PROGRAMMA FEESTDAG
N". 12142
Zaterdag 33 September
A0. 1899
Qeze (Qou.ra.nt wordt dagelijks, met uitzondering
van (Eon- en feestdagen, uitgegeven.
3 OCTOBER
Feuilleton.
LEID
FBJJS DEZER nOTTRA NTi
<Yoor Leiden per 8 maanden. 1.10,
ft?Vanco per post 1.40.
AJzonderiyke Nommer» 0.06.
PRUS DER ADVERTENTIËÏJ
Van l-ö regels f I 05. Iedere rogoJ meer f 0.17J. - Groctere
letters aaar plaatsruimte - Voor bet IncaeseereD buiten de stad
wordt f 0.05 berekend
verschijnt Woensdag 27 September.
jfrijs 5 Cents.
MT In het „Leidsch Dagblad", ver-
Isohynende 26 September, wordt een bewUs
•afgedrukt, waarop de Abonnó's het Programma
aan ons Bureel, Doezastraat, kunnen afhalen
tegen de helft Tan den daarvoor ge
stelden prijs.
j Leiden, 22 September.
Heden aanvaardde dr. P. D. Chantepie de
la Saussaye, tot dusverre hoogleeraar aan de
gemeentelijke universiteit te Amsterdam, bet
hoogleraarsambt by de godgeleerde faculteit
aan de Ryks-omiversiteit albier, met bot
houden eener redevoering ov.r „de taak der
theologie."
„Alleen de waarheid, die opbouwt, is waar-
beid voor u"; dit woord van Kierkegaard
zeide spr. is van toepassing zoowel op de
kennis in liet algemeen als op do theologie
in het by zoo der.
Het is dus de taak der theologie het gods-
dionstig, het christeiyk leven te verklaren, en
daardoor persooniyk leven te wekken. Noch
een scolastiscbe, kerkelyke godgeleerdheid,
noch een positivistische wysbegeerte van den
godsdienst voldoen aan dien eisch. De laatste
miskent het absolute karakter van den go is
dienst. Trouwens elke weteDschappelyke ver
klaring maakt van wat zy verklaren wil iets
relatiefs.
Sluit dit niet de mogelykheii uit van een
wetenschap aangaande wat niet in woreldsche,
relatieve verschijnselen opgaat? Ja en neen.
Ja, in zoover wy ten volle het absolute, dat
in het wezen van dén godsdienst" ligt, het
verband met Gol en het paradoxale in het
Christendom moeten- erkennen. Het Evangelie
js niet een voor de rede toegankelyke waar
bei d, niet naar den menscb, de kennis Gods
niet naar wereldschen maatstaf te meten.
Toch morten wy met onze rede een uit
drukking trachten te vinden voor het ons door
God geopenbaarde, al ie zulk een uit-ruk
king altyd onvoltooid cn gebrekkig. Wy gaan
daarby uit van het geloof, dat onze rede niet
'in onverzoenlyken stryd is met de rede, die
het heeLl regeert, en dat de kenris Gods,
door bet hart verkregen, een bezit kan worden
van den gsheelen mensch. Wy blyven daarby
geheel op individualistischen, niet op kerke-
lyken of socialen bodem. De hoogste geeste-
lyke goederen zyn niet het bezit van Kerk of
geme nschap, maar van de zie], die de kennis
Gods erlangt. By myn onderwas in de mg
toevertrouwde vakken ga ik van deze begin
selen uit, ook by dat iu de zedenkunde, die
ik bepaald als christelyke ethiek opvat.
De lioogleeraar eindigde zyn rede met de
getiuikeiyke toespraken, welke vry uitvoerig
warc-n, allereerst tot curatoren, van wie
afzonleriyk mr. O. W. Star Numan, dan tot
de boogieeraren in het algemeen en die der
godgeleerde faculteit in het tgzonder, van
wie afzonderlyk prof. C. P. Tiele en zyn
voorganger prof. J. H. Gunning, die voor
deze plechtigheid naar Leiden was overge
komen, vervolgens de kerkelyke hoogleeraren,
de predikanten ec de studenten.
Onder het talryke gehoor bevonden zich
ook eeriige Amsterdamsche hoogleeraren.
