
Ontegenzeglijk bestaat er reden genoeg voor de
willigheid, waarmede men zich hier voor de Ameri
kanen interesseert, hoewol er toch nog enkele
donkere wolken blijven dreigen.
De staking der staalwerkers blijft nog steeds in
haar eelfden toestand, niettegenstaande verschil
lende geruchten van bijleggen en overeenkomst
de ronde hebben gedaan. Mr. Morgan c. 8. schijnt
van plan in geen geval toe te geven en tracht
met non-union-werklieden van elders zooveel
mogelijk fabrieken aan het werk te houden. De
houding van den heer Morgan wordt verschillend
beoordeeld: velen vinden dat krachtig voet bij
stuk houden de eenige weg is om tot een zuivere
oplossing van dit geschil te komen, anderen vinden,
dat het de toenadering en bjjlegging onmogelijk
zal maken. Hoe het ook zij, het zou een verbazend
gunstige zaak zijn, indien er aan deze oneenigheid
een einde kwam. In het laatste week overzicht
van de Beurscourant wordt met een enkel woord
gesproken over eon nieuwe staaltrust, welke opge
richt zou zijn in oppositie tegen do United-States-
Öteel-Corporationin andere bladen echter werd
daarvan in het geheel geenmelding gemaakt.
Wel heeft de heer Schwal, president van de
United-Statos-Steel-Corporation, onderhandelingen
afgesloten, waardoor hy de controle heeft ver
kregen over de Bethlehem-Steel-Company, dus
eou versterking van de Morgan-Trust.
De ontvangsten der kolensporen waren in deze
maand iets minder, redenen waarom bijv. de
Norfolk-Western zich niet verbeterden; degraan-
sporen waron echter, ingevolge den zeer grooton
tarwe-oogst, waarvan men een sterk vervoer ver
wacht, algemeen beter, zooals onder andere ook
ae St.-Loais en San-Francisco-Shares; het wil ons
echter voorkomen, dst hier niet alleen verwach
tingen van goede ontvangsten in' fiet 2yn,
doch dat het niet tot de onmogelijkheden
hoort, dat op deze aandeelen spoedig dividend
zal worden gedeclareerd; er ia tooh ruim 4 pCt.
van de gewone aandeelen verdiend. Union-Pacifio
en Southern-Paoific-Shares werden mede flink
gekocht togen aanmerkelijk hoogero prijzen, waar
aan het gerucht, dat de hoeren Morgen en
W. K. v. d. Bilt in het bestuur der Union-
Paoific zouden worden opgenomeD, zeker niet ge
heel vreemd was. Gulfwaarden, hoewel een weinig
verbeterd, kunnen zich nog maar niot tot het
niveau van andere dergelijke waarden opheffen;
trouwens onzes inziens zyn zij met de huidige
koersen vrijwel betaald, hetgeen ook geldt van de
preferente en gewone Missourri-Shares, welk wij,
naar verhouding van de ontvangsten en surplossen,
te duur vinden. Dit neemt echter niot weg, dat
by een algemeene hausse-beweging ook deze fondsen
geen uitzondering zullen maken. Men moet echter
niet uit het oog verliezen, dat by een algemeene
hausse-beweging zelden gelet wordt op do intrin
sieke waarde van eon fonds, iets, wat juist het
gevaarlyko van een dergelijke beweging is.
ZiijnlandscJie Lanlc.
Ann den Noderl. Oudheidkundigo Bond.
MM. HH. I
De kerkvoogden mijner Gemeenten hebben mij
opgedragen Uwe missive van 16 Aug. I. 1. op
deze wijze te beantwoorden
Zij verzekeren U al aanstonds, dat zij zeer
gaarne aan Uw verlangen willen voldoen door
te sparen, wat werkelijk oudhoidkundige en
historische beteekenis lieoft. Dat zij de aanbe
steding hebben aangehouden, is echter niet een
gevolg van Uw schrijven, maar is op verlangen
van Zijne Excellentie den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken, die do voorgenomen ver
bouwing gelijkstelt met eeno algeheole vernie
tiging van ,,het oude monument", en beweert,
dat de kerk Rijkseigendom is.
