N°. 21212 Dondordaa 14 December. A#. 1899 igomant wordt dagelijks, met uitzondering von (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Leiden, 13 December. IDSCH DAGBLAD, PRIJS DEZER COURANT8 Voor Leiden per 8 maanden. 1.10. Franco per post «?«-•• a «- 1.40. Afzonderiyke Nommers 0.05. PRIJS DEB ADVERT UN Tl ft V. •C regels f 1.05. Iedere regel moer f 0.17J. Greotore VaD 1 lettere naar plaatsruimte wordt f 0 06 berekend. Voor het Incasseeren bui ton de stad Dit ïionuuer bestaat, uit TWEE Bladen. Eerste Blad. Bulletins kunnen wy niet aan al onze Abonné's bezorgen. Zy, cie echter 50 Cents aan ons Buree' 6torten, kunnen zeker zijn gedurende één maand de bulletins te ontvangen. Hedennamiddag aanvaardde prof. dr. C. C. Ublenbeck, als opvolger van wijlen dr. P. J. Cosyo, het hoogleeraar8ambt by de faculteit der letteren en wijsbegeerte aan de Rijks universiteit alhier met een rede in het groot auditorium ovor: „de onderlinge verhouding der Oudgermaanscho tongvallen en hun plaats in den Indogermaan8chen taalstam". Spr. begon met de herinnering, boe kennis van het verleden© een eerste vereischte is voor ieder, die van het tegenwoordige wat wil begrijpen. Ook voor ons Nederlanders geldt dat, ook wat onze taal betreft. Wy moeten weten, niet alleen dat wy Neder lander, maar ook dat wy Germanen zyn, en niet alleen Germanen, maar ook Indogermanen. Nti aan den rykdom der Germanistiek op verschillend gebied en in velerlei opzicht enkele woorden te hebben gewyd, zeide by*, wie de Germaan8Che oudheid wil bestudoeren, moet vóór alles een kenner zyn der Oudger- maansche talen. Vandaar de keuze van het onderwerp zyner rede. Na de Germaansche talen in drie groepen te hebben gerangschikt, de Westgermaansche (Hoogriuitsch, Nederduitse!), Angelsaksisch en Friescb), de Noordgermaansche (het Deenscb, Zwoedscb, Noorweegsch en IJslandsch, i. e. u. de Scandinavische dialecten) en de Oost- germaansche (in de eerste plaats het Gothiscb, Wardaalach en Burgundisch) behandelde spr. de vraag: in welke verhouding het Scandi navisch staat tot de beide andere dialect groepen? Het is in vele opzichten een ver bindende schakel tusschen het Gothisch en de Westeiyke tongvallen, al zyn er ook punten, waarin het Gotisch meer overeenkomt met het Westgermaanach dan met de dialecten van het Noorden. Daaromtrent deelde de hoogleeraar een en ander nader mede, genomen uit het taal gebied, en wydde uitvoerige beschouwingen aan een onderzoek van onderscheidene taalvormen, waaruit het bovenstaande nader werd aan getoond. Om de verhouding verder te onderzoeken, waarin het Oostgermaansch tot het Scandi navisch en de Westelgke dialecten staat, is het niet genoeg zich tevreden te stellen met de taalkundige gegevens, maar is men ver plicht van alles gebruik te maken, wat eenig licht kan werpen op het gestelde probleem. Daartoe ging spr. na den oorsprong der volkon, wier taalgebied te onderzoeken is, en kwam tot de gevolgtrekking, aan de hand van de onderzoekingen der geleerden op dit gebied, dat de nauwe samenhang tusschen het Gothisch en het Scandinavisch steunt op de historisch-airchaeologi3che waarschynlykheid, dat de Oostgermanen eertyds'in de on middel- ïyko nabyheid vau Scandinavische stammen hebben gewoond. De verklaring voor de speciale punttëh ven overeenstemming tusschen het Westger- maansch en het Scandinavisch moet hierin gtzocht worden, dat, al trokken eindeiyk de Goten naar de Zwarte Zee, er een levendig verkeer bleef bestaan tusschen de Scandina- viërs en de West Germanen en vooral de Anglo Friezen met de Noord-Germanen voort durend in nauwe aanraking