H°. 12241
Donderdag IS «Januari.
A0. 1900
feze (gousant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
lied. Zuid-Afrikaansclie Verccniging.
Leiden, 18 Januari.
Feuilleton.
•PBJJS DEZEB CQT7BANT»
Voor Leldaa por 8 maanden.
Franco por post -a
Afzonderlijke Nommers
f 1.10.
1.40.
0.05
PRIJS DSE AUVERT-fcLN TüÜN
Van 1—0 regels 105. lodoro regel meer 0.17J. Grootere
letters naar plaatsruimte Voor hot incasseeren huilaD de stad
wordt 0 05 berekend.
Afdeeling Leiden en Omstreken.
Door den Penningmeester is sinds de laatste
>pgave ont?.n?en:
Door bemiddeling van den heer W.
Van Rossura du Chattel Jr. van een
Duitsche firmaƒ10.—
door bemiddeling van het Leidsch Dagblad:
De Boeren vechten voor hun land.
Joe Chamberlain?.... voor diamant.
Maar do Boertjes halen 't er bovenop.
En Joe?.... die krfigt de kous op zyn kop.
Van een kouwe familie 1.105
Gecollecteerd op een 90-jarig feest 9.50
Opgehaald door Emma op baar Pa's
▼erjaarcag 0.57
Van eoa gezellig avondjo by Kleine
Trits2.50
„Voor de Boertjes" van de Domino-
tafel, Hotel „Du Lion D'Or". 1.30
Bijdragen kunnen worden toegezonden aan
den Penningmeester, Rerabrandtstraat 19, of
aan het Bureel van dit Blad.
Een electrisclie centrale te Leiden.
In de vergaderingen van de Commissie van
beheer der stodtlyke gasfabriek is reels
dikwijls overwogen, of van baar zijde voor
stellen zou en worden gedaan om naast do
gasfabriek een electrische centrale op te
lichten.
Omtrent de beantwoording der vraag of
indien bleek, dat er in Leiden op eenLszins
uitgebreide schaal behoefte aan electrischen
stroom bestond, hierin van gemeentewege
dan wel van particuliere zijde zou moeten
worden voorzien, heeft in de Commissie steeds
eenstemmigheid geheerscht.
De -moeilijkheid om tot een behoorlijke
regeling van de financiëele en technische
•verhouding tusscben de gemeente en een
concessionaris te komen; de wenscbelykbdi
om, indien electriciteit verkrijgbaar zal worden
gesteld, 2ulks zoo algemeen mogelijk te coen
de overweging dat evi ntu >el te behalen winsten
aan de gemeente en niet aan particulieren
behooren te vervallen, en eindelijk de goede
resultaten, die uit het eigen beboer der gas
fabriek voor de gemeente zija voortgevloeid,
zijn h. I. redenen te over, om indien een
keuz9 moet worJen gedaan, tot eigen beheer
te besluiten. Hier kan nog worden bijgevot gd,
dat het technisch zoowel als administratief
beheer eoner gasfabriek en eener electrische
centrale in vele opzichten samengaan, en d t
beide inrichtingen onder óén beheer nooit
zullen concurreeren, maar integendeel elkander
zullen aanvullen.
Reeds wordt in onze gemeente door de
Leidsche Katoenmaatscbappij een ruim ge
bruik van electrische beweegkracht gemaakt,
verder heeft do Koninklijke Nederlandsche
Grofsmederij een electrische kraan voor het
heffen van zware lasten, worden de meel
fabriek, de broodfabriek „De Vereeniging"
en de sajetfabriek van de firma Vervoort en
Van Cranenburg electrisch verlicht en zijn er
7 gasmotoren, totaal met 58 paardekrad te
voor de voortbrenging van &troom (in boota-
zaak voor licht) opgesteld.
Uit alles blijkt genoegzaam, dat electriciteit
naast het gas een plaats iqneomt en deze
in de naast9 toekomst belangrijk grooter
belooft te worden.
De voordeelen van het electrisch licht zijn
gemak bij het aanbrengen en in behandeling,
gevaarlooshei I en afwezigheid van veront-
rrinigiog en temp&ratuurverbooging der lucht.
