COGNAC
RIJST
üitzeiiÉi m Diners
F. WESSEL,
GEBEOEDBES VAK DER HOEK,
„Baudin fils",
Den hoogsfen prijs
JEANNETTE WEYS,
N°, 11940
Donderdag 26 «Januari.
A0. 1899
<§eze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
van (§on- en feestdagen, uitgegeven.
PERSOVERZICHT.
Vervolg der Advertentiën,
BOEKHANDEL en
Leesbibliotheek in 4 Talen
ROLLANDET Co.,
f 7.SO.
Filiaal LEVERT &SCHÜDEL,
Haarlemmerstraat 96.
Kej. C. VAN DER LINDEN,
Onze Roogleeniren,
Winterbijeenkomsten in
.Pniël'
Eoogewoerd 142.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT I
Voor Lelden per 8 maanden.f t.lft
Franco per poel1.40.
Akonderiyke hommers 0.06.
PBJja DER ADVERTENT1ÊN
Van L 6 regels f t.06. tedere regel meer f 0.17 J. - Groctero
lettors oaar plaatsruimte - Voor het Incasseer eo bulten de stad
wordt f 0.05 berekend
Tweede Blad.
Het weekblad Maatschappelijk Werk publi-
nog, behalve de reede door ods mede-
jlde, de volgende antwoorden op de gedane
jen óver university-extension.
Prof. dr. P. J. Blok antwoordt:
'lo. Van bet nut der zoogenaamde
„university oxtension" ben ik ton zeerste
overtuigd.
ad 2o. Ik ben van oordeel, dat door goede
tegeling het bedoelde gevaar (balve kennis)
kan worden voorkomen.
ad 3o. Van de levensvatbaarheid eener zoo-
danige vereoDiging (ten doel hebbende het
i van cursussen overal, waar daaraan
ifte bestaat) ben ik niet geheel over
gedoe
I trage
Pre
ad
-univ
nsjj danig
M gever
baboe
lajgd, maar ik vind haar onnoodig nu het
^Kut" de zaak ter hand heeft genomen,
h ad 4o. Deze vraag is met het vorige ant
woord reeds behandeld.
ad. 5o. In ieder geval ga zulk een voree-
tiging niet uit van de UDiveraiteiteD, die de
wetenschap hebben te bevorderen en niet
direct geroepen zyn om nuttige kennis in
•oopulairen vorm te verspreiden.
I ad 6o. Wat de cursussen door studenten
houden betreft, ben ik van meening, dat
I I tb» di0 n°S b0zi& ZÜQ kenni8 te vergadoreD,
liet de aangewezen personen zyn, om die
kennis aan anderen mede te deelen. Niet-
tegradueerdon kunnen dikwijls veel beter
lergeiyke cursussen houden dan professoren,
imdat dezen dikwijls do kunst van popula-
tiseeren niet machtig zijn.
ad 8o. De Regeering zou het „Nut" zeer
sn foed met een subsidie voor deze zaak mogen
iteunen, wanneer de financiën dier vereeniging
Wiet voldoende voorzien wareD, om de onkosten
goed te maken, wat ik intusschen niet ondor-
k'- a^8 men ^en minste den thans ingeslagen
Weg biyffc volgen.
Dit het voorgaande blijkt, dat m. i. de naam
If ^University-Extension" onjuist gekozen is
koor een zaak als door mij is bedoeld. Bedoelt
men daarmode het geven van cursussen van
wetenschappel ijken (niet populair-wetenschap-
peiyken) aard aan geheel onvoorboreiden, dan
icht ik de zaak hoogst verderflijk en align
geschikt om „halve kennis", d. i. scbijnkeras,
sil kwoeken.
Prof. mr. J. Oppenheim's antwoord luidt:
I. Ik neem aan, dat door u met „university-
■«tension" wordt bedoeld: de populariseering
Ier wetenschap en haar verspreiding onder
llle klassen en over de beide seksen door haar
beoefenaren. In deze onderstelling verklaar
gaarne, van haar nut volledig overtuigd
W züd.