bleven. Daarna werd de tweede vraag, waaraan nog meer moeiiyk eden zyn verbonden, be sproken: t. w. ae verhoudiDg van het Ger- maansch tot andere Indogermaansche talen, m. a. w. of het Germaansch met oen der aangrenzende taalgroepen nader verwant is dan ni6t de andere of bet slechts een over gangsvorm is tusschen de talen der omgeving. Na over den Iudogermaanschen stamboom van Schleicher, Löttner, Fick e. a. gesproken te hebben, komen wy, zeide spr., tot het besluit, dat de Germanen met do Icalo-Kolten in onafgebroken verkeer hebben geleefd en zich geleideiyk met hen hebben ontwikkeld, maar dat er tusschen de Germanen en de Bdlto-SLmn een scheiding van vele eeuwen moet hebben bestaan, eer zg elkander weder in het Weichs^lgebied hebben ontmoet. Hoe het komt, dat het Indogermaansch zich in die twee groote dialectgroepen heeft verdeeld; waardoor de scherpe grens tusschen het Oosten en Westen is tot stand gekomen, zulke problemen voeren ons in de nevelen der voorgeschiedenis en zelfs hun juiste formuleering ontglipt telkens en telkens weder aan onzen vorschenden geest. Met een woord van erkenteiykheid aan heeren curatoren, waaraan niets worden af gedaan door het bewustzyn, dat by, spreker, niet in de eerste plaats tot den leerstoel is geroepen, en met het uitspreken van het vertrouwen, dat by zyn plaats niet geheel onwaardig zal zyn; met een woord aan heeren professoren, in wier midden een plaats te vervullen, door spr. als een onverdiende eer wordt beschouwd, met een woord van aanbeveling, zy het dan dat hy nooit of te nimmer het verlies van Cosgn zal kunnen vergoedeD, terwgl de stemming, waarmede hy hen ambtgenooten mag noemen, geen andere bad kunnen wezen, ook al hadden de leden der Literarische Faculteit eenstemmig begeerd, wat nu niet het geval was, dat hy zyn onvolprezen en roeraryken leermeester zou opvolgen; met een woord aan heeren stu denten, die hy met al de kracht, hem ge schonken, by de studie der Nederlandsche letteren ter zyde wil staan, besloot de hoog leeraar zyn veelszins belangryke, vaak toe gejuichte rede. Heden was het een zeer heugiyke en gedenkwaardige dag voor een onzer stadgeno> ten. Ds. K. W. Vethake, pred. by de Ned.-Herv. Gemeente alhier, mocht zyn 25 jarige Evan geliebediening herdenken. Den 13den Dec. 1874 tot predikant bevestigd te Wilhelmina- dorp, bekleedde by dat ambt vervolgens te Katwgk aan den Rgn, Leeuwarden en Arnhem, waar hy in 1888 tot de Doleerenden over ging; maar in 1890 wederom tot de Evan geliebediening in de Ned.-Herv. Kerk toe gelaten, werd hy predikant te Overschie, Alfen en sinds Sept. 1898 te Leiden. Reeds tegen elf uren 's morgens meldde zich een commissie by hem aan, bestaande uit bgna alle kerkelgke colleges der Ned.- Herv. Gem. alhier, zooals notabelen, ouderlin gen en diakenen, van welke commissie de heer F. J. Los als oudste ouderling het woord voerde. „Waarde Dominee, hooggeachte jubilaris," zoo zeide hy ongeveer, „'t zou zeker niet van veel achting en toegenegenheid der Gemeente getuigen, indien ze dezen, een voor u zoo ge- noegiyken en gedenkwaardigen dag, onge merkt kon laten voorbygaan. Maar Gode zy dank, er heersebt in onze Leidsche Gemeente een andere, een betere geest, ook omtrent u en uw dienstwerk in haar midden, en als kenmerk hoe u by velen in de Gemeente hoog staat aangeschreven, staat hier deze commis sie voor u, samengesteld uit byna alle kerke- lyke colleges van onze Gemeente. Wil haar dus, booggeachten leeraar, beschouwen als de mond der Gemeente, waar ze u hartelyk gelukwenscht met dezen voor u bigden dag, waar u, zeker met innigen dank aan den