ONZUIVER BLOED.
Kijkjes in on oin Leiden.
XXVI.
Even voorbij de kerk aan den straatweg
in Sassenheim ligt de pastorie der Hervormden,
een oud, doch zeer geriefelijk gebouw met
ruime vertrekken en Hinken tuin, waarin
vruchtbaar geboomte. Hoewel in een stuk
onder onze berusting sprake is, dat door
H H. kerkvoogden der gemeente dit huis in
den jare 1756 is aangekocht als pastorie,
schijnt het nochtans vóór dien tijd reeds door
heeren predikanten te zijn bewoond geworden.
Een oorkonde uit 1717, meldende den ver
koop van goederen door de erven van den
Hoog Edelen heer Wouter Van Lanschot, in
leven eerste en presideerende Raad, alsmede
Meester van de rekeningen der domeinen van
de H.H. Staten van Holland en West vriesland,
spreekt van dit huis of een daaraan belen
dende woning als van de pastorie. Doch wij
gaan verder den heereweg op, slaan in het
voorbijgaan een blik op het massieve en wel
getimmerde huis van den dokter met z\jn
fraaie spiegelramen en hooge vertrekken, op
de daar tegenover liggende woning van jhr.
M. Van den Brandeler, den burgemeester
dezer gemeente, en het daarnevens grenzende
Raadhuis, om bet gezicht te hebben op
Rusthoff, het landgoed van den heer Jan
Adam Charbon.
Dit goed, van vader op zoon reeds meer
dan een eeuw in de familie, waa oorspron
kelijk niet in een en dezelfde hand, maar
bestond uit onderscheidene gedeelten. De heer
Jan Adam Charbon, overgrootvader van den
tegenwoordigon bezitter, vo9gdo de verscbil-
loDde gedeelten tot éón, waardoor een fraai
geheel werd verkregen. Zijn zoon Pieter Eli as
liet het goed door den bekenden tuin-architect
Zocher aanleggeD, aan wien nu nog te danken
is het prachtig gazon achter het huis met
de trotsche beuken en linden er op en de
heerlijke wandeling om de beek met het daar
binnen besloten weiland. De overplaats, vroeger
boerdertj, werd door den vader van den tegen
woordigon bezitter van den heer Hanegraaff
gekocht om het huis aan den weg des te
ruimer uitzicht te geven. Bevindt zich op de
plaats zelve nog veel oud bout, als linden,
eiken en beuken, een zekere vermaardheid
heeft „Rusthoff" by de kenDers om zjjn
heesterbout bovenal, zoo mooi en zoo zeld
zaam als men maar ergens zien kan.
Getroost n, mfln medetocbtgenoot, de moeite
om wat dieper door te dringen, laDgs teelland
on door mild schaduwgevende boscbjes, tot
waar go van uit het priëel een kijkje op
Kage en al de plassen en dorpen en kerk
torens van die lage landen hebt, maar ver
geet evenmin den Menneweg over aan de
andere zijde de doolpaadjes van Vogelenzang
in te slaaD, alwaar gy u-zelven en die met
u wil gaan, een allerprettigste verpoozing kunt
bereiden.
Het huis uit welks koepelkamer ge een
prachtig vergezicht hebt over de Overplaats
Tiaar het Station Piet Gvjzenbrug, was oor-
jproDkelpk een leenen wfl een onver sterfelijk
)een van de abdij van Egmond. De oude, ons
overgebleven, bescheiden drukken het alzoo
lit: „Een partye lands uyt ses stukken" be
staande, waarop „een huys getimmert" stond.
3oe oud dit leen is, melden de brieven niet.
