N#. 12 93
W oensdag; 33 IVovember.
A*. 1899
feze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit iiomiucr bestaat uit TWEE
Bladea.
De Voorstellingen van
hedenavond in de Stadszaal
gaan NIET door.
Mcderlandsch Zuid-Afrikaanschö
Vereeuigiog.
f56S4.I4Vs.
Leiden, 21 November.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COTRAJGTTi
Voor Leiden per 8 maanden: 1.10.
Franco per post 1.40.
Afzonderiyko Nommers o 0.05.
PRUS DES ADVEETENTIËNt
Vao 1 -6 regels f 1.06. Iedere regel moer f 0.17|. Grootor»
lettere naar plaatsruimte Voor bet incasseeren buiten do stad
wordt f 0.06 berekend.
Eerste Blad.
Tot hedenmiddag drie uren was ons, met
bet gisteren vermelde, op verschillende iu-
teekenbiljetten een bedrag toegezegd van
Onnoodig byna om mee te deehn, dat wij ons
Voortdurend voor do toezending van ingevulde
biljetten blijven aanbevelen.
Blanco inteekentiljetten liggen aan ons
Buret 1 ter beschikking.
Ia de groote zaal van „Pniël", het be*
kende wykgebouw aan de Middelstegracbt
alhier, ziet het er dezer dagen heel aardig uit.
Tal van voorwerpen van nut en smaak en
artikelen, die het gehemelte vermogen te
streelen en bestemd voor een tombola, zyn
daar thans keurig tentoongesteld en nog te
bezichtigen (zooals een advertentie reeds
vermeldde) morgenochtend van tien tot twaalf
en morgenmiddag van twee tot vyf yren,
tegen betaling van slechts een dubbeltje.
Wat dïze expositie veel luister byzet, is de
planten en bloemenversiering van de firma
Den Older, die de zorg daarvoor welwillend
op zich nam, alsmede de versiering met doek,
enz. door de broeders der leden van den Naai-
krans van Wyk VIII, de wijk van ds. J.
Hoogenraad.
Van dien Naaikrans gaan tentoonstelling
en tombola zonder nieten uit, ten bate der
armen in die wyk. De nog jonge krans ver
vaardigde dan ook vele der geëxposeerde voor
werpen.
Wanneer we er nu nog eens de aandacht
op vestigen, dat de gelden, heden en morgen
ontvangen in „Pniël", goed besteed worden
en werkelijk armen stadgenooten ten goede
komen, dan mogen wy zeker wel vertrouwen,
d.t de jongedames dit liefdewtrk niet tever
geefs op touw gezet zullen hebben, veel
dubbeltjes zullen innen en veel loten verkoopen.
Donderdag heeft de verloting plaats.
Vanwege de commissie, die in den Schouw
burg alhier den verle en week gegeven Roode-
Kruis-avond had georganiseerd, is ook ver-
8 henen een Lpidsch Zuid-Afrika-Album. De
netto opbrengst is voor het Roode Kruis be
stemd. Het album bevat geschreven bij regen
van Leidenaars, o. a. van verscheiden profes
soren, en prentwerk, o. a. van Kamerlingh
Onnes, Toorop, v. d. Nat. Het album ziet er
goed uit en de inhoud 16 de keonismaking
zeer waard.
H.t financieel resultaat ven de uitvoering
der Leidsche toonedvtreeniging „L'Union fait
la Force" op Zondagavond j.l. in Hotel „Du
Nora" is, dat de ontvangsten bedroegen 73.58s,
de uitgaven 27.79, het batig saldo dus
45.795, dat ten goede komt aan de Ned.
Zuid-Afrikaansche Vereeniging.
De heer Jan G. Strieoing, alhier, had
op het concert, door het philharmonisch orkest
to Hnnnover gegeveö, veel succes, zooals
bl\jkt uit onderstaande verslagen:
Eamoversches Tageblatt: „Aenlicho Sym-
pathioceweise wie sie von dem Putlikum
dem Orchester und seinem gewandten Leiter
gespendet wurden, begleiteten auch den von
dem Herrn Striening aus Leyden besorgten
Vortrag der beiden Beethoven'schon Romanzen.
Herrn Striening erzeugto auf seinem Instru-
mente einen schonen gesanglichen Ton. Der
Violinist vollführte seine Aufgabe brav und
tnit befriedigendem musikalischc-n Anstande."
