-I mm Maandag 8 Januari. AV1900 $eze feourant wordt dagelijks, met aitzoadering j ran (Zon- en feestdagen, uitgegeven. IVed. Zuid-Afiikaansche Verccniging. Leiden, 8 Januari, JPeuilleton. IDSCH PRUS DEZER GOTBAHTi Vooï Leidön pe* 8 maanden; 1.10. v O) i 1.40. e t 0.05» Franco por post 3 Afzonderlijke Nommer? PHUS DEE AnVfcfR'l'Hm'l'l Kff; VaD 1—6 rogels f 1.05. todera regol moer f 0.17|. Grocter» letters naar plaatsruimte Voor het incassecren buiten de stad wordt f 0.06 berekend. Afdeeling Leiden en Omstreken. Door den Penningmeester is sinds de laatste opgave ontvangen: door bemiddeling van het „Leldsch Dagblad": Van de bezoekers van bet café „De Pool"ƒ2.24; Van een domino avondje, waar meer gelachen ls dan gespeeld 1. Gecollecteerd op Voorbey's verjaar- partytje 1.25 Mevrouw N. N. 10. Bijdragen kunnen worden toegezonden aan den Penningmeester, Rembrandtstraat 19, of aan het Bureel van dit Blad. Voor het examen in de handelsweten schap (boekhouden, bandelsrekenen en han delsrecht) vanwege do Vereeniging van han delsbedienden „Mercurius", te Rotterdam, zjja geslaagd de heeren J. L. "Wissenburgh, van Leiden, en W. C. Maarleveld, van Valkenburg (bfl Leiden), leerlingen van den beer A. H. VjU den Oever, alsmede de heer Paulus Fontein, tot voor eenigen tyd leerling van de V.reeniging „Kennis is Macht", alhier. In verband met de door het lid der Tweede Kamer, den heer Van Kempen, ingediende motie, strekkende om door die Kamer to doen uitspreken„dat met het oog op het groot belang van Zondagsrust voor rijksambtenaren slechts één postbestelling op den Zondag wenschelük is", heoft do directeur generaal der posterijen en telegraphie aan de Kamers yan Koophandel verzocht hem haar meening te willen doen kennen omtrent de vraag: 1. Of de tweede postbestelling op Zondag, welke in plaatsen met 15,000 of meer inwo ners geschiedt, zonder overwegend bezwaar voor den handel kan worden opgeheven? 2. Eventueel of die opheffing mede bezwaar zou ontmoeteD, indien de eenige bestelling dan later werd gesteld, in dier voege, dat daarin, behalve posten, welke thans met de eerste bestelling worden besteld, ook werden opge nomen de meest belangrijke posten, met de eerste treinen uit de hoofdsteden aangebracht. De eenige bestelling zou dan echter nergens vroeger dan te tien uren of halfelf kunnen aanvangen. In z(jn hierop betrekkelijk schrijven merkt de directeur generaal op, dat byz If, in hot belang van htt personeel, de tweede bestelling op Zondag zeer gaarne zou opheffen, doch dat verschillende bezwaren reden waren, dat daartoe nog niet werd overgegaan. Op het tweetal voor predikant bij de Geref. Gem. te Katwijk aan den Rijn (vaca ture ds. Wielenga) zijn geplaatst de heeren H. A. Van] Andel, cand. te Gorkum, en ds. S. O. Los, te De Lier. Hare Majesteiten de Koninginnen woon den gisteren te 's Gravenhage de voormiddag- godsdienstoefening by in de Nieuwe Kerk, onder gehoor van ds. Cramer. De Nederlandsche Bond tot Kinderbe scherming heeft van H. M. do Koningin- Moeder als blijk van belangstelling eene gilt van tweehonderd gulden ontvangen. Mr. A. M. D. baron Sweerts de Landas Wyborgh, benoemd minister-resident in Ru- menio en Servië, zal voor belangstellenden aan bet departement van buitenlandsche zaken te spreken zijn op Vrijdag en Zaterdag 12 en 13 Tanuari e.k., van des v.m. 10 tot des o.m- 1 uur. Door de rechtbank te Breda is, ter ver vulling der vacature van kantonrechter te Bergen-op-Zoom, opgemaakt de navolgende alphabetische lijst van aanbeveling: mr. G. J. Van Heyst, kantonrechter