II. Oppervlakkigheid, betweterij of halve
on als vrucht daarvan voorbeschikt-
voor dwaas en onverstandig oordeelen,
ven volstrekt niet het gevolg te worden
- M „UDivoreity-extonsion", als vooral de per-
in, die aan dezen arbeid zich zullen wijden,
zorg worden gekozen en de meest ge-
schikten zich beschikbaar stellen, en ook, als
gewaakt wordt tegen de bijwoning van de
lossen of cursussen door volledig ongeschikten.
(Zie het antwoord op vraag 7).
III. Ik antwoord bevestigend.
IV. Het streven van een vereeniging, als
in vraag 3 bedoeld, zou ik gaarne bevorderen.
Bleek het, dat de cursussen ook zich zouden
moeten uitstrekken tot de vakken van weten
schap, die daar worden beoefend, en werd door
bevoegden de meening uitgesproken, dat mijn
actief optrodon aan do zaak zoude kunnen ten
goede komen, dan zoude ik tegen dit laatste
geen bezwaar maken.
V. Ik meen, dat de universiteiten niet den
stoot moeten geven. Zeer zeker zal op het
personeel der universiteiten in de eerste plaats
en vooral moeton kunnen worden gerekend,
maar de bewegende kracht behoort van elders
te komeD.
VI. Hoe grooter de kring is van hen, die
zich voor het werk beschikbaar stellen, des
te zekerder is de kans op welslagen en op
duurzaamheid der beweging. Hierom en ook,
omdat er onder de meer gevorderde studenten
zeer zeker zijn, dia ten vollo berekend kunnen
worden geacht voor het houden van cursussen
als do bedoelde, beantwoord ik de vraag in
het algemeen en speciaal met het oog op do
studenten bevestigend.
VII. Geldelijke bijdragen zou ik van het
gehoor niet gevorderd willen zien. Wel reken
ik het noodzakelijk, dat een minimum van
ontwikkeling gevorderd wordt, by voorbeeld
het genoten hebben van voldoend lager onder
was in verband met het bereikt hebben van
zekeren leeftijd.
VIII. Zoowel op den weg van het Ryk als
van de gemeenten, tot welke de „university-
extension" zich zal uitstrekken, acht ik het
gelegeD, haar met geldelijke bydragen te
steunen.
Prof. mr. J. d'Aulnis de Bourouill geeft
als volgt zyn meening weer:
In veel plaatsen van Nederland bestaan
gymnasia en hoogere burgerscholen met een
leeraarspersoneel, dat grootendeels een univer
sitaire opleiding ontvangen heeft. Het geven
van cursussen buiten die instellingen aan een
weetgierig publiek zou het best aan die
leeraren kunnen worden toevertrouwd. Dit
bespaart reis- on verblijfkosten en veel tyd-
verlios. Bovendien wordt een ter plaatse
woonachtig docent gemakkelyker met zyn
hoorders vertrouwd dan een persoon uit een
andere plaats, die slechts by tusschenpoozen
en onregelmatig kan optreden.
De stoot tot de oprichting van vereoDigingen
zou kunnen uitgaan van ter plaatse gevestigde
instellingen, by v. do afdeeling der Maatschappy
tot Nut van 't Algemeen, of van het corps
der leeraren aldaar.
Of halve kennis zal worden gekweekt, zal
in geringe mate afhangen van de keus der
onderwerpen en van den graad van ontwik
keling der hoorders.
Omtrent veel vakken, welke aan de univer
siteiten worden onderwezen, betwyfel ik, of
zy voor een geregeld cursorisch onderwys
geschikt zyn ten overstaan van een gehoor,
waarvan de graad van ontwikkeling aan den
leeraar ODbekend is en dat verstoken is van
hulpmiddelen als boeken en laboratoria. Ik
zelf en velen myner ambtgenooten houden af
en toe voordrachten voor een niet-academisch
publiek. Hierby baart de keuze van een ge
schikt onderwerp steeds groote moeiiykheid.
Deze zal vermoedeiyk aangroeien naarmate
do voordrachten in getal toenemen.
Eon geregeld onderwys brengt mede, dat
oppervlakkige behandeling vermeden wordt,
doch hierby zal het gehoor wel spoedig be
merken, dat bearbeiding van den tuin der
wetenschap niet enkel bestaat in het plukken
van bloemen.
Of niet-gegradueerden geschikt zyn tot het
geven van cursussep# 13 niet in het algemeen
te boantwoorden. Studenten doen m. i. beter,
hun tyd te besteden aan eigen studie.