Zij stellen U in allon ernst de vraag, of hun
korkgebouw don naam van Abdijkerk mag dra
gen en of het, zooals ZExo. de Minister schrijft-,
onder do geschiedkundige gedenkteeken dos
Lands moet gerangschikt worden. Zij raden U
zeer aan dit eens nauwkeurig te onderzoeken
cn zullen zich gaarne door U hierin laten voor
lichten. Met allo bescheidenheid stollen zij zich
zelfs aan U beschikbaar, zou zij U hierbij
eenigszins van dienst kunnen zijn. Om U heton-
derzoek al aanstonds wat gemakkelijk te maken,
verwijzen zij U naar een paar brieven, die U op
den goeden weg kunnen leiden. Lees eens de „Be
schrijving© van 't besloote klooster of Zuster-
huys binnen Noordwijk, met bewijsstukken door
K. van Alkemade", dan vindt Gij folio 97 verso
het volgende
Acn ae Ed. Heoren die Staaten 'slands van
Holland.
Goven met allo reverentie te kennen uwe mijne
Ed. Heeren onderdanighe Dienaren, die gemee-
no Buerea van Rijnsburch, hoe dat in dese voir-
lcdo troubles heurluyder Parocliye of Buerkerke
verbrant en de dio overgeblevene materialen,
niot tot haren profyte, maer deur last van u,
mijne EdHeeren, en profyte verkort is ge
weest, zulks dab zij luyden geen ploot-se en heb
ben, omrae don Dienst gednoij. te werden, dan
onder den blaewcn hemel, ofte in ©en cleyn huys-
ken, endo alzoo die Ghemoynte hoe langher hoo
meerdor is aecrescerendc, endo ongeryflio valt
dagbolix zoo hier zoc daer te lopen, ende vor-
staon dat tot Noortwijc eeno Begijnekerc is, dio
nergens toe geëmployeert werd dan tot een eoeye
of paordestalle, alzoo dio Gemeynto aldaer hoiro
paroqhykercko behouden bobben, zoe souden
hourluydor oetmoedeiijc versocck wesen, en do
versoecken mitsdesen, dat uw mijne Ed Hoeren
believen te aucborisoron den Rentmeester van
Rijnsburch, ommo deselve koreko af te bree-
cken ende de materialen wederom te employ o-
ren tot wedetopbouwinghe van een niouwo kor-
cke, ten fine alsvoren.
Dit doende enz.
Do Staten van Holland hebben daarop ge
antwoord
De Staaten van Holland hebben tot vorde-
ringhe van don dienst Godts, binneii den Dorpo
van Rijnsburch ten versoecke van do ghomene
Bueren aldaer gcautlioriseert endo authoriso-
ren bij doscn Dirck van Kcssel, ontfangher van
de goederen van do abdije van Rijnsburch, de
kereko van Begijnen tot Noortwijck tot haeren
costen te moghen doen afbreken ende domolie
ren, ende de materialen van dien verstrecken en
do cmployeren tot opbouwinghe van de nieuwe
keroko binnen Rijnsburch voornoemt, ten eyn-
de predicatiën aldaer daerinne gedaen mogh-
ton werden, alsna behoren.
Gedaon in den Haglio don 18 Aprilis anno
XVc agtentseventich.
Tor ordonnantie van do Staaten bij mij
(was get.) De Rechtere.
1678.
Nóg iets.
Do bekende Utreehtscho geleerdo Arent van
Buchely schreef ,,Tot Reinsburg, wesende een
oudt dorp onde vermaort Jofferen clooster, heb-
be ick ao 1612 tot Loyden een tijd geweest sijn-
do, mij begeven, ende hebbe aldaer in het ker-
chien van do ruynen des kloosters opgericht,
dees naevolgende sepulturen, epitaphiën endo
wapenen uytgoteyekent" enz.