Maar dit weten wy, dat, hoezeer het land by
het huis slechts een morgen omtrent groot was,
het een deftige huizing geweest is, die Cor
nelia Gerritsz. Ruysch by testamentaire dis
positie van 27 November 1718 aan zyn
weduwe Maria, de dochter van Izaak Coopaart,
vermaakte. Wy lezen in de daarover handelende
nkten toch van wandeldreven, alsmede van
tuinsieraden. Was by niet van dat oude
Utrecbtscho geslacht, waarvan een Pieter
Ruysch reeds in 1442 met een jonkvrouw
MachtilJ Heerman in den echt trad? En
behoorde haar familie hier niet tot den deftigen
stand? Van huis uit van Den Briel afkom
stig, waar reeds in 1293 een schepen voor
komt met dien naam, was de familie gedeeltelijk
L3ar hiar verhuisd, en met de gegoeden
geparenteerd. Maria's naam, evenals die van
haar neef Jacob Coopaart, ook in de belee-
niDgsoorkonden vermeld, löeft by het kerk
genootschap, waartoe zy behoorde, in dank
bare herinneriDg voort in de ryke geschenken,
door heiden aan de diaconie der Hervormde
Gemeente gegeven: het present van Maria
bestaande uit twee prachtige zilveren bekers,
dat van Jacob uit twee zilveren schotels ten
gebruike by het H. Avondmaal.
Toen na den dood van Maria d9 bezittiDg
komen zou op haar zuster Cecilia, droeg deze
het leengoed don 2östen Mei 1740 over en
wel „met helm, hand ende monde" aan Dirk
Jansz. Van Wetteren. Op vorzoek van den
beleende werd alsnu het huis mot de partye
lants, op de caarle daarvan voortijds gemaakt
getekend met YIIP' b{j akte van 13 October
deszei ven jaars door deEJelMog. H.H. Staten
van Holland en Westvriesland, van leen in
allodiaald. w. z. vrij goedgeconverteerd.
Negentien jaren later verkoopen Diiks kin
deren het huis en erve aan Jeroen Waasdorp,
waarop het door de handen van den heer
Lovering, te Amsterdam, aan oen zekeron
Jacob Van den Berg overging, die het den
löden April 1791 uit de hand aan den heer
Charbon verkocht.
Naast do heeronhuizing, waar nu een der
bo9rderyen van den huize „Rustboff" is,
tegen den Menneweg aaD, stond in den jare
1658 „een bequaom welgelegen buysinge,
boomgaeit, een werf ende vlasoven", vóór
dien iyd toebehoord hebbende aan een Jacob
Jansz. Veltbrugge, en welk pand toen ver
kocht werd aan een der leden van het zoo
bekende S.msenheimscbe geslacht van KJiocken-
berch, met name aan Jacob, den zoon van
Meeuwis, terwyi de kooper den „Mennewech",
destyds ook reeds bekend, en die van den
heereweg tot aan het goed van de kinderen
en erven van Jan Jansz. Naerdenburch liep,
met ztjn neef Arend Dirksz. Klinckenberg
gemeen zou hebben.
Ook dit eigendom, door den heer Ruysch
reeds in 1703 aan de plaats toegevoegd, was
met weilanden, die don Sassenheimschen pre
dikant Comelis Petrus Leysndekker toebe
hoorden, alsmede mot de boerdery, welke de
familie Ruygrok van de Werve aan do Kerk-
laan bezat, in bovengenoemd jaar 1791 of kort
nadien in handen van den heer Charbon ge-
komeD. Met eene mej. Johanna Margaretha
Luzak gehuwd kan het op aandrang van deze
laatste zyn geweest, dat deze Amstordamsche
koopman zyn oog op deze streken vallen liet.
Een lid van haar familie tocb, hot lid der
Tweede Kamer, de latere minister van binnen-
waarvan wy reeds de vorige week een afbeel
ding gaven. Wy willen daar zeker eerst maar
eens een kykje gaan nemen, de volgende maal
nemen wy dan op onze wandeling de Kerk,
waarvan ook nog wel het een en ander mede
te deelen valt. Welke laan wilt ge? De eerste?