Heere, den dag herdenkt, waarop u nu 25 jaar geleden in de Evangeliebediening bevestigd werdt. God schenke u voortdurend den lust en de kracht om naar den wensch van uw hart te mogen werkzaam blgven, met al uw ambtgenooten alhier tot uiti rei- ding van Gods koninkryk en tot een eeuwigen zegen voor vel6n. En is de commissie in deze (zooals reeds gezegd is), „de mond der Ge meente", ze is ook als het ware de hand der Gemeente. Als blgk van waardeering mocht ze zich verheugen van vele leden der Gemeente tgdragen te ontvangen om u een blyk van liefde en ware hoogachting aan te bieden. En nu, waarde leeraar, God geve dat, uw levens dagen nog vele mogen zyn, en dat de liefde en hoogachting der Gemeente u steeds tot biydscbap en tot bemoediging op den weg des levens mogen zyn." Het den jubilaris daarop door den heer J. J. Groen overhandigd huldebiyk was vervat in een gesloten portefeuille, wa&rby een calligrapbische opdracht, de namen der deelnemers vermeldende. Z.Eerw., biykbaar aangedaan door de haiteiyke woorden namens de commissie, betuigde voor alles zyn innigen dank en beval zich voortdurend in de liefde en het vertrouwen der verschillende kerkelyke colleges aan. Na het vertrek der commissie ontving de predikant nog voortdurend talryke blyken van hoogachting en waardeering, want leden der Gemeente, catechisanten en vrienden uit Alfen en Overschie kwamen ook hun be langstelling op verschillende wyz9 vertolken, do vrienden uit Overschie o. a. door do aan- tia ing van een pendule en dames uit Leiden door ten diamant kristallen öriiikbeker met keurig bewerkten zilveren vo t, waarop do uata van het jubileum zyn gegraveerd (ge levcrd door onzen stadgenoot den heer J. Oostvoen). Blykens in dit nommer voorkomende advertentie zal de Burgerzangschool van uen he r Duyster a. 8. Woensdag avond 20 Decem ber in de Stadszaal weer haar jaarlyksche uitvoering geven. Eenige heeren musici en dilettanten zullen daaraan hun welwillende medewerking ver- leenen. Heeft de openbare les zelve voor velen, die in eenige betrekking tot de leerlingen staan, iets aantrekkelijks, het laatste verhoogt zeer zeker de belangrgkheid van de uitvoering, waarop, behalve kleinere nommers, ook Van Milligens sprookje „De Rattenvanger van Hamelo", naar woorden van os. Scbim van der LoefF, coor alle leerlingen met orkestbe geleiding, zal worden gezongen. In de korte toelichting van het tekstboekje lezen we daaromtrent het volgende: Volgens een oud verbaal werd op den 26sten Augustus 1284 bet stadje Hameln, dat reeds dagen lang geplaagd werd aoor een tallooze menigte ratten, van deze lastige be zoekers verlost door een toovenaar, die met zyn fluitspel cn zyn lied hen naar buiten lokte naar de rivier de Weser, in welke zy hun graf vonden. De burgers der stad hadden den Ratten vanger vooraf een ruime belooning toegezegd, maar toen hy hen van da plaag bevryd had, weigerdtn zy hem de beloofde som uit te betalen. Zg beweerden, dat hy met een veel kleiner bedrag tevreden moest zgn, en toen hg er op bleef aandringen, dat zg hun be lofte zouden nakomen, joegen zg hem zonder eenig loon de stad uit. De straf op deze schending van het gegeven woord bleef niet uit. De toovenaar begon, al benengaande, op nieuw zyn fluit te bespelen, en lokte nu de kinderen van Hameln naar buiten. Alle meisjes en knapen, op één na, Gottfried geheeten, werden meegesleept door zyn spel en zyn zang. Hg voerde hen naar den Koppelberg, die zich opende, en zich achter den kinderetoet ter stond weder sloot. Dat dit sprookje in den loop der tgden verschillende omwerkingen onderging, spreekt vanzelf. Uit