HannoverscherAnzeiger: „In Herrn Striening,
aus Leyden, lernte ich einen tüchtigen Geiger
kennen, der die beiden Beetbovenscben
Romanzen mifc recht hübschem Ton und
©ntschiedener Begabung vortrug."
In Januari of Februari zal de heer Striening
nogmaals te Hannover optreden.
Verschenen is het Jaarboek der Rijks
universiteit to Leiden over 1898/'99. Het
begint, als gewoonlijk, met het verslag van
dsn staat van het Leidsche universiteits
fonds; ditmaal over den jaarkring, eindigend
1 Mei 1899. Het fonds ging in dien tijd met
136 begunstigers vooruit, van wie evenwel
93 slechts 1.50 en 89 6lechts 2.50 per
jaar behagen. Het aantal leden bedroeg op
I Mei 693. De inkomsten waren 4048.13®,
waarvan ƒ683.325 batig saldo van het vorig
jaar en 1060 gift van prof. J. M. Van Bem-
melen, die in April zijn 25-jarige ambtsver
vulling herdacht en het hem toen aangeboden
geschenk aan het Fonds overdroeg. De uit
gaven bedroegen 2517.73, waarvan 1642.73
ter kapitalisatie aangewend; 325 uitgekeerd
aan prof. Holwerda voor h&t aankoopen van
modellen, teekeningen enz. op zyo weten
schappelijke reis in Griekenland en Italië;
200 besteed aan medische tijdschriften voor
de universiteits bibliotheek; 250 aan Oos-
tersche boeken voor dezelfde bibliotheek250
voor de uitgave der Onderzoekingen in het
Boerhave-laboratorium; en ƒ200 als toelagen
aan studeuten. Hot batig slot bedraagt dus
597.79®.
Voorts wordt melding gemaakt van het
legaat van wijlen den heer Jac. Scheltema,
te Noordwykerhout, ten becrage van 40,000
aan het Fonds, onder den wensch dat de
inkomsten van dit kapitaal in de eerste vier
of vijf jaren benuttigd zouden worden tot het
geven van onderwijs in de sociologie aan de
studenten der Leidsche universiteit. De com
missie van uitvoering van het Fonds is door
het curatorium gemachtigd om de erfschen-
king te aanvaarden en aan baar beleid is
overgelaten, hoe aan den wensch des erflaters
zooveel mogelijk tegemoet te komen. In het
volgende verslag zullen hieromtrent nadere
mededeelingen worden gedaan.
Na eenige bijzonderheden to hebben mede
gedeeld omtrent de in het boekjaar tot weten
schappelijke doeleinden bestede gelden, ge
waagt het verslag nog van een gift van 500
van mr. W. Elink Schuurman te Utrecht en
van de groote vermeerdering van leden onder
de studenten, voornamelijk door de ijverige
bemoeiingen van den praeses collegii en de
praesides der faculteiten. Een naamlijst van
alle leden van het Fonds is aan htt verslag
toegevoegd.
Behalve de gewone opgaven (curatorium,
senaat, enz., series lectionum) bevat het jaar
boek voorts het verslag van de lotgevallen
der universiteit in den cursus 1898/99, door
prof. C. P. Tiele in de plaats van den kort
te voren overleden rector-magnificus prof.
Cosfin, bij de overdracht der rectorale waar
digheid op den derden Dinsdag van Sept. jl.
uitgebracht. In de bijlagen treffen wy de
laatste rede van wijlen prof. Cosijn aan, op 8
Februari jl. uitgesproken, over Angelsaksische
poëzie.
Ingeschreven waren in het academiejaar
1998/99 792 studenten, waarvan 88 in de
godgeleerdheid, 252 in de rechten, 285 in de
geneeskunde, 99 in de wis- en natuurkunde,
68 in de letteren en wijsbegeerte; onderhen
in het geheel 22 dames. Het aantal afgenomen
academische examens bedroeg 380, waarvan
289 met goed gevolg bekroond werden. Daar-
van waren cand. ex. rechten 95 (geslaagd 77);
doet. rechten 41 (29); ex. Ind. dienst 7(7);
prop. ex geneesk. 21 (19); cand. ex. geneesk.
19 (11); doet. geneesk. 23 (18); cand. lett.
II (10); doet. lett. 10 (9); cand. wis- en
natuurk. 4 (4); doet. wis- en natuurk. 4 (4); prop.
theol. 18 (13); cand. theol. lsto ged. 17(16);
2de ged. 27 (21)doet. theol. 4 (2); 1ste natuurk.
ex. 17 (17) 2de dito 21 (8); theor. ger.eesk. 36
(20); ex art. 86 H. O. 1 (0); apoth. ex 4 (4).
