N®. 12253 Donderdag 1 Februari A®. 1900 $eze gouront wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Dit iiouimer toestaat nit TWEE Bladen. Leiden, 1 Februari. LEIDSCH DAGBLAD. PBUS DEZER COTOAUT» Voor Leidon per 8 maanden. 1.10. Franco por post1.40. Afzonderlijke Nommers a 0.05. PBUS DEB AD TEBTEWÏTËN Van l regels f 1.05. ledore regel meer 0.17J. Groc-tsrej letters naar plaatsruimte Voor het incasseeren bu)t3D do stad ■wordt 0.06 berekend. nauamwit n win "nawwi 111 I 'amHfiPti/JMiiHMHir.TiinTni'f.JiWi1! Eerste Blad. Med. Zuid-Airikaausehe ïerceoiging. Afdeeling Leiden en Omstreken Door den Penningmeester is sinds de laatste opgave ontvangen: van de hoogleeraren Olszewski, "Witkowski, Estreicher te Krakau 26 Mark 15.- Van een arm muzikantje gecollec teerd op Grootmoe ers verjaardag 1.— door bemiddeling van het Leidsch Dagblad: Von Herrn Commerzienrath But, Director der Vereinigte Maschinenfabrik und Maschinen- baugesellschaft Augsburg, aurch Ermittelung vom Bankhaus Bonnet in Augst.urg, von einer Sammlung golegentlich einer Kügelgesellschaft mit dem Wunscbe, dasz die WafFen oieser braven Leute auch f.rner siegreich sein móchten Mark 310.— Bedragen kunnen worden toegezonden aan den Penningmeester, Rembrandtstraat 19, of aan het Bureel van dit Blad. Offloiëele Hennlsgerln^em De ontvanger van '6 Rijks directe belas tingen te Leiden verzoekt, om in staat te worden gesteld de aanslagen der personoele belasting voor het jaar 1900 zoo spoedig mogelijk te kuDnpn uitreiken, ieder, aan wien een beschryvingsbiljet. vanwege hem is uitge reikt, dat biljet spoedig te zijnen kantore te coen bezorgen; of wol het gereed tè houden om op eerste aanvrage, behoorlijk ingevuld, af te geven aaD den ambtenaar, die zich daarom zal aanmelden. Leiden, De Ontvanger voornoemd, 24 Jan. 1900. F. A. J. A. VAN GALEN. Burgemeester en Wethouders van Leiden; Gozien het adres Tan J. J. GEENJAA.lt, houdende vorzook om vergunning tot oprioutiog van een emederg in hst prrceel N euwatraat No. 47; Gelet op de artt. 6 en 7 der Hin er wet; Geven bij dese kennis aan het publiek, dat ge noemd verzoek met de bgl&gen op de Secretarie dezer gemeento ter ^iaio gelegd is: alsmede, dat op Woensdag 14 Febr. a. e., 's voormiddags te elf uren op het Raadhuis, gelegenheid zal -worden gegeven, om bezwaren teg-n dat verzoek in te brengen. Burg-meester en Wethouders voornoemd, Leidon, F. WAS, Burgemeester. 81 Jan. 1900. VAN HEY3T, Secretaris. Gisteravond werd in het Nutsgebouw de cursus (University Extension), te houden dooi prof. dr. K. Martin, op verzoek van het Nutsbestuur, geopend met ruim 40 toehoorders. De voorzitter, prof. dr. P. Van Geer, opende de bijeenkomst met een vriendelijk woord van dank aan prof. Martin, die zich bereid had verklaird om van zjjo wetenschappelijke kennis in ruimeren kring oen en ander ten beste te geven; waarna spr. met zijn onder richt een aanvang nam. Hy stelde zich voor den togenwoordigen toestand der aardschors door de thans nog werkende krachten te verklaren. Daarom zou bU achtereenvolgens behandelen het ontstaan van gesteenten uit gloeiend vloeibaren staat (vulkanen enz), de werking van water en Us, van hst organische loven. Ten slotte zou epr. trachten de wordingsgeschiedenis van do aarde gedurende d3 opeenvolgende geologische tijdvakken in korte trekken te 6chetsen, Zooals bekend, moeten wij veronderstellen, dat de aarde door af ko.ling uit gloeiend vloei baren staat is ontstaan, maar toch kennen wij de af koelingsschors nergens met zekerheiJ. Daarentegen dringen vloeibare massa's van het