te Druten; mr. W. iDgen Housz, advocaat-procureur en kantonrechter plaatsvervanger te Breda; mr. E. J. H. M. Van Rijckevorsel, ambtenaar van het openbaar ministerie bij het kantongerecht te Rotterdam. Naar het „Hbl." verneemt, bestaat bij de Regeering het voornemen, ook dit jaar dames uit te noodigen om zitting te nemen in examencommissién, voor de hoofdakte. Te Amsterdam overleed, na een kort stondige ziekte, in den leeftijd van 44 jaren, de heer A. B. Breebaart, commi6s, en sedert het afsterven des heeren Fatum Zubli chef van het bureel „Geldbelegging" ter directie van de Rijkspostspaarbank, aan welke directie hjj by het in-werking-treden der instelling (1 April 1881) in functie kwam. In hem verliest de Staat een bekwaam en ijverig ambtenaar; een trouw dienaar, die de hem opgedragen belangrijke werkzaamheden steeds met groote toewijding verrichtte. De minister van justitie brengt in her innering, dat zij, die tot den Nederlandschen adel behooren, gehouden zijn aan het depar tement van justitie kennis te geven van de in hunne geslachten plaats gehad hebbende geboorten, huwelijken en sterfgevallen, door inzonding van gelegaliseerde volledige afschrif ten van de in de registers van den burger lijken stand ingeschreven akten. Tot secretaris van de legatie van den OraDje-Vrijstaat te 's Gravenhage ia benoemd de heer mr. L. Van den Steenhoveu, te Dor drecht. De Bond van surnumerairs by 's rijks belastingen heoft besloten een adres te zenden aaQ den minister van financiën, waarin wordt verzocht alleea hen, die het surnumerairs- of daarmede gelijkstaande examen hebben afgelegd, tot ontvanger te benoemen. De luitenant ter zee der 2de klasse L. Kloos, uit Oost-Indiö in Nederland terugge keerd, is op non-activiteit gesteld. Den 27aten Jan. a. s. vertrekt uit Rot terdam per stoomschip „Soembing" naar Batavia een afdeeling aanvullingstroepen, sterk 2 onderofficieren en 30 minderen, onder bevel van den kapitein der infanterie "W. F. A. Lücher, en onder het medegeleide van de 2de luits. van dat wapen J. J. Ch. Geul en J. H. A. De Voogt. De correspondent van do „N. R. Crt." te St.-Petersburg schrijft: Onze nieuwe gezant heeft voorloopig zijn intrek genomen in het Hotel d'Europe. De ontvangst ty don Czaar heeft nog niet plaats gehad. De gezant, die vroeger reeds als zaak gelastigde hier gestaan heeft, heeft reeds eenige zyner vroegere kennissen onder onze landgenooten, o. a. ds. Gillot, ontvangen. Beroepen is by de Ned.-Herv. Gem. te Poederoyen c. a. de heer M. Van Grieken, cand. te Woerden. Te Waarder c. a. hoopt Zondag 21 Jan. de heer C. Heemskerk, cand. te Ter-Aar, zyn intrede te doen by de Ned.-Herv. gem. na bevestigd te zyn door ds. Bolkestein, pred. te Putten. Het stoomschip „Rotterdam" arriveerde 7 Jan. van Nieuw-York te Rotterdam; de „Curasao", van Rotterdam naar Curasao, arriveerde 6 Jan. te Madeira en zal 8 Jan. van daar vertrekken; de „Koningin Wilbel- mina" vertrok 6 Jan, van Arasterdam naar Batavia; de „Cluden" (Holland-Amerika-iyn) vertrok 7 Jan. van Amsterdam naar Nieuw- York; de „Merapi", van Rotterdam naar Java, passeerde 6 Jan. Kaap Carvoeiro; de „Prins Alexander", van Amsterdam naar Batavia, passeerde 7 Jan. Kaap del Arrni; de „Prinses Amalia", van Batavia naar Amsterdam, arri veerde 7 Jan. te Genua en zette denzelfden dag de reis voort; de „Statendam" vertrok 6 Jan. van Nieuw-York naar Rotterdam. Hillcgom. Dinsdagavond 9 dezer te half- acht z.