Het aantal promotion in 1898/99 bedroeg:
godgeleerdheid 2; geneeskunde 7; wis- en
natuurkunde 2; scheikunde 2; plant-en dier
kunde 1; classieke letterk. 2; Nederl. letterk.
3; rechtswetenschap 40, waarvan 33 op stel
lingen en 2 met lof; staatswetenschap 3,
waarvan 2 op stellingen.
Ten aanzien van de herziening van het
Reglement tot bevordering van de Paarden
fokkerij, vereenigen Ged. Staten van Zuid-
Holland zich in het algemeen met de opmer
kingen en do voorstellen der commissie
omtrent deze aangelegenheid. Echter kunnen
zij zich o. a. niet vereenigen met het voorstel
der commissie om op ƒ25 te stellen het te
storten bedrag voor herkeuring. Ged. Staten
handhaven het bedrag van ƒ50.
De Spaansche gezant, de heer Myatovitch,
keerde gisteren van Den Haag naar Londen
terug, geheel hersteld van de lichte been
wond, welke bij bekwam bjj het spoorweg
ongeluk te Kapelle.
De heer Tonckens, gouverneur van Suri
name, met verlof, ontving gisteren in het
departement van koloDiën beo, die hem over
aangelegenheden der kolonie wenschten te
spreken. Den laten December keert by met
de W.-I. mail naar Paramaribo terug.
Thans is definitief beroepen tot predikant
by do Ned.-Herv. Gem. te Heinoo ds. C.
Spoelstra, te 's Gravenhage, die de toezegging
van beroep naar die Gemeente reels aannam.
Jhr. mr. Van der Hoeven, buitengewoon
gezant en gevolmachtigd minister van H. M.
te Weenen, ia in Den Haag aangekomen.
In de residentie wordt verwacht baron Gevers,
Hr. Ms. minister resident by da hoven te
Bucharest en Belgrado.
De „N. R. C." bericht, dat de ter-aarde-
bestelling van mevrouw Cath. Beersmans
plaats heeft te Brussel aanstaanden Donderdag
op de begraafplaats Evere.
Het lyk wordt Woensdag van Rotterdam
vervoerd. Het was het verlangen der over
ledene zoo eenvoudig mogelijk begraven te
worden. Maar de familie heeft haar toe
stemming gegeveD, dat in den Schouwburg
te Rotterdam de laatste eer aan haar be
wezen worde, zooals aan Haspels.
Om elf uren verlaat de stoet Woensdag het
sterfhuis en trekt dan langs den Grooten
Schouwburg naar het station.
Het stoffelijk overschot van E. L. graaf
Van Limburg Stirum wordt uit Davos naar
Den Haag overgebracht, ten einde a. s. Donder
dag aldaar te worden ter aarde besteld.
Te 's-Gravenhage zyn de kolonels- com
mandanten van het 4de en 7de reg. inf. met
eenige hoofdofficieren der corpsen aangekomen,
om met de hoofdofficieren vau het reg. grena
diers en jagers tactische oefeningen te houden
op bet terrein onder leiding van den generaal-
majoor jhr. Laman Trip, commandant der 1ste
divisie infanterie.
Directeuren van hek Bataafsch Genoot
schap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte
te Rotterdam hebben benoemd tot lid-corres
pondent: prof. W. C. Von Röntgen te Wurz-
burg; tot leden: prof. dr. H. Wefers Bettink
te Utrecht, J. H. Beucker Andreae, oud-
inspecteur van 's Rjjk8 stoomvaartdienst te
'8 Gravenhage; M. J. Van Eosse, oud-directeur
van openbare werken; A. Collete, hoofd
ingenieur der rijkstelegraaf, D. J. Cramer,
directeur der gasfabriek te Rotterdam; D.
Croll, directeur der My. Feljenoord; prof. dr.
M. E. F. T. Dubois te Amsterdam; H. Enno
van Gelder, directeur ..van de fabriek De Maas,
te Rotterdam; dr. M. Gresboff, te Haarlem,
M. L. Q. Van Ledden Hulsebosch te Amster
dam; dr. W. P. Jorissen te Rotterdam; prof.
dr. J. L. C. Schroeder van der Kolk te
Delft; A. Nolen, directeur der Academie van
Beeldende Kunsten en Technische Weten
schappen, te Rotterdam; M. C. Sisslngh, civiel-
ingenieur, onder directeur der gasfabriek, te
Rotterdam; J. Van der VegLhoofd ingenieur
te 's-Gravenh^ge; J. M. G. Scu^r, assistent
aan de polytechnische school te Delft, prof.
dr. A. A. Nyland te Utrecht; G. A. Middel-
berg, oud-directeur der Ned. Z.-Afr. Spoorweg-
maatschappij, to Baarn.