aardbinnenste nog voortdurend door de vulkanen naar buiten. De geognoatische ver spreiding der vulkanen, hun ligging aan zee werd met behulp eener geographische wereld kaart toegelicht, haar aantal op 700-800, (waaronder ruim 300 nog werkende) geschat, daarna vorm en materiaal behandeld, waaruit de vulkanen zijn opgebouwd: laven, slakken, bomben, lapilli, vulkanisch zand en asch, zooals tuf. Na de verschijnselen eener eruptie ia korte trekken te hebben geschetst ging de spr. de oorzaken na der vulkanische uitbarstingen. "Wij zien In de uitbarstingen niet moer de reactie van het aardbinnenste tegen een be trekkelijk dunne schors; ook kunnen de laven niet, zooals Lyell wilde, door smelting van sedimenten zyn ontstaan; evenmin kan de hypothese van Malletdie in warmte omge zetten arbeid voor het smelten der gesteenten aannam, ons thans nog bevredigen. WtJ moeten in het vulkanisme een ver schijnsel zien, dat met de afkoeling der aarde in htfc nauwste verband Btaat. Daarbij ziakon groote godeelten der aardschors in en persen nu de gloeiende massa's niet alleen inscheu ren en holruimton naar boven, maar drijven die ook soms direct door de gesteenten been. Uitgestrekte gedeelten der aardschors kunnen daardoor worden opgeheven (Lakkollthen). Komt hot vulkanisch magma naar boven, dan kan het gewoon uitvloeien, zonder paroxysm© („Quellkuppen") of er hebben uit barstingen met een explosief karakter plaats. Dit laatste is meestal het geval, en wel is waterdamp hierbij bet hoofJagens (stratovul- kan n). Tocb is niet h6t zeewater de oorzaak (de ligging aan zee heeft haar oorzaak in de aldaar voorhanden breuklijnen aan de grens der „SenkuDgslel ier"), maar het water der atmos feer. Do vulkanen toonen zekere periodiciteit, maar oen niet regelmatige, omdat ae scheuren, enz na iedere uitbarsting veranderen. Terwijl do vulkanische gesteenten porfirisch of glasachtig zjjo, ontstaan gelyktyaig in de diepte andere gesteenten, die onder hooge drukking gelijkmatig korrelig kristallijn worden; deze zijn de platonische of diepte gesteenten. Wy hebben hier enkel met pby- sikali8che verschillen te maken, de ciepte- gesteenten, graniet, syeniet, dioniet, beant woorden aan de vulkanische lipariet, trachiet, andesiet, enz. Een en ander werd door teekeningen, gesteente-monsters en enkele mikroscopische preparaten toegelicht. Ter veroeteriüg van de mededeeling in de dagbladen van 16 Januari j. 1., dieDe, dat, door een vergissing van een der klerken der „Société d'Ethnographio" te Parijs, professor Scblegtl abusievelijk was gedoemd als plaats vervanger van het levenslange lid Mgr. De H.rlez (No 60). Hy werd benoemd in plaats van het overleden levenslang li J Dr. Philip Becker, van Darmstadt, oie de plants No 68 bekleedde, en die tot voorgangers had gehad de heoren TVtfson, Squiert Von Siebold en Schliemann. De tweode gezellige byeenkomst van de Chr. JoDgolingsvereeniging „Uw Bewaarder zal niet sluimeren" in „Poiöl" heeft Diet 8 Februari (zooals ons gisteron abusievelyk in de adver tentie was opgegeven), maar hedenavond plaats. Aan het postkantoor Warmond werd gedurende de maand Januari ingelegd f 8134.66, verdeeld over 98 inlagen, en terug betaald f 2985.67 verdeeld over 29 terug betalingen. Het laat6te door dat kantoor uit gegeven boekje draagt het nummer 872. De Schoolspaarbank bloeit welig; gedurende de maand Januari werden er 1650 spaarbank- zegels a 1 cent verkocht. De ter aarde-bestelling van het stoffelijk overschot van den heer A. H. Van Thiel, ou l-boofüinspecteur der telegraphio, zal ge schieden