ü in de Gereformeerde Kerk, aan den Stationsweg alhier, door ds. P. A. E. Sillevis Smitt, van Rotterdam, als spreker voor „de Unie een school met den Bybel" een lezing worden gehouden. De toegang zal voor ieder vry zyn. De besmettelyke ziekte (diphtheritus) ten huize van dou arbeider P. v. K, alhier, kan als geweken worden beschouwd. Valkenburg. De ambtenaren der posteryen moeten het in de vorige week dan wel ver bazond druk hebben gehad. Een sprekend voorbeeld daarvan is wel, dat een nieuwjaars kaartje, te Noordwyk aan Z9e gestempeld in den nacht van 30 op 31 December, aan de woning van den geadresseerde alhier ls bezorgd op 6 Januari, des namiddags togen 5 uren, dus byna een volle week later. Een vortg.nger had het kunnen bezorgen binnen anderhalf uur. Roelof-Arondsveen. Het is ia geen jaren gebeurd, dat de stoombootmaatschappy van den heer Bus zooveel hinder en tegenspoed heeft ondervonden als io het begin van 1900. Immers de boot „Stad Amsterdam" heeft 3'/^ uur gevaren van Oudo-Wetering tot Roelof- Aren: sveen, om donzelfden avond wegens den ketel terug te gaao naar Haarlem, maar ze moest tOin den geheelen nacht tot den vroegen morgen op het Brasemermeer door brengen. De Rotterdamsche boot hoeft met behulp van de Yeensche boot de reis kunnen voortzotten. Zaterdag is wegens avery weer een van de Bus-booten op het Brasemermeer moeten overnachten, doch kou Zaterdag met behulp van drie andere booten der maatschappy van hier vertrekken. Wassenaar. Zaterdag avond vergaderde de R.-K. Kiesvereeniging ten huize van den heer A. W. Beyersbergen. De secretaris en de penningmeester brachten verslag uit over net afgeloopen vereenigingsjaar. De afgevaardigden voor de Centrale vergadering werden allen herkozen, evenzoo hun plaatsvervangers. Tot lid van het hoofdbestuur werd gekozen de heer W. Zonneveld. Daar deze reeds tot afgevaardigde wa6 gekozen, moest hy laatstge noemde functie nederleggen. In zyn plaats werd gekozen de heer P. Konings. Na afloop van al deze verkiezingen verkreeg de heer J. Yan der Kroft het woord. Het onderwerp zyner lezing, die met aandacht gevolgd werd, was het „godsdienstig leven in FraDkryk". By de rondvraag werd er op aange irongen de convocatiebiljetten vroeger te coen toe zenden. Hierop zal voortaan worden gelet. Oude-Wetering. Gisteren, Zondag, was het hier een mooi gezicht wegons de groote ysschotson, die van het Brasemermeer kwamen afdryven de Wetering in en zóó groot waren, dat ze van kant tot kant beklemd raakten. De jeugd bad daar zoo'a pret in, dat ze zich ia grooten getale er op begaf, welk genoegen echter Diet lang duurde, want welora was een stoomboot in aantocht, zooaat het jonge goedje maakte, dat het spoedig van het ys afkwam, daar do booc cit spoedig geheel uit elkaar voer. Aangezien evenwel de cooi met winig wind gepaard gaat, duurt het lang oer al het ys van den grooten waterplas verdwenen is. In de Lakenhal. In zyn etsen treedt de artist ons gewoon lijk oprecht tegemoet. Meer gebonden dan in eon teekening, behoudt hy toch vrijheid ge noeg om het frisscho en spoDtane van den eersten indruk op de koperplaat weer te geven. De heer W. Witsen, wiens werk door de Yereeniging „de Laeckenhalle" thans wordt tentoongesteld, heeft de etsnaald gebeel in zijn macht. Als uitersten van kunnen zie men byv. do forsche^ lynen van de groote ets, „spittende mannen", en den met fijne ets- kraobels doorwerkten „herder". Etsen vol kleur en kracht, smycig als aquarellen, zoo als het dorpsgezicht met sneeuw, het stads gezicht mek de hooge oude huizen, het gracht muurtje, de viaduct, doen vermoeden, dat de artist het „handwerk" zyner kunst niet aan anderen overlaat, maar