N°. 12250
Maandag 20 Januari.
A0. 1900
<§eze gourant wordt dagelijks, met uitzondering
pan (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
fted. Zuid-Alrikaanselie Vereeniging.
Leiden, 29 Januari.
3F* ©uilleton.
Droeve dagen.
LEIDSCH
fBIJS DBZEB COURANT
Voor Lalden por 8 maanden, i t t 1.10.
Franco per post.. .•«»•-*»••••*«> 140.
Afzonderlijke Nommers 0.05/
PBIJ3 DER ATTVEB.'l'HN'l'l Kffi
Van 1—8 regels f 1.0S. Iedere regel meer f 0.17J. Grootere
tetters naar plaatsruimte Voor bet Incasseeren buiten de stad
wordt f 0.06 berekend.
Afdeeling Leiden en Omstreken.
Door den Penningmeester is sinds de laatste
opgave ontvangen:
door bemiddeling van het Leidsch Dagblad:
gecollecteerd door Bertus en Anna op een
koperen feestf 1.84
op een koperen feest van Oom Paul
Verzameld5.42
van een weddenschap of er 6tond
'#minnaar" of „vriend"0.25
gecollecteerd op de vrülotings-fuif
Van Willom1.14
gecollecteerd op de verjaarfuif van
Piet1.94
gecollecteerd op de jaarfeestviering
„Eendracht z\j ons doel"15.84
voor den veerman van de Tugela-
pont, dien Buller in de haast heeft
vergeton te betalen9 2.50
Bijdragen kunnen worden toegezonden aan
den Penningmeester, Rembrandtstraat 19, of
aan het Bureel van dit Blad.
OHloiëele Kennisgevingen.
Burgem< ester en Wethouders van Leiden herinne
ten bij deae de belanghebbenden dat vóór den
'Xe ten Februari a. s. moet zijn voldaan hot
veraohuldigde over het jair 189U, wegens het van
gemeentewego doen wegruimen van sneeuw
en ijs van don openbaren weg vóór en lunge hun
perceeleo.
Zij noodigen hen mitsdien uit om, ter voor*
komiDg van vorvolgingakoeten, tot de
fcetaling van het verschuldigde vóór don leton
Fobruari a. e. ten kantore van den Gemeente-
Ontvanger over te gaan.
Burgemeester on Wethouders voornoemd,
Loiden, F. WAS, Burgemeester.
87 Jan. 1900. VAN HEYST, Seoretaris.
Het bestuur van „Sempre Crescendo" is
door de voor het a. 8. armen-concert geënga
geerde soliste, mej. Marcella Pregi, hoogst
onaangenaam teleurgesteld. Mej Pregi zou
begin April in ons land een tournée komen
maken, tijdens welke ook het concert van
„Sempre" (5 April) zou plaats hebben. Daar
z\j echter dezer oagen eenigen tjjd in ons land
was, invallende op verschillende uitvoeringen
voor een zieke soliste (freulein Wedekind),
gaat haar tournée in April niet door. Het
bestuur is nu voor het feit gezet, dat zij
weigert haar gegeven woord gestand te doen.
Intusschen is het bestuur reeJs weder in
onderhandeling met een eersterangs-solist,
en heeft bet nog eenige aanbiedingen van
uitnemende kunstenaars, zoodat het concert
er stellig niet onder lijden zal.
De aanbieding der inteekenljjst is geschorst.
De detacheering bi] de Kweekschool
voor Zeevaart alhier van den matroos der
lste klasse R. Van der Meulen, wordt met
ingang van heden ingetrokken; hij keert
alsdan terug naar Hr. Ms. Wachtschip te
Amsterdam.
Heden herdacht J. Kulkers den dag, dat
bü 25 jaar bij de firma van Koolbergen en Zn.,
te Zoeterwoude, (afdeeling stoomleaerfabriek)
werkzaam is. Namens zijn patroons werd
hem een stoffelijk biyk van belangstelling
aangeboden. Dat de verstandhouding tusschen
patroons en ondergeschikten zeer goed is, blfikt
wel hieruit, dat dit in verloop van korten tyd
de derde jubilaris is, terwijl reeds velen meer
dan 20 jaar daar in betrekking z\jn.