Voeg nu hierbij, dat het kerkje der Room-
sche Genante ih 1571 nog bestond, lietgeon
blijkt uit eeno üog aanwezig zijnde rokoning,
dat dit kerkje spoeJÏJ daarna is vernield en dat
eerst eenige jaren later (16"78jLu^ stukken en
brokken van het Bagijnen kerkjo N°ord"
wijk en mogelijk uit het puin der
niouw korkje zoo goedkoop mogelijk is in el
kander gezet, dan vragen wij U wat waarde zulk
oen „monumenteel" gebouw heeft. Verder blijkt
uit het nog goed geconserveerde archief dezer
gemeente, dat dit primitieve kerkje belangrij
ke veranderingen en verbeteringen ondergaan
heeft, zooals o. a. in 1660, toen meer dan f 5000
er aan verbouwd is. De tegenwoordige kap is
van gewoon bout met leien bedekt en verkeert
ia een staat van ontbindingde pilaren zijn
van verschillenden stijl, cn juist de oudste droe
gen alle kenteekonen, dat zij vroeger tot an
dere doeleinden hebben gediend; de muren zijn
ook niet zoo oud als men voorgeeft en do meeste
ramen dagteekenen uit het begin van 1800.
Waar blijft nu do oude Abdijkerk? Wie is in
staat thans met juistheid aan te wijzen wat nog
tot. hot primitieve saamgelapte kerkje van 1578
behoort, dat in 1579 reeds door de Regeering
aan den Hervormden is afgestaan En is het dan
niet verklaarbaar, dat de kerkvoogden niet dien
eerbied voor die evergebleven brokstukken ge
voelen, dien niet slechts Gij, maar zelfs Z.Exo.
de Minister van Binnenlandsche Zaken er voor
vraagt
Eerlijk gezegd, Mijne Heeren,, wij worden
noodeloos opgehouden om aan do behoefte der
Gemeente te gemoet te kunnen komon. Zelfs
dreigt ons een procos met de Regeering, zoo de
Minister ons korkgebouw, dat do Gemeente
reeds oeuwen als eigendom heeft bezetenals
Staatseigendom blijft beschouwen. Wij willen
ons gaarne als gehoorzame onderdanen gedra
gen en hebben reeds blijken gegeven, dat wij
bereid zijn, onder voorbehoud van het recht van
eigondom, met Z.Excellentie in overleg te tre
den en oen onderzoek te willen omtrent do vraag
of en op welke wijze de behoefte aan meer ruim
te te bevredigen is zonder vernietiging van het
z. g. n. monument en zonder financieelo scha
de. Ook zijn wij genogen, uit eerbied voor w e r-
k e 1 ij k o historic en kunst, aan Uw verlangen
te voldoen, zoo wij van U overtuigd worden, aat
ons kerkgebouw tot de „monumontoele" gebou
wen mag gerokend worden.
Geheel te uwen dienste
Uw Dienaar
H. VAN Dbutbn,
Rhijnsburg, 30 Aug. 1901.
De SauiliUB-Hnnd,
Bij de manoeuvres te Utrecht heeft men een
proef genomen met een hond, die afgericht is
op het opzoeken van vermisten. Over deze
proefneming wordt uit Amersfoort aan hot
„Hbl." gemeld
Ofschoon de ziekendragers aanstonds na het
gevecht de gekwetsten en gevallenen hadden
opgezocht, bleek bij het appèl houden, dat en
kelen' vermist waren.
Gelukkig was de hoer J. Bungartz, oud-ka
pitein van een Pruisisch jager-bataljon, op het
terrein, en hij bood aanstonds zijn hulp aan
voor het opzoeken dier vermisten.