Voor lokalen, waar veel menschen bijeen
komen, voor ziekenzaleD, schouwburgen en
sommige fabrieken i9 het boven elk ander
verlichtingsmiddel te verkiezen.
Mode en zucht naar reclame werken verder
het gebruik vaa dit licht iu do band.
Commissarissen meenen hier nog te moeten
bijvoegeD, dat er in den laatsten tijd ernstig
naar gezocht wordt, om electrische gloeilampen
te vervaardigen, die minder stroom dan de
thans in gebruik zijnde behoeven. Even goed
als het mogelijk la, dat deze pogingen eerst
over eenige jaren zullen slagen, zoo kan
binnen eenige maanden een bruikbare lamp
worden geleverd, die bijv. slechts de helft
van den stroom noo ig zal hebben, die nu
voor een gloeilamp wordt vereischt.
Verder biedt een verlichting met t-lectrische
booglampen voor drukke verkeerswegen groote
voordeelen aan.
Wat de beweegkracht aangaat, zoo zijn
electromotoren voor de kl=ine industrie ge
schikt. Deze motoren eischon geen bijzondere
opstelling, nemen weinig ruimte in, werken
geruischloos, en zijn gemakkelijk in de be
handeling. De kosten van aanschaffing en
onderhoud van electromotoren zijn geringer
dan van tüdGre motoren. In industrieën, waar
afwisselend nu eens veel, dan weder weinig
kracht wordt geëischt, en op plaatsen, waar
veel drijfwerk moet worden aangebracht,
kunnen dikwfils mot vrucht electromotoren
worden toegepast. Bij het nagaan van ver
schillende tarieven voor de levering van stroom
aan motóren is gebleken, dat in verscheidene
plaatsen stroom voor een zoodanigen prfis
wordt geleverd, dat in sommige bedrijven
electromotoren met gasmotoren kunnen con
curreeren, zelfs bij een zoo lagon prijs als te
Leiden voor het gas geldt.
Een factor van beteekenia voor electrische
centraion kan ook zijn het leveren van stroom
voor tractie.
In verband met een uitvoerig door haar tot
B. en Ws. gericht schrijven komt het der
Commissi9 noodig voor, dat thans ook voor
Leiden zal worden nagegaan, wdke de kosteo,
aan de oprichting eener centrale verbonden,
zullen zijn, en tegen welken prijs eLctrlsche
stroom zal kunnen worden beschikbaar gestclJ.
Dat zjj thans tot dit ondirzoek wenscht over
te gaan, vindt mede zijn grond hierin, dat bij
de voortdurende toename van het gasverbruik
hier ter stede binnen enkele jaren plannen
voor een uitbreiding der gasfabriek zullen
moeten worden opgemaakt en de Commistie
bij het opmaken dezer plannen rekening
wenscht te houden met een eventueels oj;
richting eener electrische centrale.
Voor het bedosido onderzoek acht zij een
krediet noo rig van ƒ5000, welke som zjj
voorstelt uit de exploitatie der gasfabriek
over het dienstjaar 1899 beschikbaar te stellen.
Het saljo der gasfabriek is voor cit jaar ge
raamd op ƒ83.635.781/!. De resultaten, voor
zoover zfi bekend z(jrJ, zijn van dien aard,
dat hst geraamde saldo zal worden over
schreden en het genoemde bedrag zonder
bezwaar uit de exploitatie der gasfabriek be
schikbaar zal kunnen worden gesteld.
H-.t ligt in de i ed06liug naar gegevens, door
de Commissie in overleg met een ervaren
electro technicus te V6rstr,kk-.n, aan een
Nederlandsche en twee of orie buitenlandsche
firma's plannen voor de inrichting eener elec
trische centrale te vragen. Voor bet opmaken
dezEr plannen zal aan de firma's een ver
goeding worden toegekend, zoo lat de ont
werpen het eigendom der Stedelijke Gasfabriek
zullen worden, zonder dat deze van haar zijde
eenige verbintenis tegenover een der fa&ri-
kanten behoeft aan te gaan. Het nazien eo
bestudeeren der projecten zal onder de leiding
van een electrisch ingenieur dienen te ge
schieden.