Welnn, zy ligt het dichtst aan de hand, wordt
ook meer door de bewoners van het huis zelf
genomen. De aDdere, met den naam prykende,
dient meer voor oprit, en by byzondere ge
legenheden. Zoo hadt ge xe eens moeten zien,
ja het huis en de geheele plaats verlicht by
gelegenheid van het huweiyk van den be
woner van West-End. De indruk, welken het
geheel toen op dien Octoberavond 1898 maakte,
zal niemand, die het zag, ooit uit het ge
heugen gaan. Maar wy zyn by het hnis. Ziet
ge wel: een van die deftige, stevige, in«eHide
gebouwen, welke de laatste helft der degeiyke
17de eeuw ons naliet.
Met keur van bouwkunstige versierselen
Eet landgoed Rusthoffte Sassenheim.
landsche zaken, de degeiyko geleerde mr. L.
C. Luzac, hield omstreeks dezen tyd zyn
verbiyf op het in de nabuurschap gelegen
kasteel „Poelgeest", zoodat omgang tusschen
de bloedverwanten mogeiyk was.
Houden wy ons evenwel niet al te lang
hier op, maar wandelen wy het dorp verder in.
De hnizen, gy kunt het aan den nieuwen
steen goed zien, zyn in dit gedeelte meest allen
uit den laatsten tyd, ook dat der postoryen
van den heer Van Hoekelen of do vriendelijke
woning der familie Prins tegenover den
Mennewog. By het verlaten van de kom valt
ons oog aan onze rechterband allereerst op
het fraaie nieuwgebouwde St.-Anna-gesticht van
de zusters van het E. Gezelschap van J. If. J.
pronkt het niet. Integendeel sober is zyn styi,
de lynen zyn hoogst eenvoudig. Een vierkante
woning met nevengebouwen, waarin vroeger
stallen, koetshuizen en wat dies meer zy,
opgesteld rondom een ruim pleiD, dat door
een sterke poort en brug van den grooten
opryweg toegankeiyk is. En al hebben de
stallen en koetsierswoning ook moeten plaats
maken voor kantoorgebouwen en bollen
schuren, al is veel van het bont gevallen en
de geheele overplaats gesloopt, toch kunnen
wy, wat het hnis zelf en de naaste omgeving
betreft, met hier wat te veranderen en daar
het een en ander by te voegen of wel weg
te doen, ons zeer goed de buitenplaats voor
den geest roepen, gelijk zy, volgens het
Het „St.-Anna geslicht" te Sassenheim.
Met een ledental van 1025 nonneü, voor wie
Engelen in N.-Brabant het moedergesticht Is,
hebben zü zich over byna 50 verschillende
plaatsen van ons land verdeeld en zich sinds
eenigen tijd ook in deze gemeente gevestigd
en haar scholen goopend. Ruim en zeer doel
matig iogericht zpn de lokalen in dit gebouw,
zondor pracht of praal, maar nochtans uit
ruime beurs, terwyi het onderwijs in nuttige
en fraaie handwerken er sinds begin Januari
van dit jaar, naar wy hoorden, door zeer
bekwame zusters aan haar gelóofsgenooten
wordt gegeven. Een kapel op de eerste ver
dieping, rechts van den ingang, voorziet in
de geestelyke behoeften der inwonenden. Aan
deze huizing grenzende, eigenlijk er éón geheel
mede makende, is West-End, sinds kort be
woond door een der zonen van den heer Kruyff
van het „Koningshuis". West-End, palende
aan het Koningshuis, maakte er vroeger deel
van uit, doch behoort thans san de R.-K.
gemeente.
Maar wy zijn genaderd aan het eind van
do kom. Zie, myn waarde medewandelaar, dit
verrukkeiyke trio: links de prachtige R.-K.
Kerk met woning van den pastoor, rechts
die nieuwgebouwde villa en daar op den achter
grond diep de laan iu het „oldc Koningshuis",
„Extract uyt het Prothocol der opdragten van
Sassenheymop den 22sten Januari 1677
binnen de stad Leiden in het openbaar door
jhr. Johao Van Egmond van der Nieuwburg,
Gecommitteerde ter vergadering van den Raad
van State der vereenigde Nederlanden, als
den door hot Hof aangestelden executeur over
den persoon van Nicolaas Dragon, verkocht
werd aan „Mevrouwen Elisabeth Maria ende
Emilia Louysa, beyde geboren Princessen van
Portugal", nl. een hofstede „genaamt het huys
ter Nieuwburgh, met een speelhuysspeeltuynen
boomgaarden, vyvers, laancingels, koetshuys,
stallingbouwhuys, bargeschuur en andere
getimmer lens s met eenige landerijen Vsamen
groot 2S mergen 1 hond 40 roeden, staande
ende gelegen in den ambagtc van Sassenheym."