Van het gebouw der Duitsche legatie te
's-Gravenhage wapperde heden de Rijksvlag
ter gelegenheid van den verjaardag van de
keizerin-weduwe Friedrich.
De tweede ambulance van het Nederl.
Roode Kruis vertrekt Zaterdagochtend a. s.
te tien uren met het stoomschip „Herzog",
▼au de Handelskade te Amsterdam.
De Duitsche gezant by ons Hof, die om
gezondheidsredenen eervol van zijn post is
ontheven, zal reeds vóór Januari a. s. de
residentie verlaten.
De diplomatieke vertegenwoordiger van
Nederland te Bucharest is sedert eenige
maanden ook te Belgrado geaccrediteerd.
Wegens het verlaten met 1 Januari a. s.
▼an den Staatsdienst met pensioen door den
heer D. I. R. K. Roobol, commies bh het
Bureel „Secretariaat" aan het Departement
van Marine, wordt tegen genoemden datum
bevordering in het ambtenaarspersoneel dier
afdeeling verwacht.
Aan den heer J. W. C. Kern is op ver
zoek eervol ontslag verleend als geneesheer aan
het Zander-instituut te Amsterdam. In zyn
plaats is benoemd de heer J. M. Baart de
la Faille.
Blykens by het Departement van Marine
ontvangen bericht is Hr. Ms. pantserdekschip
„Koningin Wilhelmina der Nederlanden",
onder bevel van den kapitein ter zee J. E.
Sickens, 18 dezer van Vlissingen naar zee
vertrokken, ter aanvaarding van de reis naar
Nederlandsch-Indië, en 19 dezer Dungeness
gepasseerd.
Te Utrecht overleed in 78-jarigen ouder
dom de heer W. C. Van Haeften, oud-kolonel
der artillerie, ridder in de orde van den
Ned. Leeuw.
Het stoomschip „Gedeh", van Rotter
dam naar Batavia, arriveerde 19 Nov. te
Southampton; de „Prins Alexander", van
Batavia naar Amsterdam, arriveerde te Suez
19 Nov.; do „Prins Frederik Hendrik" vertrok
19 Nov. van Paramaribo naar Amsterdam;
de „Prins Willem II" arriveerde 19 Nov. van
Amsterdam te Paramaribo; de „Salak", van
Java naar Rotterdam, arriveerde 19 Nov. te
Marseille; de „Bogor," van Jav3 naar Rotter
dam, arriveerde 20 Nov. te Havre; de „Maas
dam" arriveerde 20 Nov. van Rotterdam te
Nieuw York, de „Polyphemus," van Batavia
naar Amsterdam, passeerde 18 Nov. Perim,
de „Cyclops" vertrok 20 Nov. van Amsterdam
naar Liverpool en Batavia.
Benthuizen. De heer J. H. Houbolt, sedert
April 1863 hoofd eer openbare lagere school
van Benthuizen, heeft op grond van 55-jarigen
diensttijd en ruim 71 jarigen ouderdom, tegen
primo Mei e k. een eervol ontslag aangevraagd.
Na de morgen-godsdienstoefening van
Zondag den 19den dezer werden kerkvoogden
verblfjd door de ontvangst eener extra gave
iu het kerkezakje van 12.50.
Den edelen gever (geefster) ontvange ook
langs dezen weg hun bartelyken dank.
Koudekerk. Gistermorgen werd de rustige
rust in ons dorp voor een oogenblik verstoord.
In een toestand van waanzin begaf de arbeider
B. zich 's morgens vroeg in zonderliDge klee-
diDg op den openbaren weg, uitte er allerlei
wartaal en werd met moeite in zyn woning
teruggebracht. Enkele uren later herhaalde
hy hetzelfde spel en ging nu zfin ouders een
bezoek brengen.
De gemeente veldwachter, die en pas
sant - nogal wat slaag opliep, wist, geholpen
door enkele andere iDgezeteneD, hem in zyn
macht te kragen en vervoerde hem gebonden
naar zijn woning.
Er werd getelegrapheerd vernamen we
of ook „Endegeest" den lyder kon opnemen.
