j
dl
tllll ÉÉIÉ
jgj f§| |J
i
f
Élf 0 mi
IÉË Xiïkk
cJsk
lm
,,A 4ljh,
I
Staatsbcgrooting 1899.
Buitenlandsche Zaken.
Blykeas bet Yoorl. Vorslag werd algemeen
betreurd, dat de bijlage der Mom. van Toel.,
bevattenco do diplomatieke stukken, by de
Staatobegrocting boboorende, is ingezonden
op oen tfldstip, waarop het onderzoek v.rn
het Illdo Hoofdstuk dior bogrooting reods hai
plaats gehad. Men vertrouwde, dat de Regering
dit voortaan zal weten te voorkomen.
Aangenaam zou bet veel loden zijn, indien
de Kogeering termen kon vindon den juisten
inhoud van hot Russische voorstel over de
beperking der krijgstoerustingen medo te
deden en het eventueel daarop gegeven
antwoord.
Gevraagd werd of de Reg«ericg een uit-
noodiging heeft ontvangen van de Ita'.iaanscho
Regeering tot deoloaming aan een congros
tot weriDg van het anarchisme; zoo ja, of
z'J daaraan zal doelnemen en welkoinstructién
z\j in dat geval aan haar afgevaardigden zal
goven.
Algemeen betoonde men zich weinig tevreden
over de beslissing, door Belgiö onlangs omtrent
de toelating van ons vee genomen, en sprak
men onverholen daarover zijn teleurstelling
u>i. Men was van oordeel, dat de beperkte
strekking van den maatregel en de daaraan
verbonden bezwarende voorwaarden dez n vrfj
wol illusoir maken.
Men bleef met klem aandringen op een
onbeperkte openstelling en gevraagd werd,
wat de Regeering denkt te doen, zoo haar
ogingen om die te verkrijgen vruchteloos
»lyven. Acht zij in dit geval den tij 3 niet
komen voor het nemen van retorsie-maat
regelen? Ook voor de openstelling der Duitscho
renzen voor ons vee drong men op groote
activiteit bij de Regeering aan. Omtrent den
stand van het mond- en klauwzeer in Belgiö
en Pruisen zou men gaarne een zoo nauw
keurig mogelijke opgave ontvangoo.
Een internationale overeenkomst ter bescher
ming van voor den lanlbouw nuttige vogels
-xhtten vele leden zeer gewenscht.
Gevraagd werd of door de Regeering pogin
gen zijn of worden aangewend om de na-
deelige gevolgen af te wenden, die do artt.
°51 en 252 van het Dingloy-tarief voor den
Nederlandscheri handel entuinoouwvoortbreng-
den, spadaal den bandel in bloembollen,
Sreigen te doen ontstaan.
Vele leden droDgen er bij de Regeering op
ji om pogingen aan to wenden om ook bet
ninimum-recht over invoer v^n paarden in
?rankxyk niet meer van toepassing te doen
arkiaren op onze paarden, met het oog waarop
niet is Ingesteld.
Betreurd werd de aangevraagde som voor
aankoop van het huis in den Practizjjnshoek
ten diensto van het dop. van baitenl. zakeo,
daar mon dit onncoiig achtte, nu weldra oon
gebouw beschikbaar komt. Vermindering van
personeel voor don consulairen dienst werd
badenkeljk geacht.
Enkels leden wensebton 's Ministers aan
dacht to vestigon cp de berichten in do nieuws
bladen, dat aan een onz9f legation noch de
verjaardag, noch do inhuldigiog van Hare
Majesteit de Koningin z'jn gevierd.
Naar aanleiding van een dagbladartikel
werd gewezen op bet gowicht van onzen
gezantschapspost te Konstantinopel en bet
vertrouwen uitgesproken, dat onzo Regcering
goed op de hoogte wordt gehouden van
betgeen aldaar omgaat, om zoo noodig, by de
Turksche autorit-.iten te kunnen aandringen
op het afdoende tegongaan van alle intriges
door courantenberichten of andera miidelen
in onze Oost-Indische bezittingen.
Aangedrongen werd op bet aanstellen van
honoraire consuls op plaatsen in Amerika,
waar daaraan behoeft3 bestaat.
Gevraagd werd wat de Regoering heeft
gedaan voor de bedevaartgangers naar Mekka.
Tegen de aangevraagde verhooging van
f 3C00 voor het consulaat-generaal te Londen
werden bedenkingen geopperd. Een lid her
haalde zyn vro ger uitgesproken bezwaren
tegen het artikel, waarby voor geheime uit
gaven een bedrag wordt uitgetrokken.