ook het scbyDbaar ondergeschikt werk, het inkten en drukken der etsplaten, dienstbaar maakt aan het ver krijgen van artistieke effecten. Zooals in veel van zyn ander werk, kont ook in de etsen Witsen's voorliefde voor h. t massieve en zware uit eu missen sommige de fynere tusschentinteo. Do collectie geeft een goed beeld van Witsen's kunnen en al is z(j betrekkelijk kleiu, er is niets banaals by. v. D. Uit de „Staatsconraut". Kon. besluiten. Met ingang van 16 Januari a. s.de kapitein-luitenant ter zoo D. A. Kraijenboff van do Leur op pensioen gesteld en hot bedrag van het pensioen bepaald op ƒ2349 'sjaars, bevor derd tot kapitein-luitenant ter zee, de luitenant ter zee dor 1ste klasse A. L. Boelen, en tot luite nant ter zee dor 1ste klasse de luitenant ter zee der 2de klasse J. A. Kool. De op zijn verzoek eervol oit den zeedienst ontslagen officier van adm. 2de kl. H. J. J. Renier, met ingang op 1G dezer, benoemd en aangesteld tot 2de-luil. kwartierm. bij het personeel der mil* adm. van het Jeger in Ned.-lndië. De kapitein G. Sterk, adjudant bij het 6de regi ment infanterie, op zijn aanvrage, met ingang van 16 Jan. 1900 op pensioen gesteld en het bedrag van het pensioen bepaald op ƒ1448 'sjaars. Aan den reserve-officier vaD gezondheid der 2de klasso I. Korswagen, gerekend van 18 Januari 1900, een eervol ontslag verleend uit zijn betrekking tot de landmacht. Pensioen verleend ten laste van den Staat aan mr. J. Kalff, ten bedrage van f 3000, aan P. Schut, ƒ274. Gemengd Nieuws. Gisteravond trad weder in Ho tel „Du Nord" bc-t Specialiteiten-gezelschap onder directie van den heer Strauss, van Rotterdam, op. De zaal had beter bezet kun nen wezen. Het gezelschap wist dikwyls den lachlust van het publiek op te wekken. Vooral de heer Strauss had aardige voorarachten, en de balanceur de force iiet verschillende toeren van zjjn kracht zien. Ook de overige nummers liepen flink van stapel. Vrydag kwamen door D e»l f t d bekende sportmannen Jaap Eden, Cordang en Van Egmond op een toer van Rotioraam naar Den Haag. Eien bestuurde do motor fiets, terwyi de beide anderen io het daaraan verbonden rytuSgje waren gezeten Aan de Lepelbrug gekomen, brak de veroinoingsstang en slorg het rytuigje om. Cordang sprong er uit, maar Van Egmond werd ernstig ver wond. Hy werd in de remise van de stoom tram gebracht, alwaar de off. van gez. R, Van der Voer hem do eerste hulp verleend# on bem daarna in een rytuig plaatste, dat hem naar Rotterdam terugbracht. (D. Crt.) Toen dezer dagen het stoomschip „Burgemeester den Tex" van de Stoomvaart- Maatschappy „Nederland" te Amsterdam aan kwam en aan de Handelskade vastmeerde, vernamen wy, dat gedurende de reis het volgeale had plaats gehad. Terwyi het schip de reede van Soerabaia opstoomde, geraakte door een ongelukkig toeval de scheepsjongen (een leerling van het Matrozen-Instituut der Kon. Ned. Zeil- en Roei- voreeniglng) overboord. De stuurmansleerling Johannes Vollewens, kweckeling der Kweekschool voor de Zeevaart, die naast hem stond op den bak, van waar het oDgeluk gebeurde, sproDg, zonder zich een oogenblik te bedenken, van dit boog# gedeelte van het schip in zee, zwom naar den drenkeling toe en wist hem zóó lang boven water te houden, totdat er een tambangan (klein vaartuigje) kwam, waarmede zy werden opgepikt en behouden aan boord gebracht. Als men nu weet, dat Johan Voliewena zyu eerste reis maaktj, dat er op de reede van Soerabaia een sterke stroom loopt, en dat het er krioelt van haaien cn kaaimannen, dan mag men met recht zeggen, dat hy een kranige daad heeft verricht, waarmede hy den naam van de kwoukeliogen der Kweek school voor de Zeovaart weer hoog heeft go- houden. In al zyn bescheidenheid wilde hy ep echter niets van hooren. AH.) Door het verbreken van een haDgslot hebben in den nacht van Zaterdag op Zondag drie jongens van omstreeks 18 E011 Eugelscliuian over de Eaap cn de Eapenaars. 