AAN DE KIEZERS VOOR DEN GEMEENTERAAD.
II, listriet I: tit Mm lil'. Th. W. TM LIIITI1 1 »E, Kr. K. DE WIES,
Prof. Dr. T. ZAAL)Eli, alle drie aftredende leden van den Raad;
D. HARTEVELT fllzu. (lid der Firma Modderman Hartevelt), Oil A. I. WITIANS Izfl.
I, D. F. MAYER on F. VAN
aftredend lid van den Raad,
In distriet li: do flooren Prof. Mr. S. J.
In district in: do Hooron Dr. H. G.
Het Bestuur der Vrijzinnige Kiesvereeniging te Leiden:
Prof. Mr. J. OPPENHEIM, Voorzitter.
Mr. P. M. v. BAUMHAUER, Onder-Voorzitter.
J. A. VAN HAMEL, Penningmeester.
Mr. A. ENGEL, 1ste Secretaris.
A. J. BINNENDIJK, 2de Secretaris.
K. T. CARON.
Dr. M. C. DEKHUYZEN.
Mr. Ch. M. DOZY.
C. GOEKOOP Azn.
J. J. HASSELBACH.
E. KRUISINGA Dz.
H. L. VAN NIFTERIK.
J. W. DE TOMBE.
N. DE ZWART.
-2s.
Aan den vooravond der stemming voor den Gemeenteraad richt het bestuur der
Vrijzinnige Kiesvereeniging tot U de dringende opwekking uw kiesbevoegdheid niet
ongebruikt te laten en U aaneen te sluiten tot verzekering der overwinning aan de
Candidaten, die U door de Vrijzinnige Kiesvereeniging worden aanbevolen.
Gij zult uw kiesrecht als kiesplicht aanmerken, zoo gij U ervan doordringt dat
het morgen om niet minder dan negen, plaatsen gaat, zoodat de uitslag van deze
stemming beslissend zijn kan voor de richting waarin, in de naaste toekomst, regeling
en bestuur in deze aanzienlijke gemeente zich zullen voortbewegen. Wie hart'heeft
voor Leiden; wie niet onverschillig is voor de groote belangen aan den Gemeenteraad
toevertrouwd; wie bedenkt dat de Raad over onze beurzen, onzen eigendom, onze vrij
heid beschikt, hij mag Vrijdag niet wegblijven van de stembus, die negen volle uren
van acht in den voor- tot vijf uren in den namiddag open is, zoodat ieder wel een
oogenblik vindt om naar het stemlokaal op te gaan.
Maar op wie zult gij stemmen?
De Vrijzinnige Kiesvereeniging heeft U negen Candidaten aanbevolen. Het zijn:
in het eerste district de Heeren Pr. Th. W. Van Lidtli de Jende, Mr. P. Pe
Vries, Prof. Pr. T. Zaayer; in het tweede district de Heeren Prof. Mr. 8. J. Fockema
Andreae, P. Hartevelt H.Czn., A. I. Witmans Mzn.; in het derde district de Heeren
Pr. SC. O. Hagen, P. F. Mayer, F. Van Homburgh. Waarom viel op deze
negen de keus? In de eerste plaats omdat zij de vrijzinnige beginselen voorstaan
met hart en ziel. En vervolgens, omdat zij öf reeds overvloedig bewezen hebben vol
komen berekend te zijn voor de taak de gemeente mee te besturen, öf, op grond van
hetgeen van hen bekend is, de stellige verwachting opwekken dat zij in den Raad op
hun plaats zullen zijn.
Onze Candidaten staan de vrijzinnige beginselen voor met hart en ziel. Dat
is hun eerste en voorname aanbeveling. Want onder den vrijzinnigen geest, dien
het gemeentebestuur ademt, is Leiden vooruitgegaan en varen de ingezetenen wel.
Leidens financien verkeeren, vergelijkenderwijs, in zeer gunstigen toestand. Vergeleken
met andere groote gemeenten, is hier de belasting niet hoog. Men zal nauwelijks één
groote stad in ons land kunnen aanwijzen, die minder schulden heeft of waar de
belastingschuldigen minder betalen. Werd deze uitkomst verkregen door een politiek
van stilstand in het gemeentelijk beheer en bedrijfmoest tegenover den betrekkelijk lagen
belastingdruk de dommeligheid van het gemeentebestuur worden geboekt, er zoude geen
verdienste steken in het feit. Maar het tegendeel is waarheid. Vanouds mag in Leiden
het openbaar onderwijs zich verheugen in de bijzondere zorg van het gemeentebestuur.
Welnu: terwijl de gemeente er op bedacht is haar goeden naam op dit gebied op te
houdenterwijl ook het vakonderwijs gestadig op haar onbekrompen steun kan rekenen,
onverschillig van welken kant de aanvraag om bjjstand komt, mag zij bovendien zich
erop beroemen vooraan te staan in de behartiging der gemeentelijke werkzaamheid,
gericht op de verbetering van de volksgezondheid en het aanleggen van openbare
werken en bovenal op de wegneming van misstanden, waaronder de mingegoeden
lijden en het treffen van maatregelen, die aan deze ten goede komen in de eerste plaats.
Wat Leidens gemeentebestuur in velerlei richting deed en doet tot verbetering van
woningtoestanden, trekt elders de aandacht. En wie de gemeentebegrooting ter hand
neemt, wordt getroffen door posten voor wijkverpleging, voor keuring van voedings
middelen en andere, die het bewjjs leveren dat geenszins door betrachting van een
zuinigheid, die de wijsheid bedriegt, het bevredigend financieel huishouden voor den
dag is gekomen, waarop te wijzen en te roemen valt.
