N* 12274
Maandag 86 Februagi.
A0. 1900
<Qo\uant wordt dagelijks, met aitzondeitng
van <Zon- ea feestdagen, uitgegeven*
Ned. Zuid-Afrikaaoscbe Vereenigiog.
f 10,472.42.
Leiden, 36 Februari.
Feuilleton.
Oorlog en Vrede.
1
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZEB QOUBAHTi
Poor Leidaa per 8 maanden. sag
franco per post« 1.40a
Afzonderlijke Nommerp 0.05.
PBLT8 DEB AJJVEBTEHTEÊ3Tt
Van rtgels f 1,08. teder# regel meer f 0.17J. Grootst^
'«fitters naar plaatsruimte Vooz hot incasseeren btitfteo d& stad
wordt ƒ0 06 berekend-
Afdeding Leiden en Omstreken,
Door den Penningmeester is einde de laatste
pgave ontvangen:
door bemiddeling van het Leidsch Dagblad:
Collecte op den verjaardag van
ibram'e 18den geboortedag voor de
heldhaftige Boerenf 1.—
Voor de dappore Boeren op den
verjaardag van Oom Jan0.81
Gecollecteerd op den 76eten verjaar
dag 20 Febr. 1900 van onzen vader
Gerrit,0.50
Gecollecteerd op den verjaardag van
Grietje's vrijer0.50
Opgehaald door Emma op haar Uoe's
verjaardag0.47
Gecollecteerd door Mapje op Lena's
Terjaardag0 30
Van Mina0.10
Van de Leidsche Dilettantenclab op
e#n repetitie by E2.
Voor do dappere Boeren 1.57s
Gecollecteerd op grootmoeders 80aten
Terjaardag 1.15s
Een Boston partijtje0.60
Gecollecteerd Toor de dappere Boe
ren op een gezellige verjaarpartij
van J. H0.54
Op een gezelligen avond van over
grootmoeders verjaardag0.45
Omdat de kleine jongen zoo leuk
vroeg: Wat zou de Prins van Oranje,
Éoning van Engeland, wel van zulk
een Eogelechen oorlog gezegd hebben? ,0.75
Gecollecteerd op sen brulloftspartytje 0.71s
Van drie dienstmeisjes, oie Zondag
avond onler een gezellig kopje thee
aan de Boeren dachten0.80
Het totaal der ingekomen giften bedraagt
thans (zonder de hierboven vermelde)
Bijdragen kunnen worden toegezonden aan
don Penningmeester, Rembrandtstraat 19, of
aan bet Bureel tan dit Blad.
Gistermorgen bad de plechtige Inwijding plaats
van het vernieuwd* en vergroote kerkgebouw
der RemoD8trautache Gemeente albier. Naar
aanleiding van 2 Timotbeus 1 vs. 14a:
.Bewaar het goede pand, dat u toebetrouwd
ia", hield de predikant de. H. P. Schim van der
Loeff een troffende rele, welke door de schare,
die bet ruime kerkgebouw geheel vulde, mot
groote aandacht gevolgd werd. Na een kort
historisch overzicht van het ïyden en strijden
der Remonstranten te dezer stede in de eerste
helft der zeventiende eeuw, schetste de Bpreker
voor zijn aandachtig gehoor het wezen en de
booge waarde van den godsdienst, de alge
meens behoefte daaraan en de bevrediging
van die behoefte, en wekte allen op bot voor
beeld der vrome en kloeke vaderen te volgen,
en het goede pand, der Gemeente toebetrouwd,
Zoowel in stoffelyken als in geestelijken zin,
naar het apostolisch woord, te bewaren en te
onderhouden.
De gloedvoll* rede werd afgewisseld door
bet gezang der gemeente en van het Protes-
tantsch Zangkoor, dat zeer verdienstelijk
zong en de plechtigheid niet weinig verhoogde.
Daarna werden de leden randde commissie
tot de zaken der RemonstrShteche Broeder
schap, den professor, dr. C. P. Tiel», en de
curatoren van het Seminarium, de afgevaar
digden van veel Rem. Gemeenten hier te
lande, waaronder de oud predikanten J. H.