De Commissie zou er verder prfis op stellen,
inoien de directeur van gemeentewerken haar,
voor zoover noodig, zijn oordeel over bet
aanbrengen van electrisch licht in Gemeente
gebouwen zal doen kennen. De kosten van
het genoemde, waar ei) nog gevoegd moten
worden uitgaven voor toeken- en crükwerk
cn voer het bezoeken coor den directeur oer
gasfabriek van eenige electrische central-n
van ongeveer gelijken omvang als voor Lriden
noodig zal worden geacht, zullen uit bet aan
gevraagde krediet moeten wor.en bestreden.
Onder overlegging van bodoeld scbryven
deelen B. en Ws. den gemeenteraad meae,
dat zij zich geheel met den inhoud daarvan
kunnen vereenigen.
Waar electrische verlichting steeds meer
een eisch 'des ttjds mag woroen geacht, achten
ook zy het noodzakelijk, dat een onderzoek
wordt Ingesteld, gelijk door de Commissie
wordt bedorid.
Daarbij zal eerst uit den uitslag van dat
onderzoek kunnen blijken, ia hoeverre de
oprichting van een electrische centrale in een
wezenlijke behoefte iu deze gemeente zou
voorzien. Immers eerst dan, wanneer tekend
is tegen welken prijs electrische stroom zal
kunnen worden geleverd, zal men zich met
eenige zekerheid kunnen vergewissen op
hoeveel verbruikers bij de oprichting zou
mogen worden gerekend.
Zfi geven daarom in overweging uit het
saldo der Stedelijke Gasfabriek de gevraagde
som ter beschikking te stellen van Commis
sarissen ter verkrijging van plannen met
opgaaf van kosten van installatie en exploitatie,
voor de oprichting van bedoelde electrische
centrale in deze gemeente.
In de gisteravond gehouden vergadering
van de Kamer van Koophandel en Fabrieken
altrier werden herbenoemd, bü acclamatie, de
bóeren P. L. C. Driessen en H C. Juta tot
voorzitter en onder-voorzitter.
Den heer Driessen werd b\j monde van den
heer Juta een warm woord van hulde ge
bracht voor de belangrijke diensten c oor hem
bewezen gedurende ruim 10 jaren als voor
zitter der Kamer.
Tot le-Jen oer commissie voor het archief
werden benoemd de heeren Juta en Van
Waveren en tot leden der commissie voor het
verslag d^ heeren Driessen, H. J. Van Nouhuys
en C. C. Tieleman.
Naar aaDltidiDg eener opmerking, gemaakt
in een vorige vergadering door den beer Van
W.iveren, doelde de voorzitter mede, dat by
heeft onderzocht of inderdaad op de singels
en in buitenwijken der gemeente's avonds na
8 uren geen postbestelling meer plaats hooft
en dat die bewering hem is gebleken juist
te zjjn.
Besloten werd daarop den voorzitter te
machCTgen met den directeur in overleg te
treden over de maatregelen om 'daarin ver
andering to brengen, httzfi door zich te
wenden tot den Minister van Waterstaat,
H. en N., hetzij tot den directeur-generaal
der posterijen en telegraphie.
Verder deelde de voorzitter mede dat was
ingekomen een medodeeling van den beer
J. C. Van Marken, te Delft, en tal van anaere
bekende firma's in NederlaDd dat deze in Juoill.
een adres hebben gericht tot den minister
van justitie met verzoek tot aanvulling van
het Wetboek van Strairecht in dier vooge dat
daarin bepalingen wor en opgenomen tot het
tegengaan van deloyante concurrentie.
Aangenomen voor kennisgeving.
Daarna kwam aan de orde: een circulaire
van den directeur der posterijen en telegraphie,
betreffende Zondagsrust bij de posterijen,
waarotf oeze twee vragen wordea gesteld:
lo of de tweed e postbestelling op Zondag
zonder overwegende benadeeling van den
handel kan worden opgeheven, en
2o. of die opheffiDg mede overwegend be
zwaar zou ontmoeten, indien do eenige be
stelling om tien uren halfelf 's voormiddags
geschiedde.