Alzooonder den vrijzinnigen stempel gaan de zaken naar wensch. Het gemeente
bestuur doet veel; de gemeentenaren worden niet buitengewoon hoog belast. Maar dan
volgt hieruit, dat het zaak is met man en macht te zorgen dat de Raad beslist vrij
zinnig samengesteld blijft. Dit klemt te meer, omdat, indien het waar wezen mag dat
ook andere richtingen een open oog hebben voor misstanden en hun verbetering, het
openbaar onderwijs uitsluitend en alleen veilig is onder een vrijzinnig bestuursstelsel.
En Leiden zoude, zonder een naar alle kanten voortreffelijk toegerust onderwijs, niét
wezen wat het is; niet wezen de gezochte woonplaats van zeer velen, die, vrij in hun
keus, vanwege de onderwijsinrichtingen aan vestiging hier de voorkeur geven, wat een
zaak is van hoog belang voor huiseigenaren, neringdoenden en werkbazen.
Omdat onze Candidaten door en door vrijzinnig zijn, worden zij V aan
bevolen. Maar ook, omdat zij ieder voor zich met eer en zonder terughouding mogen
worden genoemd. Vier van de negen zijn sedert vele jaren sieraden in den Gemeen-
raad. Het zijn de Heeren Foekeaaa Andreae, Van Lidth de Jende, Pe Vries en
Zaayer. Hen hebt gij buiten en m den Gemeenteraad aan het werk: gezien. In hun
ambt staan zij in hooge eer. Van tal van commissies, die algemeene belangen ver
zorgen, zjjn zij de ziel en de steun. In den Raad hebben zij onder alle omstandigheden
gesproken en gestemd als mannen van strikte onpartijdigheid en rechtvaardigheid.
Herkiest met groote meerderheid deze vier bekwame, ervarene, volledig onafhankelijke,
zonder aanzien des persoons sprekende en stemmende raadsleden. Gij houdt dan het
peil van den Gemeenteraad hoog. Gjj toont dan tegelijk, dat gij de zorg en toewijding
van dit krachtig, door geene andere eerzucht dan die om het gemeentebelang te dienen
voortbewogen, viertal waardeert en erkentelijk ervoor zjjt dat zij zich weder beschik
baar stellen.
De nieuwe mannen, die U door de Vrijzinnige Kiesvereeniging worden aanbevolen,
zijn alle vijf sedert jaar en dag met Leiden en zijn behoeften volledig bekend. En het
spreekt in het voordeel van deze nieuwe Candidaturen, dat zij uit verschillende kringen
der bevolking genomen zijn. Zeker: de gemeente is een eenheid en elk Raadslid ver
tegenwoordigt haar in haar geheeL Maar de verscheidenheid van belangen, die 's Raads
zorg en overweging eischen, mag en moet bij het bezetten van raadsplaatsen in het
oog gehouden worden. Ter wille van haar is het zaak dat de Raadsleden zoo mogelijk
uit alle kringen der burgerij voortkomen. De Vrijzinnige Kiesvereeniging heeft gemeend,
dat vooral in dezen tijd aan deze overweging recht moest wedervaren. Maar zij heeft
op persoonlijke eigenschappen niet minder gelet. In het tweede district stelde zij den
Heer P. Hartevelt H.Czn., den chef der bekende firma, wiens naam alléén reeds U
waarborgt dat de Leidsche belangen bij hem in vertrouwde handen zullen zijn, en
den Heer A. I. Witmans Mzn^ deurwaarder der Rijks directe belastingen, een man
met gezond oordeel, die rond voor zijn meening durft uitkomen, van het gemeente
bestuur geheel onafhankelijk is en dag op dag met alle rangen en standen in aanraking
komt. Wat het derde district aangaat, daar vond zij bereid den Heer JOTa^c», voorzitter
der Maatschappij van Weldadigheid, steeds op wacht waar het geldt de volksontwik
keling te bevorderen en die tijd en bekwaamheid in gelijke mate aan de gemeente
geven kan, en de Heeren Mayer en Van Homburgh, mannen met heldere hoofden, die den
moed hunner overtuiging hebben, met veler behoeften vertrouwd zijn en in wie het
element versterking ontvangen zal, dat aanvulling van noode heeft nu ook van de
gemeentelijke bemoeiing de sociale vragen meer en meer bestanddeel worden.
Kiezers! wilt gij,dat de gemeentehuishouding geleid blijve in vrijzinnigen geest;
wilt gij in het gezicht der uitbreiding, die het getal leden van den Raad over
twee jaren moet ondergaan, tijdig bedacht zijn op behoud en versterking van het vrij
zinnig element;
wilt gij het openbaar onderwijs houden in voortreffelijken staat en iederen aan
val daarop krachteloos maken;
wilt gjj de gemeente bedachtzaam zien voortschrijden ook op den weg der op
heffing van sociale misstanden;
wilt gij dat Leiden den roep handhaaft van te zijn een aanbevelenswaarde
woonplaats voor wie in de keuze daarvan vrij zijn;
wilt gjj, kort en goed, dat bestendigd wordt de richting waarin thans het be
stuur zich beweegt, dat wil zeggen, dat met matige belastingen veel wordt gedaan in
het waarachtig gemeentebelang;
wilt gij daarbij, dat de Raad uit verschillende lagen der bevolking getrokken
en de stem van allen in zijn midden gehoord wordt;
volgt dan den raad der Vnjrinnige Kiesvereeniging en stemt de Candidaten,
die door haar, in een talrijk bezochte vergadering, na ampele beraadslaging, met groote
meerderheid zijn gesteld, te weten:
