No. 12023 Vrijdag 5 Mei. A°. 1899 vk <§eze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (gon- en feestdagen, uitgegeven. Pit noimuer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Blad. STADS-GEHOORZAAL. Het Nederlandsch Tooneel. Leiden, 4 Mei. LEIDSCH DAGBLAD. PRIJS DEZER COUBANTI Voor Lelden per 8 maandea Franco per post ARonderlijk. Nommer» t 1.10. 1.40. 0.05. PKT.T3 DER ADVEETENTIËBi Van 1-0 regels f I 06. Iedere regeJ meer f 0.J7J. - Groctere letters naar plaatsruimte Voor het Incasseeren buiteo de kl«4 wordt f 0.06 berekend KONINKLIJKE VEREENIGING MAANDAG 16 MEI Tooneelspel In vijf bedrijven. Uit het Duitsch van GERHART HAUPTMANN, vertaald door TACO H. DE BEER. Zooals onze lezers zien, zal een tweede opvoering van „Voerman Henschel" in do Stads-Gehoorzaal plaats vinden. Daardoor meenen wij ook den velen, die niet in de ge legenheid waren de eerste voorstelling bh te wonen, de gelegenheid te bieden dit ge weldig knap werk to zien. Door het Neder- landsch Tooneel zal alles in het werk gesteld worden om deze opvoering geheel naar do eischen, aan dit stuk gesteld, te coen plaats heb: en. Allereerst zal daartoe al het décor uit Amsterdam naar hier worden overgebracht, om den indruk, dien h t stuk maakt, juist in de omgeving, waarin het gespeeld wor:t, niet te schaden. Bovendien zullen de ramen, die des avonds nóg het daglicht doorlaten, worden bedekt, opdat bh den aahvang, te halfacht, de zaal duister zal zijn eo- de gas kronen haar diensten zullon kunnen vervullen. Men kent den inhoud van het stuk: Voerman Henschel, die voor den hotel houder van een kleine badplaats in Sileziö (Hauptmann is Sileziër van geboorte) in den zomertijd de badgasten afhaalt van en terug brengt naar het verafgelegen spoorwegstation, is tot een zekeren welstand gekomen. Als wh met hem kennismaken, verkeert bU echter in ongunstige omstandigheden. Met de paarden gaat het niet best en zijn vrouw is ernstig ziek. De dienstmaagd Haona doet onderwijl het huishouden. Vrouw Hen schel heeft tijdens haar ongesteldheid de ge legenheid gehad te bespeureD, dat Hanna iemand is zonder hart. Zh vreest, ook voor haar kind, dat Henschel na haar dood wel licht het oog op haar kon laten valleneen schortje, dat hh voor Hanna meebrengt, maar zonder „arg of list," heeft haar achterdocht gewekt en zh weet baar man de belofte 'te ontlokken, dat hh, wat er ook gebeure, nimmer mot Hanna zal trouwen. Vrouw Henschel sterft en het huishouden gaat zijn gang, dank zh de wakkere wjjzo, waarop Hanna hot werk blijft aanpakken, terwijl ook voor het kind goed gezorgd wordt. •Maar Hanna's aspiratièn reiken hooger; zh wil vrouw Henschel worden; een verloving met den knecht wordt afgemaakt, terwijl zh aan Henschel, die niet vlug genoeg naar haar zin in het aas bht, vertelt, dat zh „om de praatjes" weg moet. Henschel heeft er al lang over gedacht de kloeke dienstmaagd tot zhn huisvrouw te maken, hh kan voor zhn zaak geen vrouw missen en nu Hanna 'hem wil verlateD, stapt hjj over zhn be zwaren heen, d. w. z. brengt hh do stem van zhn gemoed, die hem de belofte herinnert, op aandrang zijner overleden vrouw gedaan, tot zwijgen. Louis Bouwmeesters spel in deze tweede acte bh het gesprek met Siebenhaar (do heer <5brispijD) is wel een der schoonste glans punten. Hh was naar het graf van zhn vrouw gegaan om haar als het ware nog eens te raadplegen over hetgeen hh wil doen, en het gesprek met den persoon, die bh de belofte tegenwoordig ia geweest, is hem een welkome aanleiding om zich alles nog eens