a. s. Vrydag op do begraafplaats Oud-Eik-en Duinen, te 's Gravenbsge. Vertrek van bet sterfhuis te elf uren. Te 's-Gravenhago is aangekomen de heer Dj Sainctelette, nieuwbenoemd gezantschaps- Tctad van Belgiö. Bihourd, de Fransche minister-rosident te '8-GraveDhage, is benoemd tot gezant te Bern; hy wordt vervangen door Baylin de Monbel, minister-resilent te Tanger. De heer Stanford Newel, gezant der Ver- cenigde Staten by ons Hof, geeft den 9den Februari weder een diplomatiek diner. In den gezonuheidstoestand van het Tweede K.merlid uit Schoterland, den heer G. L. v. d. Zwaag, is zoodanige verbetering gekomen, dat hy op advies van zyn genees heer het bed heeft mogen verlaten en zich weder buitenshuis mag begeven. De 6chulden der gemeente Amsterdam bedroegen op 1 Januari 1900: Schuld aan diverse administration f 55,550, leening Noordzsekanaal 1860 1,229,700, leening 1861 /T3,959,500, id. 1874 ƒ18,617,000, id. 1886 ƒ9,067,900, id. 1890 ƒ2,046,200, id. 1895 f 15.469,200, id. Waterleiding 1896 11,261,000, id. 1897 ƒ2,940,000, id. Gasfa brieken 1898 ƒ17,200 000, id. 1899 ƒ3,000,000, id. 1887' 191,000, id. 1887* ƒ69,000, id. 1888* ƒ672,000, id. 1889* ƒ210,000, id. 1890* ƒ27,500, id. 1891* 203,000, id. 1893* 111,350, id. 1894* ƒ21,600, id. 1895* 70,000, totaal ƒ96,321 500. In 1899 werd afgelost 938,300 Leeningen overgenomen van de gemeente Nieuwer-Amstel. Gisteren herdacht ds. G. Vlug, pred. by de Geref. Kerk te Nykerk o/d. Veluwe, zyn 25 jarige evangeliebediening. Hy arbeidde achtereenvolgens te Heerjansdam 1875, te Broek-op LaDgendyk ('78), te Nykerk ('80j, te Leiderdorp ('86), te Barendrecht ('91) en ander maal te Nykerk ('96). De heer D. J. Dragt, te Woerden, heeft de benoeming van hoof onderwyzer aan de Geref. school te Heemse aangenomen. Dezer dagen is aan de commandanten der tweede divisie, waartoe behooren de 1ste, 5de en 8ste regimenten infanterie, met be noodigde cavalerie, artillerie en bulpcienst, aangezegd, dat zy dezen zomer stillen deel nemen aan de groote manoeuvres, in de om streken van Goor (Twento) te houden. Hot 7de reg. infanterie te Amsterdam zal oen kamp betrekken in de Harskamp op de Veluwe. De verkiezing voor de vacature in de Tweede Kamer, ter vervulling van de plaats van den heer M. De Ra3, in het kiesdistrict Maastricht, zal plaats hebben op Dinsdag 20 Fet ruari. De stemming zoo noodig op 1 Maart, en de herstemming zoo nooiig op Dondtrdag 8 Maart. De b(j do hoogere krygsschool gedetacheer de le luitenant W. Pettor, van het 4de reg. inf., wordt van 1 Mei tot 1 October by het 2de reg. huzaren te Venloo gedetacheerd. Hazerswoude. De beer T. Van der Ploeg, van Steenwyk, vertegenwoordiger van de „Vere?Diging tot Christelyke verzorging van krankzinnigen en zenuwlyders in Nederland", trad gisttravoni in de Geref. Kerk op voor een talryk gehoor, om bet stroven en den werkkring cier Vereeniging in h6t licht te stellen. Na voorlezing van het tweede hoofdstuk van den zendbrief van Jacobus, te beginn-n met het 13de vers, waarin wordt aangetoond, dat het geloof zon er de worken dood is, zeida de spreker ongeveer het volgende: Toen de zendeling Waldmeyer, wiens arbehsveld Klein-Aziö is, vóór oenigen tyd in Europa was, bc-zocht by ook Nederland. De gruwelen, door den sultan van Turkye tegen Armenische Christenen booreven, deden toen juist de wereld rillen van verontwaardi ging; en aan de bemoeiingen van Engeland, waar toen niet de vreeselyke Chamber lain, maar de vrome Gladstone zyn invloed bij de koningin koi doen gelden, was het te danken, dat duizenden, die om het