Dikwijls zal men gelezen hebben hoe betrek
kelijk licht gewonden, die echter, door bloed
verlies uitgeput, zich niot verder kunnen voort
slepen en onopgemerkt waron gebleven, een ont-
zettenden dood vonden.
De heef Bungartz schijnt hierin op uitste
kende wijze voorzien te hebben «icor honden' af
to richten, dio de gewond^ opzoeken. Elko
hond draagt een zadelt»?: met eenige vorband-
pak.jcS en èen weinig wijn. Zoodra hij iemand
in liggende houding vindt, loopt hij terug naar
zijn geleider en houdt niot op vóór hij dezen bij
den gewonde heeft gebracht
,,Resi", een prachtige Schotsehe colley, hoeft
inderdaad wonderen verricht. Een dor vermis
ten was in een vrij diepen kuil geraakt en door
struikgewas bijna geheel overdekt. Toch vond
,,ltesi" hem weldra en de ziekendragers konden
hem nu spoedig vervoeren. Een andere, die,
als 't ware onder planken bedolven en niet bij
machte was zich uit zijn vrij benauwde schuil
plaats te redden, werd evenzeer spoedig door
,,Resi" gevonden.
Terecht trok dit deel der dokters manoeu
vre" ton zeerste de aandacht van do verschil
lende opper- en verdere officieren, die haar
bijwoonden en allen waren overtuigd, dat bij
de avondoefoning, die in kleinen kring zou ge
houden worden, „Resi" wederom prachtig werk
zou leveren.
En thans heeft ,,Re3i" nog onder hoogst on
gunstige omstandigheden getoond wat ceu goed
afgerichte „SanitUts-Hund" vermag, want hot
aantal toeschouwers op het terrein was zeer
groot. Overtuigond echter is gebleken, dat in
de werkelijkheid, als zij niet zenuwachtig ge
maakt en in de war gebracht worden, dozo hon
den onberekenbare diensten kunnen bewijzen.
In korten tijd toch hooft ,,Rosi", pas giste
ren uit Duitschland gekomen en uit dien hoofde
nog vrij verreisd, niet minder den dertig zoo
genaamd vermisten aangebracht.
Indische doctoren, dio dit gedeelte van de
oefening bijwoonden, waren eenstemmig van
oordeel dat ook voor het Indische legor zulk een
hond uitstekende diensten zou kunnen bewij
zen.
Juist do schotsehe colley, doch do korthoof-
dige, schijnt zich voor dezen dienst bij uitstek
te leeiien, omdat hij èn zeer weinig behoeften
heeft èn verbazend stork en tegen allerlei ver
moeienissen bestand is.
Van de zeer leerrijke manoeuvres was de in
iedor opzicht welgeslaagde proef met den ,,Sa-
nitats-Hund" wel hot meest belangrijk.
Mogen de legerautoriteiten hierdoor kun
nen besluiten zoowel in ons legor als in dat in
onze bverzeesche bezittingen een ernstigo proef
niet deze honden te doen nemen.
hemdenliefhebbers is hier een schoono
tank wcggetegdj uitstok momohliovend
work to doen.
Wio niot uit de vrijwel bokèncl'ë^x^
gen, maar in werkelijkheid gezien heeft
de heer Bungartz met zijn honden verricht,
verbaast er zich geenzins over dat niet alleen
in Duitschland, maar ook in Italië, Rusland,
Oostenrijk en zelfs Japan het zeer groote nut
werd erkend van dit werk van barmhartigheid.
Onze correspondent brengt een woord van
dank aan den Inspecteur van Geneeskundigen
dionst en de verschillende doctoren, die hem
de noodige inlichtingen op zoo heusche wijzo
verschaften.
Do oorlog tusschen Engeland on Transvaal.