H. M. de Koningin en H. M. de Koningin-
Moeder waren gistervoormiddag in do Waalsch9
kerk te 's-Gravenhage, onder gehoor van
da. Lafon.
Uit Den Haag wordt gemeld:
De minister van koloniën heeft aan zfjn
departement ontvangen den gep. majoor
Schwing, adjudant van den commandant
van het Kon. koloniaal militair invalidenhuis
op Bronbeek, die persoonlijk kennisgeving
kwam doen van het overlijden van den com
mandant, luit.-generaal K. Van der Heyden.
De minister van koloniën zal zich morgen
by r ifenia doen vertegenwoordigen ooor
en n °ur jbr. J. D. Six.
D&r ï.ninklyke vereeniging „Het Eere-
teeken 7 voor belangrijke krijgsverrichtingen
te 's Gravenhage" zal een deputatie afvaar
digen, be6taando uit den voorzitter, den heer
Yan Wietingen, en eenige leden.
H. M. de Koningin-Moeder heeft een rouw
beklag doen toekomen aan de weduwe van
generaal Karei Van der Heyden.
Verder meldt men, dat de overleden luit.-
generaal, behalve ziju traktement als com
mandant van „Bronbeek", een hoog Indisch
pensioen genoot. Daarin was begrepen een
bedrag van ruim f 2000, het z. g. smartegeld,
den held van Samalangan toegekend wegens
het verlies in den Btryd van het linkeroog.
Ook bleef de generaal ofschoon officieren
dien bijslag niet ontvangen in het genot
van riddersoldy, omdat by de Willemsor.e
in den graad van sergeant-majoor verwierf.
G. M. de Koningin zal op de begrafenis
van den luit.-gen. Van der Heyden, adjudant
i. b. d. van. H. M. do Koningin, vertegen
woordigd worden door den gep. kolonel H.
G. J. v. Hoogstraten, adjudant van H. M.
de Koningin i. b. d., en den lsten luit. F.
W. J. Loudon, ordonnans-officier van H. M.
de Koningin.
De Ópper-ceremoniemeester maakt be
kend, dat bet Hof, ingevolge de bevelen van
H. M. de Koningin, voor den tyd van drie
dagen, van af Zondag 28 Januari, den lichten
rouw zal aannemen, wegens h6t overlijden
van Gare Hoogheid Mevrouw de Hertogin
Douairière Frederik van Sleeswyk Holstein,
geboren Prinses van Hohenlohe-Langenburg.
Te Rotterdam is overleden de heer J.
Z. Van der Mark, ontvanger van de registratie,
het zegel en de domeinen.
By den penningmeester van het Fonds
ter ondersteuning van vrouwen en kinderen
hier te lande van stryders in Zuid-Afrika,
is tot heden ingekomen aan giften en toe
zeggingen een bedrag van f 3,835.62.
Op den 256ten Januari, 's morgens,
kwam het stoomschip „Koning Willem I"
aan de Handelskade te Amsterdam aan;
kapitein Klaas Visman stond op de brug.
Maar hy voerde toch niet meer bet bevel;
by voelde zich ziek en had het bevel over
gedragen aan den eersten officier.
En ziek was hy dan ook, erger dan luo.i
verwachtte, toen men den kloeken, energieken
zeeman daar op de brug zag staan, want nu
reeds, enkele dagen na zijn terugkeer in het
vaderland, is hy ten gevolge van een storing
in den bloedsomloop overleden.
Kapitein Visman, die den leeftyd van 53
jaar bereikte, begon zyn loopbaan by de groote
zeilvaart. Later kwam by aan de maatschappy
„Java" en ging, toen d ze in 1876 met de
maatschappy „Nederland" samensmolt, naar
laatstgenoemde Maatschappy over. Als eerste
officier maakte hy voor de „Nederland" acht
uit- en thuisreizen, waarna hy als gezagvoer
der op verschillende schepen, het laatst op
de „Koning Willem I", nog 47 maal de reis
naar Indië en terug ondernam.
In het geheel heeft hy dus in dienst van
de „Nederland" 110-maal den weg van Am
sterdam naar Indië of terug afgelegd, terwyl
hy het te voren ook voor de maatschappy
„Java" reeds een aantal malen had gedaan.