Hoewel mtt belangstelling en in waardeering
was kennis genomen van de diplomatieke be-
schei :eD, in het zoogenaamde OraDje-boek
vervat, en hoewel de meeste leden erkenden,
d^t door de overlegging daarvan, aan een
zoowel in de Eerste als in de Tweede Kamer
derSlaten-Generaal kenbaar gemaakt verhngen
was voldaan, vroegen enkels ledeD, of niet
do tbans gevolgde wyze van handelen aan
leiding gaf en noodzakelijkerwijze moest
geven tot het openbaar maken van be
scheiden, dio voor publiciteit mindtr geschikt
moeten worden geacht. Als voorbeeld wees
men op een brief van den NederlanJschen
gezant te Londen, in de bijlagen afgedrukt.
Daarentegen merkten andera Uden op, dat
dergelijke brieven ook worden aangetroffen in
de verzamelingen van diplomatieke bescheiden,
die in andere landen, van Regeeringswege
worden gepubliceerd.
Gevraagd werd of het Brlgisch wetsontwerp
betreffende grensregeling tusschen Baarie-
Nassau en Baarle-Hertog opnieuw in de Bel
gische Kamer is ingeriend.
Men wenschte te vernemen of door de Regee
ring reids een besluit is genomen omtrent
het coor ce interparlementaire conferentie te
Brussel ontworpen voorstel tot instelling van
oen internationaal arbitragehof.
SCIIAAKRUBRIEK. - Maandag 31 October 1898.
Redactie: L. S.-V. ,Morpby"; - Adres: R. Van Daaa, Haarlemmerstraat 26, Lelden.
Schaaknieuws.
Do Duitsche schaakmeester Tassilo v. Htydebrandt u. d. Lisa vierde den 17den October
jn 80ste verjaardag. „Deutsches Wohenschach" geeft een beknopt overzicht vau de voor-
lamste zijner schaakdaden. Hij heeft do theorie in zeer veel verrekt, ook de schaaklitteratuur,
.et nummor bevat oen lfjstjo van bijna honderd schaakwerken door hem uitgegeven en is
ronder geheel gevuld mot partyen door hem gespeeld. Een daarvan laten wy hier volgen.
Hoogstwaarschijnlijk zal 4 November a., s. eon clubmatch gehouden worden tusschen
et Leidach Schaakgenootschap en hot 's-Gravenhaagsche Schaakgenootschap „Discsndo
Iscimus".
Schaakpartij No. 77.
Gespeeld den 22sten November 1S39 te Bonn.
Evïuasg^ainl>ict.
a 4
12
a 5
R b 4
26
T e 3
d. ïiasa.
v. d. Goltz.
P c 3
13
R d 7
Dd 2
27
P c 5
Wd.
Zwart.
P b 5
14
D b 4
a b 6
28
P e 4
o 4
t
e 6
Dc2
15
D 9 7
D a 2
29
D b 7
P f 3
1
P c 6
Ta 1-dl
16
R b 5
R a 6
30
D c 6
Rc4
3
R c 5
Rb5 dK
17
K d 8
b 7
31
K e 7
b 4
4
R b 4
d 6
18
c d 6
f e 5
32
R e 5
c 3
R a 5
R a 3
19
R d 4
Tdl-cl
33
P c 3
0-0
6
de
Khl
20
T a 8 c 8
R c 3
34
T c 3
d 4
r»
e d 4:
Dd2
21
Pf 6
Tc3:
35
Rc3
c d 4
S
R b 6
Daö 4:
22
b 6
Tel
36
D 0 4
d 5
9
P e 5
Del
23
Pd 7
D c 2
37
P e 5
10
deS:
i 4
24
f6
en wint.
R b 2
u
D d 6
a 5
25
T c 8-c 3
Probleem No. 94 ?au M. 0' Bernard.
2de prijs in een tornooi der Irish Figaro
m
511
w
T*0-
mm 1
W-'-
A 'MM M
Adros voor oplossingen:
Bureel „Leid3ch Dagblad",
motto BSchaakprobleem".
Opl. probl. No. 92.
L b 5 LxTPxR=F
L a 7 T x R =p
cLonv. LxDq:
o x d Pföq:
Donv. Pf6q:
Tf 4 TxEq:
T anders F f 6
enz.
a b c d i g Ja
wit.
Mat in 2 zetten,
Goede opl. No. 92 ontvaDgon van:
Leden: G. H. Koy, Jhr. Strick v.
Linschoton, J. v. Beveren, R. Paulides,
B. C. M. Savi (ook van No. 91).
Kokjes in en om Leiden.
III.
Poelgeest met al zijn merkwaardigheden
verlatende, slaan wij nog eerst oen blik op bet
voorfront van hot kasteel met zfjn hooge trap
en verheven uurwerkw\jzerplaat togen den
muur, welke wegens zijn bouworde enz.
ook al op een waardigen loeftyd boogt. Van
achteren en tor z\jde door water begrensd,
heeft bet kasteel aan den voorkant uitzicht
op een met bloemperken voorziene
grasvlakte, waarbij reuzen van
boomen, zakor oveneens van een
eertiedwaardigen ouderdom, trotsch
hun dichte kruinen verheffen.