De „Star" brengt op de volgende vermake
lijke wijze het bericht van de nederlaag, aan
een Engelsch konvooi bU Rooikopje toege
bracht, onder de oogen van haar lezers:
Nademaal de burgers der vroegere Repu
blieken, die nog de wapenen dragen tegen
Z. M., niet alleen weinig In aantal zlJn, maar
bijna al hun kanonnen en krUgsmunitie ver
loren hebben, en een geregelde militaire orga
nisatie missen en daardoor niet in staat zijn
op geregelde wijze oorlog te voeren en eenigen
georgamseerden weerstand te bieden aan Zr.
Ms. strijdmachten in eenig deel des landa,
Zoo is het dat een konvooi van Kimberley
naar Grikwaatad werd aangevallen te Rooi
kopje op 24 Augustus. De aanval werd afge
slagen door het escorte onder kapitein Humley,
die negen dooden en 23 gewonden, alle van
de 74ste compagnie Imperial Yeomanry, kreeg.
De 0N&demaal"-clasule ls de inleiding tot
Kitcheners jongste verbannings- en confis
catie-proclamatie, zooals men weet.
De volgende brief, ged>eekend 1 Juli,
is uit het kamp to Ireno hier te lande ont
vangen
„Naar wU vornemen, ls het ln het kamp
te Yereeniglng zeer slecht. De menschen daar
zyn om zoo te zeggen van alles afgesloten.
Er is geen stad in de nabijheid en het klimaat
ls scherp koud. Ik durf niet aan den toestand
van dat kamp denken, wanneer ik zie wat
er voor Irene, dat binnen het bereik van
de stad ligt, gedaatr wordt, en zelfs hier zijn
het lijden en de ontberingen niet te beschrijven.
Zooals gij weet, zijn er zes Afrikaansche ver
pleegsters in het Irenekamp, die niets te
maken hebben met het hospitaal. Deze ver
pleegsters hebben elk haar eigen wijk,
bestaande uit zooveel rflen tenten. Er ls een
telling gehouden van de menschen in dit
kamp, zoodat elke verpleegster nauwkeurig
weet hoeveel menschen zjj te verzorgen
heeft, hoeveel sterfgovallen er ln 24 uren
plaats hebben. Zy passen de zieken op en
meiden de ernstige gevallen dagelijks aan den
dokter (er zjjn hier 2 geneesheeren). Doch
dit alles ls alleen in het kamp te Irene zoo.
Er zyn in elk kamp hospitalen voor ernstig®
gevallen, maar het is onmogelijk voor elke
zieke om daarheen gebracht te worden. In
zulke gevallen zijn de Afrikaansche verpleeg-,
eters van onschatbare waarde. In een tent
in wjjk K. zjjn niet minder dan 11 gevallen
van mazelen voorgekomen. Binnen 24 uren
zijn er 2 of 3 personen in een tent overleden.
De vorige week was het aantal sterfgevallen
te Irene 46, grootendeels in 2 wyken. De
sterfgevallen zyn byna alle van mazelen eq
zwakte. En tooh komen er dageiyks nieuwe
menschen in de wyken, waar de ziekte zoo
ernstig heerschtik bedoel, dat gezonde
menschen uit andere districten worden binnen
gebracht. Het gevolg hiervan is, dat zy in
minder dan een week allen ziek zyn. Kink'
hoest is ook uitgebroken. De herstellende
mazelen-patiönten zullen weinig kans hebben
om op kracht te komen. Men heeft geen
voedsel om aan de arme, hongerige zieken
te geven. De moeders zeggen: „Myn kin
deren worden beter, maar ze hebben zulk
een honger en als Ik ze het eenige geef
wat ik heb brood en zwarte kolfle
dan wiiien zy dat niet hebben." Qy
moet niet vergeten, dat zy vele maan
den lang niets anders dan brood gehad
hebben. Kinderen onder acht jaar en
nog geen drie wekeh geledon was het onder
de 12 jaar krygen half rantsoen, d. w. z.