Prof. dr. C. P. Tiele vertrekt 25 dezer
naar Rome ter by woning, als vertegenwoor
diger van de Regeeriog, van het Oriëntalisten
congres, aldaar te houden. Tegen 25 October
worot zyn terugkomst hier te lande verwacht.
In dien tusscbentgd zullen geen examens
plaats hebben voor candidaten by de theologi
sche faculteit.
Heden geniet de zeereerw. pater A. L.
Brunott, O. M., rustend priester aan de pastorie
der St.-Antonius kerk (Boschja) te Rotterdam,
vroeger aan de Hartebrugskerk te Leiden, het
zel -zaam voorrecht, den dag te mogen ge
denken, waarop hy vóór 50 jaren de H. Priester-
wyding ontving. De velen in den lande, die
ooit met dezen onverstoorbaar blymoedigen
priester mochten kennis maken of van zyn
groot°n zielengv6r getuigen waren, inzonder
heid de R.-K. militairen, van wier vereeniging
te Leiden hy jaren lang de voortreffelijke
directeur was, zullen dezen jubileerenden
priester, die eigeniyk nog van geen rusten
weet en zyn levensavond onder menig opzicht
nog zoo verdLnstc-lyk maakt, hun oprechte
gelukwenschen aanbieden met de gouden
prlesterkroon, die hem heden siert, eo die
hem nog lange jaren si-ren moge.
De levering van ongeveer 2000 H.L.
eerste soort kacheikolen (50 pCt. gewasschen-
en 50 pCt. vlamkolen) ten behoeve van de
fabrieksarbei Jorsspaarvereeniging „Onderlinge
Hulp", oie haar wekelyksche zittingen houdt
in bet Wykgebouw „Geloof, Hoop, Liefde",
is gegund aan don heer D. Van der Most van
Spyk, alhier, tegen 0.74 per H.L. franco
aan huis.
De matroos 1ste klasse B. Van den Berg,
behooronde tot de rolle van Hr. Ms. wacht
schip te Amsterdam, is met iogang van heden
gedetacheerd by de Kweekschool voor Zeevaart
albier, en zulks ter vervanging van den
matroos late klasse P. P. Harren, wiens
detacbeeriog is ingetrokken wegens over
plaatsing aan boord van Hr. Ms. pantserdek-
schip „Koningin Wilh lmina der Nederlanden."
Voor het notariëel Staatsexamen zyn
geslaagdeerste gedeelte de beer J. P. Baum-
gardt, te 's-Qravenhage; tweede gedeelte
de heer A. F. Nieuwenhuis, te Dinther.
In de „Arnhom8che Courant" zegt de
hoofd redacteur mr. Van Gilse, lid der Tweede
Kamer, niet onbescheiden te zyn coor mede
te deeloo, dat de in de Troonrede aangekon
digde weta-ontwerpen tot regeling van de
samenstelling der landmacht en tot nadere
wjziging en aanvulling der militiewet, reeds
zyu ingooiend en de verscbyning daarvan in
druk in de eerstvolgende dagen Verwacht mag
worden.
Nagenoeg gereed zyn ook „een verbeterde
regeling van de bevordering, het ontslag en
de pensionnetring van officieren, alsmede van
de militaire pensioenen, zoowel voor de zee
als voor de landmacht".
Aan de Kamer thans de taak om die nood-
zakelyke verbeteringen spoedig tot wet te
verheffen.
H. M. de Koningin heeft gisteren een
rytoer gemaakt met Prinses Louise Von Wiad,
die zy aan het paleis in het Korte Voorhout
afhaalde en daar weer terugbracht; H. M.
vertoefde eenige oogenblikken in bet paleis.
In bet „Hotel des Indes" te 's Gravenhage
hebben intrek genomen Prins en Prinses
Ruspoli, uit Florence.
De heer Bosschart, zaakgelastigde en con
sul generaal van Nederland in Perzië, bevindt
zich met verlof te 's-Gravenhage.
Gisteren is de heer A. B. C. Chabot,
consul van Nederland te Roeskilde, in Dene*
marken, na eene langdurige ongesteldheid
aldaar overleden.
De overledene behartigde tal van jaren op
degeiyke wyze de belangen van onze land-
genooten in Denemarken.
De Raad der gemeente Bloemendaal ver
leende concessie aan de Eerste Nederlandsche
Electriciteit-Maatschappy voor de electriscbe
verlichting van Overveen en Bloemendaal.