Marooler en prof. dr. H. C. Rogge, alsmede
die der Lutherscbe en Doopsgezinde Gemeenten,
en van de Vrijz. Herv. Vereeniging alhier afzon
derlijk tosgesproken en werd hun daok betuigd
voor hun tegenwoordigheiddie der Waalsche
Gemeente bovendien voor het gebruik van
hun kerkgebouw voor huwelykswyding, en
Burgemeester en Wethouders voor het in
buur geven van den Foyer der Stadazaal tijdens
de verbouwing. Den architect H. Paul, den
opzichter Oprei, den aannemers I. Van der
Kamp en J. L Planjer, het bestuurslid J. C.
Zaalberg, „de ziel dor Bouwcommissie", den
onder-aannemers en werklieden, allen, die aan
den bouw en de Inrichting der kerk hun
talenten en krachten hadden gegeven, werd
hulde gebracht voor het tot stand brengen
van dit gebouw, dat nlot alleen vergroot en
vernieuwd, maar ook verfraaid is en aan alle
billijk gestelde eiecben voldoet.
Voor een zeer goed bezetten, doch niet
uitverkochten Schouwburg had gisteravond de
zesde of laatste voorstelling plaats in den
tooneelwedstryd, uitgeschreven door .Jacob
Cats", albier.
Vry veel succee werd ditmaal behaald
door de Amsterdamschs tooneelrcreoniging
A. d. ui n. d. o." met bet drama ,Jean Darlot"
en het blijspel „De nasleep van een eersten
echt".
In de vervulling van de titelrol van eerst
genoemd stak was Louis Bouwmeester, die
regisseur van dit gezelschap is, te proeven
en werd ons zelfs nog eens aan Voerman
Henschel" horinnerJ.
Thans komt het woord aan de jury, die
volgens de bepalingen binnen veertien dagen
na de laatste voorstelling uitspraak zal doen.
Deze uitspraak ie zonder beroep.
De dag der prijsuitreiking z'ai later worden
vastgesteld.
Do tooneel en gymnastiek-vereeniging
„Tbalia Melpomene", opgericht 3 Mei 1896,
gaf Zaterdagavond in de Concert-zaal Ephrafm
haar achtste uitvoering met introductie, welke
talryk bezocht was.
De voorzitter opende haar mat een woord
van welkom en een opwekking om tot het
liimaatscbap toe te treden of donateur te
worden, met een beroep op de welwillendheid
in bet vellen van een oordeel, omdat er weder
enkele personen waren, van wie het voor de
éérste maal is dat z|j zouden optreden, en
met den wensch dat allen overigens veel
genoegen zouden hebben.
Aan oit laatste heeft bat blijkbaar niet ont
broken, want ofschoon wij de goheele voor
stolling niet hebben bijgewoond, bleek het
toch, dat, loon wij er waran, er zeer in ueu
geest der leden gewerkt werd. Dat er in bet
tooneelspel „Rudolf, of Broeder en Zuster",
in drie tafereelen, niet minder dan drie dames
waren, die debuteerden, toont wel aan, over
hoeveel werkende krachten do Vereeniging
kan beschikken.
Komische voordrachten werden er onder
veel bU ral ook gehouden en wat er op het
gebied der gymnastiek werd vertoond, daar
van legden o. a. de inderdaad zware, maar
mooie standen reeds een gunstig getuigenis af.
Dat er tevens muziek was, spreekt vanzelf
en een bal was er gebrulkelykerwyze tot
besluit.
Een collecte vaor „Schoolkindervoeding"
bracht ƒ9.16 op.
De matroos der late klasse B. Van den
Berg, gedetacheerd bij de Kweekschool voor
Zeevaart alhier, wordt den laten Maart a. s.
overgeplaatst aan boord van Hr. Ma. wachtschip
te Willemsoord. Zyn detacheering by genoemde
Kweekschool wordt alsdan met gelyken datum
ingetrokken.
De Dioceaaan-Veroenlging van R.-K.
Byzondere Onderwyzers in het Bisdom van
Haarlem zal haar zevende algemeens ver
gadering houden op Dinsdag 5 Juni in „Zonder
zorg", te Leiden. In de kerk van O. L. V.