3) ZJ werden echter niet gestoord. Hot Engel- echo Gouvernement had geen haaBt om zich er weer mee te bemoeien. Kaap3che politiek was zulk een onaangenaam onderwerp, dat personen, die aan het Ministerie van Koloniën gezag hadden, het zich uit het hoofd zetten. Zy hoopton, dat de Hollandscho moeilykheden voorby waren; en zoo weinig waren zy bekend met het karakter en de verdeoling der Kaap- sche bevolking, dat Lord Cardwel), die zelf Minister van Koloniën was geweest, meende, nog in 1875, dat al de Hollanders in Zuid- Afrika naar de Yrye Staten waren verhuisd, on dat de Kolonie geheel Engelsch was. Hij zeide my dat zelf en was één en al verbazing, toon ik hem mededeelde, dat de Hollanders, zelfs in de Kaapkolonie, de meerderheid en wel een zeer groote meerderheid hadden. Niet alleen waren zy in ds meerderheid, maar zy dedon ook het werk, dat reêelo waarde had. Ds Engelschen waren kooplui, winkeliers, handwerkslieden; zy legden spoorwegen aan, bestuurden struisvogelparken, dolven diaman ten en koper en dreven ossenwagens. Maar byna alleen de Boeren bebouwden den bodem en zonder ben zouden al de blanke bewoners yan Zuid-Afrika moeten leven van vreemd meel, melk in bussen en ingevoerde aard appelen. Maar de vrede deed zyn werk. De twee rassen naderden elkaar, en als de verdragen van 1852 niet waren yeibroken, zou Zuid- Afrika nu één geheel vormen en zouden de Hollandscho Boeren getrouwe onderdanen van de Kroon zyn. Ik geloof, dat iedereen, die Zuid-Afrika kent, dit met my eens zal zyn. Ds Boer is een geboren conservatief, en de Yrye Staten zouden, als ze alleen gelaten waren, zich vanzelf weer veroeuigd hebbeD met hun bloedverwanten. Ongelukkig werden de gevoelens in Engeland voortdurend geprik keld door niet volkomen eerlyke rapporten. De vrienden der gekleurde rassen waren op hun post en er deed zich een gelegenheid voor, die hun in staat stelde een hernieuwds tuBschenkomst te forceeren. Toen wy den Oranje-Yryetaat loslieten, bespraken we hem als een legaat een niet uitgemaakt grenBverschil met de Basuto's. We hadden er zeiven genoeg van om mot hen te vechten, en we lieten het. aan den President en den Yolksraad te Bloemfontein over om do verschillen, als zy kondeo, te regelen. In 1865 brak er een oorlog uit tueschen den Oranje-Vrystaat en de zoons van den Basuto-vorst Moshesh. Hy duurde vier jaar en eindigde toen, omdat de Basuto's niet langer weerstand konden bieden, waarna zy zich onder Britsche bescherming stelden, on, in spyt van onzo plechtige verbintenissen, kwamen wy met de sterke band tusschenbeide. Het beantwoordt zelden aan het doel om ver dragen te verbreken, zelfs met de beBte be doelingen. Het gebied der Basuto's lag ten noorden van de Oranje rivier en we deden datgene, waartoe we zoo ras beslist verbonden hadden niet over te gaan. Ik ben van meeDing, dat noch wy noch Zuid-Afrika in het algemeen reden hadden om dankbaar to zyn over wat we by deze gelegenheid deden. Het algemeen belang zou beter zyn gediend, als we onzo beloften gehouden hadden en de Hollanders met de Basuto's hadden, laten omspringen zoo goed als zy konden. Maar de werkelyke toe stand was in Engeland niet bekend. De Boeren hadden een