me: rofterd. coürast
Solar-Lantaarns
Residentie-Zadels
7, Nieuwe Rijn 7,
Haarden, Kachels,
M. LANGEZAAL ZOON,
„NEERLANDIA",
Maatschappelijk Kapitaal f 1,000,000,
Opruiming van eenige restanten.
BLANKENBERG C°.
Fornuizen, Calorifères,
Moilatia n MjDrlÊiii
Uitgifte van f 500,000 i pCt.-Schnlditiieven
llij JOHs. DEE ZOOI, Bmstmt 28.
Heeren-, Dames- en Kimler-Sclioeiiwerk
7, Kienwe Rijn 7. .1. J. v. KöOLHERIM.
IN RUIME KEUZE:
van af li FIJNSTE lot is E1V0DRTE starten.
Amerik. Vulreguleerkachsls.
Specialiteit voor ISSLIMLORIFRRES
voor io let vur getaterde Kont- en Luxe-Mels.
Postkantoor Leiden.
Gevraagd,
MAATSCHAPPIJ
Een Uitvinding,
Dankbetuiging.
Waarschuwing
bij de Vischbrug
RUIME KEUZE waterdicht
voor het a. s. Seizoen.
Nienwste Modellen. Élégante Pasvorm-
Solide Qnaliteiten- Goedkoope prijzen.
Heeren-Rijgschoenen van af 2.per paar.
Elast. Bottines 2.75
Ziet de Étalage,
in koper, brons en nikkel, van af ƒ30.- tot ƒ120.-
Groedllioopst adres
GROOTE VOORRAAD IN:
NUMMER-, VAAS-, KOLOM- en POTKACHELS.
Fijne kenze Tegelplaten, Kolen- en Turfbakken, Haard
stellen en verdere Winter-artikelen.
Hooigracht 110-114, Leiden
Yereenlgin» tot bevordering der
Houwkunst te Leiden.
Acht-en twintigste Vergaderinggehmdm
in het Nutsgcbouw.
Aan deze vergadering ging vooraf een
kunstbeschouwing *an het plaatwerk „Die
architektoniscben Formen der Renaissance
und ibro Decoration".
Alweer was het de heer J. P. De Koning,
die dit fraaie plastieke werk welwillend be
schikbaar bad gtsteld.
De Voorzitter, de heer C. R. Van Ruyven,
open-ie wederom deze eerste van de s-rie
winterv rgackringeD, ea wees er vooral op,
dat, waar er wrijving van gedachte bestaat
tussehen de leden onderling, dit voor de ver
gaderingen nitt an iers dan leerzaam kan zijn,
Een 20 tal leden en conateurs, benevens
intro.'ikó's woonden d ze vergadering bij,
waarin als 6preker optrad de heer J. P.
Kosters, alhier, met het onderwerp „Toe
passing der w tenschap op de Industrie",
De beer Kosters wees er aller- erst op, dat,
waar hij bid optrad als eerste spreker ia
dit seizoen te niKiuen van een groep bouw
kundigen, een weinig toegevendheid hem zeer
gevallig zou zijn.
Spruker begon met deo toestand van de
t-genwoordi^e ma-tschappQ te schetsen, boe
lieden, oia ooor stryd tot de overwinning ge
komen zijn, de ervariog hebben opgeoaan,
dat in de meeste gevallen d&u eerst waardeering
ontstaat, als er gezwoegd, gewerkt, gestreden
is om hrt do-1 te ber ik^n, dat «.e levensreis
in de werela heelt geroepen; zij huldigen de
krachtsinspanning van den fieren jongeling.
"W. fc in de jeugd wordt gezaaid, oloeit in den
middelbaren leeftijd, en geeft vloek of zegen
tot in de grijsheid.
Zoo gi) de opvatting uwer levenstaak goed
begrijpt, getuig h t, jongeling vol energie!
Getuigt 't, gü mannen van on Jervinding, met
onbeperkte wiLkr^cht, getuigt het, gfl Neder
landeisl Doch neeD, oe Amerikaan zal bet
vóór u getuigen. Toen in het jaar 1878 op
den 9cen Md de „Willem Baren z" te Am
sterdam in de Rietlanuen zeilree lag om oen
tocht te aanvaarJen naar ae' onher ergzame
oorden van Nova Zambia, stond daar onder
de bewonderaars een kloeke, een waardeerenae
Amerikaan.
BU vernam bet doel der reis van het ranke
vaartuigje en zjjn uitroep was: „Ziet een
„spaander bouts met een geest daarin, zal de
„ziedende baren der Atlantische zee klieven,
„zal het booge NoorJen der wereld laten zien,
„dat de geest van Energie nog niet is uitge-
„bluscht."