Hemelvaart zal te tien uren een H. Mie voor
de levende en afgestorven leden worden op
gedragen.
De orde der werkzaamheden vermeldt o. a.:
Verkiezing van sen bestuurslid voor sectie B.
(Vacature-J. A. Mesker, wegens periodieke
aftreding; de aftredende is niet herkiesbaar);
Jaarverslag van den lsten secretaris.
Punten van behandeling zyn: Schoolver
gaderingen, in te leiden door den heer H.
Mustert, van Rotterdam. Welke middelen
kunnen aangewend worden om den verjerf-
lyken invloed te neutraliseert!!, waaraan
katholieke onderwyzers zich by het bezoeken
van sommige openbare opLidingsklasseo
blootetellen?" Het jaarverslag der Ver-
eeoiging worde uitgebreid tot een jaarboekje
van het R. K. Byzonder Onderwys in het Bis
dom van Haarlem. Voorstel van de afdeellng.
Haarlem.
De leerplichtmeeting, gistermiddag in het
Logegebouw te 's Gravenhage gebonden op
initiatief van verschillende vereenigingtn, was
slecht bezocht. Zy wtrd geleid door bet
Kamerlid Bouman, voorzitter der kiesvereem-
ging ,'s Gravenhage".
De eerste spreker, de beer F. Mol, bestreed
vooral de gemoedsbezwaren tegen leerplicht en
verdedigde het leerplicht-systeem, ook omdat
dit zal leiden tot verbetering van vele sociale
toestanden. Hy pleitte voor de aanneming
van het ontwerp met verbeteringen.
Mevr. Schook—Haver verdedigde den leer
plicht in bet beiaog van de volkswelvaart
en de volksontwikkeling en betoogde, dat de
adresbeweging daartegen, vooral uit bet Zui
den, weinig beteekenia had, omdat ze door
pressie waa verkregen. Sterk was zy voor
het behoud van bet herhalingsonderwys.
Het Kamerlid Lieftlnck kwam vooral op
tegen den tegenstand der kerkelyken, dien by
onverklaarbaar vond, tenzU men vreesde, aat
beter onderwys het antl-liberalisme zou ver
zwakken, en hy schetste het groote alge
meens belang van beter volksonderwys.
By bet debat wenschte de heer Slebolte,
namens het comité voor de vroegere leer
plichtmeeting de noodzakelykheid van voeding
en kleeding te zien vooropgesteld; kwam de
heer Grashuis op tegen da scherps critiek
van den heer Lieftinck ten aanzien dar
kerkelyken, die uitgaan van het stelsel, dat
hst kind aan da ouders behoort.
De heer Lieftinck, repliceerende, verklaarde
geenszins de anti-revolutlonnairen bedoeld te
hebben, maar wel de domperzucht en by en
mevr. SchookHaver kwamen op tegen het
denkbeeld om den leerplicht te doen schip
breuk lyden op een eisch van voeding en
kleeaing.
Na weigering van den voorzitter om
amendementen toe te laten, wat aanleiding
gaf tot protest, werd by zitten en opstaan
aangenomen de motie van de Liberale Unie,
de wenBchelykheld uitsprekende tot onver
anderde aanneming in hoofdzaak van het
leerplicht-ontwerp.
HH. MM. de Koningin en de Koningin-
Moeder woonden gistervoormiddag te 'e-Gra-
venbage met HH. DD. HH. den Yorst en de
Vorstin van Waldeck-Pyrmont de godsdienst
oefening by In de Duitsche Kerk onder ge-
boor van ds. Quandt.
De overseiningsko3ten van Europa naar
en over Zuid-Afrika langs den weg Ascension
en Kaapstad zyn dezelfde als via Londen en
Kaapstad.
Binnenkort zal by bet wapen der
infaDterie weder een proef met een nieuwe
uniformjas worden gehouden. De korte jas
zal aaarby vervangen worden door een tunique,
overeenkomende met het mouwvest der
cadetten. Voor de officieren, die hetzelfde
kieedlngetuk krygen, zal in groote tenue de
tunique voorzien worden van treswerk.