voor den geest te roepen. Daar, op de punt van de tafel gezeten, begint hh te praten en hh praat steeds door, meer voor zich heen dan tot den ander, geheel in het verleden verzonken. Nu en dan een haadbeweging naar de plek, waar de zieke vrouw eens lag; bet is of hh haar nog ziet, of hh het oogenblik weer doorleeft, waarop hh de belofte deed. En dan die ge- lukkige glans in het oog, die blijde trek op het gelaat, als Siebenhaar blijkt in te stem men mot zhn geheime gedachteD, als bh zegt wat Henschel heeft gedacht, maar niet durfde uitdrukken. Hot is aangrijpend. En daarop volgt bet korte gesprek met Haana, waarin hh haar nog niet zegt wat hh voorheeft, maar het doet doorschemeren. Arme mant Het behooft liair niet gezegd te worden, want zh heeft hem zoo ver gebracht. Hanna wordt vrouw Henschei. Als haar man (in de derde acte) op reis is voor de zaak, ontvangt zh den kellner uit 't hotel; als Henschel, nadat 't kind uit zhn eerste huwelijk is overleden, een kind van Hanna, dat bh haar vader, een dronkaard, vertoefde en voor 't kiod van een zuster doorging, meebrengt, worden het kind en hh met schimp overladen kortom het leven van den braven man is een hel geworden. In de vierde acte komt de geweldige uit barsting. Terwijl de auteur in de drie eerste acten een zekere beperking in acht neemt, wordt ons in do vierde de volle maat toege diend, en Bouwmeester laat deze gelegenheid niet ongebruikt om zhn kracht ook in dit genre te doen kennen. Henschel zoekt zhn troost in de herberg, waar hh het meisje meeneemt, omdat zh thuis geen leven heeft. Daar zhn Huina's levensgedrag en zhn huishouden reeds lang het praatje van den dag. Maar de eenvoudige Henschel weet van niets, is te argeloos, te goed en te vertrouwend om Hanna te door gronden. Henschers vroegere vrienden schu wen nu zhn huis, alleen om de gehate vrouw. Door ai wat hh ondervindt, vervalt Henschel tot moedeloosheid en als hh eindeiyk ver neemt, dat men zijn vrouw beschuldigt van medeplichtigheid aan den dood van zhn eerste vrouw en zhn kind, dan worden hem do oogen geopend. Maar hh kan 't niet gelooven, hh grijpt met zhn hzersterke vuist den man aan, die zoo iets durft zeggen, houdt hem bh de keel tot Hanna is geroepen en gekomen om de leugentaal tegen te spreken maar als Hanua komt en geheel in verwarriDg niets anders doet dan to roepen, dat bet allemaal leugens zhO| maar zich onmiddellijk uit de voeten maakt wordt het Henschel duidelijk, dat het maar al te waar is.... hh laat zijn tegenstander los en valt bewusteloos voorover op een tafel neer. Geslagen door het noodlot, gefolterd door zhn bezwaard geweten, zien wh hem in de laatste acte weder, krankzinnig. Overal ziot hh zijn overleden vrouw, steeds herinnert zg hem zhn belofte. Trots haar cynisch karakter, wordt Hanna aangegrepen door den angst voor Henschel. Zh is bang, bang voor haar persoon, bang ook voor de spoken, die Henschel voor oogen zweven. Haar bewegingen, haar oogen, haar stem, alles is veranderd. Zh durft niet in de kamer, waar haar man is binnengegaan, nu alles daar zwijgt; haar stem trilt als die van een kind, en in dat oogenblik is zh, nog sterker dan Henschel even te voren, het levend beeld van werkelijk pijnigend zieleleed. Haar angst is niet minder aangrijpend dan Hanschel's krankzinnigheid, in welken toe stand bg een bet6r leven zoekt. Ook thans zullen mevrouw Bouwmeester en haar broeder Louis Bouwmeester de hoofdrollen vervuil n en wh zhn er zeker van dat onze Ijzers deze gelegenheid niet zullen laten voorbijgaan oen stuk van beteekenis als Voerman Henschel te gaan zien of n o g eens te gaan zien. Zooals gezegd, moeite nog kosten zullen aan de opvoering worden ge spaard. In dit Blad bevindt zich het bewijs voor onze Abonnc's, waarop de toe* gangskaarten zullen worden afgegeven De plaatsen worden voor de eerste tien rijen verdeeld als volgt: 7 stoelen. 