deze kozen wg die, volgens welke Gottfried, bggestaan door den „ge trouwen Eckart", den bekenden beschermer en help r der jeugd, zich den toegang ver schaft tot het on .eraardsch paltis van den Rattenvanger, en dezen doodt coor hem een kruik voor de voeten te werpen, waarin de tranen der bedroefde ouders door Eckart waren ty- eengebracht. Met behulp van dezen kindervriend gelukt het Gottfried, alle kinderen te verlossen uit hun droevig vertlgf en hen naar Hameln tot hun ouders weder te brengen. Het geheel belooft dus andermaal een aan gename avond te worden. Voor het examen Fransche taal M. O. is toegelaten mej. J. E Dullmaon, van Leiden. Voor h.t examen Wiskunde K. I de heer J. Spiering, uit Noordwyk Binnen. H. M. de Koningin, die, zooals men weet, zeer veel van schaatsenrijden houdt, beproefde hedenvoormiddag het ya op de binnenvyvers in den tuin van het huis Ten Bosch. Daar bet echter nog niet voldoende sterk bleek, werd ditmaal aan het ysvermaak nog niet gedaan. Aangenomen is het teroep naar de Ned.-Herv. Gem. te Bergen op Zoom door ds. G. A. Lolcama, te Boskoop. De ter-aarde-bestelling van het stoffeiyk overschot van den heer A. P. Godon zal plaats hebben aanstaanden Vrydag op de Alge- meene Begraafplaats, te 's-Gravenbage, te 12 uren van het sterfhuis. De heer A. S. Van Reesema deelt in de ,,N. R. 0." mede, dat de inscbryvingen voor een stoomvaart op Zuid-Afrika tot nu toe ruim f 72,000 bedragen. H. M. de Koningin hoeft met ingang van 15 December benoemd tot grootmeester van haar Huis J. E. N. baron Sirtema van Grove- stins, en met ingang van 1 Januari tot j^ger meester in Zuid Holland mr. R. baron Van Zuylen van Nyevelt. By gelegenheid der Kerst- en Nieuwjaars feesten zal het gren3kantoor Selzaete (station) 27 December e. k. en 3 Januari 1900 den geheelen dag geopend zyn voor den invoer van Nederlandsch vee, met iechtstreeksche bestemming naar slachthuizen, alsmede van paarden, schapen en geiten. By de Nederl. Zuid Afrikaansche Ver- eeniging is ingekomen 1200 pi. st. als eerste gift van de Nederlandsche kolouie te Buenos- Ayres, ten bel oeve van do Boeren in Transvaal en Oranje-Vrgstaat. Reuter seint uit Londen: De „Gazette" meldt, dat de gezant der Nederlanden, baron Van Goltstein van Oldenaller, Maandag zun brieven van terugroeping overhandigde aan koningin Victoria op „Windsor Castle". Door het geïllustreerd vakblad voor de schoenmakery en scboenhandel „Sint Crispyn", uitgave W. A. Eisma Cz. te Leeuwarden, is de volgende prysvraag uitgeschreven: „Hoe dient een algemeene vakbond van schoenmakers ingericht te zgn? „Wat i6 de beste weg, om zulk een bond tot stand te brengen? ,Wat kan er, met een algemeenen bond tot grondslag, voor het vakonderwys gedaan woroen?" Voor de drie beste oplossingen van deze prysvraag werden prgzen uitgeloofd van twintig, tien en vyf gulden. Door de jury, de heeren E. Boelmans te Nieuw-Scheemda, F. Guikink te Almeloo en F. Gatzenmeyer te Amsterdam, werd de lste prys toegekend aan den heer J. Moerbeek te Halsteren, de 2de prys aan den heer M. O. Lawcrsma te Oenkerk en de 3de prys aan den heer H. Kortze te Groningen. Een tiental inzendingen kwamen voor een bekroning in aanmerking. Met 1 Mei worden de volgende land meters van het kadaster verplaatst: G. S. Neuteboom, van Rotterdam naar Winschoten J. J. Roelofsen, van Leiden naar Assen; J. L. De Lange, van Almeloo naar Deventer; B. G. Deddes, van Dordrecht, en C. A. Struyck, van Arnhem naar Almeloo; K P. J. O-.rder, van Alkmaar, en C. L. Treffers, van Brielle naar Arnhem; F. Bos, van Winschotea naar Nymegen; A. S. Keurschot, van