Na langdurige beraadslaging wordt met 6
tegen 2 stemmen besloten den minister mede
te deelen, dat de Kamer verdere beperking
van den Zondagsoienst ze6r in strijd zou
achten met de belaügen van den handel; dat
toch de Zondagsdienst bereids van 6 bestel
lingen tot op 2 is teruggebracht, eeu be
perking meer dan voldoende geacht. In tal
van groote handelsondernemingen immers
worden op Zondag correspondentiën verwerkt,
welke geen uitstel kunnen leiden en waarvoor
des Zondags de noo rige voorloopige maatregelen
moeten worden genomen om des Maandags
vroeg aan verzoeken of verplichtingen te
kunnen voldoen. Daarenboven zou het groot
bezwaar opleveren voor den han el dat, indien
de eenige postbestelling op halfelf v. m. werd
gesteld, de Engelsche post, van overwegend
belang voor den handel, zou worden gemist,
terwijl daardoor tevens aan de bestellers de
gelegenheid zou worden benomen de voor
middag-godsdienstoefening by te wonen. Met
Droeve dagen.
in
Zonder aangehouden te zijn, kwamen de
reizigers aan de muren van Parys. Hier ging
het nog woester toe. Voor een door het vuur
vernielde kapel danste men de Carmagnole,
den beroemden dans der revolutie, waardoor
do strijders voor de vryheid werden aange
vuurd. Aan een wynhuis waren groote plak
katen gehecht, waarin bekendgemaakt werd,
dat de eigenaar voorzien was van een nieuwe
bezending „emigrantenwyn". Verder op bevond
zich een piekeofabriek; een van staatswege
in beslag genomen smidse, waar pieken voor
de- volkswapening worden vervaardigd. De
menschen stonden er omheen, zagen toe, hoe
de wapens vervaardigd werden, en verteldon
elkander de nieuwtjes van den dag.
„Waart gy gisteren op de roode kermis?"
hoorde Charles iemand met een houten been
vragen. De gevraagde, een persoon met woeste
gelaatstrekken, lachte onaangenaam en ant
woordde
„Ja, zeven en vyftig hebben weder in den
zak gemeed."
Charles begreep niet, wat daarmee bedoeld
word; toch ging hem een yskoude rilling door
de leden. Uit al hetgeen hem bier omgaf sprak
zulk een vreeseiyke verdorvenheid, zulk een
treurige ontaarding der menschheid, dat ont
zetting hem aangreep.
Doch ook hier kwamen zo gelukkig nog
ongehinderd voorby. De menschen hadden
te veel met zichzelven te doen, dan dat zy
zich om de drie rampzalige ruiters met hun
afgesloofde paarden konden bekommeroD. In
dit opzicht had de jonge aristocraat zich niet
bedrogen: by had zijn paarden allo verkocht
op drie na, en ook dozo zou by van de hand
gedaan hebben, indien hy niet had gevreesd,
ze als reservepaarden noodig te zullen hebben.
Ook in de straten der oigeniyke stad
heerschte een beangstigenden luidruchtigheid
en levendigheid. In de talryke uitdragerswinkels
bemerkte men in h6t oog vallend veel kostbare
meubelen, beelden, kerksieraden en altaar-
kastjes. Alles werd onder hoongelach voor
spotpryzen verkocht.
Naast de in uniform gekleede nationale
gardes bemerkte men in de straten een groote
menigte met pieken gowapende sansculot
ten, die sinds korten tyd door de regeering
bezoldigd werden, met het doel, de machtheb
bers ieder oogenblik by te staan. By elk
alarmgeklep en stormgelui, by ieder brood-
oproer, dat in den laatstea tyd veelvuldig
voorkwam, omdat de prys der levensmiddelen
tot een verbazende hoogte steeg, kwamen
deze sansculotten opdagen. By alle geschil
len tusscben de Conventie, de staatsregeering,
het Paryache stadsbestuur, do politieke clubs
liepen zy samen en vertegenwoordigden de
majesteit des volks. By hen voegden zich
vuile, havelooze kinderen en tal van werk-
looze, ontaarde vrouwon, welke laatsten als
de beroemde ^breisters van Robespierre" met
de breikous in de band de dagelykscho toe
schouwsters waren van alles, wat er op het
revolutieplein voorviel. Een beeld der omver
werping van alle orde, dat was de indruk,
dien Parys op de drie reizigers maakte. Geiyk
een menscb, neerliggende in wilde koorts,
door zyn verhitte, kranke phantasie de stille
ziekenkamer met woede dreigende gestalten
bevolkt, voor wie by hygend en kreunend
waant te vluchten, terwyi hy toch aan zyn
sponde gebonden ligt zoo vertoonde zich
aan den kalm denkende het volk van Parys
in 1793, het jaar van het Schrikbewind.
