N°. 12134 Donderdag 14 September. A". 1899 feze Qonrant wordt dagelijks, met uitzondering van gon- en feestdagen, uitgegeven. Pit ïioiiwier bestaal nit TWEE Bladen. Eerste Blad. Leiden, 13 September. LEIDSCH PB2JS DEZEB COUBANTi 'Voor LeJden per 8 maanden* l.lOt 'IFranco per post 40. iA/zonderliJk& Nommers PELTS DER AD VERTENTLfclN i Van 1-6 regels f t 05. Iedere regeJ meer f 0.17J. - Grocter* letters oaar plaatsruimte Voor het incasseereo bolten de stad wordt f 0.05 berekend Bij koninklijk besluit is eervol ontslag yerleend, op zyn verzoek, aan den heer C. F. W. De Laat de Kanter, als 2de luitenant by de dd. schutterij te Leidon, onder gehouden heid, dat by de op hem uit kracht der wet nog rustende verplichtingen als gewoon lid der schutterij volbrenge. De by de Kweekschool voor Zeevaart alhier gedetacheerde mariniers 1ste klasse W. J. Bom en J. C. Van den Berg worden den 16den September a. s. ook ontscheept en zullen alsdan eveneens terugkeeren naar bet corps; dientengevolge wordt hun deta cheering by genoemde kweekschool met ge lijken datum ingetrokken. Gisteren slaagde te Amsterdam voor de akte M. O. Handteekenen en Perspectief de heer J. P. v. d. Berg, te Haarlem, leerling van den heer W. C. A. Ridderhof, alhier. Hot „Handelsblad" meldt, dat de theolo gische studenten te Leiden een „smeekbede" hebben gericht aan koningin Victoria, vragende om den vrede met Transvaal te bewaren. De „N. R. C." vraagt: Worot dit nu niet te veel? Ons volk heeft een adres gericht aan het Engelsche volk, het Nederlandsch Comité voor Transvaal, sprekende „uit naam van duizenden zyner landgenooten", een adres aan koningin Victoria; de Vrouwenbond voor Internationale Ontwapening aan koningin Victoria en, meent de „N. R. Ct.", ook een aan het Engelsche volk; op de groote ver gaderingen, te Rotterdam enelders gehouden, is in moties een beroeD gedaan op bet Eogel- sche vólk; het Nederlandsche Onderwyzers- genootschap heeft de zustervereeniging in Engeland met hetzelfde doel aangeschreven. En daarmede is nog niet -dlies genoemd. Is het dan niet overbodig, dat de Leidsche studenten in de theologie zich ook al tot de koningin van Engeland wenden? Zonder van den ernst van hun bedoelingen iets af te willen doen, vraagt genoemd blad of zy nu werkeiyk meenen nog eenigen invloed te kunnen oefenen, dien de vorige adressen niet gehad hebben? Het zag dezer dagen in een Engelsch blad boven den verkorten tekst van het telegram van het Nederlandsch Comité het opschrift: „Weer een Hollandscb adres". Wat zou dat blad wel boven de smeekbede van de theolo gische studenten uit Leiden zetten? De „N. R. Ct." hoopt nu maar, dat het er by biyven zal. Men weet thans in Engeland zoo ongeveer, wat wy bier te lande van de quaestie denken. By Koninklijk besluit van 9 September Is bepaald, dat de tegenwoordige zittiog van de Staten-Generaal zal worden gesloten op Zaterdag 16 September a. s., des namiddags te dria uren. Voorts bevat de „Sts. Ct." het programma over de opening van de vergadering der Staten-Qeneraal, op Dinsdag den 19den Sep tember a. s. Tevens brengt de voorzitter van de Ver- eenigde Vergadering der Staten Generaal ter kennis van belanghebbenden: lo. dat de aanzoeken van anderen dan degenen, die deel uitmaken van de Vereenigde Vergadering, om toegangskaarten te ontvangen voor de Vereonigde Vergadering der Staten- Generaal op Dinsdag 19 September 1899, tot opening der zitting 1899—1900 onmogeiyk kannen wordeo ingewilligd, aangezien de beschikbare ruimte het niet toelaat; 