Goes, en E. J. A. Weygers, van Roermond naar Amster dam; J. W. H. ZelLr, van 's-Hertogenbosch naar Alkmaar; K. Remmelts, van Amsterdam naar Haarlem; J. Th. Hosang, van Deventer naar 's-Gravenhage; C. A. M. Oostercnan, van Heerenveen naar Brielle; C. W. Hoffmann, van Amsterdam naar Leiden; J. D. Krggsman, van Rotterdam naar de divisie Dordrecht; J. H. Raeven, van 's Gravenhage naar Roermond J. L. Vogel, van Almeloo naar 's-Herto genbosch; en met 1 Febr. a. s. J. A. Soer, van 's-Gravenhage, en F. A. L. Kater, van Rotterdam naar Heerenveen. Het stoomschip „Prins Hendrik", van Amsterdam naar Batavia, arriveerde 12 Dec. te Port-Said; de „Spaarndam", van Nieuw- York naar Rotterdam, is 12 December Lizard gecasseerd; de „Priam", van Batavia naar Amsterdam, passeerde 12 Dec. Suez; de „Sommerfeld", van Batavia naar Amsterdam, vertrok 11 Dec. van Colombo; de „Telamon", van Batavia naar Amsterdam, arriveerde 12 Dec. te Su?z. Hazerswoude. Zooals we reeds gemeld hebben, zou de heer J. Goldberg Dinsdag zyn veertigsten jaarlyk -.cben zitdag of garing houden als penningmeester van den Rietveld- schen polder. Die dag werd door het polder bestuur voor den óón-en-taebtigjarigen jubilaris tot een onvergeteiyken gemaakt. Na afloop der werkzaamheden booi de voorzitter, de heer F. Veelenturf, hem namens ingelanden een prachtigen bekleeden fauteuil, een mat- vernikkelden inktkoker en een kistje sigaren aaD, waarby hy den dank uitsprak voor zyn accuraat beheer der golden en de hoop uit drukte, dat hun penningmeester nog jaren in staat moebt zyn, die belangryke betrekkiog te bekleeden. Mot een traan in het oog betuigde de beer Goldberg zyn erkentelykheid en gaf tevens te kennen, dat door de vriendschap en de trouwe medewerking van het polderbestuur zgn moeilyke taak tot een lichte werd gemaakt. De inschryving voor de nationale militie van ingezetenen, getoren in het jaar 1881, zal plaats hebben gedurende de geheele maand Januari van het jaar 1900. Voor die inschryving zal echter meer bepaald zitting gehouden worden ter gemeente secretarie op Donderdag den 18den Januari, van des voormiddags 9 tot 1 uur. Koudekerk. Vrydagavond zal ds. M. Schuur man, Geref. predikant te Alfen, in de Christe- lgke school aan den Hoogen Rijndijk, onder Hazerswoude, een rede houden in het belang van het Christelgk onderwijs. - De ant.-rev. kiesvereeniging „Nederland en Oranje" zal a. s. Dinsdag een openbare vergadering houden in het lokaal by de Geref. kerk. Spreker de heer J. Van Oversteeg, uit Amsterdam. Onderwerp: „Godsdiensten Staat kunde". Lisse. Voor de inschryving voor de nationale militie, lichting 1901, zal in deze gemeento speciaal zitting worden gehouden ter Gemeente secretarie op Woensdag 17 Januari a. s., des voormiddags te elf uren. Leiderdorp. Burgemeester en Wethouders üüzer gemeente brengen ter openbare kennis, dat de maniyke iogezetonen, geboren in h.t jaar 1881, zich ter inschryving voor ds nationale militie behooren aan te melden te] gemeente-secretarie tusschen den lsten en den 3l8ten JanuHri 1900. Voor de inschryving zal meer bepaald zitting worden gehouien Woensdag den 3den Januari 1900, des voormiJdags te elf uren. Oudshoorii. Aanstaanden Vrucag 15 Dec. zal alhier in het Nutsge* ouw een bgeenko.nst worden gehouden van deu Ned. Protestantun- bon j, afdeeling Alfen en Omstreken, des avonds te halfacht. Als spreker zal optreden de beer B. W. Colenbrander, precikant te Enkbuizen. De inschrgving voor de nationale militie, lichting 1900, zal voor deze gemeente meer speciaal gehouden worden op Dinsdag 10 Januari a. s. Oude-Wctering. Door de