Dezer dagen maakte de Arnhemsche Courant
de opmerking: „Biykt het volgens de wet-
Mackay uitgekeerde subsidie aan de
byzondere school onvoldoende wat
ook naar ons oordeel het geval is laten
haar voorstanders dan naar verhooging stre
ven. Naar wy gelooven, zouden zy dit met
kans op succes kunnen doen."
Naar aanleiding dier opmerking zegt Het
Huisgezin
„Het oordeel der Arnhernsche Courant heeft
in dit geval dubbele waarde, omdat de hoofd
redacteur van dit blad, mr. Van Gilse, school
opziener is geweest en op het oogenblik lid
der Tweede Kamer is. Het bewyst, dat onder
de vooruitstrevend liberalen de eisch van
biliykheid ten opzichte van het byzonder
onderwys zachtjes aan tot zyn recht begint
te komen. En indien de heer Van Gilse ver
klaart, dat een pogiag tot verhooging der
subsidie met kans op succes kan worden be
proefd, dan mag daaruit worden opgemaakt,
dat hy de meening van zyn geestverwanten
ofalthan8 van een aantal zyner geestverwan
ten op dit punt kent, en dat die een zoodanige
poging gunstig gezind is. Zonder de mede
werking toch van minstens een deel dor
vooruitstrevend liberalen kan zulk een poging
onmogeiyk succes hebben.
Doch er is een maar. Verhooging der sub
sidie zal de schatkist op nieuwe uitgaven te
staan komen. Al stelt men zeer matige
eischen, dan zal er toch allicht een half mil-
lioen mee gemoeid zyn, en by den treurigen
toestand onzer financiën ie een half raillioen
al vee), al heel veel.
Maar het ergste is nog, dat do leerplicht
zooveel geld zal kosten. Nu heeft de minister
wel toegezegd, dat ook in de uitgaven van
de byzondere school daarvoor zal worden te
gemoet gekomen, doch het ligt voor de hand,
dat de kosten van het byzonder onderwys
daardoor in ieder geval en aanmerkeiyk zul
len stygen.
En indien mr. Van Gilse reeds thans ver-
hoogiDg der subsidie biliyk oordeelt, dan zal
dit in nog meerdere mate het geval zyn,
wanneer de leerplicht ook de uitgaven voor
de byzondere school aanzienlek zal opdryveD.
Ondanks de goede gezindheid van den heer
Van Gilse waarover wy ons verheugen
vreezen wy, dat er geen geld zal zyn, om de
biliyke eischen der voorstanders van het
byzonder onderwys in te willigen."
Dit Maasbode zegt:
Het openbaar onderwjja krygt het
in den laatsten tyd wat benauwd onder den
druk zyner oude concurrenten en nieuwe
aanvallers.
De liberale pers vermeldt thans met veel
voldoening, dat de Minister van BiDn. Zaken
8chynbaar incidenteel heeft besloten:
dat onder de schoolbehoeften, welke krach
tens de wet op het L. O. kosteloos door de
gemeenten moeten worden verstrekt, ook
vallen de schryfboekon, door kinderen voor
huiswerk te gebruiken.
Hot Haagsche gemeentebestuur zal den
kinderen der O. L. S. deze cahiers gratis gaan
verschaffen.
En andere gemeenten zullen stellig volgen.
Wat tóch den indruk ten nadeele van het
O. L. O. niet zal wegnemen, dien de uitslag
van het onderzoek naar de beweerde, e n
nu gebleken, neutraliteitsschennis op de
school van den heor De Vletter in Den Haag
allerwegen maakt.
Aan de eeriykheid der autoriteit, met dit
onderzoek belast, komt alle hulde toe. Maar
de uitslag der enquête bevestigt opnieuw, wat
onzerzyds steeds is beweerd: dat aan de open
bare school geen wezenlyk neutraal onderwys
wordt gegeven, noch kan gegeven worden.
Eens te meer bleek het O. L. O. voor
Katholieke kinderen onbruikbaar.
En men maakt dat niet goed met presentjes
in den vorm van schryfboeken.
Die enkele centen kunnen onze Katholieke
ouders wel betalen. Nu en dan 4 of 5 cents
voor een schryfboek te geven, omdat de
byzondere school in 't algemeen die kosten
niet voor haar rekening neemt, schynt hun
terecht verkieslyker, dan hun kinderen op de
O. L. 3. van valsche begrippen te laten door
dringen.