geloof in kerkers zuchtten, werden vrygelaten. Onder die duizenden, die de woestyn werden inge jaagd, warrn velen, die door allerlei marte lingen krankzinnig waren geworden. Zende ling Waldmeyer bezocht in het belang dier ongelukkigen de gestichten „Veldwijk" on „Bloemendaal" en later kon hy melden, dat in het noorden van Kanaan, aan den voet van den Libanon, eeD gesticht was gebouwd voor krankzinnigen, dat den naam draagt van „Vogeloord", maar evengoed een tweede Veldwyk kon genoemd worden. In onze Tweede Kamer had minister Goeman Borgesius, verladen jaar December, geen woorden van lof genoeg, om de stich tingen der Vereeniging te roemen, en zegde 3000 gulden toe voor een proefneming met verpleging in het huisgezin. Voor 17 jaar, toen men over het bouwen der gestichten begon te spreken, stak er een storm van verontwaardiging op onder menschen van allerlei richting. De een was tegen dien arbeid uit geloofsbeginsel, een ander uit misplaatste zuinigheid. Do Vereeni ging had evenwel het Woord van God aan baar zydo en daarmee is men sterk Met dat Woord gewapend, behoeven de Boeren zelfs niet voor liet overmachtige Engeland te beven. Als de Staat zich het lot van den krank zinnige aantrekt, dan doet hy dat in het belang der openbare veiligheid; maar Veld wyk werpt zich op den patiënt zelf. Daarom heeft Veldwyk ook geen oppassers, maar verplegers en verpleegsters. Met blydschap moat men opmerken, dat do Staat, in de leer gaande by Veldwyk, tegenwoonig in som mige gevallen ook van verplegen begint te spreken. Gedurende de 15 jaar, dat onze inrichtingen hebben bestaan, hebben we 7000 patiënten verpleegd, waarvan s/s gedeelte hersteld of gedeeltelyk hersteld aan de maatschappy konden worden teruggegeven. En nu nog worden dagelyks 1200 patiënten in onze ge bouwen verpleegd. Verleden jaar mo?at, alleen te Bloemendaal, 260-maal op gedane aanvragen het antwoord „geen plaats" worden gegeven. Op de jaarvergadering te Kampen heeft bet bestuur daarom tot de leden gezegd, dat uitbreiding van Velawyk, Bloemendaal en Dui nenoord dringend noodzakelijk was. Er is dan ook besloten voor 250,000 te doen t-yrouwen. De christelijke verpleging van krank zinnigen en zenuwlijders bestaat niet in bijbellezen, bidden en zingoo, al bebooren oie zaken er ook toe; maar vooral in het omringen der verpleegden met christelyke liefde. D3 bekwaamste dokters moeten aan do gestichten worden verbonden; maar het moeten tevens mannen zyn, die het eens zyn met bet beginsel der vereeniging. Na een vurige opwekking om de vereeniging te steunen, eindigde de spreker met dank gebed. De heer W. Van der Pool, kassier van de Boeren-Spaar- en Leenbank (Rafeissen- kas) Hazerswoude Koudekerk, ontving deze week, met ambteiyk schrijven van den minister, de toegezegde Rykssubsidie van 175 voor do Bank. Oudshoorn. Het aantal ingeschrevenen voor de nationale militie voor de lichting 1901 bedraagt alhier 24. Heden beruenkt de heer J. F. L. Boonacker, sedert 4 Aug. 1895 predikant alhier by do Ne .-Herv. Gemeente, den dag, waarop hy vóór 25 jarea zyn ambt aanvaardde. De eerste standplaats van Z.ew. was Waal en Koog op het eiland Tessel en vervolgens Hem, Kwadyk en Ottrleek. De naamlyst der stemgerechtigde inge landen voor het Hoogheemraadschap Ryoland van het 10de district, bevattenoe ae namen van 344 stemgerechtigden, ligt op de secretarie ter visie. Zoetermeer. De lyst van stemgerechtigde ingelanaen van den DriemaDspolder onder Zoetermeer en Stompwyk is coor bet bestuur herzien en bovat 41 ingelanden, vertegen woordigende 927 stemmen. Het