Naar wy vernemen, zullen de kapiteins
ter zee W. E. Hazenberg en L. J. K. A.
Jeekel den dienst met pensioen verlaten,
eerstgenoemde weldra, de laatste tegen
Juli a. s. (D.)
Door do Ned.-Herv. predikanten ds. B.
Van Meer, dr. I. G. Verhoeff, dr. P. J. Kromaigt
en H. W. Middelbeek is tegen Woensdag 28
Februari in het Gebouw voor Kunsten en
Wetenechappen te Utrecht een vergadering
byeeogeroepen van predikanten en kerkeraada-
leden der Ned.-Herv. Gemeenten, ten einde ver
schillende bezwaren te bespreken, die bestaan
tegen het „Synodale Reglement op de Generale
kas ten behoeve der Ned. Herv. Kerk.
De heer L. Kan de Beer, predikant by
de Ned.-Herv. Gemeente te Goudriaan, heeft
tegen Juli a. s. eervol emeritaat aangevraagd.
Dr. Mulle!1, consul-generaal van den
Oranjo-Vry8taat, gaf Vrydag by gelegenheid
van den onafhankelykheidsJag der Republiek
een feestmaal. Aan het hoofd der spyekaart
waren geplaatst tie woorden: „Vrijheid,Geduld
en Moed."
Hr. Ms. pantserdekschip „Zeeland", onder
bevel van den kapitein ter zee H. F. Kouwen-
berg, Is 23 dezer te St.-Lucla aangekomen.
Naar wy vernemen, zal de vice-admlraal
C. Ten Bosch den zeedienst met peneloen
verlaten. (Dj
Te Delft is op 91-jarigen leeftyd over
leden J. Voa, een van de weinigen, die nog
gerechtigd waren tot het dragen van de
Citadel-Medaille.
Zondag overleed op huize „Dalbof', even
over de grenzen, op 87-jarigen leeftyd, de
beer A. J. Lamme, directeur-honorair van het
Museum Boymans ts Rotterdam.
De overledene, algemeen geacht en vereerd
door ieder, die in nauwer betrekking tot hem
kwam, hield tot het laatste de levendigste
belangstelling ln alles, wat kunst betreft.
De 20ste opgave van giften, ontvangen
by den heer baron Van Hardsnbroek van
Bergambacht, vosrzltter-pennlngmeeater van
het Hoofdcomité van het Ned. Roode Kruis,
loopt over een som van ƒ336.87. Tot dusver
is een totaal ontvangen van 200,736.21
By da Nederlandscha Zuld-Afrikaanschs
Vereeniging is tot heden Ingsschrevsn en ge
stort tot een totaal bedrag van 999,720.32'/,.
Het stoomschip „Kaiser' arriveerde 23
Febr. van Hamburg eu Amsterdam te Dar
os Salaam; ds „Prins Alexander", van Bata
via naar Amsterdam, vertrok 24 dezer van
Padang; de „Prins Hendrik" arriveerde 21
Febr. van Batavia te Amsterdam; de „Kénig",
van Hamburg en Ameterdam naar Oost-
Afrika, arriveerde 23 Febr. te Lissabon; de
„Oengaran", van Batavia naar Rotterdam,
passeerde 23 Febr. Kaap del Arml; de
„General", van O.-Afrika naar Vlissingen en
Hamburg, vertrok 24 Febr. van Aden; d*
„Kooingln-Regentes", van Batavia naar Am
sterdam, vertrok 25 dezer van Port Said; ct
„Koning Willem I", van Ameterdam naar
Batavia, passeerde 25 dezer Gibraltar; ds
„Spaarndam" vertrok 24 Febr. van Nieuw York
naar Rotterdam; de „SöJerhamn" vertrok 28
Febr. van Zanzibar naar Mozambique.
Alfen. Da tooneelvereeniging „Tbalia",
alhier, verschafte aan haar donateurs en loden
oen aangenamen avond door het geven ven
baar vierde uitvoering ln het hotel ,St.-Jorie",
alhier.