slechten naam onder ons. De stem des volks was: de onschuldige inboorlingen te beschermen tegen onderdrukking, en het Britsche Gouvernement gaf toe aan dien algemeenen wensch. Het was echter een op zichzelf staande daad; de politiek van non interventie als geheel werd nog gehandhaafd. Om den Oranje-Yrystaat tevreden to stellen, stelden wy ons borg, dat da Basuto's voor hot vervolg den vrede zouden bewaren, en het verdrag van 1852 werd in 1869 te Aliwal-North vernieuwd met nieuwe ver zekeringen, dat de plaats gehad hebbende verbreking er van geen precedent zou stellen. De Hollanders in de Kolonie gevoelden wat er gedaan was, en er bleef een zekere wrok zitten, maar zy meenden toch, dat een nieuwe, pas aangegane verbintenis niet weer zou geschonden worden. Misschien zou zy niet geschonden zyD, als er geen nieuwe verzoeking ons in dsn weg gekomen was. Maar Zuid-Afrika wordt, ais andero landen, door partyou verscheurd. Er was daar een party, die den Vrijen Staten geen goed hart toedroeg, en een eens gedans stap kon gemakkeiyk de tweede maal gedaan worden. De inkt van het verdrag van Aliwal North was nauwelyks droog, of er werden diamanten ontdekt in groote boeveelheid in een district, dat wyzelven behandeld hadden ale een deel van den Oranje-Vrystaat voor ons oerst terugtrekken on dat na dien tyd aliyd vanwege den Oranje-Vrystaat was bestuurd. De gravers stroomden toe uit alle deelen van bet land. Er was een oprechte vrees, dat de Boeren niet by machte zouden zyn om de vlucht gieren, die zich by zulk oen ryken buit vergaderden, onder bedwang te houden. Men meende ook, dat de rykste diamantmyn ter wereld niet behoorde verloron te gaan voor het Britsche ryk. Er werd ontdekt, dat de streek, waarin zy lag, in het geheel geen deel van den Vrystaat was, maar behoorde aan een Griqua-opperhoofd, niet name Water- boer. Dit opperhoofd was vroeger een bond genoot der Engelschen geweest. Da Boeren werden beschuldigd hem te hebben bestolen. Hy verzocht om hulp en te kwader uur leeDden wy ons tot een aanval, waarvoor geen verontschuldiging was. Lord Kimborley gaf zyn naam aan de nieuwe vestiging. De Hollanders werden ver- dreven. Zy boden geen weerstand, maar zwichtten onder protest tegen do overmacht en sedert dien dag heeft geen Boer in Zuid Aft ika meer kunnen vortrouwen op Eogelschs beloften. De manier, waarop wy handelden, of onzo vertegenwoordigers toestonden te handelen, was onbeschaamd cynisch. Wé waren gekomen als ds kampioenen der ver drukten van Watorboer. We gaven Waterboer en den zynen een tiende deel van zyn gebied. We hielden de rest en alles, wat voor ons waarde had. Wat konden de Hollanders slechter gedaas hebben? We hebben hen beschuldigd hun verbintenissen met ons te breken en mi waren het, die hun deze les geleerd hadden. Een verdrag van slechts eenige maanden oud getuigde tegen ons. Zelfs al waren Waterboera aanspraken zoo goed geweest als zyn vrienden beweerden, dan nog hadden wy odb plechtig verbonden, id taai, voor geen tweeërlei uit legging vatbaar, ons niet meer in zulke zaken te moDgon. Ons gedrag zou niet zoo geheel onv6rdraaglyk geweest zyn, als we den Boeren eenvoudig hadden gezegd, d*t wy de Diamant velden moesten hebben en van plan waren ze te nemen; maar wy vergiftigden de wond en rechtvaardigden de daad door voor het oog der wereld te poseeren als de bescher. mers van de rechten der inboorlingen, en ws hielden dit vol ook gedurende het geschil» dat later ontstond. {Wirdt vervolgd}

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1900 | | pagina 1