Verder gmg spreker over tot het houden
eener levensschets van een groot man, die
te gelijk technicus 6D staatsman was, en dien
hij beschouwde als bet uitgangspunt van de
tegenwoordige electriciteitsbeweging, om onder
de hand to spr ken over de toepassing dier
yretenschap op de in-iustrio.
Eerst Uehandtl ie spreker Benjamin Franklin
ils knaap, h09 hij oen moeilijk leven heeft
gehad bij zQn broeaer, boe hij m t zwerven
en tobben, maar met ernstig zelfv. rtrouwen
eindelijk hot geluk bad als jong-ling reeds
zijn eigen zakon te kunnen drijven, boe hij
van zijn 19de tot op zijn 84ste jaar getrouw
bleef aan z|jn besluit om voortaan te züo:
waarhtidlievend, oprecht en rechtschapen, om
in alle betrekkingen der maatschappij onmis
baar voor anderen te wezen.
Daarna schetste spreker Benjamin Franklin
als weteoschappelijk man, als uitvinder der
bliksemafleiders en ten laatste als staatsman
in de Vere nig.© Staten van Noord Amerika
tijdeDS den vrijheidsoorlog (1780-1783). Als
book rukker heeft hij zich uitstek nd van zijn
taak gekweten en coor getrouwe plichtsver
vulling de algemeene achtiog zijner mede
burgers gewonnen. Toen spreker nog het een
en ander aanga nde zijn buiselykan kring had
medegedeeld, ging h(j over tot de beschou
wing van Fr mklin's onderzoekingen omtr«nt
de electriciteit in den dampkring. In 1747
kwam hij reeds tot het besluit, dat ae bliksem
niets anders dan e°n groote electrische vonk
kon zfln, ei© aoor goede geleiders geen smel
tingen of ontbrandingen kon d09Q ontstaan.
Nu ging spreker over tot de beschrijving
van den bliksemafleider en zijn practisch nut
in het dagelijksch leven; koe de werkiDg is
van de - elactri.iteit in den aampkring op de
electriciteit in de aarde, en wtlk een groote
verplt bting we to dien einde aan Franklin
verschul.igd zijn.
Tom vervolgde spreker zijn rede met de
bespr.kiug van de toepassing der electriciteit
ook in ons land op verschillend geHed in de
imustrid. Begeven we ons naar r' n Haag,
daar vinden we de electrische i» .i,, gaan
we een bezoek brengen aan Haarlem, ook daar
vindt de electrische tram haar baan. Wanneer
we in de nabijkeii van onze veste, in de
tuurt van Voorschoten de fat riek van de
hoeren Van Kempen gaan bezichtigen, bevinden
we, dat men al jaar een zeer belangrijke toe
passing der galvanoplastie heelt in het leven
geroepen, en uaaruit is weder degalvanograpbie
ontstaan.
Een nadere beschrijving dezer bewerking
werd ia 't kort medegeoeeld. Heeft de koper-
graveur een plaat gereedgemaakt, zoo kan
hij volgens htt bovenstaande niet dan door
twee bewerkingen een galvanische kopie ver
krijgen: k\j neemt van het oorspronkelijke
eerst een tegenvorm en van dezen weder een
rechtschen vorm. Bij do galvaoographie be
reikt men nu z\jn doel niet alleen met een
schrede, maar kan men zonder kopergravuur
terecht. De teekeüaar teekent hier een beeld
op een blanke koperplaat en wel zóó, als het
op het papier moet komen. Hjj teekent met
het penseel en een soort inkt, die tegen het
water bestand is, en zorgt door herhaald
bestrijken, dat, hoe donkerder sommige par
tijen z(jn moeten, zij met des te meer inkt
bestreken woMen en dus ©enigszins uitsteken.
Is de teekening gereed en gedroogd en met
fijn graniet geleidend gemaakt, zoo doet de
electrische stroom het overige. Wanneer men
een electrischen stroom door een bak, met
een metaaloplossing, bijv. kopervitriool, gevuld,
voert en den stroom aoor een koperplaat
daarin stroomt en zich door een ander daarnit
verwijdert, dan zal op de eene plaat koper
nei-rslaan, van de andere daarentegen het
koper weggevreten worden.
Deze manier van etsen of graveeren levert
het voor Joel, oat men de werking veel beter
kan r gehn, de plaat gemakkelijk telkens
kan onderzoeken en het etsen buitendien
fraaier en zuiverder geschiedt. Zoo ontstaat
dan de mogelijkheid bet eene metaal met het
andere te overtrekken, of ook met metalen
lichamen geheel in metaal te omhullen. Men
heelt zelfs geleerd voorwerpen van bout en
glas geheel met metaal te overtrekken. Vooral
heeft de galvanische vergulding en verzilve
ring een uitgebreide toepassing gevonden.
De toepassing der electriciteit als beweeg
kracht heeft dezer dagen zooveel opgeleverd,
dat de arotid, daaruoor teweeggebracht, grooter
ia dan met stoomwerktuigen.