Den jongen graaf Charles werd het eerst thans
duideiyk, wat by ondernomen had; met welke
wederwaardigheden hy den kamp had aan
gevangen en welk een vreeselyke verautwoor-
deiykheid hy op zich geladen had. Daarby
kwam, dat hy er nog zeor ver van verwyderd
was, Jacques Beauchêne zyn volle vertrouwen
te schenkeD. Hy had oüderweg reeds dikwyis
bemerkt, hoo het donkere oog van den jongen
boer vol haat op hom rustte, terwyl hy daar
entegen burggravin Madeleine met eerbied
behandelde en ten opzichte van haar groote
gehoorzaamheid en opmerkzaamheid aan den
dag legde. Dit alles wees onbedrieglyk op een
aanwezigen hartstocht, die slechts op een
gelegenheid wachtte om met onweerstaanbare
kracht en geweld los te barsten. Dit was de
grootste smart, de zwaarste en meest druk
kende zorg van den jongen aristocraat, en hy
was er op voorbereid, dat Jacques den oenen
of anderen dag zou uitroepen: „Hier is de
verkapte aristocraat, grypt heml Dit is de
graaf De Miraye!" En de vree3, wat er dan
gebeuren zou, maakte hem slapeloos, oniustig,
ongelukkig. Om deze reden had by hem reeds
gedurende de reis vyfhonderd franken beloofd,
zoodra men veilig In Parys zou zyn.
Hy wilde hem dat geld nu uitbetalen en
hem tevens nog vyf duizend franken toezeg
gen, wanneer alles hier goed afliep en zy
goed en wèl met den burggraaf op de terug
reis zouden wezen.
Terwyl Charles langzaam door het gewoel
reed, ontstond er plotseling achter hem een
tumult. Gomeene schimp- en scheldwoorden
weerklonken, en toon hy zich verschrikt om
wendde, zag hy nog, hoe een sansculotte een
der paarden met zyn piek doorstak. „Kunt
gy niet beter op uw beenen pass:n, ezel? Hoe
kan het paard het helpen, dat het u trapt!"
schreeuwde Jacques Beauchêne toornig en
sloeg naar den sansculotte.
„Bedaard, Jacques, bedaard 1" vermaande
Charles.
Het paard stortte neer. In een oogwenk
ontstond er nu een oploop van menschen.
„Het zyn vermomde aristocraten I Waartoe
gebruiken zy anders paarden riepen eenige
stemmen woest door elkander.
Anderen schreeuwden doordringend en
schril: „Slaat zo dood! Wy hebben ook geen
paarden. Aan de lantaarn met henl In de
Seine met henl Slaat toe, elaat ze dood!"
Het tumult was niet meer te bodwiugeD;
de botsiog, die Charles onder deze omstandig
heden als hun ondergang moest beschouwen,
scheen onvermydeiyk. Zyn eerste greep w&3
cehoud van den bestaarden toe6tanu zoa
veroetering alleen kunnen worden verkregen
door uitgobreido vermeerdering van personeel.
Aangehouden werd de behandeling van
een missive van ce Earner v.:n Kooph. en
Fabrieken lo Padang, betreffende de uitbrei
ding der koffiecultuur.
Verder werd besloten met warmte te onder
steunen een adres van do Kamer van Kooph.
en Fabr. te Rotterdam, gericht aan den Min.
van Waterstaat, H. en N., over do talryko
grieven tegen het vervoer op- en de dienst
regeling by de beide groote spoorwegmaat-
8cbappyen. Er werd op gewezen cat die
grieven ook in ruime mate zich voor Leiden
deden gevoelen.
