11878 Maandag 14 November. A°. 1898 feze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. t uommer bestaat uit TIER Bladen. Eerste Blad. LEIDSCH DAGBLAD. PRIJS DEZER COURANT: oor Leidon per S maanden. ranco per post fzooderliike Nommers0. t 1.10. PRIJS DER ADVERTENTIEN: Van 1—6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17 J. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseoren bulten de stad wordt f 0.05 berekend. i Leiden, 12 November. [Omtrent de mededeelingen door Ged. iten van Zuil-Holland gedaan betreffende krankzinnigen-verpleging in Zuid Holland, ent de Commissie uit de Staten dat daar- nog geen volledig overzicht wordt ver gen van de verhouoing tusschen het aantal cbikbare plaatsen voor armlastige Zuid- llandsche krankzinnigen en de daaraan taande behoefte. Zy meent dat het niet it ia dat de provincie kan beschikken over 1(8 plaatsen op „Endegeest" on te Delft )rarm lastige Zuid Hollandsche patiënten de contracten spreken-^an patiënten !rde klasse, dus ook zelf-betalenden. )ok meent zy dat het nooJig is te weten hoeveel plaatsen in andere gestichten die op „Endegeost" en te Delft by con- ct kan worden beschikt of foiteiyk wordt icbikt door Zuid Hollandsche gemeente- turen. Zy stelt derhalve voor,^ Ged. Staten te zoeken een volledige statistiek betreffende Zuid Hollandsche krankzinnigen op te ken en over te leggen, vermeldende hot stal patiënten van elke klasse, de gestich- waar die worden verpleegd, en do plaat- waarover door provincie, gemeentebe ren of armbesturen in gestichten in of :en de provincie kan worden beschikt, met tsing ten aanzion van de patiënten derde ise in armlastige en niet-armlastige be nde. middels verzoekt de Commissie diligent worden verklaard. De heeren Simon Van Adelberg, Jan Striening, Antoon Bouman en S. Van oningen zijn overeengekomen, hier drie rten voor kamermuziek te geven. Ge lakt zullen wordenhet klavierkwartet van jhumann, een klavierkwartet van Brahms, |n klavierkwartet van Fauré, een klaviertrio ran Beethoven, een klaviertrio van Smetana, _p klaviertrio van Saint-Saens. De overige [oummers van het programma zijn nog niet itgesteld. Het voornemen is oen persoonlijke abon- |mentskaart voor de drie concerten uit te (ven, terwijl de toegangsprijs voor oen enkel icert meer dan de gewone prijs zal be- pen. aaien echter de opkomst by bet 1ste con- [cert zoodanig is, dat het den concertgevers Jkt, dat er te weinig sympathie voor deze neerten is, behouden zy zich voor de beide dere concerten te doen vervallen, zorg dra- nde, dat het voor die concerten betaalde n degenen, die een abonnementskaart beb- n genomen, zal teruggegeven worden. In de maandvergadering van de Maat- happy der NeJ. Letterkunde te Leiden, iteren gehouden, is het voorstel van het 6tuur tot aansluiting van do Maatschappij I den Berner Conventie bond, na eenige imerkingen van do heeren mr. J. A. Levy, P. J. Blok, dr. A. W. Mulder e. a., door it bestuur teruggenomen en verdaagd tot i eerstvolgende algemeens jaarlyksche ver- idering. De Engelscho mail met berichten uit dié wordt hedenavond alhier verwacht. - De heer P. De Haas Jr., cand., alhier, n zich vooreerst nog niet beroepbaar stel- i, daar hy eerst in het volgend jaar den 3 jarigen leeftijd zal bereikt hebben. Ia zijn tweede lezing, gisteren als iiïord Lecturer" aan de universiteit van Jinburg gehouden, behandelde prof. Tiele de wording en de waarde der geloofsvoor- llingen". - De taal* en letterkundige afdeeling van Koninklijke Academie van Wetenschappen ergadert a. s. Maandag. Prof. Fockema inöreao zal. een bydrage leveren, getiteld: Uit het oude