Het eigendom zelf is ingekromi en en, zooals
straks werd gezegd, West-End er afgenomen,
maar denk u de bloem vellen vóór het huis
en loopende tot voorby den tol met zwaar
geboomte, forsche eiken, een bosch dat door
liep tot aan de overplaats van den heer CharboD,
denk u het huis tegenover West-End, thans
eigendom van de dames Van Dorp ingericht
als oranjerie, haar tuin alsmede de plek, waar
R.-K. kerk, pastorie en kerkhof verrezen *yD,
beboscht, en eeDigszins kunt gy u een voor
stelling vormen van het „sude Koningshuis"
of anders het „huis ter Nieuwburgh" geheeten,
gelijk het geweest is. Waarom hot huis die
twee verschillende namen draagt en om welke
reden do hedendaagsche benaming or aan is
gebleveD, wy kunnen dat gemakkelijk aan
geven. Wel is het niet bekend, door welken
zoon uit het roemrijk geslacht van Egmond
het huis gesticht of de plaats aangelegd is
gewordeü, noch den tyd wanneer. Was het
Jan van den Nyenburgb, die van 1480-'84
kastelein en baljuw van het slot Nyenburg
by Oudorp, later burgemeester van Alkmaar
was en met eene Judith Heerman van Oegst-
geest gehuwd; was het Nicolaas, de bastaard,
ook kastelein op Nijenborgb, insgelijks met
eene van Oegstgeest in den echt verbonden,
of wel was het die andere bastaard van
Egmond^ heer Gerrit, geiyk de beide anderen
met eene uit van Heerman's geslacht gehuwd
en die door Van Goudhoeven als de stam
vaders der van Egmonds van Nieuwenburg
aangemerkt wordt,
Wy kunnen zulks onmogeiyk zeggen. Maar
in elk geval bewyst de naam der hofstede,
als ook de steen, welke nog vóór
korten tyd in den muur van eoa der
oude gebouwen, thans gesloopt, ge
vonden werd, met de kepers van
Egmond in één der schilden genoeg
zaam, dat het huis zyn ontstaan te
danken heeft gehad of, indien zulks
niet, dan toch bewoond is geweest
door éón uit den huize van Egmond,
welke het den naam van het oude
slot by Alkmaar gegeven heeft. De
vroegere naam „huis ter Nieuwburqh"
moest evenwel wijken voor de heden-
daagsche betiteling. Kwam nu zulks
hier vandaan dat de hofstede de woning
werd voor beide genoemde koninklijke
Vorstinnen, of bevat het verhaal de
waarheid, dat Prins Willem III,
Englands Koning, hot „huis ter
Nieuwburgh" zou hebben bezeten en uit
verkozen als zyn jachtverbiyf en de huizing
hiernaar den alouden met don nieuwen naam
van „Koningshuis" zou verwisseld hebben?
Dit is voorzeker waar, dat in het laatst der
17de eeuw het landgoed in het bozit was van
„zyne K. Majesteyt van Groot-Brittangen
daar den llden December 1.700 voor schout
en schepenen van het dorp verscheen de
Weied. Heer Willem van Schuilenburgh, Raad
en Griffier van genoemden Vorst, om aan den
heer en mr. Nicolaas Durguens over te dragen
de „hofstede met tuynen, boomgaart, mante
lingen, cingels ende drie stucke teellant aan
den anderen, gelegen int westeynde van desem
ambachte van Sassenhem t'samen groot ses
mergen vijf hondt en dertich roeden."