2o. dat alle doorloopende en andere kaarten, afgegeven tot toegang voor de vergaderingen van de Tweede Kamer, niet geldig zyn voor do genoemde Vereenigde Vergadering. Naar men verneemt, is mr. A. Van Naamen van Eemnes opnieuw benoemd tot voorzitter van de Eerste Kamer voor het aanstaande zittingtydperk. Te Amsterdam is in 86-jarigen ouderdom overleden de heer Salomon van Biene, oud- directeur van het „Salon des Variétés". Naar het „H. Dagblad" uit goede bron verneemt, heeft generaal-majoor I. J. H. Gysberti Hodenpyi, inspecteur van het wapen der genie, wegens familie omstandigheden, zyn ontslag uit den militairen dienst aange vraagd. De „Middelb. Ct." scbryft: Naar wy vernemen is de heer P. Siegers, oud-leerling van het gymnasium te Middelburg, thans predikant by the Reformed Dutch Church te Kalamanoo (Michigan), benoemd tot hoog.- leeraar aan het Hope college te Holland (Michigan) voor het ooderwys in de Neder landsche taal on letterkunde en de oude talen. Voor zoover bekend, is dat de eenige inrichting in Amerika, waar de Nederlandsche taal gedoceerd wordt Uil ptïia uioldfc mv.v o-o-u, Het ministeriëel besluit omtrent do uitzendiDg van ambtenaren by den administratieven dienst in Ned.-Indië doet zyn invloed nu geducht gelden. Overmorgen zullen de colleges aan de Indische Instelling voor het nieuwe studiejaar aanvangen, doch naar verluidt zal zich morgen, op den dag der inscbryving, naar alle waar- schynlykheid slechts één nieuwe leerling aan melden, Het vorige jaar was het aantal voor de eerste maal ingeschrevenen nog acht. Be droeg toen bet totaal aantal leerlingen nog 73, voor het studiejaar 1899/1900 zal het getal van 40 ingeschrevenen wel niet of nauwelyks overschreden worden. De Groothertog van Saksen en zyn dochter gaan van Scheveningen naar Essen. De Erfgroothertog heeft zyn vertrek tot heden uitgesteld en gaat nu voor acht dagen naar Brussel. De prinses Von Wied en haar dochters brachten Maandag-avond een bezoek aan den groothertog van Saksen. Tot do gasten aan het diner van Maandag by de groot-hertogelyke familie behoorde ook de beer Vinkhuyzen, intendant van het domein Zorgvliet. De civiel-ingenieur de heer P. J. Van Voorst Vader, te 's Gravenhage, wordt vanwege de gemeente 's Gravenhage werkzaam gesteld by don aaDleg van de werken, enz. voor de binnenhaven te Scheveningen, onder de bevelen van den directeur der gemeentewerken. De oud hoogleeraar dr. Nicolaas Beets, de schryver van de „Camera Obscura", viert heden zyn 85sten verjaardag. Te Rotterdam is gisternamiddag op Crooswyk ter aarde besteld het stoffelyk overschot van den heer Rudolf Mees, oudste lid der firma R. Mees en Zonen. Behalve door keur van bloemen, die het ïykkleed dekten, werd de plaats, die de overledene aldaar innam, in het licht gestdd door de aanwezigheid aan de groeve van een groote massa belangstel lenden niet alleen uit de officiöelo kringen, maar ook uit de handels- en financiëele wereld. De tegenwoordigheid van velen uit do ge ringere burgery was een bewys, dat h t afsterven van Rudolf Mees ook daar gevoeld zal worden. Het woord werd gevoerd door dr. Hugenholtz, uit Amsterdam, die den over ledene schetste als mensch; door den beer Zandvoort, die herdacht hoe bemind by zich als patroon had weten te maken; door den heer Willem Wyt, namens de commissarissen der Spaarbank; door den heer Van Vollen- bovon namens het Doofstommen-Instituut, welke beide inrichtingen veel aan hem ver liezen, en door prof. dr. H. Oort, uit Lei Jen, namens de commissie voor de nieuwe ver taling van het Oude Testament, waaraan de heer Rudolf Mees een werkzaam aandeel nam. Mr. W. A. Mees, zoon van den overledene, zeide dank voor de betoonde buitengewone belangstelling. Het Hof zal van 18 September af veertien dagen in de Residentie ven lyven. De minister van buitenlandsche zaken brengt ter kennis van belanghebbenden, dat de heer L. Van Riët, zaakgelastigde en consul- iumfiTAal Puanfta-Ay}- »8, aan zyn Departe ment te 6preken zal zyn op vu Woensdag 19 en 20 Septembera. 