Een braede allee, recht over het
kasteel en met marmeren beelden
prijkende, als een herinnering aan
de jacht, welko vroeger ook in deze
streken druk werd gehouden, komt
uit in de Poelgeesterlaan, waar
het dubbele ijzeren hek geflankeerd
wordt door met den naam „Oud-
Poelgeest" en met wapens voorziene
steenen pilaren.
"Wy slaan nu rechts genoemde
laan in, (links komen we aan den
Marendyk of, verderop, aan den
Oegstgeesterweg, b. v. door het
z. g. Moordenaarslaantje), doch
velen zouden, inolen zij naar Leiden
wilden terugkeeren, wogens de wel
wat bedrieglijke richting der laan,
allicht geneigd zyn geheel recht
door te loopen, om dan echter
later tot do ervaring te komen zich
nabij het Warmonderhek te be
vinden.
De weg naar de stad terug is
reeds zeer spoedig by het verlaten
van Poelgeest rechts den hoek
om, t n einde, immer het water van het
buitengoed houdende, op de Haarlemmervaart
uit te komen, aan de overzijde waarvan zich
het uitgebreiJe boerenerf vertoont, waar de
varkensmestery op groote schaal wordt ge
houden, welke wij in ons vorig Kijkje aan
den heer Van "Waveron toeschreven, doch
jaren is ze zelfs zoogoed als geheel vernieuwd
geworden, zooals wij nu op odzo wandeling
langs de Haarlommertrokvaart zion, op welken
weg wij, van het hoerljjke landschap genie
tende, dat zich in de richting van Warmond met
zijn 6pitse torentjes aan onze oogen ontplooit,
weldra de Warmonderbrug naderen.
Kort daarvoor links komt de weg uit,
welken wij gevolgd zouden hebben als we van
Poelgeest komende, rechtdoor waren ge
loopen. Deze weg heet de Ach tor weg en dicht
9Oud-Poelgeest". Voorzijde van het kasteel
by ons staat een boerderij, welke den naam
„Abtspoel" draagt.
Dat huis is wel oven onze aandacht waard,
want al is het zelf geen abdij geweest, zijne
geschiedenis staat er toch in onmiddellijk
verband mee. Gelijk men weet, is abdij do
naam van een veelal groot geestelijk ge-
Be riviervischhandel van den heer J. C. Spaargaren.
inderdaad het eigendom is van een vereeniging
van personen, die dé exploitatie er van voor
hun rekening hebben genomen.
Naar leiden keoren wy evenwel nog niet
terug. Links voert thans onze weg en dan be
vinden we ons weldra aan een inrichting,
welke by ioderen Leidenaar, oud en jong,
meerdere of mindeie vermaardheid bezit. Wie
sticht, dat door een abt of abdis bestuurd
wordt. In de eerste eeuwen van het klooster
leven kozen de kloosterlingen zelf hun abt of
abdis, welke keuze dan de goedkeuring en
bekrachtiging van den bisschop vereischte.
Toen door vrome schenkingen en nalaten
schappen vele abdijen groote inkomsten kregen,
trokken de vorsten het recht van benoeming
„Abtspoel", aan den Achterweg.
toch kent den naam Spaargaren niet en wie
denkt by het hooren van dien naam niet
dadelijk aan diens riviervisscherjj, welke zich
over een groote uitgestrektheid verdeelt?
Immers, van hoe veel tot Leiden behoorende
vroon- en andere wateren in den verren om-
van den abt of de abdis aan zicb, en begun
stigden met zulk een benoeming hunne
gunstelingen, wereldlijke personen, of bedeel
den er ook wel zicbzelven mee. Van de tiende
tot de zestiende eeuw bestonden in ons
vaderland zeer veel, voor een deel zeer rijke,
Watermolentje bij de Leebrug.
trek is Spaargaren al niet pachter! Niet nü,
maar sedert jaren her, want deze alom bo-
kende riviervischhandel, waarvan het „huisje
op de Aalmarkt" een onderdeel uitmaakt om
den Leidenaars te gerieven, schijnt wel van
geslacht op goslacht te zfln overgegaan. De
zaak biykt dan ook wel steeds meer uitbrei
ding to hebben verkregen on in do laatste
abdijen, bijv. in Friesland: Klaarkamp, Lui-
dingakerk en Bloemkamp, waarvan de abten
(door de vele uithoven") rijk en machtig waren
in GelderlandAbdinkhofBielhem ofBethlem,
voor Augustijner monniken by Deutichem;
Elten, voor adellijke canonessen, vroeger onder
Zutfen, Daderhand onder Kleef behoorende;
Marienweerd voor Praemonstratenzer monni
ken, tusschen Tiel, Buren en Kuilenburg; h
Holland: Bern, voor Praemonstratenzer mou.