een half pond bloem van mer^.ner dag, en
geen vleesch, en gy weet, «de Boeren-'
kinderen van jongs af alleen gevoed worden
met vleesch, goed brood en melk. Hut bioem
van meel ls nu beter, maar het vleesch zou
zelfs een hond niet eteD. Ik heb het mot
eigen oogen gezien en men heeft my ook
verteld, dat de schapen naar de slachtplaats'
moesten gedragen worden, omdat zy te zwau
waren om te loopen. Ik kan dan ook niet
begrypen waarom er geen vleesch in blik aan
deze menschen gegeven wordt. Or gs zet
iemand tegen mrs. K.tJe moest alleen
^■erden verdelgd, maar de vrouwen, die de
schuld uvftD dea oorl°ff zUn moesten er ook
door lilde-;-'' P#- S&ischin "ttrbee,deu Z10V
dat de mannen zich wel zullen
hun gezinnen slocht behandeld worOen^ en
vrouwen zyn volkomen hulpeloos en in hun
macht.
Wy kunnen alles gebruiken. De menschen
hebben niets. De vorige week zag ik een
vrouw met een havelooze japon en een grauwen
zak, die er onder uit kwam, voor onderrok
en zy zyn allemaal zoo armoedig. Gy moet
met vergeten, dat zy nog nooit een stukje
zeep gekregen hebben behalve dan van de
kleine mrs. N., die uit haar eigen middelen
zeep verstrekt heeft. Maar wat beteekenen 6
of 6 kisten zeep voor 5000 menschen, die allen
zoo vuil zyn als men slechts denken kan?
Zy huizen op den kalen grond. Slechts een
paar hebben een kist of stoel om erop te
zitten. Doch het helpt niet om dit alles te
vertellen. Geen pen kan den toestand van
deze arme stakkers beschryven. Velen van
haar zyn ryk geweest en gewoon aan weelde.
Men kou er boekdeelon over kumien vol-
8chryrea. En hoe zullen wy weten wrike van
alle kampen het slechtste is? Do oen zogt:'
Potchefstroom ii erg slecht; de ander; Neen,
Vereenlging en Belfast zyn slechter. Dan
hoort men weer Iemand van Middelburg zeggen,
dat dat kamp gewoon verachrikkeiyk la Zoo
gaat het. Er zyn zoo ongeveer 7000 menschen
in het kamp U Middelburg an omstreeks
6000 te Irene.
Traniraal en OranJe<¥ryiia«t.
Men sohryft uit Den Haag;
De krygsgevangenen ln het Deyatalawa-
kamp te Ceylon, die de verzameling van
pl. m. 1600, door hen zelf vervaardigde voor-
werpen aan het dames-comité te Middelburg
zonden, als erkenning voor wat deze en alle
Boerenvrionden voor hen en de goede zaak
deden, hebben in een daartoe gehoon ver
gadering besloten, deze geheele collectie den
heer Hidde Nyiand aan te bieden voor zyn
Zuldafrikaansch Museum.
Zooals bekend ls, wordt deze verzan. iing
thans te Scheveningen naast de Voortrekkers-
woning tentoongesteld en dageiyks door
honderden belangstellenden bezocht, terwyi
reeds, behalve de toegangsgelden, verre over
de f 1000 vrywilllg ln een bus door d*
bezoekers werd geofferd ten bate der vrouwe i
en kinderen.
Slot)
De uitvinder voelde zich zeer gestreeld;
hy verborg zyn verlegenheid achter een soort
gebrom.
„Ja, dat is toch heel natuurlykl" hoorde
ze weer. „'t Ia schando, hem het leven zoo
moeiiyk te maken. Ik geef om die praatjes
niet; maar gesteld eens, dat ze hom ter oore
'komen I Ik zou voor niets instaan."
Nelly werd ongerust: ze dacht aan den
eersten brief van Paimpol, die in Theo's
handen geraakt was. Als hy eens van haar
vorlof gebruik gemaakt en dien geopend had
Het werd duister voor haar oogen, en ze kon
niet nalaten, den ouden man deelgenoot te
makon van haar vrees.