8., des voormiddags van 10 tot 12 uren. Het Groene Weeshuls te Groningen is universeel erfgenaam geworden van de nalaten schap van wyien den heer Deves, aldaar. Daardoor zal meer dan f 20,000 aao het Groene Weeabuis ten goedo komen. Door der-zelfden erflater Is aan het Doofstommen- Instituut, het Toevluchtsoord voor verwaar loosde kinderen en het Diaconie-Gasthuis der Hervormden, ieder f 2000 vermaakt. By gelegenheid van het Koninklyk bezoek aan de Haveninrichtingen te Rotterdam op 25 dezer zal onder bevel van den kapitein ter zee J. C. Jeekel een eskader gedetacheerd worden op de rivier tegenover de aanlegplaats der Amerikaansche booten. Het eskader zal bestaan uit de „Evertsen" en de „Kortenaer" met vyf groote torpedo booten. Te Meersen is in den ouderdom van 71 jaar overleden de gep. ritmeester der cava lerie O.-I. leger A. J. Metzier. Te 's-Gravenhage overleed de gep. kapitein der infanterie J. J. L. Bruinier, 56 jaren oud. Het „Hbld." bevat een schryven uit Port- Sald van een der passagiers van de „Koningin- Regentes", aan boorJ waarvan zich de gouver neur generaal W. Rooseboom bevindt op reis naar Indió. Daaraan ontieenen wy het volgende: Donderdag 31 Augustus kwam de gouver neur-generaal metechtgenoote en schoonmoeder aan toord, afgehaald door d6n overste M. B. Rost van Tonningen. Dadelyk werd de koniük- ïyke wimpel gebeschen. Mevrouw Roose^oom, door den commandant van den stoomer, den heer C. L. J. Kotting, de trap opgeleid, ont ving, aan boord gekomen, van den gezagvoerder een bouquet, terwyl er aan mevrouw Pit een werd aangeboden door den administrateur. Alle officieren van het Indische leger, ook de officieren van den stoomer, waren in groot tenue. Later werd aan alle dames en heeren eerste* klasse passagiers gelegenheid gegeven zich door overste Rost van Tonningeo aan den gouverneur-generaal en zfin echtgenoote te laten voorstellen; van die gelegenheid mankten allen gebruik, behalve de vier geestelyke zusters en een paar heeren. Voor het diner werden aan de tafel van den gouverneur generaal genoodigd de overste Rost van Tonningen en cr. G. Yan der Horst met bun eebtgenooten. De dokter is op ver zoek van den landvoogd mede naar Indië gegaan en zal by aankomst in Indië als zyn ïyfarts worden aangesteli. Aan het diner liet de gouverneur-generaal de champagnekelken van alle passagiers vullen en bracht een dronk uit op H. M. de Koningin, naar aanleiding van Hr. Ms. geboortedag. Met dien dronk stemden allen met geestdrift in. Evenzoo met t#n toost van den commandant van de „Koningin-Regentes" op H. M. de Koningin-MoeJer. T-elkens noodigt de gouverneur-generaal een deel der passagiers aan zyn tafel. By het naderen van Port-Saïd werd de koDings-wimpel ingehaald om eerbewyzen te Voien /ïer passagiers, ook de gouverneur-generaal en zyn aamus; wga^u zich te Port Saïd aan waL De heer Roo?eboom en zyn dames zouden by den Neierlandschen consul déjeuneeren. 