Burenrecht", en prof. Kern zal preken over „den aanhef eener Buddbistische 'scriptie van Battambang". Door den Commissaris der Koningin in juid-Holland zijn tot secretarissen van de lilitieraden voor de lichting 1899 benoemd Ie haeren: J. A. Reynders, te 's Gravenhago, dien in het 1ste district; Mr. J. J. Bergs- Tz, te Rotterdam, by dien in het 2de pistrictA. J. j. s. De Rochemont, te Lei eih by dien in het 3Je district, en W. Van |en Berg, te Dordrecht, by dien in het 4de trict. In het gisteren geplaatste verslag van Nutslezing van dr. Van Geer gelieve men ^zen in plaats yan „Symphonie héroïque", „Symphonio Heroïca", In plaats van „Materie", „Malerei" en in plaats van „wie het niet te doen is om zichzelven, hy bederft Beethoven": „wie het niet te doen is dan om zichzelven," enz. De directeur-hoofdredacteur van „De Residentiebode," jhr. J. W. Van Nispen tot Sevenaer, heeft de heeren J. A. D. Molster en J. De Wit aangesteld tot verslaggevers voor Leiden. Tot tydelUk leerare8 in de plant- en dierkunde en aardrijkskunde aan de H. B.-S. voor meisjes te Leid n is benoemd mej. J. Huizinga, yan Groningen. Door het provinciaal kerkbestuur van Noord-Brabant met Limburg zyn toegelaten tot de Evangeliebediening in de Nederlandsch- Hervormde Kerk de heeren H. Dubbeld en C. A. Van dm Akker, candidaten der Lei sche universiteit. Mej. M. J. Van Parys, te Sassenheim, is geslaagd voor het examen in de vrye- en orde oefeningen. Voor het boekhouden M. O. is te 'a Gra venhago geslaagd de heer J. Van Tertholen, te Amsterdam. De heer Versteeg, ambtenaar aan het station der Holl. IJz.-Spoorweg-Maatschappy te 's-Qravenhage, is benoemd tot controleur van de stoomtram LeidenKatwyk van genoemde Maatschappij. Door bet hoofdbestuur van het Genoot schap van Nyveroeid in de prov. Groningen is een commissie benoemd om te adviseeren over de wenschel(jkheid van universitair landbouwonderwy8 in ons land. Deze com missie bestaat uit de heeren R. Dojes, D. R. MansboU en J. Bs. Westerdyk, leden van het hoofdbestuur voornoemd, en verder uit de heeren prof. Krabbe, Heidema, landtouw- leoraar, en dr. Sjollema, directeur van het rykslandbouw-proeietcition te Groningen. De hear J» L. Yleemmg, te Zut en, heeft onder veel blyken van belangstelling zyn 25-jarig jutilé als leeraar aan de Hoogere Burgerschool aldaar herdacht. Het adres der permanente commissie voor de roedery to Scheveningen in zake ondersteuning van het voorstel aan de Staten van Zuid-Holland tot toekenning tot subsidie aan eon visschersbaven te Scheveningen, is gisteren verzonden. Het verzoekt driiigend de aanneming van bet voorstel, op grond, dat het subsi ile door 't provinciaal belang wordt gewettigd, dat de geprojecteerde haven voor het beoogde doel volkomen bruikbaar is en het belang van Scheveningen by de tot-stand- koming der haven ten nauwste is betrokken. De kapitein O. L. G. F. Aberson, van het 3de rog. vesting artillerie te Gorkum, is naar Den Haag overgeplaatst en toegevoegd aan den generaal majoor, commandant van de bereden artillerie. Do Staatscommissie voor het vraagstuk der samensmelting van de officierscorpsen der legers in Nederland en NeJ.