Volgens de „N. R. CV' is by de Regeering
in overweging een wyziging van art. 16 van
het algemeen reglement voor den dienst op
de spoorwegen, welk artikel betrekking heeft
op de afsluiting van wegen over den spoorweg.
Naar men verneemt, zal dr. J. Coert te
's-Gravenhage de Nederlandsche regeering
vertegenwoordigen op het te Brussel dezer
dagen te houden internationaal congres van
geneeskundigen voor levehsverzekeringsmaat-
schappyen.
Men meldt uit Rotterdam, dat do toe
stand van mevr. Beersmans een weinig ver
beterd is.
De gemeenteraad van Utrecht heeft
gisteren een belangryk besluit genomen,
waardoor het universitair onderwijs in de
geneeskunde een belangryke verbetering zal
ondergaan. Reeds op 30. December 1896 werd
door den Raad een stuk' gronds, naby het
Stedeiyk Ziekenhuis aan het Ryk afgestaan
voor de stichting van klinieken voor de
psychiatrie, doch, (na het vtrtrek van prof.
Winkler) achtte de minister van binnenland-
sche zaken de oprichting van die klinieken
niet voldoende gemotiveerd. Wel wensebte
de minister de oprichting van klinieken voor
verloskunde en gynaecologie, op voorwaarde
dat de kliniekeQ voor int-rno ziekten de
nooiige verbeteringen zouden ondergaan.
B. en Ws. betreurden wel dat de minister
aan het oorspnnkelyk plan zyn goedkeuring
riet kon hechten, doch waren van meening
dat ook nu nog een belangryk voordeel voor
het geneeskundig onderwys kan worden ver
kregen. Bovendien stelden zy voor over te
gaan tot den bouw van een barak voor lydera
aan besmettelyke ziekten, door prof. Talma
gewenscht. Elk paviljoen zal ongeveer f 25,000
kosten. Zonder beraadslaging werden deze
voorstellen goedgekeurd.
Hit dttacbement, dat onder bevel van
den kapt. Cheriex, van het 4de reg. inf., to
Nunspeet is verbleven tot opruiming van het
kamp, keert heden naar het garnizoen terug.
Geiyk men weet, was er in den laatsttn
tijd herhaaldelyk sprake van de voorgenomen
vermeerdering van dienstjaren voor Indische
ambtenaren, met betrekking tot hun recht op
pensioen.
De „Tel." kan thans met zekerheid mede-
döelen, dat inderdaad met de InrischeR-geering
in overleg getreden is over het denkbeeli om
van de Indische ambtenaren 25 in plaats van
20 dienstjaren to eischen, alvorens voor hen
recht op pensioen ontstaat, en over de vraag
in hoever zoodanige maatregel op de reeds
in dienst zynde ambtenaren zou kunnen
worden toegepast. Een beslissing is nog niet
gt nomen.
De maskerade te Groningen stelde den
jaarlykschen ommegang voor van het schut
tersgilde „St.-Sebastiaan", en van de rede-
rykerskamer „Het Bloemken Yesse", te
Middelburg, omstreeks 1480. Elk jaar nameiyk
werf door het schuttersgilde een groot feest
georganiseerd.
In den nieuwen schouwburg hebben het
studenten-tooneelgezelschap en het studenten
muziekgezelschap „Bragi" Dinsdag avond drie
tafereelen van een dergeiyk feest te zien ge
geven: lo. de processie, die den papegaai van
het scbuttershuis haalt om hem in de gilde-
kap-1 by een „aolemneele misse" te Lten
wyden; 2o. de opvoering van een abslspel;
3o. de sang- ende dansvoorstelling voor den
schutterekoning en zyn koningin.
De maskerade nu, gisteren gehouden, stelde
den stoet voor, terugkomende van het feest;
voorop de vaandrager met de banier en dan
de verschillende groepen: de schutterskoning
met vier zwaarddragers om hem heen, htt
stadsbestuur van Mi delburg, enkele Zeeuw-
sche edelen en dan verder de leden van de
rederykerskamer.
De eigenlijke maskerade bestond uit 97
personen, waaronder ruim 50 studenten, de
overigen huurlingen.