Dit lokte slechts een nieuwe uitbarsting
over Paimpol's brievenscbryvery uit.
„Heneer Poggerlink," zei Nelly, steeds
angstiger, „wanneer heeft u Theo Farland
,het laalst gezien?"
„Ja," stamelde hy, zelf nu ook niet meer
op zyn gemak, „dat is al verschelden dagen
'geleden."
„Meneer Poggerlink, zou... zou het niet
.goed zyn, hem op te zoeken en met hem te
spreken 1Want andersin zyn rade-
loosheid
De scheikundige begreep haar ook zonder
dat ze uitsprak.
„O juffrouw, watt denkt 11 aani De jonge-
-Aog Jang a»k m
door kracht en viyt goed te makenwat
hy dan ook misdaan moge hebbenl"
„Ja, laien we hom dat zeggen I" riep Nelly
opgewonden. „Kom mee, meneer; wy mooton
dadeiyk naar hem toe, om hem dat te
zeggen I"
En zy drong zóó aan, dat hy geen weer
stand durfde bieden. Lisa dribbelde heen on
Woer, om jas en hoed aan te geven, en staarde
nog lang het paar na, vtrbyaterd over hetgeen
ze ln dit uur had beleefd, meer daa in ge
heel haar vorig leven.
Nelly stapte snol voort, sneller dan de oude
man haar kon byhouden. Gelukkig kwam
een omnibus, die hon bracht naar Theo's
kantoor aan den Dönhoffaplatz.
Meneer Farland was er geweest voor eenige
uren; maar waar hy nu was, kon men niet
zeggen, zoo meldde het kantoorpersoneel, dat
het zonderllDge paar argwanend aanzag.
Een nieuwe tocht begon, nu met den lokaal-
trein naar het Westend: Theo zou zeker by
de electrische installatie aan de fabriek zyo.
Weer mis! Nelly was al Wanhopig. De
gezelschapsjuffrouw, die haar zag, kreeg mede-
iyden en gaf te kennen, maar niemand
mocht weten, dat het van haar kwam dat
meneer misschien by de Frachts te Moabit
was. Het brave mensch had .toevallig" het
gesprek tusschen Gudrun en haar moeder
gehoord.
De zwervers hervatten de reis, en hadden
succes. Zy vonden Theo, nog vddr ze ln
Moabit aanlandden, op een brug over de Spree.
Maar ach, welk een Theo! Hy zag er uit ais
het vermoeide, gejaagde, ten doode gekwelde
wil<L Hy liep in doffe gedachten verzonken;
tM hy htt Mfldtflisgf paar plotMli^ voor
zioh zag, schrikte hy hevig en wilde vluchten,
maar zyn ledematen waren als verlamd.
Haastig, verheugd, kwamen ze op hem toe
een druk geBprok volgde, een opheldering,
waarvan Theo eerst niets begreepmaar toen
men uit de drukte week en gezameniyk
langzaam opwandelde, de eenzime Kalserin-
August&laan af, weer terug en nog eens
terug, toen vornam Theo alles; toen wisthy,
hoeveol liefde er in de wereld was.
't Was heel laat, toen Nelly thuis terug
keerde en haar moeder alles biechtte: haar
reddingswerk; het werk, dat zy voltooien zal,
als Theo, gelouterd en geadeld door lang werken
in een stU hoekje van da wereld, tot haar
terugkeert. Haar lach zal hem gelukkig maken,
als hy haar beeld ziet, ginds, ver weg; haar
kleine, kloeke hand zal hem wenken, als loon
na omstigen arbeid.
Leberecht Pracht fopte zyn vyanden en
tegenstanders door spoedig te herstellen van
de beroerte, die hem had getroffen. De weer
barstige natuur overwon ook dezen vyand.
Da bruiloft zyner zoons werd echter toch
uitgesteld; want er gebeurden andere dingen
ln het oude huis, welke niet zoo onmiddeliyk
door feestvreugde konden gevolgd worden.