Het moet met de O. L. S. al ver gekomen
zyD, wanneer zy haar toevlucht gaat nemen
tot marktge8Chrei.
„Gratis of byna gratis onderwys, en
cahiers voor huiswerk toel" kraait ze.
Dat doet denken aan de cadeaux in de
margarine-winkels.
Onder het opschrift „Het huwelyk bedreigd"
heeft De Nederlander twee artikelen. Het slot
van het tweede artikel zegt over de thans
aanhangige wetsontwerpen hot volgende:
„In plaats van het huwelyk als instelling
te eerbiedigen en dus daarin den man de
plaats te geven, die hem toekomt, zonder
daarby nochtans de rechtsgelijkheid uit het
oog te verliezen, schynt de Regeering den
weg op te willen gaan van hen, die in het
huwelyk niets anders kunnen zien dan een
naast elkaar samenleven van man en vrouw,
Beiden, man en vrouw, zyn menschen; dus
aan elkander geiyk; dus moet ook hun be
voegdheid dezelfde zyn. Dat de huwelijksband
dien eigenaardigen toestand schept, waardoor
alleen een goed geregeld gezin ontstaan kar,
schynt door den minister niet te wordt n
ingezien.
Voortaan zal, als man en vrouw hot niet
eens kunnen worden, een derde beslissen, en
wel een ambtenaar: de kantonrechter.
Als een kind wil trouwen, en één der ouders
weigert zyn toestemming te geven; als de
vader meent, dat zyn kind in den handel
moet gaan, en de moeder een geesteiyke van
hem wil maken; als de vader oordeelt, dat
het kind naar de openbare, de moeder naar
een christeiyke school moet gaan, dan zal
voortaan de quaestie beslecht worden door oen
derde, een ambtenaar, een vreemde, een jon
gen man wellicht, die van opvoeding volstrekt
geen verstand heeft, die noch de natuur van
het kind, noch den vermogenstoestand der
ouders, noch de familie van de belanghebben
den kent, en die geenerlei verantwoordeiyk-
heid voor de gevolgen van zyn beslissing
draagt l
Hoe kan in een verstandig hoofd een zoo
onnoozele gedachte opryzen?
Toch schynt dit naar sommiger meening
nog niet grappig genoeg, en dringen de lei
dende geesten der vrouwenbeweging, zooals
mr. Fokker, prof. Molengraaff, Jeltje De Bosch
Komper en anderen, erop aan, dat de wet ook
zal bepalen dat, by verschil van inzicht by de
uitoefening van het gezag over kindereD,
steeds een overeenkomst zal worden geslot- n,
goed te keuren door den kantonrechter, en
dat, by gebreke van zoodanige overeenkomst,
de kantonrechtor beslissen zal over „de quaes
tie, die hen verdeeld houdt", en zelfs bevoegd
zal zyn, de opvoeding van den een op den
ander over te dragon.
In die „regeling", die biykbaar berust op
de voorstelling, dat echtgenooten twee firman
ten zy'n, ieder met een eigen wil en eigen
inzicht, van welke de een nooit voor den ander
behoeft te wyken, t— zien deze hervormers
„een machtigen prikkel tot onderlinge ver
standhouding en gemeen overleg l"
Difficile satyram non scribore.
Het kost moeite, er ernstig by te blyven.
Wy zullen er geen woorden aan besteden,
om het onhoudbare van deze nieuwigheden
in het licht te stellen. Maar wy zyn over
tuigd dat als de wetgever, door dwaze theorieën
en eenzydige beschouwingen misleid, zulke
geheel ons huwelyk ondermynonde bepalingen
mocht vaststellen, by een eerstvolgende ver
kiezing zal blyken, dat, hoeveel goeds de
thans aanhangige wetsontwerpen ook be
vatten mogen, naar het oordeel der kiezers
de wetgever zyn bevoegdheid is te buiten
gegaan door bepalingen vast te stellen, die
èn met de rechtsovertuiging èn met het ge
zond verstand onzes volks in lynreebten
stryd zyn."