15 stoolen. 7 stoelen. waarvan de middelste plaatsen worden afgegeven tegen één Galden, de beide zijkanten tegen vijf en zeventig Cents. Daarop volgen tien gewone rijen ad öO Cents, alle overige plaatsen en Gaanderij 25 Cents. Plaatsbesprekiog aan ons Bureel tegen 10 Cents extra. De deuren worden te halfzeven ge opend, terwijl van zeven uren af het strijk orkest der dd. Schutterij eenige nummers zal uitvoeren. Offlciëole Kennisgevingen* Burgemeester en Wethouders der ge eentc Leiden biengeu ter algeiueone kennis, dsthv IJkkantoor alh.er tnsschen 24 April 1899 (begin nerijkreisj en 23 Juni 1899 (einio herijkreie) op de navolgende dagen geopend zal zgD, als 12 en 18 Moi,26 en 27 Mei, 9 en 10 Juni en 16 eu 17 Juni 1899, telkona van dea voormiddags negen tot dos namid dags drie aren. Burgemeester on Wethouders voornoemd, Leiden, F. WAS, Burgemeester. 8 April 1898. YAN HEY3T, Seorotaris. Wederom behaalde de Leidsche Tooneel- vereenlging „Jacob Cats" een overwinning, ditmaal op den internationalon tooneelwed- striJd te Breda, waar ook vereenigingen uit België (Brussel en Mechelen) optraden. „Jacob Catsverwierf met het blijspel „Een kop thee" een verguld-zilveren medaille, terwijl aan mej. G. H. Da Kleyn, eerelid der veree- niging, andermaal een personeele prijs (ook verg.-zilveren medaill )in het drama „Galeotto" werd toegekend. Dat deze wedstrijd voor „Jacob Cats" een zeer zware was, kan wel hieruit biyken, dat er beste vereenigingen mededongen, welke zelfs met tooneelspetlsters van beroep optraden (waartoe zh trouwens volgens het programma van den wedstrijd het recht hadden), terwijl de Leidsche vereeniging alleen met haar tigen oilett.nten uitkwam. Naar aanleioing der voordracht van B. en Ws. van 26 April j.l. (Ing. Stukken No. 80) merkt de commissie van financiën op, dat naar haar meening de voorgestelde uitgaven ter zake van den nieuwen stoomketel der Liernuri richting uit de gewone middelen be- hooren te worden gekweten. Het is waar, het geldt hier een „uitgave van buitenge- wonen aard", in cien zin, dat dezo uitgaaf niet ieder jaar wederkeert; doch ditzelfde verschijnsel doet zich ia de huishouding der gemeente herhaaldelijk voor, zonder dat het daarom geraden zou zhn, telkens tot dekking door gelaleening te besluiten. En het bedrag van dtze uitgaaf maakt het geenszins nood zakelijk, ze over eenige jaren te verdoelen. De commissie geeft due deu Gemeenteraad in overweging, bg goedkeuring van het voor stal van B. en Ws. tot aanschaffing van een nieuwen ketel, enz., B. en Ws. uit te noorigen een voorstel te aoen tbt dekking ckr kosten uit de gewone inkomsten der gemeente. Aan den Raad der Gemeente Leiden ia het volgende adres ingediend: Geven met verschuldigden eerbied te kennen, wh, ondergeteekenden, dat wg met leedwezen vernomen hebben de verordeniug op de boter tonnen, nldat de botertonnen van 1898, dus dezulke, die maar één eik hebben, vóór 1 Mei 1899 moeten gegkt zhn. Dit kan evenwel niet, daar de meeste nog in gebruik zhn. Overwegende de groote moeilijkheden en schade hieruit voortvloeiende voor landbouwers en burgors, oringen ondergeteekenden met aan rang aan tot intrekking dier verordening totdat 1899 verstrektn is. Eerst ondergeteekende verzoekt beleefd hierop het antwoord te mogen vernemen. 