De etukjes, welko werden opgevoerd, trok
ken aller aandacht. Zy waren lo. „De lief-
hebbery-comedle in de war", blyepel in één
bedryf door A. A. T. d. Stempel Jr.; 2o. „Hot
Kelzerryk op de fleach of Napoleon op een
hooizolder", oorspronkeiyk kluchtspel in twee
bedryven, door A. A. v. d. Stempel Jr., en
3o. „Schuiven gaan ze", blijspel met zang in
één bedryf, door W. Metz Tzn.
De rollen werden over het algemeen zeer
goed vertolkt en het valt dan ook niet te
ontkeonen, dat enkelen der werkende leden
reeds goede vorderingen hebben gemaakt.
Het spoedig afspelen en elkaar opvolgen
der bedryven deed de verschillende rollen
goed uitkomeD, zoodat het talryk publiek met
belangstelling het spel volgde.
Na afloop bleef men nog menig uurtje onder
hot maken van een danBje byeen.
23)
„Ja, de vrede zal volgen I Welk een vrede!
Dj dooden geeft hy one niet weer."
Diepe smart verduisterde bet kloeke gelaat
van don gryeaard.
„Ik boop," zei Axel, ernstig en vol deel
neming, „dat u geen dooden hebt te betreuren?
„Mijn zoon hob ik bier in het park be
graven; hy alierf in dit slot."
„Was uw zoon officier?"
„Ja."
„Öy hy was de verloofde van juffrouw
Jeanne?"
Boffer zag Axel aan; hy las in de ziel
van den jongen man; hy kende immers het
geheim van Jeanne's liefde.
„Wy hoopten eens," sprak hy zuchtend,
„dat myn zoon en Jaanne voor het leven
zouden worden vereenigd. Maar wat zyn de
plannen van menschenlNeen, jonge
Vriéhd, myn zoon en Jeanne waren nog niet
veïloofd."
i Axel ademde verlicht, en ds vreugde zyne
harten scheen zich af te spiegelen op zyn
gelaat; want Hoffer knikte meermalen met
het hoofd, ale iemand, die alies begreep.
- De officier betuigde in kiesche woorden
zyn deelneming.
,Hot verlies moeten wy dragen," zei Hof-
ifer, „voor het vaderland. Hy stierf als braaf
Bildaat; eefe zyn nagedachtenis."
„Ja," herhaalde Axel; „eere zyn nage
dachtenis en die van allen, die als dapperen
zyn gesneuveld."
Hoffer bleef geruimen tyd hy hem en ver
telde hem van Jeanne's ziekte en van de
kritgsgebeurtenissen.
Toen hy heenging, verzocht de jonge man
hem, Jeanne te groeten en aan de familie
zyn innigen dank te betuigen.
Hoffer kwam nu eiken dag den Bnel her
stellenden zieke een uurtje gezelschap houden.
Hy eprak by een dier gelegenheden ook ovor
het vorlies, dat De Parmentiera hadden te
betreuren.
Axel luisterde opmerkzaam.
„By welk regiment stond de zoon van
meneer De Parmentier?" vroeg hy.
„By het Tierde kuraesiere.
„Ach, ik vermoedde het.... Hy ia bet 1"
„Wat ontroert u zoo?"
Axel nam uit zyn portefeuille het goudoD
kruisje en den zegelring van den jongen
Franschen luitenant.
Dj kapitein herkende het familiewapen en
ook het kruis.
„Hoe komt ge daaraan?"
Axel vertelde hem nu de ontmoeting op
het slagveld van Sedan.
„Welk een wonderbaar toevalt" zei Hoffer.
„Nu kau zich alles ten goede wenden. Ach,
onze dooden zyn niet tevergeefs gestorven 1
Zy hebben onB den vrede gebracht en op
hun graf bloeit ook de bloem van het geluk."
„Kapitein 1
„Ja, het geluk voor u en Jeannol Dat
brave, groothartige kind! O, ik ga hun dadelyk
deze voorwerpen brengen. Nu zullen ze met
moer weigeren, u te ontvangeo."
„Wilden ze my niet oDtvangen? Om welke
reden?"
„Omdat ze wisteo, dat gy Jeanne liefhadt...