Toen dit berichtje ter plaatsing werd opge
zonden, bevond hy zich nog thuis en was
er in zijn toestand eenige verbetering te
bespeuren.
Noordwykerhout. Eindelijk doet de Kerk-
weg weer eens van zich spreken. Het is er
lang kalm gebleven. Zaterdagnacht, ongeveer
drie uren, is aau Vlashoven in het huis van
mej. de wed. Van der Slot, die daarin koffie
huis en winkel heeft, het winkelraam met
een boomstam totaal verbrijzeld. De daders
zijn onbekend, maar zullen zeker niet van de
vrienden geweest zyn.
By de Hervormde Gemeente alhier zijn
by de wegens periodieke aftreding gehouden
verkiezingen alle functionarissen herkozen; als
notabel de heeren A Koudys en M. Van Dyk;
als kerkvoogd de heer L. Bouwmeester Lzn.;
als ouderliDg de beer A. Van Dyk en als
diaken de heer C. W. Hagedoom.
Woubrugge. In het dorp komt hier een
geval voor van febris typhoïdea.
Uit de „Staatscourant".
Kon. besluiten. Met ingang van 16 Jan. 1900,
benoemd tot directeur van het post- en telegraaf
kantoor te Weesp, K. I. Hobbel, thans in gelijke
betrekking te Bnelle.
Met ingang van 10 Aug. 1899, pensioen verleend
van ƒ168, aan J. R. E. Ch-, P. S. J. Ch en C. J.
M. Bakx, minderjarige kinderen uit hot eerste
huwelijk van J. Bakx en J. A. Bruyns; en een
pensioen van ƒ168, aan C. U. J. H H. M. B. J.
en R. E. Ch. J. R. Bakx, minderjarige kinderen
uit het huwelijk van J. Bakx en P. M., zich ook
schrijvende P. Van Helvert.
Te rekenen van 10 Aug. 1899 is ingetrokken
het kon. besluit dd. 21 Aug. 1891, waarbij aan do
door den gewezen kommies bij 's Rijks belastingen
J. Bakx nagelaten betrekkingen pensioen was
toegekend.
Door den minister van koloniën zijn de
heeron J. Hoogstrate, J. H. Klooster, P. L. Van
Amerom, S. Heymans, T. Louwerior en A. C. A. M.
Von Engen gesteld ter beschikking van den
Gouverneur-Generaal van Ned.-Indië, om to worden
benoemd tot onderwijzer der derde klasse bij het
openbaar lager onderwijs voor Europeanen en met
dezen gelijkgestelden in Nederlandsch-Indië.
De ministers van koloniën, marine en water
staat verleenen deze week geen audiëntie.
Vacature M. O.
De minister van bionenlandsche zaken brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat met 1 Jan.
1900 te vervullen is de betrekking van leeraar
in de scheikunde aan de Rijks hoogere burger
school met 5-jarigen cursus te Den Helder. Jaar
wedde ƒ1400.
Zij, die voor deze betrekking in aanmerking
wenschen te komeD, gelieven zich vóór 1 Dec. e. k.
aan te melden bii den inspecteur van het middel
baar onderwijs, dr. J. Campert, te 's-Gravenhage.
Yoordraclit over Transvaal.
Kent gy dat volk vol heldenmoed
En toch zoo lang geknecht,
Het heeft geofferd goed en bloed
Voor vryheid en voor recht, enz.
Zoo zong gisteravond een op de gaandery
der groote zaal van het Leische Volkshuis
gezeten meisjeskoor, en hieraan vastknoopend
hield prof. dr. P. J. Blok voor een geheel
gevulde zaal een voordracht over het ontstaan
en de ontwikkeling der beide Zuid-Afrikaan-
8chen Republieken.
Spr. begon daartoe met eon herinnering
aan Ce bekende episoden by het vertr.k der
vry willigere naar de grens uit Pretoria, hoe
het gansche volk vastbesloten was tot ver
dediging van den vaderlands^hen grond tegen
overmacht en geweld,
Hoe kwamen dtze Hollandsch spre
kende Boeren, grootendeels van Holland
se he afkomst, aan dezen vaderlandschen
grond? Dat was de vraag, cie spr. wenschte
te beantwoorden, eenvoudig en zonder omslag,
voor het volk.