By de familie van kapitein Visman zit het
zeeman-zyn in het bloedzyn vader was ook
kapitein in de groote vaart en zyn oudste
zoon is joDgste stuurmansleerling by de maat
schappy „Neaerland".
De leerlingen van het Stedeiyk Gym
nasium te Utrecht vierden Zaterdag-avond
het 425-jarig bestaan dier onderwysinriebting.
Het was nl. 425 jartn geleoen, dat de
Hyronimusschool, later höt Gymnasium, open
gesteld werd. Aan dit feit werd men reeds
met een enkelen blik op het programma van
den feestavond herinnerd, men had al de
goede gedachte dit met afbeeldingen van
beide gebouwen te versieren.
De zaal van „Tivoli", op welks podium
een. tooceel was opgeslagen, was geheel met
een uitgelezen publiek bezet, waaronder werden
opgemerkt de beer Reiger,burgemeester en
cur. tor van bet Gymnasium, andere loden van
het Dag. Bestuur, professoren, doctoren, ver
tegenwoordigers van studentengezelschappen
enz. Onder de aanwezigen was ook or. Dermout,
van wiens vertaling gebruik gemaakt was
voor de opvoering van „Miles Gloriosus" van
Flautus, hetwelk op uitnemende wjjzo werd
ten tooneele gebracht en by de gasten biyk-
baar in den smaak viel. Aan de spelers vielen
enkele kransen ten deel.
Het tweede gedeelte van den feestavond
werd aan de vertooning van een viertal
marmergroepen gewyd. Een bal besloot den
feestavond.
Heden viert de heer G. B. Lalloman,
directeur van het Ned. Schoolmuseum te
Amsterdam, zyn 80sten verjaardag.
By de Nederlandsch-Zuid Afrikaansche
Vereeniging is tot heden ingekomen en inge
schreven voor een bedrag van f 952,773.46%.
Tot secretaris der Staatscommissie voor
de samensmelting van de Nederlandscbe en
Indische officierscorpsen is, na het optreden
van jhr. Six als voorzitter dier commissie,
aangewezen de voormalige kapitein van de
genie Frenkel, lid dier commissie.
Te 's-Gravenhage is in den leeftyd van
65 jaren overleden de in 1883 met den rang
van kolonel gepensionneerde luitenant-kolonel
i.r artillerie F. Knoote. Hy behoorde tot da
verdiensteiykste officieren van zijn wapen en
was in zyn officierdiensttyd voor het grootste
gedeelte geplaatst b(j het corps veldartillerie
te 's Gravenhage en te Bergen-op-Zoom in
garnizoen. Als battery commandant deed hy
zich vooral kennen coor d9 kundige en dege
lijke wyze van instructie geven. In 1893 werd
aan kolonel Knoote de rang verleend van
generaal majoor.
Het stoomschip „Kanztar" arriveerde
26 Jan. van Amsterdam en Hamburg te
Mozambique; de „König", van Oo3t-Afrika
naar Rotterdam en Hamburg, vertrok 26 Jan.
van Lissabon; de „Burgemaester Den Tex",
van Amsterdam naar Batavia, passeerde 26
Jan. Gibraltar; de „Soem'oing" vertrok 27 Jan.
van Rotterdam naar Batavia; de „Admiral",
van Hamburg en Antwerpen naar Oost-
Afrika, arriveerde 27 Jan. to Lissabon; de
„Dean" (Kon. West-Ind. Maild.) arriveerde 27
Jan. van West-Indiö te Nieuw-York; de
„Herzog" vertrok 26 Jan. van Mozambique
naar Zanzibar; de „Kaiser," van Hamburg
en Amsterdam naar Oost Afrika, arriveerde
27 Jan. te Lissabon; de „Koningin Wilhbl-
mina", van Amsterdam naar Batavia, vertrok
28 Jan. van Perim.
llazerswoude. De heer F. Van der Ploeg,
van Steenwyk, zal a. s. Wo -nsdag, 's avonds
te halfzeven, in de Gereformeer e kerk spreken
over Christeiyke verzorging van krankzinnigen.
De toegang is vry.