Praoht vocht een hevigen kamp uit met
mevrouw Stóphanie. Toen de reeds lang
wankelende onderneming van Theo met hevig
geraas Ineenstortte en hy zelf, op aanbeveling
van mevrouw Van der Kerken, een betrekking
kreeg by een Nederlandsch handelshuis in
Indie, toen kwamen natuurlyk een aantal
schuldeuchers opdagen. Mevrouw Farland, die
voor haar jongen al offers genoeg had ge-
braokfc wilde aiat alle betalen, en het
regende bedreigingen mot processen en der
gelyke.
Toen greep Pracht, als voogd van de meisjes,
met krachtige hand in. Hy dwong Stéphanie
tot het verstandigste, wat zy kon doen: de
zaak te verkoopen. Doch het ging haar aan
het hart, en ze kon Gudrun nooit vergeven,
dat die tot het vyandeiyk kamp was over
gegaan. Zy wilde do bruiloft niet afwachten,
jnaar voor eenigen tyd ultBerlynverdwynon.
Ze wae nu vry en onafhankeiykwantKarla
keerde Blechts voor enkele dagen uit Bacha-
rach terug. Haar grootmama had haar voor
gesteld, by haar to blyven, en het slimme
ding, begrypendo, dat na het gebeurde voor
hen allen te Beriyn niet veel was te hopen, wist
haar moeder te bewegen, toestemming te geven.
Tusschen mevrouw Farland senior en me
vrouw Farland junior had by die golegenhold
een nogal krasse briefwisseling plaats over
opvoeding van kinderen.
Gudrun ging, in afwachting van haar huwe-
lyk, ook to Bacharach logeeren.
Do overdracht der fabriek aan Karl Maria
had zonder veel qmslag plaats, en Stéphanie
ademde lichter, nu etndelyk de deur voor
baar open stond. In de allereerste plaats wilde
zy de tentoonstelling ontloopen, de tentoon
stelling, waar anders haar naam had moeten
schitteren.
Zy vertrok juist op den dag, toen heel
Beriyn het openingsfeest vierde en de stad
overal met groen en vlaggen was getooid.
Stéphanie wierp een weemoedigen, bitteren
blik op de fabrieksgebouwen. Zy was het
toch geweest, die aan het welzyn van de
arbeiders alles had gedaan, wat baar krachten
veroorloofden.
Mismoedig wendde zy zich af, en zoo zeg
ze ook niet den laatsten groet van Poggerlink, -
die door het venster van het laboratoiium
keek, met een van blydschap str; t ge
zicht: hy was al weer oen uitvin UP het
spoor.
Het rytulg bad moeite, nu en dan, vooruit
te komen door de straten; ovenu menschen,
equipages, alles ln feostelyke beweging, alles;
op weg naar het Treptower-park, waar de,
plechtige opening der tentoonstelling zou plaats
hebben.
Op den Potsdamerplatz zag Stéphanie plot
seling een rytulg vlak voor liet bare; het^
was de landauer van Pracht, die den professor,
en Dagmar naar het feestterrein bracht. Het
gelukkige paar, dat zich vermaakte met de]
blyde drukte om hen heen, zag niet hot,
marmeren golaat, waarop een yskoud glim
lachje verscheen.
Eindeiyk was zy aan het station; de ga-,
zelschapsjuffrouw, die ze vooruitgezonden had,i
kwam haar al te gemoet met kaartjes voor
Dresden. Want daarheen ging de reis, ver-;
volgens naar andere groote steden, waar,
mevrouw Farland voordrachten zou houde
iu damesvereeniglugen. Een goede roep ging
haaf vooraf; men kende haar verdienste op
het gebied van volkevoeding, klnderh"-'
giéne, enz.
De eerste voordracht zal zyn over: „Mods
opvoeding in huis; een waarschuwing
het volk".