Spr. ving aan met te wijzen op de oude
verbindingswegen tusschen Europa en iD^iê,
verduiJelykt coor een groote kaart van het
Oostelijk werdi-halfrond, ten einde zoo te
doen zien, welke boteekenis voor het verkeer
met Indië de Kaap had sedert de ontdekking
van den zeeweg door de Portugeezen omstreeks
1500. Dezen vestigden zich hier meer noord-
oostelyk wegens den reeds besfaanden handel
o a. by de Delagoa-baai, en tbans nog bun
bezit, met Lorengo Marquez tot havenplaats,
een stad, welke in deze dagen zoo herhaaldelijk
in de telegrammen le lezen is.
Ook de Hollanders der Oost Indische Com
pagnie kwamen omstreeks 1600 hierlangs,
dikwyls ter vervorsching van water en levens
middelen, weldra met eenigen handel met de
Hottentotten aldaar. De schipbreuken in het
stormachtige jaargetijde bleven evenmin on
besproken.
In 1650 besloot de Oost Indische Com
pagnie hier een station op te richten en zoo
maakte Jan Van Riebeek in 1652 een fort
aan de Kaap, waarheen by getrokken was
met 150 man en een paar vrouwen, vervolgens
handelend met de Hottentotten in vee, tevens
groenten en graan ver.ouwend in den om
trok, ook wyn en olyven. Er waren toen
echter hoofdzakelyk alleen soldaten en werk
lieden.
Weldra werden evenwel ook eenige huis
gezinnen overgezonden om als kleine bosrea
in den omtrek to wonen; bovendien ambte
naren en soldaten der Compagnie, op dezelfde
wyze gevestigd. Slaven uit de Westkust van
Afrika en uitlndië, negers en Maleiers, werden
ingevoerd voor de bebouwing. Die uit: reiding
was noodig, wilde de vestiging nuttig kunnen
zyn voor de voorbyvarende Oostindie-vaarders.
Spr. herinnerde aan de hierop ontstane
twisten en oorlogen met de inboorlingen en
hoe er een kerk kwam met een predikant en
een school, niet ver van het sterke kasteel
van pl.m. 1670; aan de langzame toeneming
der kolonisten, by enkele huisgezinnen tegeiyk
(%/s waren Hollanders), die nog veel telyden
hadden van de in oorlingen en het klimaat,
maar weldra dieper landwaarts in oo^teiyk
op werden gevestigd. Zoo werd in 1680 do
eerste grondslag gelegd voor Stellenboscb.
De bevolking bewoonde to^n meestal afge
legen hoeven, met K lap^tad en Stellenbosch
als marktplaatsen. Weldra kwamen er ook
eenige hooderden arme Fransche Hugenoten
hierheen sedert 1688 wegens de vervolgingen
in Frankryk, op dezelfde wyze steeds dïepsr
landwaarts intrekkende (Drakenstein). Ook
Duitschers en Belgen verlieten hun vaderland
en begaven zich hierheen.
Hollandsche weesmeisjes werden, naschoone
beloften voor hun toekomst, eveneens inge
voerd. De Hugenoten trouwden veel met
Hollandsche vrouwen, zoodat het Ilollandscho
element steeds sterker werd en de UolLndsche
taal de heerscbende bleef, zy htt dan ook
eenigszins gewyzigd door den invloed van de
handelstaal in de boerenplaatsen.
Daarop sloeg spreker een blik op het be
stuur der kolonie: de Oost-Indische Compagnie
met eenig zelfbestuur der kolouisteD, op de
hevige oorlogen met de Hottentotten by het
dieper doordringen naar de noor ielyke wilder
nis, op de groote zelfstanoigbei J, w.lke zich
by de Boeren ontwikkelde, ook in den stryd
met de elementen, het klimaat en de wilde
dieren. Velen zwiervtn als halve Domaden
rond, wonende in wagens en tenten. Een
hevige stryd ontstond er later ook met de
machtige Zoeloes.
Op het einde der 17de eeuw waren er in
Kaapstad 7000 menschen, waarvan de helft
slaven. In het binnenland en aan de kust
verspreid waren ongeveer evenveel blanken.
Engeland had by zyn toenemende macht in
Indië ook het oog op dit punt gevestigd en be
machtigde het in 1795 na eenige gevechten met
de burgers, die evenwel als gewoonlijk zeer
Verdeeld waren en bovendien meenden, dat de
EngelscheQ het land, zooala zy ook voorgaven,
voor den Prins van Oranje, die naar Engeland
was gevlucht, kwameu bezetten. In drie
maanden was alle3 veroverd. Maar by don
vrede in 1803 werd het weer teruggegeven,'
hoewel het in 1806 weder doer de Eogelscben