-Indië zal in het laatst van deze maand in het departement vaa koloniën haar werkzaamheden aanvangen. In de afdeelingen der Tweede Kamer werd de aanvrage van gelden voor psychiatrisch onderwys te Leiden bestreden door hen, die aan do drie boogescbolen een tector in dit studievak wenschten aangesteld te zien. Vele andero leden betuigden hunne instem ming met de beoogde benoeming of verklaar den althans er geen bedenking tegen te hebben. Verschillende leden hadden bezwaar tegen de regeling met het gemeentebestuur van Leiden, zooals die in de Memorie van Toe lichting ia omschreven. Inkrimping van het getal universiteiten werd door sommigen krachtig bestreden. Anderen, hoewel het denkbeeld toejuichende, vonden hot nutteloos daarover in discussie te treden, omdat zy het hoogst onwaarschyniyk achtten, dat het in den eersten tyd zou kun nen worden verwozeniykt. Trouwens zou het de vraag zyn of by uitstekende inrichting van het onderwys in zyn geheel het voordeel van bezuiniging zou worden bereikt. Met betrekking tot de reorganisatie van het hoogor onderwys werden voorts inzichten ontwikkeld, waarby niet bezuiniging op de tegenwoordige uitgaven op den voorgrond stond, doch het tegengaan van regelmatige toeneming der kosten en tevens verbetering van de inrichting van het onderwys zelf. Het denkbeeld van 6ommige leden, dat de verste strekking had, kwam hierop neer, dat de tegenwoordige toestand, die niet tot een gezonde mededinging op wetenscbappelyk gebied, daarentegen wel tot een verwerpeiyke concurrentie tot verhooging van uitgaven lei .t, behoorde plaats te maken voor een organisatie, waarby do zorg voor elke universiteit wordt opgedragen aan daarvoor aan te wyzen provinciën. Aan elke groep proviaciën ware als vaste toelage uit te koeren wat thans ten behoeve van elke universiteit wordt uit gegeven, zonder daarby de wyze van besteding dier geiden meer dan hoog noodig vast te stellen. Verschillende leden wenschten in de vakken, waarin het aantal studenten Diet groot is, het onderwys aan één univprsitoit uitstekend in te richten, zoo wat personeel als hulpmid delen betreft, terwyl dan aan de andere universiteiten met een bescheidener inrich ting zou kunnen worden volstaan. De faculttits- of vaksgewyze verdeèling van het onderwys over do verschillende universi teiten zou volgens een eenigszins vast plan mo ten geschieden. Van vermindering van uitgaven zou daarby wel geen sprake kunnen zyn. De eischen der wetenschap nemen voort durend sterk tce en Necerland moet zorgen dat het niet afdale van het booge standpunt dat bet in een aantal vakken van wetenschap inneemt. Maar met de gelden die thans be steed worden, zouden, meende men, betere uitkomsten verkr gen kunnen worden. Door verschillende leden werd aangedrongen op onderwys in de etbnologie, waarvoor ten onzent nog weinig wordt gedaan. Tegen het sursidie van het Genootschap „Mathesis Sdentiarum Genitrix" te Leiden wtrcen verschillende bezwaren ingebracht. Vooreerst werd betoogd dat het bier feiteiyk geen algemeen, doch een plaatseiyk belang geldt, daar werklieden van elders zich niet naar Lei Jen zullen begeven om daar in de electrot chniek te worden opgeleid. Men verzoekt te melden dat van ophef fing van het sportterrein Den Haag aan de Laan van Nieuw-Oost-Indié geen sprake is en dat integendeel besloten is de exploitatie met kracht voort te zetten. By Koninklijk besluit is'bepaald, dat de lichting der militie van hét. jaar 1899 be draagt 11000 man, waarvan 510 man voor den cienst ter zee bestemd worden. Het aandeel, door elke provincie in die lichting te dragen, is: Noord Brabant 1166; Gelderland 1263; Zuid-Holland 2375; Noord Holland 1976; Zeeland 474; Utrecht 508; Friesland 802; Overystl 736; Groningen 740; Drente 333; Limburg 637. De officier machinist der 5de klasse J. Houtsmuller, geplaatst ty den torpeaodienst ide cirectia der marine te Willemsoord, wordt met 16 dezer op non activiteit gesteld en vervaDgcn door den officier-machinist der l6te klasse J. M. Sporry, terwyl de officier- machinist der 2de klasse N. H. Klaassen, dienende