grootste aantal stemmen, door één ingeland uit te brengen, bedraagt 117. Gedurende de maand Januari 1900 werd aan het hulpkantoor alhier, in do Rijks postspaarbank ingelegd in 83 inlagen een bearag van f 1428.94, aan 9 inleggers terug betaald ƒ2045, tirwyl 12 nieuwe boekjes werden uitgegeven. Aan het Rykstelepboonkantoor Zoeter meer zijn gedurende de maand Januari bo- handeld 120 telegrammen, waarvan 46 ver zonden en 74 ontvangen. Zegwaard. De door het bestuur herziene en ter inzage gelegde lyst van don Palenstein schen polder bevat 22 stemgerechtigde inge landen, vertegenwoordigende 48G stemmen, waaronder één ingelan l met 105 stemmen. Htt kohltr der grondbelasting over 1900 is 24 Jan. jl. door den directeur der dir. bel. te Rotterdam invorderbaar verklaard tot etn bedrag van ƒ8218.09, als gebouwde eigen dommen ƒ2601.30, ongebouwde 5616.79, verdoeld over 170 aanslagen. Zwammcrilam. Als onderwyzer aan de O. L. School. No. 1, alhier, is benoemd de heer D. Th. Adama, thans als tydelyk onderwyzer albier werkzaam. Zoetemieer-Zegwaurd. Als een by zonder heid kan worden meegedeeld, dat de voordracht voor hoofd der school te Benthuizen bestond uit arie onderwyzers, allen verbonden aan de alhier gevestigde Normaalschool tot opleidiog van onderwyzers, n. 1. de heeren A. J. Van den B^rg, hoofd van de school aan den Kruisweg onder Bleiswyk, S. J. Van den Beig, hoofd eer school in Keulen onder Py'nakker, en A. Kuisten, onderwyzer aan school I te Zevenhuizen. De kostelooze inenting en herinenting zal alhier in het jaar 1900 plaats hebben op Woensdag 14 Ma rt, 13 Juni, 12 September en 12 December, voor Zoetermeer ten huize van den heer A. Meerburg van 12 tot 2 uren, en ten huize van dr. L. J. Vriesman van 1 tot 2 uren. Kijkjes in de llartevolt-zaal bij die Laeckcnhalle, te Leiden. III. Een kippeneindje verder dan de Katwykscho collectie zien wü een, met veel toewyoing gemaakt, met mooie, gepenseelde gouden let ters versierde teekening, getiteld: „'T buys te Britten" heeft sig soo vertoont op den 2e febr. 1669"; maar indien de maker ge weten bad, dat by biykbaar slechts een over- biyfsel van een der vele Katwyksche ge bouwen, die in den loop der tyden door de zee verzwolgen zyn, vóór zich had, dan zou by zich wel geen moeite gegeven hebben om ait onoeduidena bouwfragment te vereeuwigen. Do beide kopergravures van den Brittenburg, een Romeinsch fort aan den ou'en Rynmond, thans een heel eind ver in zee gelegen, die er by haugeD, en die goed op eikair ge ïykeü, bewyzen, dat by zich vergist b eft. Dat er vroeger ook wel vreemde gasten verdwaalden op onze kusten, ziet men aan de twee kopergravures, die zeereuzen voor stellen, en waarvan er een het opschrift heeft „1614, den 18 Dec. is gestrant dezen vis, Lmck 58 voeten". (18.21 M.) Men zou zeggen, dat vermaarde schilders en graveurs Goltzius en Van de Velde, hun graveerstift beter konoen gebruiken (Ia dubbelen zio). Een schrede vourwaarts trokt een artistiek teekeningetje van 1606, in zwart en wit, van het Buys te Weeronze aandacht, dat, op ongeveer 450 M. bewesten den straatweg tusschen Suydioijk (waarvan mede een mooi gewasachen prentje aanwezig is) en den Deyl gelagen, door een slotgracht omgeven, in 1747 reeds afgebroken was. Verder zien wy een plattegrond van de Hofstad van Raaphorst. Die by de gantsche Wc-ereld geprezen en ontergeiykelyk Geagt is", maar die ondanks al aie eer bet ver nederend lot beschoren was te worden „ver loot op Amstel8 Kermis Maandag, zoncer de minste Draay of Omweg, maar voor oe Vuyst en in alle Opregtigheid", in 