Stil, stil! gy behoeft niet te blozen. Het lot
heeft my nu eenmaal tot uw advocaat ge
maakt; laat ik myn taak tot het einde ver
vullen."
Hy vertelde, hoe De Farmentier zyn dochter
aan Axel's zyde gevonden had, in het park,
na het gevecht, en hoe men later'uit ver
schillende verschynselon had begrepen, welke
neiging het meisje zoo zorgvuldig in haar
hart verborg.
„Maar," zoo besloot hy, „dat kan Jeanne
zelf u immers veel beter vertellen."
Hy ging hoen, en spoedig daarna keerde
hy terug met De Parmentier. De ontmoeting
was ernstig en indrukwekkend. Axel moest
hem alles vertellen omtrent de laatste oogen-
blikken van zyn zoon.
Diep getroffen, dankte de vader.
„Gelukkig," sprak by, „dat wy nu geen
vyanden meer zyn. Vrede en vriendschap
kunnen voortaan tusBchen ons bestaan. Voelt
gy u sterk genoeg, luitenant, thans met my
te gaan? Myn vrouw en myn dochter
zullen zich verheugen."
Axel's hart klopte sneller by het vooruit
zicht, Jeanne weer te zien; by stemde gretig
toe, en, op den arm van zyn gastheer leunend,
begaf hy zich naar het salon.
XIX.
In volle, zuidelyke lenteweeldo prykte het
park van „St. Agathe", en helder straalde
de zon over het jonge groen, dat de graven
van zooveel dapperen dekte.
Het was nu lente en vrede; kon men zich
BChooner tyd denken? Langzaam was de
eerste smart gelenigd, de wonden gohesld;
met nieuwe levensvreugde ging men een
beteren tyd te gemoet.
Axel wandelde in de lommerryke lanen
van bet park; reeds droeg zyn gelaat weer
een gezonden blos; zyn oogen zagen weer
blyde de wereld in. Alleen zyn linkerarm
rustte nog in een verband; die zou wel
etyf blyven, eu ook zyn gewonde borst zou
geruimen tyd noodig hebben om de oude
kracht te herwinnen. Hy trok naar het vader
land terug, maar den degen zou hy moeten
afleggen. Dat stemde hem weemoedig by al
zyn vreugde.
Maar nog droeviger waa het vooruit
zicht, afscheid te moeten nemen van Jeanne
afecheid voor altydl
Het huis naderend, kwam het meisje hom
uit den tuin to gemoet. Zy had een mooien
ruiker gebonden.
„Voor wien is die?" vroeg hy.
„Wat ie u nieuwsgierig'" antwoordde zy,
met een vleugje sohalkschheid. „Het moest
een verrassing voor u zyn, als ge morgen
„St.-Agatbe" verlaat.
„Een verrassing - een laatste groet."
„Zyt ge niet biy, dat ge naar uw laud
terugkeert?"
„Hot zou ondankbaar zyn, als dat my niet
verblydde. Maar ik kan niet zonder droefheid
aan bet afscheid denken."
Jeanne blikte zwygend in de verte; ds
bloemen ontgleden aan haar hand. Axel zocht
naar woordeD, om uit te drukken, wat zyn
ziel vervnlde.
De omgang was ln de laatste weken zeer
aangenaam geweest. De ouders van Maxime
zagen In Von Simmern slechte den maD, dis
hun zoon in zyn laatete oogenblikken liefdevol
had bygestaan en hun zyn laateten groet had
gebracht. Jeanne's schuwe terughouding had
plaats gemaakt voor een vortrouwelyke vriend
schap; zy hadden te zamen te veel doorleefd,
om als vreemden tegenover elkaar to kunnen
staan.
Doch hot woord „liefde" was niet opnieuw
door hen uitgeeprokon, al drong het Axel
telkens naar de lippen. Zyn liefde voor het
edele, flinke meisje was met den dag sterker
geworden. En nu was de dag Ten scheiden
gekomen. Nog enkele uren, en hy zon zich
by de troepen Toegen, die Frankryk verlieten.
Mocht hy nu zwygen? Moest hy voor altijd
zyn hoop begraven?
s»
(8M seljfJ