'tWelk doende met den meesten eerbied: J. Heemskerk, Hazerswoudet (Volgen de bandteekeningen van nog 97 adressanten) Onder overlegging van dit verzoek doelen B. en Ws. den Gemeenteraad mede, dat, naar het hun voorkomt, tegen inwilliging daarvan geen overwegend bezwaar bestaat. Toen bjj de vaststelling der verordening van 26 Mei 1898 „op de Markten" door den Gemeenteraad nieuwe voorschriften werden gegeven omtrent de afmetingen van het botervaatwerk, was het streven om het oude vaatwerk zoo spo.dig mogelijk te doen plaats maken voor het nieuwe. Van den anderen kant evenwel bracht de billijkheid mede, dat men aan do kuipers, die nog tonnen in voorraad hadden, of met den aanmaak daarvan begonnen waren, deg legen beid niet ontnam om dat vaatwerk aan den man te brengen. Vandaar, dat een overgangs bepaling werd opgenomen, waarbg (in art. 36) den gemoentelyke ijker de bevoegdhii! werd toegekend om het oude vaatwerk tot 1 Januari 1899 tot den yk en vaD Jaar tot den herijk toa te laten. In veroand met het bepaalde bh art. 19 der verordening zou dan boter, ia het oude vaatwerk verpakt, uiterlijk tot 1 Mei 1900 op de markt kunnen worden gebracht. Nu blgkt evenwel uit het ingediende adres, dat niet alle fcoterhan delaars in de gelegen heid zya geweest het in 1898 geijkte vaat werk in de e rsts vier maanden van <.it jaar tot den herijk aan te bieden, aangezien nog veel tonnen gedurende dien tijd gevuld waren. Indien dus de overgangsbepaling ongewijzigd blijft, zullen velen buiten hun schuld en tegen de bedo ling in verstoken tl(jven van het voordeel, door de bepaling beoogd. Het komt B. en Ws. daarom billijk voor art. 3G der marktverordening ia dien zin te wijzigen, dat oud vaatwerk In plaats van tot 1 Mrialsoog tot 31 December van oit jaar tot den herijk z«l worden to.-gelaten. Wel zal dan tot dtn lsten Mei 1900 wat meer oud vaatwerk naast hot nieuwe in omloop blijven dan anders bet geval zou zhn, maar in ieder geval zal toch ook by deze wijziging al het oude vaatwerk na 1 Mei voorgoed van de markt verdwe nen zhn. Op grond van het bovenstaande geven B. en Ws. in overweging in art. 36 van de Verordening van den 26sten Mei 1898 op de Markten, sub 2o in plaats van „1 Mei 1899" te lezen: „31 December 1899". Den Gemeenteraad leggen B. en Ws. over een verzoek van mevrouw A. Zieck, echtgenoote van W. J. R. Zieck, onderwijzer in Ned.-Indiê, om vrijstelling van de betaling van schoolgeld voor haar beide zoons, leer lingen van het Gymnasium en de Hoogere Burgerschool, over de beide eerste kwartalen van den loopenden cursus. Aangezien deze leerlingen eerst den lóden April tot de lessen zijn toegelaten, geven B. en Ws. in overweging gunstig op het verzoek te beschikken. Tevens leggen zh over het eerste gedeelte van het kohi r der plaatselijke directe be lasting voor 1899. Een proefdruk van dit gedeelte wordt aan do Raadsleden toegezonden. De beer H. J. E. Westerman Holstyn, tbeol. candidaat alhier, is door bet Provinciaal Kerkbestuur van Zuid-Hollani toegeliten tot de Evangeliebediening in de Ned.