Geref. Jongtlinga- Vereeniging „Soli Deo Gloria" alhier, is in vereeniging met de kiesvereeniging „Neder land en Oranje" een Transvaalmeeting georga niseerd op Woensdag-avond 20 December e. k. in het kerkgeiouw der Geref., bfj welke ge legenheid als spreker hoopt op te treden de heer Jacob Van Overste- g, van Amsterdam.' Rynsburg. In een vergadering vaa oe afdeeling „Rgnsburg" van oe Algemeone Vereeniging voor Bloembollencultuur by oen heer J. H. Uittenbogaard zyn tot candidaten voor het hoofdbestuur gekozen de aftredende leden. Tot afgevaardigde voor de a. s. alge meene vergadering werd gekozen de heer H. i J. Den Haan, t^rwyi de heer S. Schoneveld tot zgn plaatsvervanger werd aangewezen. Als nieuwe leden werden aangenomen P. v. d. Bosch Mz., P. Brussee Pz., H. Grim bergen Mz. en P. Van der Mey Pz. By de verloting, die uit fraaie kunstvoor werpen testond, waren de gelukkigen respec- tiev. de heeren P. Heemskerk^JShz., N. v. d.' Mey, J. Ds Best, A. v. Egmond, W. v. Eg mond, A. De Mooy Sr., A. Van den Eykel Az. en N. Zandbergen Kz. Voorschoten. Donderdag 14 dezer bestaat de gelegenheid tot kostelooze inenting des namidcags te 4 uren in het Raadhuis. Geboortebewijzen of trouwboekjes behooren te worden meegebracht voor de juiste namen en leeftyden. De netto opbrengst van den zoo wol geslaagden Transvaalavond in de Ned.-Herv. Kerk alhier bedraagt f 60.76, welk bedrag voor de Zuid-Afrikaansche Vereeniging aan den burgemeester is ter hand gesteld. Voorhout. De lyst, bevattende de namen der inwoners, die voor het verleenen van in kwartiering en onderhoud in aanmerking komen, met aanduiding van de mate, waarin leder hunner, naar gelang van de beschikbare ruimte zyner woning en van de geuoawen en getimmerten voor stalling bruikbaar, ge acht wor t daarin te kunnen voorzien, is aan geplakt en ligt tevens ter Secretarie voor belanghebbenden ter inzage. Volgens deze lyst bestaat gelegenheiJ tot inkwartiering van 10 ofücieren en 102 man schappen eu tot stalling des zomers van 49 paarden en des winters van 16 paarden. Als geneeskundige belast met het ver richten der doodschouw gedurende het jaar 1900 is door B. en Ws. beëedigd de heer ór. A. G. Metzlar te Sassenheim. Wassenaar. Gisteravond hield de heer Bos, zuivelconsulent te 's Gravenhage, voor de leden der afd. Wassenaar van de Vereeniging voor Landbouw een voordracht over zuivel bereiding. Tot deze vergadering waren ook uitgenoodigd degenen, cie deel hebben g no men aan den cursus voor h;t mak n van GouJsche kaas. Het doel zyner besprekiog was de resultaten na te gaaD, welke de ccrsus had opgeleverd, en de ondervinding me e ta deelen, welke hy en de pereoneD, daar aan wezig, hadden opgedaan. Spreker deelde mede, dat de cursus op de hofstede van c'on hoer' Van Dam bygewooa 1 was door 24 personen, dio by groepen het ond rricht hadden gevolgd. Breedvoerig besprak by de verschillen!© be werkingen, die de melk heeft te ondergaan alvorens do k ias gereed is, en knoopte aan die geschied1 nis Vele opmerkingen en raad gevingen vast. Zoo b- toogde de heer Bos o a. hoe nuttig het molkonderzoek is. Hier oor zgn veel dwalingen weggenomen. H6t onder zoek heeft uitgemaakt, dat het vetgehalte dtr melk van jong vee geriogor is dan van oudere beesten; dat koeien, die veel melk geven, juist daarom niet altyd de dunste melk leveren. Ook is gebl&ken, dat bet gehalte dtr melk in booge mate erfeiyk is. Het onderzoek is daarom uitstekend voor hen, die goeie melkgevende koeien wenschen aan te fokken. Bovendien is het onderzoek nuttig, omdat

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1899 | | pagina 1