De bezitting is alzoo gereduceerd, een ge
deelte verbleef aan de erven van Egmond
van der Nieuwburg, aan de van Lanschot's,
doch zy was toch nog groot on luisterryk
genoeg om aan een heer als Schel to Willem
Baron van Bronkhorst van Vliet tot woning
te verstrekken. Dertig jaren ongeveer schynfc
zy in diens handen te zijn gebleven, toen zy
in 1751 aan ds. Jan Balthasar Bennet, predi
kant dezer gemeente, kwam. Het is by die
gelegenheid, dat wy 89n der voorvaderen van
den tegonwoordigen bezitter, den hoer Dirk
Cruijf, in een openbare betrekking zien op
treden, die nl. van schependen van substituut
schout, en van dien tyd dagteekent de bloei
van dit geslacht, hetwelk 8inds dien een groo
ten invloed in kerkelijke en maatschappelijke
ambten heeft uitgeoefend.
In 1767 werd de hofstede gekocht door
den Weledelgestrengen Heer Bartbout Adriaan
van AssendeJft, raad en regeerend schepen
der stad Leiden, die haar kort daarna aan
den -beer Jan Jaeobus Bosé van Amster
dam verkocht. Ook zyn naam wekt by de
Hervormde gemeente dankbare gevoelens op,
daar by by zyn dood, die den 6den Maart 1816
plaats had, zoowel kerk als diaconie mild
heeft bedacht.
Nadat het door den heer Willet uit Amster
dam, een bloedverwant van RusthofTs eigenaar,
De villa „Casa Reals" te Sassenheim.
bewoond is geweest, heeft de plaats ais een
instïtaufc voor jongelieden uit den deftigen
stand nog een zekere vermaardheid in den
omtrok gekregen, maar leek daarop het lot
van zoovele andere buiten verbiy ven te moeten
doelen, toen het door de heeren Kruyff uit
de handen der sloopers werd gered en bet
in handen van den beer L. Kruyff een deftig
boerenhuis is kunnen blijven met voldoende
hout en tuin er omheen.
„Casa Reals'de villa van den oudsten
zoon van den heer van het Koningshuis,
dicht by den heereweg aan de opryiaan
gelegen, op zicbzelve een juweel van een
huis en prachtig gelegen, mist vooralsnog
de lichtteenpering. Tot haar volle recht kan
de woning eerst dan komen, wanneer bet
hout er omheen dien wasdom zal hebben
verkregen, dat het dooT zyn schaduw de al
te heldere tinten van bet gebouw, nu schel
afstekende tegen de bonte kleuren der bloemvel
den, een stemmige nuanceering verleenen zal.
RECLAMES,
a 25 Cents par regel.
De oorzaak van vele ziekten en kwalen is
de slechte, onzuivere toestand, waarin het
bloed van vele personen zich bevindt. Ebt is
noodig het bloed te vernieuwen en te ver
sterken, maar welk geneesmiddel hiertoe te
gebruiken, dat is ce vraag, en de e?n raadt
dit aan en de ander dat.
Mevrouw de weduwe Vriezelaar, 184 Prin
sengracht, te Amsterdam, schrijft ons hier
omtrent een bolangryken brief.
„Sedert eenigen
tyd," zoo scbryft
HE'., „leed ik aan
rheumatiek en myn
bloed was onzuiver;
zulks maakte, dat ik
natuurï\jk niet altijd
opgeruimd was, ik
nam bet besluit een
doos Pink-Pillen ta
probeeren en na
eenige doozen op
regelmatige wyze gebruikt te hebbeD, voelde
ik my genezen.
In het belaDg der lijdende menschheid kunt
U myn schryven bekendmaken en er mede
handelen zooals U goed zult vindenJ'
Dat de twyfelaars zichzelven overtuigen,
is onze wensch.
Prys f 1.75 de doos; f 9 per 6 doozen. Ver
krijgbaar by J. H. I. Snabilié, Steiger 27,
Rotterdam, eenig depothouder voor Nederland,
en apotheken. Franco toezending tegen post
wissel.