De electriciteit, toegepast op de nijverheid,
is reeds in vele opzichten beproefd; zoo kent
men reeds den electrischen weefstoel van
Jacqu.rt, die gewichtige diensten bewijst.
Ook zijn er ree is electrische muziekinstru
mtnten.
Pianisten, die zoo uitstekend kunnen pban-
taseeren, dat het jammer zou zijn, looien
een enkele noot van hen verloren ging, kunnen
zich een eleetris hen snelschrijver verschaffen,
die op het papier evea snel werkt als het
hamertje op de snaren.
Vooral zijn er vele w tenschappeltjke werk
tuigen vervaardigd, waarbij de electriciteit
als mi-idel cient.
Ten slotte gaf spreker den grooten Staats
burger te beschouwen als een echten vader
lander, cie voornamelijk gedurende de zware
verwikkelingen tussehen oeNoor i-Amerikanen
en Britannië een rol gespeeld heeft op het
reLtooneel, waaraan elk goed geaard burger
een les kan nemen. Eiudeiijk naderde e
avond zijn levens op den 17 April 1790. Op
84-jarigen ouderdom schei id© hu voor eeuwig
van de zijoen; beweend ooor geheel zijn vader
land, gezegend door zijn kin ïeren, bewonderd
door de geheele menscnbeid. En bij het slot
der voor racht had spreker nog de welwillend
heid zjjn hoorders een portret te laten zien,
met dezen uitroep:
Aanschouwt aen held, den redder van zijn
[vaderland,
Die zesmaal saam den zeeplas giDg trotseeren,
Om welvaart door den vrede te vermetren;
Die 't i liksemvuur kon leiden langs een draad I
Franklin I Uw naam leeft voort,
Zoolang de wereld staat!
Een hartelijk woord van dank van den
voorzitter aan den geachten spreker washier
zeker op zijn plaats.
Iagekomen was wegens vertrek naar elders
een bedankje als donateur van den heer N.
Stadhouder, benevens de conduite van den
leerling, die voor rekening der vereeDiging
de Ambachtsschool bezoekt.
Na eenig debat tussehen de heeren Jesse,
Planjer, Verhoog en den voorzitter, word
besloten dit jaar alléén uit te schrijven een
prijsvraag tot het vervaardigen van een kunst-
iodustriëel voorwerp. Het bestuur word door
de vergadering gemachtigd hierin nader naar
goeddunken te handelen. Later, wanneer de
financiën zulks toelateD, zal er een groote
prijsvraag uitgeschreven worden, tot het
ontwerpen van een diploma voor de vereeni-
ging. Van deze prijsvraag heeft ten vorigen
jare een der inzenders zich niet nader bekend
gemaakt, zoodat diens naambnef ongeopend
werd verbrand en het antwoord in het archief
ter ruste gelegd.
Als donateurs traden toe de heeren Chi J.
Cramer, A. A. Hasaelbach, L. Maas en P.
Timp.
Voor den leescirkel zal bij den aanvang
van den nieuwen jaargang worden geabon
neerd op het vakblad „de Steenbouwe r'\
In de bus bevood zich do vraag: „Is er
ook iemand, die kan opgeven waar kurksteen
verkrijgbaar is, en op welke wijze dit materiaal
verwerkt moet worden?"
Doze vraag was reeds door bemiddeling van
den secretaris tot den heer v. d. Kloes te
Delft gericht, die hierop G9n afdoend aDtwoord
gaf in „Arcbitectura No. 33", dus van 19
Augustus 1899.
Niets meer aan de orde zijnde, sloot de
voorzitter de vergadering. F. A. W.
Ter algemeene kennis wordt gebracht, dat,
in verband met de den lsten October aan-
vangenden winterdienst op de spoorwegen,
van af heden de nieuwe postlijsten verkrijgbaar
worden gesteld.
Die lijsten geven aan de uren van vertrek
der correspondentie in het binnenland, naar
de Europetsche en voornaamste overzee6che
landen, de vertrekdagen naar Nederlanasch
Oost- en West Indië, zoomede alle bijzonder
heden betreffende den localen post üenst,
welker vermelding van eenig belang kan
worden geacht. De Directeur,
Ljsiden, 30 Sopt. 1899. L. NAGEL.
op een Fabriekskantoor, een KLERK, met
kantoorwerkzaamhecien bekend.
Aanbiedingen franco Leidsch Dagblad on
der No. 7893. 6
TOT 7883 20
Kijnsbargersingel 33.
PRIJSCOURANT:
Zoetemelkf 0.09 per Liter.
Karnemelk 0.04
Geroomde melk.
Boter
Gepasteuriseerd© melk
Roomkaaejes.
0.05
.1.60
0.10
0.05
.1-
KG.
flescb.
halve
stuk.
DE DIRECTIE.
Te Brussel, Parijs, Antwerpen en
Londen met Beredlploma en Gouden
Medaille bekroond.
In Nederland wel(l( eedepeneenl on
in de beschaafde nndere ItIJken gepa
tenteerd.
welke gelok en gezondheid voor
duizenden en duizenden over de
geheele wereld gebracht hcelY.
Mter dan ooit te voren is tegenwoordig de
Electriciteit aan de orde van den dag. Ze
verlicht odzo moderne salons, maakt, dat de
tbeat rs er als paieizon uitzien en heeft be
werkt, dat de spoorwagens, dia vro ger zoo
zwaar en lomp waren, thans élégant en
netjes z[jn.
Deze machtige stroom, die gedachten en
bewegiogen overbrengen kan, is een wel
dadige kracht, die üoel V6ol zwakheid in het
menscttel[jke lichaam geneest en verbetert.
Z\j heelt de macht, oai verlam de ledematen
weer weik te lat.n verrichten en om de
pjjnen, die door rheumatiek en zenuwen
ontstaan zijn, te ver rijven. Om eeo d'.r-
g~~W succes te vt-rkrygen is niet me r noodig,
dan dat men het groote Yoltakruis gaat
dragen. Tot he ien was het alleen voor specia
liteiten mogelijk met tlectriciteit te werken,
omdat het zoo kostbaar en omslachtig was,
doch door de btlaDgryke uitvinding van
Prof. BlESRIËR's» toltakruis is het
voor ieder mogeljjk.
Homes, die zich ia het bekende
gevaarlijke tijdperk bevinden, waar
door reeds zoovelen op een schoonea
leeftijd werden weggerukt, moeten
steeds bet grocte Vollakruls van Prof.
1IË8&1ËK dragen en moeten bet er
iet op laten aaakomeo, dat de natuur
wel helpen zal, zooals men zoo dlk-
wyis meent.
Onwillekeurig verlies der levens
kracht, onmacht en algemeene ver
zwakking worien zeker genezen, wanneer
men Prof. HESKIER's groot Voltakruis ge
regeld gaat dragen.
Met genoegen kan U van mijn naam ge-
Irnik maken.
Al wel oen jaar lang heb ik veel last van
bezetting op de borst, die mij vaak bolstte
mijn werk naar behooren te verrichten, en
imnigen gullen heb ik aan Dokter en Meester
uitgegeven, zonder dat h t mij iets baatte.
Ik draag nu pas sinds een dag of 14 het
Voltakruls van Prof. HEsKIER en reeds
nu gevoel ik niet meer die ondraaglijke druk
king op de torst, zoodat ik v.rtrouw, aat bij
voortdurend dragen van het Kruis de pijn
geheel zich zal verwijderen.
Mej. A. v. VORDEREN.
Westerdobstraat 10, Amsterdam.
Professor HESKIER's verbeter J groot Volta-
kruis kost f 1.50 en met twee Elementen
(voor zeer ernstige ziekten) f 3.
Verkrijgbaar: bij den Oeneraal-Agent
voor Nederland LOUIS VAN W1NSEN,
Vijzelstraat 122, Amsterdam, en b[J
J. H. DIJKHUIS, Hoogstraat 6, Leiden.
De verpakking van het echte, wettig gede
poneerde Volta Kruis moot voorzien zijn van
den naam van Professor HESI4IER, den
werkeiyken uitvinder van bet Voltakruis en
den eenigen bezitter der patenten en wettig
gedepone-rde merken.
Andere verpakkingen z[jn na
maaksels. 7843 100
(Nadruk ver ooien).
waarvan uitgegeven en geplaatst f 500,000.
tot den koers van 100V* pCt.
De Inschrijving wordt opengesteld op 3 en 4 October a., s,
te Amsterdam ten kantore der NATIONALE VOOUCHOTBANH,
ran de H.H. DE KUCH A IIÏT DIN BOGAARD,
LEER BRUGGEN, GUÉPINHUNAKBN,
te Rotterdam JAN v. d. HOOP ét ZOON,
ADRS. OFFERS d KOON,
te Lelden LEZWLIN cu EIGKNIAN. 7884 53
Alwaar Prospectussen en Inschrijvingsbiljetten verkrijgbaar zijn.
EK
7894 20
7891 60
yy yy
Aanbevelend,
Van 1 October a. s. af zal de
des avonds reeds te 5 cnr 46 m. (Stadstijd) te LEIDEN
aankomen, en daarna onmiddellijk worden gedistri lueerd.
De abonnementsprijs bedraagt (zonder verhooging voor de dubbele
bezorging) fO.- per 3 maanden. 7895 30
Voor abonnement gelieve men zich te
wenden tot
DE HOOFD AGENTEN:
DIVERSE MODELLEN IN
7896 84