1711. Er waren 50,000 loten van ƒ12 te lot, zoo :at ae „Hof stad" aoor de geschatte waarde van 600,000 gelukkig weer een beetje gerehabiliteerd worutl Een zeer eervolle vtrmeldiDg ver ient de photogram van Schokcnbosch (atelier Goedel- jee), die het bewys levert, aat men van een onneteekenend gebouw, by mooie licbtver- deeling, een afbeelaing kan maken, die een aangename sensatie teweegbrengt. Ook een ©eresaluut aan de kopergravure (van I. Suyderbof), die het conterfeitsel van „Prof. Maestertiii8 (nooit van gehoora) heer van Rozenburg" voorstelt; op een afstand gelykt het wel esn zwarte-kuostprentl In bet voorbygaan wil ik even wyzon op een geestig krabbeltje van Lehech-ndam. Wat is het jammer, dat Cronesteyn thans den wydschen aaDleg, cien het hier vertoont, mist, en dat het si-riyke gebouw in een tyd van sloopwoede, even ds een ontelbaar aai tal kasteelen en sloten, waardoor ons land eens beroemd was, in puin moest verkeeren 1 Dat lot deeldo ook al het groote, eerlyke slót Beerendrecht, dat eens zyD spitsen in de wolkon zond en waarvan nu alleen denaam, als boerdery, meor over is. Voor ik den hoek der étalage omga, wil ik nog even wyzen op de teokeniDg der Ntksluis, van jongen datum, die met toe wijding gedaan, maar toch in 't geheel geen kunstwerk is, niet alleen om de onbeholpen boompjes. Om den hoek trekken een paar zeer artistiek gewasschen teekeningttjes, in zwart en wit, van het weinig kasteelachtig kasteel 't Huis Alktmadevol aardige lichteffecten de aandacht; wat verdtr een heole collectie teekeningen en gravures, waaronder zeer fraaio, van het Slot Teylingen, en oen van het Slot Deverby Lisso, waarvan alleen de „ruïne van Deveren", aan een btraatwog gelegen, is overgebleven. Daar zien wy een niot gelukkig geslaagde kopergravure van do rampspoedige Jacoba van Beieren, en in de nabyheid een steen ruk van De Zwaan to Llsse, die een aangenamea indruk maakt. Esq einaje verder een geestig, fijn gevoeld krabbelljo in potlood van Voorhoutdaarna een mooi prentje en een groote teekening ia zwart en wit, die een bepaald kunstwerk is, (vervaardigd door R. Reyhman in 1647) en beide voorstellende het 6lot de Boekhoist, dat niet ver van de trekvaart by Voorbout stoad en ook al in een boerdery is herschapen. De voorstellingen van Boordwijk-Binnen doen die plaats, oie een aangenamen indruk ma<kt, niet tot haar recht komen; van Noordwyh aan-Zee is de kunstig bewerkte voorstelling, van 1753, waar stemming ia schuilt, te recht achter glas gezet. Eon schrede voorwaarts zien wy een voor stelling van oen samenkomst der BCollegianlen te Rynsburg, waarop juist een patiënt do onderdomp ling ondergaat, waarby ce Joriaan vertegenwoordigd wordt door een gemetselden, niet al te ruimen vierkanten bak met water, in den beganen grond aangebracht. Van een gelegenheid tot ververscbiog van het water bemoiken wy niets! We willen hopen, dat bet stuk spoelt in de hondsdagen, andera eigenen onze „kille westerstranden" zich minder tot d« rgeiyke waterpartyen. By de afoeeLing van het kasteel „Ende geest" kan men ontwaren, dat de afschuwe- lyke kegel snoei-methode, waarom wy door vreemdelingen uitgelachen worden, en waar van Leiden het monopolie meent te bezitten, allesbehalve nieuw is. Le Notro is er de uitvinder van, maar die smakelooze styl heeft toen gelukkig maar kort geleefd. Op de voorstelling van „Endegeest" kan men niet zien of toon de boomen door de wyze, waarop men de dkke takken afhakte, ook al volkomen waardeloos gehaakt werden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1900 | | pagina 1