-Herv. Kerk. De marinier 1ste klasse H. Van der Snee, behoorende tot het detachement der marine aan de Kweekschool voor Zeevaart albier, die thans verpleegd wordt in het Marine-hospitaal te Willemsoord, wordt den 6den Mei a. s. ontscheept en keert alsdan administratief terug naar het corps mariniers; dientengevolge wordt zijn detacheering by genoemde Kweekschool met gelijken datum ingetrokken. De letterkundige afdeeling der Koninklijke Academie schrijft weer, als elk jaar, een wedstrijd in de Latynsche poëzie uit, om de gouden medaille uit het legaat vau Hoeufft. De verzon worden vóór 1 Januari ingewacht by den secretaris dr. C. B. Spruyt. Voor het eerst vin.t men in de oproeping de mededee- ling, dat de jury het op prijs zal stellen als de verzen zhn geschreven met een typewriter (portalile prelum Britannicum). Dat in den vorigen wedstrijd prof. dr. Hart man, te Leiden, met zgn „Pater ad filium", den prhs heeft weggedragen, is gemeld. De lofwaardig gekeurde gedichten zhn: „Leo Gladiator", van R. Carrozzari, uit Ferrari; „Myceteis", van P. Ro3ati, uit Bologna; Nox Novembri8", van A. Zappata, uit Comaccbio; „Clytie", van A. Muccioli, uit Rome, en „Pecudes", van een onbekende. De jaarl'jksche algeraeene vergadering van den Ned. Bond van Jongel. Vereen, op Geref. grondslag zal dit jaar op Hemelvaarts dag (11 Mei a. s.) gehouden worden te Scheve- ningen in het gebouw „Seinpost". Do morgen- vergadering van 1012 uren zal gewijd zhn aao de behandeling van huishoudelijke zaken. In do openbare middagvergadering vag 24'/2 uur zullen als sprekers optreden de hoeren ds. Schuurman, van Alfen a/J. Rijn; ds. J. H. Landwehr, van Rotterdam; prof. P. Biesterveld, van Kampen, en de. S. O. Los, van De Lier. De Bondsvergadering zal worden gesloten met een bijeenkomst des avonds halfzeven in de Ooaterkerk te 's Gravenbage, waarin als sprekers optreden de heeren ds. J. Van der Lin en, van 's-Qravenhage, en dr. G. Van Goor, van Bunschoten. Voor de akte lager onderwijs is te 's-Gravenbage geslaagd mej. M. E. Bos, to Alfen aan den Rijn. De 1ste luits. M. J. Kooiman, C. J. A. Kruyt, W. F. Waldeck en J. M. Sluys, van het 4do reg. inf., worden 1 Nov. a e. voor 3 jaren gedetacheerd bg de hoogera krijgsschool. Naar wh vernemen, werkt men aan het departement van financiën met bekwamen spoed aan een herziening der comptabili teitswet. Het streven moet er naar wezen de afdeelingen van comptabiliteit en inspoctie aan de verschillen ie departementen van algemeen bestuur te beperken en den werk kring der Algemeene Rekenkamer uit te breiden. (Tel.) Mr. C. W. Schling8mann werd gisteren in een plechtige openbare terechtzitting ge ïnstalleerd als substituut griffier by do arron dissements rechtbank ta 's Gravenh3ge. Gisteren werd voor het gerechtshof te 's-Gravenhage mr. D. Van Ti.nen Jansse, benoemd tot griffier bg de arr.-rechtbank te Dordrecht, als zoodanig beëeriigd. Prins Albert van Pruisen met zgn zoon is gisteravond per Staatsspoor in de Residen tie aangekomen en werd aan het station ont vangen door den Commissaris der Koningin, mr. C. Fock, den generaal gouverneur der Residentie en de burgemeesters van 's-Gra venhage en Voorburg, zoomede door enkele andere hooggeplaatste personen. Prins Albert keert morgenmiddag naaf Brunswyk terug. De aanstaande algemeene vergadering van de Nederlandsche Juristen-vereeniging zal Yrgiag en Zaterdag 1 en 2 September 1899 te Amsterdam worden gehouden. Voor beida dagen zal aan de orde gosteld worden de vraag: „Moeten voor de toelating tot de rechtspraktijk cn de magistratuur andere dan de bestaande eischen en waarborgen worden gesteld; zoc ja, welke?" (Praeadvlezon van mrs. A. P. Th. Eyssell, D. Simons, G. H. Van Bolhuis; en een nota van jhr. mr. A. F. De Savornin Lobman). Naar het „Hbl." verneemt, is nog geep voordracht voor directeur van de electrischa inrichting', door "cle gemoente Amsterdam op te zetteD, door B. cn