Ze z'yn echter deerlijk geteisterd door regen
en wind, de leden van het «schuttersgilde
„Sint Sebastiaan" en die van de re lerykers-
kamer „Het Bloemken Yesse" by hun terug-
ke r van het feest. Eerst des middags, toen
de regen maar niet wilde ophouden, en
daarna 's avondsSoms geleek de tocht wel
iets op een t rugtoebt uit Rusland.
De illuminatie is volkomen in 't water ge
vallen Alle vetpotjes waren in regenbdkjes
veranderd en de gasverlichting flikkerde voort
durend op, om 't voigend oogenllik geheel
uit te dooven. De vlaggen en het groen
hingen als natte wasch aan c'roogiynen.
Het stoom8'l;ip „Herzog" arriveerde 20
Sept. van Hami urg en Amsterdam t^ Duroan
de „Amsterdam" vertrok 21 Sept. van Rotter
dam naar Nieuw York; de „Merapi", van
Rotterdam naar Batavio, vertrok 21 Sept. van
Marseille; de „Soembiog", van Batavia naar
Rotterdam, passeerde 21 Sept. Dover.
ltoskoop. De 2de klasse van de Tuinbouw
school zal den 2den October a. s. een aanvang
nemen in het nieuwe gebouw. Dit jaar kunnen
geen nieuwe leerlingen van dezen cursus
gebruik maken; om de twee jaren kunnen
dezen slochts toegelaten worden. Zy, die dos
van den cursus in 1900 gebruik wenscben
te maken, mogen bier wel indachtig op zyn.
Voor de toelating wordt o a vereischt: goed
op de hoogte van de beginselen der Engelsche
en Duitsche taal; kennis van de Fransche
taal strekt tot aanbeveling. Reeds hebben
verscheidene jongelui zich aangemeld voor
den volgenden cursua in 1900; dezen bezoeken
nu eerst een jaar de kweekery.
Aarlandcrveen. Door het gemeentebestuur
is vergunning verleend aan S. Dompding tot
het oprichten van een vleeschrookery in bet
perceel Sectie C No. 2325, albi r.
Haarlemmermeer. Vergadering van den
Gemeenteraad op Donderdag 28 September
a. s, des voormiddags te halfelf. De te be
handelen onderwerpen zyn: lo. Ingekomen
stukken en mededeeling&n. 2o. Aanbieding
Begrooting voor 1900. 3o. Bestek voor de
aanbesteding van steenkolen 4o. Bestek
voor de aanbesteding van schoolcehoeften.
5o. Bestek voor de aanbesteding van kantoor
behoeften en crukwerk. - 6o. Bestek voor
de aanbesteding van banken, enz. voor de
scholen Nos. 1 on 2. 7o. Conditiën voor de
verpachting der dorpsgronden en wegen.
8o. Verzoek van C. J. Colpa om afschrijving
op zyn aanslag in dtn Boofdelyken Omslag
over 1899. 9o. A res van D. L. 't Hooft
e. a. om vestiging van een st mbureau aan
den Ringdyk by Aalsmeer. lOo Bericht
van de beeren G. A. A. Knaap en C. Dyt,
dat zy bedanken als Raadsleden. llo. Benoe
ming van stembureaux voor de verkiezing
van Raadsleden.
Jiillegom. Gistermiddag moest iemand uit
Haarlem, die geld te vorderen had van den
winkelier in galanterieën, genaamd J. H. V.,
alhier, ondervinden, dat zyn bezoek als schuld-
eiscber minder welkom was. Bedoelde persoon
werd althans geheel onvoorbereid door ge
noemden winkelier op ruwe wyze den winkel
uitgegooid en bracht daarover zyn beklag in
by oe politie.
Noordwylc. Gisteren waren hit,deparochia
nen van Nooriwykerhout en "Warmond, die,
ten getale van ongev-er 400 en onder leidiDg
van bun e?rw. geestblyken, ter beèvaart togen
naar het gebeente van den H. J roen. Na de
gewone plechtigheden in de kerk en op het
Martelveld de feestpredikatie Wird gehouden
ooor den zeere-rw. heer B. C. Van Straelen,
pastoer van Katwyk aanvaardde men, na
e n bi zoek aan de laatstgenoemdo plaats,
omstreeks 4 uren den terugtocht, telkens
begel i 1 door de tonen van hot fanfarecorps
„St.-Jeroen".
Oudshoorn. Op "Woensdag 4 Oct. a. 8de3
voormiddags van 10 tot 12 uren, zal in het
hotel 's Molenaarsbrug de verkiezing gchou-on
worden van een li 1 van het bestuur van den
Grooten, Kleinen Kalkovenschen polder ter
voorziening in de vacature, ontstaan door het
bodankon van den heer M. C. Piek
Roelof-Arondsvecn. De aangekon.igde
droge t ollenvd.ing had Woansdag plaats, ten
overstaan van notaris Van Greuningen, van
Een moedige Trouw.
16,
Hy drukte den voet in de weeke sneeuw,
by do gedachte aan die vreeselyke mogelyk
heid, en overreedde zicbzelveD, dat hy bier
niet langer zoo kon blyven staaD. Hy vreosdo,
dat de schildwachten hem zouden zien; de
oude Bonzo kon hem ontmoeteD, als by heen
ging, en zeker was er geen grooter ramp
denkbaar dan vermoedens op te wekken by
iion yzeren man.
De vrees dreef hem eindeiyk hot huis
Vinnen, al was het aarzelend en met tegen
zin. Zyn kamer, de kale kamer van een
soldaat, was in den noordelyken vleugel, ver
van Marian, maar niet zoo ver, of hy kon
het kraken hooren van haar deur, als dis
geopend of gesloten werd.
Ook ging hy zyn kamer niet binnen, oer
hy op zyn teonen de gang was afgeloopen,
om een oogenblik te luisteren aan haar deur,
zich te vergewissen, dat zy sliep. Een oogon-
olik draalde hy nog voor hot kabinet van den
generaal; toen ging hy moede in z|jn kamer
en te bed, waar by nog lang luisterde, of
by Bonzo's stem nog hoorde.
Er was geen lamp in de kamer; het maan
licht, weerkaatst door de sneeuw, zond
heldere stralen naar binnen; ze deden hem
Éj'oed; want ze spraken van rust en slaap,
*3n kalmte voor den geest. Hy stelde zich
voor, dat de zachte, bleeke stralen speelden
over het gelaat van haar, die hy liefhad, een
aureool tooverden om haar blank voorhoofd.
Toen eindelijk de slaap zich over bom
ontfermde, droomde hy van den carnavals
nacht en de liefdeboodschap, welke die hem
bracht. Weer wandelde hy mot haar door de
stills straten van Kroonstadt, maar plotseling
viol zy neer voor zyn voeten en een angst
kreet deed de slapende stad ontwaken. Geen
woord, geen smeekbede van hem kon dien
angstkreet sussen, welken hy hoorde in zyn
droom. Hy dro9g baar in zyn armen, maar
uit hun slaap gewekte soldaten vervolgden
hem; mannen kwamen uit de duistere huizen
om haar te grypen; hy zag achter zich de
dreigende forten en de hooge wallen; daarboven
zweefde de doodsengel. Vaster drukte hy haar
in zyn armen en snelde voort; maar steeds
hartveracheurendor werd haar kreet; de ge
daanten, die hem vervolgden, vermenigvul
digden, tot ze oen leger vormden.
Paul ontwaakte en sprong overeind. Een
flauwe zonnestraal drong de kamer binnen;
maar de angstkreet der vrouw, welken hy
had gehoord in zyn droom, klonk nog door
de stilte van het groote huis. Hy luisterde,
ten prooi aan de hevigste smart, en waggelde
toen naar de deur. De gang was vol soldaten;
by zag Bonzo, zwygend en barsch; hy zag
Marian, bleek en bevend.
„Het uur is gekomen t" riep hy uit.
VII.
Paul ging weer in zyn kamer en begon
zich te kleeden, onhandig, doch met zekere
vastberadenheid. Da boeien, die hy had gezien
om Marians polsoD, waren een druk voor
zyn eigen handen; haar kreot weerklonk nog
in zyn oor. Hy hoorde de zware voetstappen
in de gang; by meende de 6tem van den
generaal te onderscheidenmaar do geluiden
werden flauwer, de voetstappen stierven weg
en weer lag het huis in doodstilte.