aan toord van Hr. Ms. pantserschip „Piet Hein", met 16 December a. 8. op non- activiteit wordt gesteld en vervangen door bovengenoemden officier-machioist Hout smuller. Gisteren is op Het Loo aan H. M. de Koningin Moeder door de gravin Van Bylandt Rheydt als directrice van het oudste Diako- nessenhuis namens de buizen in GroningeD, Arnhem, Utrecht, Amsterdam, Herv, en Luth. Haarlem, Heemstede, Den Haag, Rotterdam en Breda overhandigd een prachtig kamer scherm met pbotographieën uit de verschil lende huizen. Dit cadeau, dat welwillend door H. M. is aanvaard, is een klein huldeblyk voor de groote belangstelling, die Hare Majes teit gedurende het regentschap in den diako- nessenarbdi betoond heeft. UD.) Het stoomschip „Madura", van Amster dam naar Batavia, vertrok 11 dezer van Pe- rim; de „Spaarndam", van Rotterdam naar Nieuw-York, passeerde 11 November Lizard; de „Kanzler" arriveerde 10 November van Hamburg en Amsterdam te Delagoa-Baai; de „Prins van Oranje" vertrok 12 November van Amsterdam naar Batavia. Koudekerk. Door den burgemeester is t gen a. 8. Woensdag des morgens om elf uren een raadsvergadering uitgeschreven. A. s. Dinsdag zal door burgemeester en wethouders de gewone jaarlyksche najaars schouw worden gehouden over den Lagen Ryndyk of Heerenweg. In het laatste nommer van „Ons Streven", gewyi aan de belangen van Landbouw en Nyverheid, heeft de heer J. Heemskerk, landbouwer te Hazerswoude, een scherp artikel geschreven over de wyze, waarop te Löiden het vleesch wordt gekeurd. Hy beweert, dat het zich meermalen voordoet, dat kern, gezonde vette koeien, uit de Rijnstreek, na te Leiden te zyn geslacht, zonder opgaaf van redenen worden afgekeurd en vernietigd en de boeren met ledigen bui lel naar buis worden gestuurd. Het veto van den inspecteur-keurmeester is voldoende om het prachtigste en gezondste geslacht rund in stukken te bakken, bet vleesch met bytend vocht te overgieten en het dan in den grond te stoppen. Hy acht dien toestand te Leiden ireer dan ergeriyk en geheel in stryd met de wottelyke voor schriften. De volksgezondheid in Leiden is sedert het in-werking-treden dier willekeurige vleesch- keuring niets verbeterd, zegt de heer Heems kerk. Terwyl in de Ryastreek de bewoners, die dan toch aan geen keur onderhevig vleesch eten, over 't algemeen uitmunten door een friasche, gezonde en blozende kleur, en de menscben daar opgewekt en wol zyn, zyn er te Leiden volgens hem in de laatste jaren, vooral ouder de toongevende kringen, oroeve teekenen van levensmoeheid en zatheid waar genomen en is by de bewoners der Sleutelstad, na die voorzorgen tegen de volksgezondheid, nog niets gebleken van betere gelaatskleur, moerdere pbysicke kracht of energieker levens opvatting. Leiderdorp. Voor de vervulling van de be trekking van veldwachter, speciaal belast met den nachtdienst in deze gemeente, hebben zich tien candidaten aangemeld. Noordwykcrhout. Zy, die zich als vry- williger by do nationale militie wenscben te vertinden, kunnen zich op 30 dezer, 's voorin, te elf uren, ter gemeente-secretarie vervoegen tot het opmaken der vortischte stukken. Door B. en Ws. is aan de wed. J. Van der Slot vergunning verleend tot uitoefening van den kleinhandel in sterken drank in het coor haar vtrgroote lokaal. By een dryfjacht in bet jachtveld van jhr. Boreel zyn door 5 geweren niet minder dan 172 hazen geschoten. Wel een bewys van de wildrykheld dezer streken. Iiynslmrg. Mejuffrouw E. M. A. Meyboom, alhier, is tot onderwyzeres benoemd aan een der openb. lagere scholen (hoofd de heer De Vletter) te 's-GraveDhage. Warmond. Donderdag-avond 11. werd door de muziekvereeniging „Harmonie van War mond", haar eerste winter-concert gegeven. Het programma, bostaande uit de volgende nummers: 1. „La Cocarde Tricolore" Marsch van Cossetti. 