Koudekerk. Het derde jaarfeest onzer
Cbr. Jongelingsvereeniging „Samuel", jl. Vrij
dagavond gehouden, legde getuigenis af van
een krachtig inwendig leven en bewees haar
ijverige werkzaamheid ter bevordering van
godsdienstige belangen,
Het feest werd ingeleid met een godsdienst
oefening in de Herv. kerk, waarin de heer
Muller, van Zevenhoven, naar aanleiding van
Pre i. 12 vs. 1 (lste gedeelte), ontwikkelde, dat
de jongeliog, door het gedenken aan zyn
Schepper, handelt in overeenstemming met
het doel van zijn aanzijn op aarde, zyn levens
geluk bevordert en dat dit dienen van God
zyn eeuwig heil uitwerkt.
De heer Muller, dis ook van de feestviering
in de openbare school welwillend de leiding
op zich had genomen, opende hier, na een
kort inleidend woord, de byeenkomst met
gebed en verleende achtereenvolgens aan de
heeren Vlasveld, Wensveen en Kraan het
woord, die respect, in qualiteit van secretaris,
penningmeester en bibliothecaris verslag uit
brachten van den toestand der vereeniging
en deze voor toenemende ontwikkeling in
aller belangstelling aanbevalen. Volgens ge
dane meedeelingen bedroeg het ledental 14,
sloot de rekening over 1899 met een batig
saldo van f 25 en telde de bibliotheek een
kleine honderdtal nummers.
Afgevaardigden van de Geref. Jongelings
vereeniging van Koudekerk en van de Christel.
JongelingsvereeDigingen van Bodegraven en
Hazerswoude vertolkten hun sympathieke
gevoelens en werkten later krachtig mede,
om de feestvreugde te verboogen Em reeks
van voordrachten en samenspraken volgde,
die zich in aller belangstelling verheugden
en, hot aangename met het nuttige verenigend
strekten tot ontwikkeling van een krachtig
godsdiensiig leven, terwyl de wyze, waarop
de hoorders met deze voordrachten en samen
spraken kennis maakten, do teekonon open
baarde van (jverige werkzaamheid. Zy bewees,
dat ae leden voor hun beginsel tyd en moeite
veil hebben en in eigen kring geen stryd
hebben te voeren tegen het verzwakkend
indifferentisme.
Nu en dan werd er ter afwisseling door
de aanwezigen onder orgelbegeleiding een lied
gezongen en kwam ook weer ten vollu de
waarae uit van het gezang voor het gods
dienstig samenzyn.
Maar niet alleen voor geestelyke, ook voor
stoffdiyke genietingen werd ruimschoots zorg
gedragen; af en toe waren eenige dames
yverig in de weer, om de feestgenooteu an
het noojige ter versterking ruim te voorzien.
De beer Muller richtte een hartelijk woord
van dank tot allen, die tot opluisteriog vaa
't feest hadden bfigeoragen, en sloot, omstreeks
middernacht, de feestelijke byeenkomst met
dankzegging.
Noordwyk. Op 31 Dec. telde deze gemeente
2832 zielen, op 31 Dec. 1874 3494, op 31
Dec. 1899 5213 zblen, zoodat haar bevolking
vermeerderde, in het 25 jarig tydvak 1849-1874
met 662 en in het 25-jarig tydvak 1874-1899
met 1719 zielen.
Op 31 December 1898 bostonl do bevol
king uit M. V. Tot.
2515 2563 5078
Gedurende 1899 werd zjj
vermeerderd door
geboorte met 113 91 204
vestiging 103 111 214
totaal 216 202 418
Z(j v rminderde door
overlijden met 54 40 94
vertrek 97 92 189
totaal 151 132 283
zoodat zy vermeerderde met 65 70 135
en op 31 Dec. 1899 bestond uit 2580 2633 5213
In 1899 werden 45 huwelyken gesloten.
Wassenaar. De collecte voor de nood-
lydenden op het eiland Ceram heeft in deze
gemeente opgebracht de som van 90 gld.