CORRESPONDENTIE. Ingezondenstuk
ken of inededeelingen, waarvan de inzenders
hun naam niet aan de Redactie bekend maken
worden ongeplaatst ter zy ie gelegd.
PAARD. 623 6
Te Koop gevraagd; een WERK
TAAK®, niet ouder dan 8 jaren. Opgaaf
fcrU8, maat, ras, kleur onder Lett. O. T.
Sntraal Advertentie-Bureel GEBR. BELIN-
fcA'NTE, Wagenstraat 102, 's-Gravenhago.
y Je ziet daar die rivier. Leg je mannen daar in
Mmderlaog, alleen met het hoofd uit het water.
Maar, luit'nt, zij zullen doodziek worden l
Volstrekt niet Zorg maar alleen, dat ze ieder
doosje Pastilles Gcraudel krijgen, en Ik sta
voor in, dat er niet één ook maar een enkele
S!0^ zal hoesten.
Macht U voor narannlr,
■|En gro3 te Rotterdam by F. E. v. SANTEN
*0 F; te Leiden en détail by D. W. E. F
W Waai* 622 26
TAN
Breestraat 113.
Lectuur per deel en by abonnement; per
doel ƒ0.10; by abonnement ƒ3.- per 3
maanden. 619 14
N.V. De nieuwe werken worden
terstond bij verschoning opgenomen.
CKËDIET.
Zy, die niet genegen zyn in
een Afbetallngs-Jfagnzljn
bunne inkoopen te doen, kunnen
op zeer gemakkelijke voor
waarden, tegen concnrree-
rende prijzen, alle soorten
van Goederen onder de stiptste
geheimhouding bekomen.
Brieven Bureel van dit Blad
onder No. 7906. 20
NIEUWE KIJN 3,
Agenten derstoomvaartmaatschappij
„Nederland."
Zoowel voor passage-bespreking als
verzending van goederen
Zee-Assurantiën. 1490 9
bij BACKER, Langebrug 63
8798 e m af 80 Cents.
zuiver Fransch distillaat, per ver
zegelde bemande flesch van
5 Liter 629 20
Monsters gratis; voor de leege
flesch so Cents terug.
Lecrares In Solo- en Koorzang
aan het Muziek Instituut 601 7
STEEi\SCHUUR 4.
Aanmelding leerlingen dagely ks van 2 5 uren.
voor Goud, Zilver, enz. krijgt men bij
HAARLEMMERSTRAAT 116,
2585 12 retht over de Donkorsteeg.
Zooeven verscheen:
Portretten eu Biograpbieën van 170 Hoog-
leeraren aan de Universiteiten te Lei ion,
Groningen, Utrecht, Amsterdam en aan
de Vrye Universiteit en Indische Instel
ling. Prys ƒ1.90.
In geiyk formaat verschenen: Onze
Afgevaardigden, ƒ1.40, Onze ÜSu-
alcl, ƒ1.40. In im. lederen stempel-
band ia de prys van elk werkje 3d
cents hooger. 624 17
Hotterdah. NIJfiH ÏM D1TMAR.
620 8
De Lezing van Prof. Dr. GUNNING
op Donderdag 26 Jan. kan niet
doorgaan, doch zal later plaats
hebben. HET BESTUUR.
„Caaar Peter';
do besta der Wereld is Java-Rijst,
sterk aanbevolen ter vervanging van aard
appelen; wegons haar g^ootuitzettingsver-
nogen goedkoopcr in liet gebruik dan alle
andore Java-soorten. Verkrijgbaar in allo
Comostiblos- on Kruidenierswinkels uitslui
tend in originceie, fraaie bussen van 2'/a-
KG. A f 1 50 en 5 KG. A f 2 75. proefkar-
tons f 0.30 waarop de af beolding van Czaar
Peter de Groote. Tevens in kartons beachjk-
baar gest eld tweede qualitei t Prima Ïava-Rijst,
merk „DePhónix", a 1 0-2.0 het '/«KG. Waar-
niet oi moeilijk vorkrijgbaar reentstrooks te
bekomen een bus van z'fo kilo, franco thuis,
tegen postw. A f 1.50 aan het adres voor engros
Stoomrijstpellcrij „De Phonix",
C. KAMPUPIJS, ZAANDAM.
6209 18
Leerares in Stcmvormlng, BHspraak,
Solozang*
194 6