2. Ouverture „La Couronne d'or" van Hermann. 3. Fantasie „Donna Flora" van M. de Carmont. 4. „Aurora Walser" van C. Faust. 5. Ouverture „Flora la Bolle" van L. Langlois. 6. Air du „Stabat Mater" van Rossini. 7. Grande Fantasie „La Fille du Regiment" van Donizetti tn 8. „The Honey- moon-Marsch van George Rosey, werd met de meeste nauwkeurigheid uitgevoerd. Het is een lust dit dilettanten-corps te hooren, zoowel wat betreft de zuiverheid, het klankgehalte, de juistheid in maat, als wat aangaat de technische vaardigheid van een en ander, waardoor het corps het wel verdiende applaus der toehoorders in ruime mate genoot. Wy brengan gaarne onze hulde aan do leden en niet minder aan den directeur, den heer J. Oostelaar, die weJer het bewys hoeft geleverd, dat door zyn onder wy"3 ook aan een dilettanten-gezelschap aller tevredenheid kan worden verworven. Zooals gewooniyk, werd do avond met een klucht spel besloten. Zy, die daaraan deelnameD, gaven blyken, dat men eveneens op bet gebied van tooneelkunst vorderingen weet te maken. Messchaert en Röntgen. Verleden jaar ik schaam my nog diep, als ik er aan denk heb ik het 6toute stuk begaan myn bewondering voor Messchaert uit te spreken, maar daarover heb ik wat moeten hooren 1 Niemand minder dan de muziek- verslaggever van het Studenten-Weekblad „Minerva" is het geweest, die my de les ge lezen heeft, en wel op een wyze, die voor my volkomen vernietigend was. Dat Dan. Da Lange niet goed dirigeert, dat het orkest van het Concertgebouw maar zoo zoo is, dat mevr. Noordewier geen voordracht heeft en dat Messchaert niet om aan te hooren is, nu, dat is jammer, maar dat is geen schande. Maar wee dengene, die zich als criticus opwerpt, en dan nog zoo weinig van het eigeniyk wezen der muziek verstaat, dat hy het „sentimen- teete gehuil" van Messchaert in de „Matthaeus Passion" mooi heeft kunnen vinden! Gelukkig ontbreekt het my echter niet aan onbeschaamd heid en zal ik het wagen voor Messchaert nogmaals de loftrompet te 6teken, wetende, dat ik daarby het publiek op myin hand heb. Aan toejuichingen van het ditmaal zeer talryke publiek heeft bet onzen raeestorzang r niet ontbroken, ja, het publiek was zoo onder den indruk, dat, toen het Messchaert na zyn laatste vers teruggeroepen had, het er niet aan dacht zooals gewooniyk jassen aan te trtkken, maar in zyn geheel bleef zitten om den grooten kunstenaar van harte toe te jui chen of berustte deze correcte houding op een klein misverstand? Messchaert heeft voor ons gezongen twea balladen van Löwe, eenige liederen van Hugo Wolf en „Vier Eroste Ges&nge", Vergis ik my niet het laatste werk van Brahms. Dit i3 werkeiyk genoeg èn voor de hoorders èr» bovenal voor den zangor zelf, die altyi moit oppassen niet te veel van zyn stem te vergen. De „Tranendichtjes" van Loots zyn er by inge schoten, maar dit is nu eenmaal niet anders. Balladen zyn een weinig uit ouzen ty i, maar Messchaert er een van Löwe te hooren voor dragen, is een onmiddeliyk teruglevm in don goeden ouden tyd, een ty i, waar de tegen woordige muzikale wereld zich nog stee :s in voel opzichten aan kan spiegelen. Ik heb en indruk gekregen, dat Messchaert's stem wat mat was in de balladen, waarvan my „Horr Oluf" het best is bevallen. In de liederen heeft M. echter voldoende getoond, dat zyn stem, al moge zy in de laatste j irm wat aan klank hobben verloren, nog stee s ia staat is alles te geven, wat de