Einoelyk deei de secretaris Dog mededco
ling oat by de vragenlyst betreffende arbeids-
en woningtoestanden, uitgaande vau de Ver
eeniging van Nederlan sche Iudustriéelen,
heelt verzond9n aan 10 verschillende voor
name in ustriêelen en handelshuizen albi-r,
waarop zjjn ingekomen vier antwoorden,
welke aan de genoemde vereeniging zullen
worden afgezonden.
Na afdoening van nog eenige onderworpen
van zuiver huishou .elyken aard, werd do
Vergadering door den voorzitter gesloten.
Er bestaat geen bezwaar tegen inwil
liging van het coor mej. C. Japikse ingediend
verzoek om ontslag als onaerwyzerea aan dc
Openbare school voor Meisjes lste klasse,
alhier, evenmin tegen dat van mej. M. J.
Vaa der Harst met iüg.ng van den laten
April a. swegens huweiyk, uit haar oe-
trekking van lste onderwyzeres in de vrouwe-
lyke handwerken aan de openbare school der
3 e klasse, No. 5.
B. en Ws. 6tellen dus voor, aan beiden
het ontslag eervol te verleenen.
Zich vereenigende met het aoor den
8tad8vrosdmeester prof. dr. S. Velt uitgebracht
advies geveu B. en We. den gemeenteraad
in overweging mej. M. Van oer Hoeven Fraai
vroer om voor den tyd van drie jaren in haar
betrekking van staasvroedvrouw te conti-
nueeren.
Naar aanleiding van een desbetreffend ver-
zo. k van mevrouw de wed. dr. P. Harting
deelen zy me Je, dat, aangezien ae dochter
Marie van adressante om gezondheidsredenen
da H. B. school voor meisjes heeft moeten
verlaten, er huns inziens wel termen aanwezig
zyn om de gevraagdo vrystelling van school
geld te verleenen, over de laatste twee kwar
talen van den loopenden cursus.
By de door Burg. en Wethouders alhier
gehouden aanbesteding van bouwmaterialen
enz. was ingeschrev.n voor de levering van
een yzeren balhsfpraam coor don he^r D.
Boot te Alfen aan den Rya voor 1040 en
dcor den heer W. F. Maas te Leiden voor
ƒ995, aan wien de levering is gegund.
Door den kolon 1, commandant van het
4de regiment infaoterie, zyn by do bataljons
alhior aangesteldtot milicien sergeant-wiel-
ryder, do milicien-korporaal wielryoer C. Lis-
senberg en tot^eserve korporaal, de adspirant-
vaancrig D. Beyerinck.
naar Madeleine, die, reeds van het paard
gevallen, meer dood dan levend midden in het
gewoel lag. Iiy vatte haar snol by den gordel
en trok haar in zyn armen. Toen riep hy
Jacques Beauchêne toe: „Liat hun de paar-»
den, Jacques; laat ze hun en volg my oogen-
blikkelykl"
Daarop sprong by met zyn last de eerste
de beste huisdeur in en onmiddellijk daarop
zag hy oen reusachtigeu, zwarten, blODdharigen
maD, die met een schootsvel voor en een
smidshamer in de hand voor hem stond. Hy
bevond zich in het huis vau een slotenmaker.
Daarbuiten brulde en raasde de woedende
menigte: „Het zyn vermomde aristocraten!
Slaat ze dood! In het water met henl"
B'J al wat u heilig is," riep Charles adem
loos en 8raoekend den man toe, „bescherming
en toevlucht voor onschuldigenl"
De man wierp een korten blik op het bleek
gelaat van den jongen man. Toen wees by
met de hand naar een deur op den achter
grond zyner werkplaats en zei: „Ga daarin
en roep myn dochter Vera."
En torwyi Charles dit bevel spoedig opvolgde,
trad do man met zyn hamer in de deur
zynor woning.
Jacques BeaucLêne, die zich nog tegen dr
menigte verweerd had, kwam thans ook in
de werkplaats. Een woeste menigte drong
hom na.
„In het water 1 Ia het waterl Aan de
lantaarn 1" klonk het in koor en men poogde
het huis binnen te dringen.
(Wordt vervolgd.)