Daar het doel dezer geneeswijze is de her
nieuwing van bet bloed en de versterking der
spieren, strekt hare werking zich op vele
ziekten uit: bloedarmoede, rheumatiek, heup-
jicht, zonuwpyn, verlamming, ruggemergs-
ziekte, St.- Vitus-dans, hoofdpyn, zenuwachtig
heid, klieren, enz. De PiDk-Fillen hergeven de
scboone kleuren aan de bleeke gezichten,
bandelen in alle gevallen van verzwakking en
hebben een werkdadige handeling op alle
ziekten, veroorzaakt door lichamelijke en
geestelyke overspanning en door buitensporig
heden.
Gelijk alle goede producten worden ook de
Pink Pillen reeds nagemaakt; een ieder geve
dus wél achtdat er in 't Fransch op het
omhulsel slaat: „Pilules Pink pour Personnes
Pales du Dr. Williams", 't Omhulsel en het etiket
zijn van rooskleurig papier met blauwe letters.
Men hoede zich voor namaaksels, welke dikwijls
gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Wij kunnen
de werkdadigheid der Pink-Pillen niet waarbor
gen, indien zij niet de cchle zijn. 3073 59
Gemena;cl Nieuws.
Uit de scheepsjournalen der
groote mailbooton is gablekeD, dat tydens
de stormen in htt eind van Januari en da
eerste helft van Februari van dit jaar buiten
gewoon lage barometerstanden zyn waarge
nomen; op 2 Februari zelfs 716 millimeter,
een ongekend lage stand. Dagen achtereen
konden booten, die gemiddeld 15 xeemyien
afleggen, slechts 3 mijlen ln het uur vooruit
komen, soms maar 40 in de 24 nren. De
„Campania" van de Cunard-iyn is trots haar
30,000 paardekracht hi één etmaal 16 mjjlen
achteruitgebleven. Op veel schepen *yn zware
stukken weggeslagen, o. a. oen yzeren boot
voor 80 personen. Dagen lang bleven de pas
sagiers opgesloten en moesten zich met koude
spijzen behelpen. Zulk vreeselijk weer konden
de oudste zeelieden zich niet herinneren ooit
te hebben beleefd.
Op den sneltreMi van Parys naar
Marseille beeft een brutale diefstal plaats ge
had. Al de kofftrs, valiezeD, enzdie zich in
den goederenwagen bevonden, zijn gefouilleerd
en wat daarin van hun gauing was, hebben
dieven meegenomen. Er bevonden zich veel
ryke Engelschtn in den trein, die op reis
waren van Londen naar Cannes en Nizza. Zy
zeggen veel bijouterieën en tyna lianen-
goederen te missen. De diefstal mobt gepleegd
zijn kort nadat de trein het station Lyon
heeft verlaten. Men is de dieven nog niet op
het spoor.
Verleden jaar viel een meisje
van vyftien jaar, dat in een fabriek van
moutextract werkte, in een ketel met kokende
vloeistof en kreeg over haar beenen tot aan
haar heupen de verschrikkeiykste brand
wonden. De dokter, cio haar behandelde,
verklaarde ten slotte, dat, om haar Jeven te
redden, een stuk huil van een ander mensch
op haar diende overgeplant te worden. Haar
broer, van zestien jaar, verklaarde zich bereid
om zich ter wille van zijn zuster, van wie
hy veel hou t, aan de operatie te onderwerpen.
Hy liet zich de huid van de beenen, tot aan
de knie, letterlijk afstroopen en cit stuk huid
werd op do brandwonden overgebracht. Het
meisje is gered. De „Stuttg rter Beobachter"
verlangt voor den stillen held hy hoet Karl
Frohnmüller, en woont te Feuerbach, iy
Stuttgart, - een reddingsmedaille.
Eenige dagen geleden heeftin
een plaatsje bfi Leipzig een schooljongen van
twaalf jaar zelfmoord gepleegd, omdat hy niet
overgegaan was, en te Dresden heeft zich
een meisje van twaalf jiar Iq een kelder op
gehangen, omdat het by het kleuren met
papieren schermpjes niet zooveel geld had
kunnen ophalen, als het thuis moest brengen^