hooggestemde kunstenaar er mede bereiken wil. De liederen van Wolf heb ik niet onver deeld kunnen bewonderen, doch er veel schoons in opgemerkt; het best is my „Gesang Weyla's" bevallen. Hoe fijn en geestig Messchaert ze ook voordro-g, in Brahms vond ik hem echter eerst in zyn volle kracht. Godsdienstige muziek heb ik altyj zyn sterkste zyde gevon den on ook nu weer zyn d9 ernstige uy elsche verzen met *<?n waardigheid voorgedragen, zooals men dit van Messchaert alleen te hooren krygt. De compositie van Brahms is eene diepzinnige, maar toch niet ondoorgron ïelyke: de verzen van Josus Sirach schenen my, cie ze voor het eerst hoorde, het gelukkigste deel. Van Mosscbaert op Röntgen overgaan is niet moilyk, indien men slechts met een enkel woord herdenkt, welk aanoeel aan Röntgen toekomt van het schoone, dat do zanger ons "heeft voorgecragon. Het is één ziel, die beiden beheerscht: door overaenken en bespreken brengt men het niet toe zulk een barmoDie,; de beide meesters moeten samen voelen! De muziofcfrofhebbers, die verzocht hebben Beethoven's sonate op. 90 te doen vervangen, hebben nu hét nieuwste snufje op muzikaal gebied g,noten. Of het hun bevallen is? My maar matig. Men moet my wel verstaan ik heb er niets op tegen, dat voor moderne componisten een plaats op onze programma's wordt ingeruimd en, kan men een levend toondichter zyn eigen werk hooren voordragen, des te beterl Ik houd er echter van do kat uit den boom te kijken. In steden, waar zooveel uitvo ringen plaats hebben, dat nimwe werken kunnen worden gegeven zonder dat die van erkende kunstwaarde daarby op den achtergrond geraken, in zulke steden neme men eerst de proef. Blykt daar iets goeds te zyn ontdekt, dan is de tyd gekomen or ook ons publiek mede in kennis te brengen. Te Leiden echter, waar de gtlegonhoii om meesterwerken door meesterhanden te hooren uitvoeren gering is, zy men voorzichtig met experimenten! Bezet men de twie of drie goedo piano programma's met noviteiten en tlykon die noviteiten niet te deugen, dan heeft men den geheelen winter niets goeds te hooren gekregen. Voor Leiden kan men oen sonate van Beethoven door Röntgen voorgedragen, nog op verre na niet afgezaagd noemen ik althans zou er dankbaar voor zyn geweest. Röntgen'8 eigen sonate bezit goede eigen schappen, maar is dunkt my toch geen werk, dat tegen den tand des tyds bestand zal bly ken. Htt eerste deel wekt in zyn hoofdthema verwachtingen op, die later teleur worden gesteld: dit deel is my hot minst bevallen. De oud-Holland8che melodie kan ik er geen vinden om zeer te inspireeren en de variaties op dit thema, waarvan er eenige aardig go- vonden zyn, andero my banaler voorkwamoD, konden de melodie niet redden. Het best heeft my het eveneens oud-Hollandsche tempo di menuetto voldaan, een frisch stukje, dat smaak vol bewerkt is. De Finale was van een geheel andere conceptie clan de drie vorige deelen: een draad, door het gebeele werk loop nde, heb ik dan ook niet kunnen ontdekken. Veel diepe gedachte lykt my in bet laatste deol niet te zitten, doch het is een levendig stuk muziek, aan welks oorspronkeiykheid ik ech ter meermalen getwyfeld heb, hoewel ik niet heb kunnen ontdekken, waaraan het my dan zoo denken deed. Mozart's „Adagio" enj do stukjes van Dom. Scarlatti, den laatsten grooten meester uit de klassieke Italiaansche school, waren ju weeltjes ook in de uitvo?ring. Als pianist was Röntgen byzonder op dreef, meer onge kunsteld dan gewooniyk en zeer duideiyk ia zyn phrasoering. Nu weer myn gewone foyer-klachten: Javen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1898 | | pagina 1