'sNamiJdags vyf uren op 5 September zou de stoomboot Port-Saïd verlaten. Yan een zyde, waar men het weten kan, werd 0D8 medegedeeld, dat daar van een schryven van H. M. de Koningin aan Koningin Victoria, ter zake van Transvaal, waarvan enkele Engelsche bladen gewag maken, niets bekend is. (N. R. C.) De plannen voor den bouw van een ge heel naar de laatste eischen der wetenschap ingericht natuurkundig laboratorium voor de Polytechnische school te Delft zyn dezer dagen definitief vastgesteld. Het gebouw zal ver- ryzen aan het Nieuwe Kanaal aldaar. Het stoomschip „Bundesrath" vertrok 11 Sept. van Delagoabaai naar Zanzibar; de „General," van Hamburg en Antwerpen naar Oost-Afrika, passeerde 11 Sept. Aden; de „Yan der Parra," van Amsterdam naar Batavia, passeerde 11 Sept. Ouessant; de „Salak", van Rotterdam naar Batavia, arriveerde 12 Sept. te Port-Said. Alkemade. Het sterftecyfer by den Burger- lyken Stand is hier gedurende de zomer maanden steeds beduidend gunstiger dan in voor- en najaar. Van 20 Juli tot 8 Augustus, en van 18 Augustus tot 9 September kwamen zelfs geen aangiften in, op een bevolking van 4395 Bodegraven. Zondagavond om een uur of aebt was het in de Wilhelminastraat, alhier, zeer woelig. Een korporaal van de Wi-ricker- schans had, zonder eenige aanleiding daar voor, op straat een jongmensch een gevoeligen klap toegediend. In een ommezien waren er tal van menschen op de been om den korpo raal dit eens betaald t9 zetten. Hy kreeg dan ook al spoedig van veel handen een pak slaag; wel zwaaide de krygsman als een razende met zyn sabel, maar men wist hem dit wapen spoedig te ontrukken en aan de politie in bewaring te geven. Met achter lating van zyn sabel, die hy den volgenden dag eer6t terug kon halen, moest de korporaal naar de kazerne afdruipen. De lust, om onze rustige ingezetenen te mishandelen, zal hem nu wel een weinig afgeleerd zyn. Op Dinsdag 26 Sept. a. s. zal alhier de verkiezing plaats hebben voor een lid van den gemeenteraad, t.r vervulling van de plaats van wyien d6n heer W. P. Brunt. Opgaven van candidaten moeten op genoemden dag van 's morgens 9 tot des namiJdags 4 uren by den burgemeester ingeleverd worden. Het bestuur van den Zuidzyder- en Boezempolder alhier zal op Vrydag 22 Sept. a. s. schouw dry ven over de slooten, vlieten, weteringen en hoofdeneinden, in genoemden polder gelegen. Benthuizen. Eenige dagen geleden heeft er ten huize van de weduwe L. Lekkerkerk een diefstal plaats gehad, waarvan aangifte werd gedaan aan den gemeente vt ld wachter L. Ahelman. Door het yverig cn btleidvol optreden in vireeniging met den ryksvel 'wachter yid\p, gestationneerd te Hazerswou e, viel de dief, eoD 22 jarig jongeling, F. v. Duit Boskoop, weldra in hun handen en deed volledige be kentenis. Voorz ker z 1 hy zyn gerechte straf nitt ontgaan. Eere den veldwachters, die zoo flink zyn ia de vervulling hunner plicbte.nl Valkenburg. De gisteren gehouden paar denmarkt W38 in onderschei ing van die van het vorige jaar druk bezocht. Ni t minder dan -±: 550 paarden waren aan de ïyo, be nevens een 70 a 80 veulens. Vooral in ce morgenuren was do handel door de tegenwoordigheid van vreemde koop lieden bepaald levendig te noemen, verder op den dag wat trag. r. Er waren uitstekende jonge paarden aan gevoerd, die voor goe en prys van de hand gingeD. Voor enkele 2'/2 j rige exemplaren werd gevraagd f 450 of moer en betaald f 400. Luxepaarden kwamen Diet ter markt voor. Woubrugge. Ten nadeele van den veerman Van Luliog wordt sedert den 9don September 11. vermist een bouten roeiboot, die gemeerd Het vijfde bedrijf DOOR EMILE ZOLA. (Door