De werkzaamheden voor de a. 8. gas
verlichting vorderen goed. De gasfabriek zelf
is klaar, de ketel is reels gesteld en de pypen
liggen voor een groot deel in verschillende
straten. Dat particulieren zullen aansluiten,
daarvan hoort men zeer weinig. Toch zullen
dezo binnenkort in de gelegenheid worden
gesteld kennis te maken met bet licht. In
den wiakel van den heer A. S. De Smit is
een goheele leiding aangelegd. Een kleine
machine in een gebouwtje op zyn erf is in
gereedheid gebracht en deze zal het benoodigde
gas leveren voor de verlichting van den winkel.
Er is ook sprake van, dat buizen gelegd zullen
worden naar den Deyl.
26)
XIV.
De tyd, die nu aanbrak, staat in de ge
schiedenis aangeteekend als de bloedigste
tyd van het Schrikbewind in Frankrijk. De
winter van 1793 op 1794 kostte aan etteiyke
duizenden het leven. De burgeroorlog in de
Vendee, in Lyon on in andere streken van
Frankryk werd zoowel van de zyde der monar
chalen als die der republikeinen met zulk een
wreedheid en hevigheid gevoerd, dat men ge-
looven moest, dat het een vernielingskrjjg
was, waarin het geheele volk ten gronde
moest gaan. Daar de guillotine niet snel ge
noeg werkte, ging men over tot het verdrinken
massa's. De zoogenaamde .bruiloften in
de Loire" zullen voor altijd een treurig ge-
denkteeken van menscbelyke hartstochten en
dierlijke verdorvenheid blijven.
Denton bad ten laatste aan den drang zijner
vrienden gehoor gegeven en was de dreigende
breuk tusschen hem en Robeepierre ontweken.
In bet begin van den winter had by met zyn
jonge vrouw Parys verlaten en woonde ver
scheiden maanden stil en afgezonderd in een
landhuis te Reuil, by Parus. Toen by hier
vernam, wat er in Parys en in de provinciën
gebeurde, kromp bet hart van den man, die
behoorde tot de wildste leiders van het Schrik
bewind, ineen. Ey kon het er niet meer uit-
houden en yide in den aanvang van 1791
naar Parus terug.
Daar moest hy evenwel reeds in den
eersten tyd na zyn terugkeer ervaren, dat zyn
afwezigheid door zyn vyanden tot zyn nadeel
was gebruikt. Hy stond Bpoedig zoo alleen,
als nooit te voren. In de Club, in het
Comité van Openbaar Welzyn, op het etad-
huis en in de Conventie, nergens vond by
de oude instemming, nergens deelneming,
overal wantrouwen. Weder beweerde men,
dat hy koninkiyk geld had aangenomen en
zich door gevangenen had laten omkoopen.
Anderen mompelden zelfs, dat hy de open
bare kassen bestolen had.
Danton wist terstond, wat hy biervan te
denken had. De wèloverlegde kuiperijen zyner
vyanden, dat schudden en afbrokkelen van
den bodem, waarop by stond, was het werk
van Robespierre.
Zyn vrienden, voor zoover ze hem nog
trouw gebleven wareD, bewerkten nogmaals
een samenkomst der belde mannen, die in
Robespierre's woning plaats vond. Maar zy
bleef zonder eenig resultaat. RobeBpierre
speelde den onschuldige, wist van niets en
bleef koel en rustig als altyd.
Den dag daarop viel St.-Just Danton en
de Dantoni8ten in een rede in de Jacobynen-
club heftig aan. Hy noemde hen gematigden,
beschuldigde hen gevangenen en veroordeelden
te hebben gered, den voortgang der Repu
bliek te belemmeren en de macht barer in
stellingen te ondermijnen. Ten slotte zei hy
zelfs, dat zy de voortzetting der Girondieten
waren en het vaderland in gevaar brachten.
Dit was duideiyk. Danton zag, dat het op
zyn ondergang toeging, dat hy verloren was,
wanneer hy zich niet verdedigde. Zoo sprak
hy dan elndeiyk in de Conventie. Het zyn
geweldigde etem donderde hy tegen het on
gehoorde bloedvergieten, tegen de onzekerheid
van persoon en eigendom, en tegen het geweld
van eenige leden van het Comité van Openbaar
Welzyn, die geloofden, dat de Republiek in
gevaar was, wanneer men ben tegensprak.