Die stilte zou voortaan over zyn geheele
loven liggen. Hy dacht niet anders, of by
had de vrouw, die by liefhad, voor den
laatsten keer gezien. Zy was van hem gegaan
met dien verschrikkelyken smartkreet op de
lippen; wat haar lot zou zyn, wist hy niet;
alleoD, dat de ondoordringbare deuren achter
haar gesloten waren; dat de band van den
levenden dood haar had aangeraakt.
Hy was biy, dat ze hem niet gezien
had, toen hy een oogenblik aan zyn deur
stond, om te zien, hoe do soldaten haar
van kamer tot kamer sleepten. H6t tengere
schepseltje, met bet kindergezichtje en de
verwarde haren en do smeekende oogen,
zou hem levenslang in het geheugen blyven.
Hy wist wel, dat de maat van haar schuld
en onschuld niet zou worden gewogen door
degenen, die een vonnis over haar moesten
uitspreken. Zy, het zwakke meisje, alleen en
zonder hulp, had zich gekant tegen de macht
en het vreeselyke gerecht van Kroonstadt; zy
was overwonnen in dien kamp. Zy had
de wereld des lichts voor do laatste maal
aanschouwd; haar hulpgeschrei zou Dimmer
weor door do wereld g6boord worden. Zy
zou weggevoord worden, en niemand zou
durven vragen: "Waarheen?
Nu de slag was gevallen, verraste het
Paul, dat zyn geest zoo willig was om hom
te dienen, en dat by zoo helder kon denken.
De gevangenneming van Marian Best nam
althans één last van zyn schoudors: hy be
hoefde geon onthulling te doen; wat hy wist,
was ook bekend am de bewakers der citadel.
En by moest zichzelven verdedigen tegen
mogeiyke verdenking; hy moest woorden van
verrassing en verbazing gereed hebben.
Hy alleen in Rusland bleof de vriend van
de ongelukkige vrouw; om harentwil zou hy
alles wagen, in de hoop, dat hy haar nog
van dienst mocht zyn. Ei die hoop begon
hom moed te geven; hy wist niet waarom.
Zyn vingers werden vlugger; by kleedde
zich snel aan en verliet het huis. De oude
Bonzo was op het voorplein, zyn chef
wachtende. Flink en correct, met vierkante
schouders en vasten tred, groette de yzeren
man zyn jongen viiend zoo onbevangen, of er
niets gebeurd was on zy op oen feestje waren.
„Dag, meneer Paul; goed gesUpen?"
„Dank u, kolonel; en
Bonzo maakte veelbeteokeneDde knipoogjes.
„O, ik slaap altyd goed; dat wordt ge
woonte. En nu ga ik ontbyten met een
dame. Hoor je wel? Niet aan myn vrouw
vertellen, hoort"
Z(jn grappenmakerij was onhandig en ver
velend, en op dit oogenblik maakte ze Paul
half razend.
„Kolouel," riep hy uit, niet in staat zich
langer te bedwingen, „ik hoor, dat ze juffrouw
Best gearresteerd hebben; is dat waar?"
Bonzo, die op en neer stapte, bleef staan.
„Ge weet, dat het waar is, kapitein."
„Ik, kolonel? Hoe zou ik dat weten?"
„Omdat ja aan je deur stondt, torwyl mea
haar de gang af bracht."
„Zeker heb ik dat gezien; maar ik begreep
de bedoeling niet. Vordenkt u haar dan,
kolonel?"
„"Wy verdenken haar niet; wy weten,
dat bet haar hand was, die de kaart van
battery 3 teekende."
„Haar band, kolonel een vrouwenhand!
Zy is op dat gebied zoo onwetend als een
kind."
Paul trachtte het to doen voorkomen,
of hy buitengewoon verrast was; doch zyn
gebaren waren valscb; zyn stem klonk
onnatuuriyk. Bonzo sloeg hem gade en laa
io hem als een boek.
„Je zult vernemen hoe onwetend zy is;
zoo meteen wordt ze verhoord. Ik vortelde u
immers, dat ik u vanmorgen den spion zou
laten zien? Als ge op den wal wilt klimmen,
kunt ge baar zien in de sloep, die haar naar
fort Alexander brengt. Wy volgen haar daar
heen, als de generaal klaar is, kapitein. Het
gebeurt niet eiken dag, dat wy kunnen ont
byten met een dame te Kroonstadt."