het Eblontleend aan de Aurore Ik ben ontsteld. Ik gevoel geen toorn meer, geen wraakzuchtige verontwaardiging, geen drang om de misdaad uit te schreeuwen, om de bestraffing te eischen in den naam der waarheid en der gerechtigheid. Het is de ontsteltenis, de heilige schrik van een maD, die bet onmogelijke ziet gebeuren, die rivieren naar haar oorsprong ziet terugvloeien, die de aarde ziet omtuimelen onder de zon. En wat HE uitschreeuw, is de ellende van ons edel en edelmoedig Frankryk, de vrees voor den afgrond, waarin het stort. Wy hadden ons verbeeld, dat het proces vaq Hennes het vyfde bedryf was van het verscbrikkelyk drama, dat wy reeds byna twto jaren medeleven. Alle gevaarlyke moge- lykheden schenen uitgeput te zyn, men ge loofde, dat wy op weg waren naar een op lossing van bevrediging en eendracht. Na den smarteiyken stryd was do overwinning van het recht onvermydelyk, het stuk moest goed afloopen, met de klassieke over winning van den onschuldige. En nu hebben wy ons bedrogen, een nieuwe gebeurtenis heeft zich voorgedaan, de meest onver wachte, de verschrikkeiyk8te van alle, die het drama nog somberder maakt, die het ▼eilengt en het voert tot een onbekend einde, waarvoor ons verstand stilstaat. Het proces te Rennes was pas het vierde bedryf. En wat zal dan het vyfde zyn? Uit welke smarten en uit welk ïyden zal dat dan worden opgebouwd, tot welke boete zal dat het volk dry vent Want, nietwaar? het is heel zeker, dat de onschuldige ni6t tweemaal veroordeeld kon worden, dat zulk een ontknoopiog de zon zou verduisteren en de volkeren in opstand zou brengen I O, dat vierde bedryf, dat proces te Rennes 1 In welk een gewetensangst heb ik het door leefd in de eenzaamheid, waar ik my had teruggetrokken, om als een goed burger van het tooneel te verdwynen In den wensch om geen aanleiding te geven tot uitbarstingen van hartstocht! Hoe beklemd was my het hart, als ik op berichten, op brioven, op bladen wachtte, en welk een pyniging was het lezen t Wy hebben monsterachtige dingen bij gewoond; de vervolging van Picquart, het onderzoek over de Strafkamer, de dessaisis- 6ementwet, die er uit is voortgekomen. Maar dat alles is kinderspel, onvermydeiyke progressie beeft zyn werk gedaan en op den top ontplooit zich reusachtig het proces van Rennes, als de afschuwelyke bloem van alle opgestapelde mesthoopen. Daar heeft men het meest buitensporige samenstel van aanslagen tegen de waarheid en bet recht gezien. Een troep getuigen, die de debatten leidden, die elkon avond samen schoolden voor het ontwerpen van de hinder laag voor den volgenden dag, die met leugens requireerden ia de plaats van het openbaar ministerie, die hun tegen ssprekers terroriseer den en beleedigden, zich gehoor verschaffende door de onbeschaamdheid van hun galons en hun pluimen. Een rechtbank ten prooi aan dien inval van chefs, zichtbaar ïydende onder hun misdadig werk, gehoorzamende aan een byzonderen gemoedstoestand, waarin men diep moet doordringen om te oordeelen over de rechters. Een belacheiyk openbaar ministerie, dat de grenzen der domheid achteruitzet, dat aan de geschiedschryvers nalaat een requisi toir, welks domme en moorddadige nietswaar digheid ten allen tydo de menschheid zal doen verstommen van verbazing, een openbaar ministerie, zoo giftig en koppig wreed, dat het geboren sehynt te zyn uit een nog niet geclassificeerde menscheiyke diersoort. Een verdediging, die men eerst tracht to vermoor den, die het woord wordt ontnomen, telken male als ze lastig wordt, en aan