Dit nu was zeker de meening van oen groot
deel der Conventieleden, doch niemand waagde
het Danton's zaak tot de zyne te maken. Het
voorstel van Danton tot opheffing van het
revolutionnair tribunaal werd verwerpen en
Danton zelf verliet ontmoedigd de Conventie.
Het was nacht. Danton leunde tegen het
venster en staarde peinzend naar buiten.
Hocht by ook in vroegeren tyd veel bloed
schuld op zich hebben geladen, nu zag hy
duideiyk, dat de Fransche revolutie, als een
orkaan, goed en kwaad in gelyke mate had
vernield en slechts puinboopen zou achter
laten.
Plotseling boorde by in de gang levendige
stemmen. Snel ging hy door het salon, dat
hem van de gang scheidde, en stiet de deur
opeD.
,Ik moet hem spreken en wel terstond,
boort gü, Richard? Roep hem direct! Hy
moge zgn waar hy wil. Het gaat om dood
en leven."
Aan de stem herkende Danton burgeres
Rialmont. Hy trad nu geheel in de gang en
riep:
„Burgeres Rialmont! Gy hier, op dit uur?
Wat is er voorgevallen?"
„Goed, dat ik u tref," zei zy zeer luid en
trad snel op hem toe. „Ik heb u iets gewich
tigs te melden. Kom spoedig. De tyd i8 kost
baar. Wy hebben nog slechts uren, misschien
minuten voor ons."
Hiermee trok zy hem in de kamer terug.
„Maar wat is er dan?" vroeg Danton ver
baasd.
De burgeres was geheel buiten adem en in
groote opgewondenheid.
Danton kende haar steeds als een kloeke,
slimme vrouw en had haar nimmer zéé
gezien.
„Danton," zei burgeres Rialmont iets
zachter, maar dringend en snel. „Gy zyt ver
loren, als gy niet oogenblikkelyk handelt.
Het bevel tot inhechtenisneming van u en uw
vrienden is reeds uitgevaardigd. Binnen het
uur kunt ge reeds een gevangene zyn. Verlies
dus geen tyd en ga mee."
„Waarheen
„Danton, ik herbaal thans, in het groote
gevaar, waarin ge verkeert, nogmaals, wat
ik u in den herfst van het vorige jaar aanbood.
Honderd duizend franken in goud, zoodra
burger Etienne De Leuronsac over de grenzen
is. Thans hebt gy de keus nog in handen.
Het betreft nu niet alleen zyn redding, maar
•ok de uwe. Wat er van u wordt, alamen u
gevangenneemt, is u bekend; wat er dan
echter van-burger Etienne wordt, weet niemand.
Daarom helptl Red u en hem. Sta daar niet
zoo stfjf en stom. Handel 1 Over een kwartier
kan het reeds te laat zyn."
Danton stond als vastgenageld en keek
eprakeloos en somber vóór zich.
„Danton", riep burgeres Rialmont, steeds
opgewondener en angstiger wordende, „hoort
gy my niet? Ik heb reeds alles voorberoid
en een soldaat omgekocht. Hy zal kleeren
gereed houden, waarin de gevangene de con-
ciergerie kan verlaten, als gy hem met nw
persoon dekt. Alles is reeds klaar. Draal dus
niet langer, of alle9 is verloren. Is het dan
zoo zwaar, Dantoo, te kiezen tusschen dood
en leven?"
„Ontzettend zwaar, burgeres!" zuchtte Dan
ton, mat en levensmoede.
„En toch moet bet geschieden, burger, en
wel oogenblikkelyk I"
Weder zag zy hem vragend, dringend en
angstig aan; maar Danton bleef etaah, zwaar
ademend, strak voor zich uit starende.
„Kom, myn rytuig staat beneden. Snel,
Danton, of alles is te laat, alles is andere
verloren."
„Ik heb gekozen, burgeres. Ik blyf hiert"
zei Danton plotseling ruetig en op vasten
toon.
„En wat wordt er van burggraaf .'Etienne,
ale gy valt?"
„Niemand kan zyn lot ontloopen. Kan ik
hein niet meer op een eerlykB wijze rédden
dan mag ko nen, wat wil,"