Ws. ingediend, omdat de plaats gehad h9bbende geneeskundige keuring het niet geweoscht maakte, den heer H. Doyer, die ia geheime zitting als de gewenschte candidaat was aangewezen, voor to dragen. Do kerk der Remonstrantsch Our for meerde Gemeente te Delft was gisternamiddag overvol gevuld door leden eu belangstellenden ter herdenking van den dag, waarop ds. G. Buisman Jr. vóór 25 jaar zfja intreerede hieli. Door een commissie werd hem, ter voldoening aan zfjn lang gekoesterden wenscb, een orgel voor de kerk aangeboden. Voorts werd hem nog vereerd eon stoffelijk bewijs voor zgn huisgezin, benevens een fraai bewerkt album met de Damen der ongeveer 400 oeelnemers. De luitenant ter zee der l6te klasse C. E. Dcttlinger, dienende als eerste officier aau boord van Hr. Ms. wachtschip te Hello- vo-tsluis, wordt met 9 dezer op non-activiteit gesteld en vervaDgen door den luitenant ter zee der 1ste klasse A. A. Flaes. B. en Ws. van Utrecht doen aan den Raad het voorstel, ontslag te verleeoen aan den gemeente geneesheer S., tegen wien door H. Best een blykbaar gegronde klacht was ingediend over bet weigeren van genees kundige hulp aan een kind van adressant. Te Middelburg is bh het examen voor onderwijzeres geslaagd mej. I. Van Leussen, te Goes. Da heer T. Van Buren, burgemeester en secretaris van Meeuwen en Babiloniënbroek, hoeft, wegens hoogen leeftyd, tegen Juni ontslag uit die betrekkingen aangevraagd. Onlangs werd melding gemaakt van de nieuwe ordonnantie van B. en Ws. te Amster dam, waarby elke gemeeute-ambtenaar, in hoe booge betrekking ook geplaatst, by ziekte een attest zal moeten inleveren van den stals- dokter. Alle hoofdambtenaren der gemeente nu moeten besloten hebben één ljjn te trekken, ter verkrijging van opheffing van dit gebod, en zich daartoe reeds per adres tot het dage- iyk6ch bestuur gewend hebben. Men weet, dat de professoren aan de go- me nte-universiteit van deze bepaling zhn vrijgesteld, en ook bijv. de directeur van de universlteits-bibliotjieek, terwijl do gemeente archivaris er weer wèl aan te gehoorzamen heeft. Omstreeks 30 jaren geleden vormde zich te Breda een commissie uit hot officieren corp i met bet doel hulde te brengen aan de generaals Seellg en Delprat als stichters der Koninklijke Militaire Academie. Dio hulde zou bestaan in het doen vervaardigen van tweo medaillons met de beeltenissen van genoemde opperofficieren, die dan later ge plaatst moesten worden in straten, welko zouden verrijzen op den geslechten vesting- grond, gelegen in de nabijheid van de Kon. Mil. Academie. Bedoelde medaillons zijn werkelijk geleverd, opgeleverd en in het vergeetboek geraakt tot voor korten tyd, toen, dank zy den nasporingen van een paar belangstellenden, zh op een der zolders van ktt Academiegebouw zhn teruggevonden. Nu zhn er geen straten op genoemden vesting- groni o-. tstaza, maar, al sedert tal van jaren, singels, en eindelijk zal dan dezer dagen uitvoering worden gegeven aan het denkbeeld, in den aanhef genoemd. In den gevel van het hoekhuis, bewoond door generaal Van Houtum aan den Delprat- singel en in dien van het hoekhuis aan deu Seoligsingel, bewoond door mr. Hulshoff, zullen de bedoelde huldeblijken oen plaats vinden. Het stoomschip „Bromo", van Java naar Rotterdam, vertrok 3 Mei van Port-Said; de „Buudesratb" arriveerde 2 Mei van Hamburg en Antwerpen te Mombassa; de „Burgemeester Den Tex", van Batavia naar Amsterdam, vertrok 3 Mei van Perim; de „KoDingia

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1899 | | pagina 1