welke men ten slotte weigert het beslissende bewys, toen zy de eenige getuigen opriep, die weten. En een maand lang heeft dit afschuwe lyke ding geduurd voor een onschuldige, voor dien beklageDSwaardigen Dreyfus, van dat menscheiyk wrak, dat steenen zou doen weenen. En zyn vroegere kameraden zyn hem nog een trap komen geven en zyn vroegere chefs hebben hem onder hun graad verpletterd, om zichzelf te redden van het bagno en er is geen kreet van medelyden, geen vleugje van edelmoedigheid opgeweld in deze lage zielen. Wanneer het volledig verslag van het proces te Rennes zal zyn uitgegeven, dan zal er geen verwerpciyktr monument van de men8cheiyke schande bestaan. Dat over treft alles, de geschiedenis zal geen schurk- achtiger stuk kunnen aanwyz n. Onwetend heid, zotheid, dwaasheid, wreedheid, lage misdaad worden daarin uitgestald met een onbeschaamdheid, die het komende geslacht zal doen beven van schaamte. Daarin z\1n bekentenissen van onze laagheid, waarover de geheele menschheid zal blozen. Daarom ben ik ontsteld, want een volk moet wel een afschuwelyke crisis doorstaan, wanneer het aan de geheele wereld zulk een ont leding van zyn zedeiyken en geestelyken toestand voorlegt. Is dit de naderende dood en welk bad van goedheid, van zuiverheid, van rechtvaardigheid zal ons schoonwasschen van het giftige siyk, waarin wy zieltogen? De militaire justitie moet in vredes- tyd verdwynen, nu zy zichzelf niet in staat heeft getoond tot rechtvaardigheid, tot een voudige beredeneering, tot gezond verstand. Zy heeft zichzelf veroordeeld. Een eerste krygsraad, bedrogen in zyn onbekendheid met de wet, veroordeelt een onschuldige. Een tweede krygsraad, bedro gen door het meest onbeschaamde samenstel van leugens en bedriegeryen, spreekt een schuldige vry. En nadat licht is gemaakt en de hoogste rechtsmacht hem de eer heeft willen laten om de dwaling te herstellen, durft een derde krygsraad het daglicht te oochenen en veroordeelt hy ten tweeden male een onschuldige. Dat is het onherstel bare, de opperste misdaad is bedreven. Daar staaa wy nu voor Europa, voor de wereld. De geheelo wereld is overtuigd van de onschulJ van Dreyfus. Was zü dit niet re9ds, d n is zy h t nu na het proces van Rennes. Alle hoven der groote mogendheden, onze buren, zyn ingelicht, kennen de stukken, hebben het bewijs v.rn de onwaardigheid van drie of vior van onze generaals en van de schandelyke verlamming van ons militair recht. Ons zeoelyk Se:an is verloren en honderdmaal rampspoediger dm dat andere, waar slechts bloei is verboten. Waar zullen wy de hel ibaftigheid vinden om de fout te bekennen? Waar i3 de regee ring van moed en beil, waar zyn de Kamers die zullen begrypen, die zullen baudel n vóór alles voorgoed verloren is? Binnen enkele maanden zullen de volke ren tot ons komen en wat zullen zy vind n? Den onschuldige tweemaal veroordeel 1, de waarheid geslagen, het recht vermoord. Is dat mogeiyk? Neen, wy mo.ten onmiJdeliyk het vyfde becryf hebben van bet monster achtig drama, al moeten wy oas leven er voor laten. Wy moeten onze eer terug heb ben, voordat wy de volkeren ontvangen, la een genezen, in een herboren Frankryk. Myn groote vrees zal ik u nu zeggen. Zü is altyd geweest dat de waarheid,"het be slissende bewys zal worden aange.rachtdoor Dultscbland. Het is thans niet langer tyd van zwygen over dit doodelyk gevaar. Ie veel licht verblindt, wy moeten moedig hot geval onder de oogen zien, dat Duitschland,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1899 | | pagina 1