niken, aan de Maas bij Heusden; Egmond
eerst een nonnenklooster, daarna een abd|)
voor Bonedictyner monniken, by Alkmaar;
Koningsveld, voor edele jonkvrouwen, aan de
Schie by Delft; Leeuwenhorst, voor adellijke
nonnen, een uur van Rynsburg; Loosduinen,
voor nonnen der Cistereionser orde; Marièn.
kroon by Heusden, voor monniken van de
Cistercien8er orde; Onzo Llevo Vrouweberg,
buiten LJselstein. Brandt borekent, dat er
tusschen 1100 en 1200 in Nederland meer
dan 66 abdyen gesticht zyn.
De reeds vroeger door ons breedvoerig be.
sproken abdy van Rijnsburg was vooral zoor
vermaard en behoorde met die van Egmond
tot do voornaamste van ons land. Aan het abt-
wezen waren natuuriyk veel en velerlei
bemoeienissen verbonden, van welk9 de hooge
waardigheidsbekleders of bekleedsters, die
soms bovendien van adellyke afkomst waren,
wel eens wenschton uit te rusten. De abten
van Egmond nu deden dit ter plaatse van
de hier bedoelde boerdery, waar eertyds
een lusthuis 6tond, dat in 1424 door den
dertigsten abt, Willem Van Mathenesse, ge
bouwd werd. Evenals zoo vele andere hoer-
lykbeden, had ook dit verbiyf in den loop
der tyden veel te verduren, want gedurende
het beleg van Leiden werd h9t verbrand, om
daarna door Foy Van Brouckhoven, baljuw
van Rynland, te worden herbouwd. De be-
teekenis van den naam Abtspoel laat zich
dus nu voor ieder gemakkeiyk begrypen.
In de nabijheid van „Abtspoel" staat het
watermolentje, waarvan wy hier eveneens een
afbeelding geven en dat zich bevindt naby
de Leebrug, waar het vroeger besproken uit-
watoringskanaal begint, dat verder langs
Oegstgeest loopt, te Katwyk door de sluizen
in zee uitkomt en in 1807, tijdens do regee
ring van Koning Lodewyk, gegraven werd
om het waterpyi van Rijnland met de verder
gelegen meren by een te hoogen stand op een
bepaalde hoogte te brengen, ter bereiking van
welk doel in onzen tyd bovendien nog het
Katwyksche stoomgemaal opgericht werd.
Een Proefzuivelboerdenij.
By Koninklyke Boodschap van 2 Juli 1898
is een ontwerp van wet by de Tweede
K3iuer der Staten-Generaal ingediend, waarby
(als suppletoire begrooting van Hoofdstuk V
der Staatsbegrooting van 1898) door den
Minister van Binnenlandsche Zaken de noodig©
gelden worden aangevraagd voor de stichting
van een nieuw gobouw voor het Ryksland-
bouwproefstation te Hoorn, zoowel met het
oog op de eischen van den algemeenen dienst
aan dit proefstation, als ten einde een goed©
lokalitvit en. inrichting te verschaffen aan de
bacteriologische afdoeling dezer instelliog.
Alsmede een bedrag van f 15,000 voor
stichting van een proefzuiveltoerdery, ver
bonden aan het Rykslandbouwproefstaton t©
Hoorn. Een geschikt terrein voor de stichting
dezer beide gebouwen is door bet gemeente
bestuur van Hoorn kosteloos aan het Ryk
aangeboden.
Uit den aard der zaak het exploiteeren
eener boerdery door het Ryk zelf zeer
bozwaariyk, zoo niet ondoenlyk, achtende,
heeft zich gevormd een „Vereniging tot
exploitatie der Proefzuivelboerdery te Hoorn",
welke zich voorstelt het beheer over deze
boerdery op een zoo economisch en practisch
mogelyko wyze te voeren. Het spreekt echter
vanzelf, dat de exploitatie telken jare een
nadeelig saldo zal opleveren. Immers, eenerzyds
kosten proefnemingen op zichzelf geld, en
anderzyds wordt door di9 proefnemingen de
opbrengst der producten belangryk benadeeld.
De berekening te dien aanzien is, dat op een
begrooting van f 10,800 een subsidie van
f 6700 Doodig zal zyn. Daarin wordt voor
zien door een voor een tyd van vyf achter
eenvolgende jaren toegezegd subsidie van d©
Provinciale Staton van Noor J Holland ad
f 3350, en de andere helft van het bonoodigde
is door den minister by bo ven vermei Je
suppletoire begrooting aangevraagd. Tevens
heeft de minister een bec'rag van f 5000
aangevraagd als subsidie voor et rate inrichting
der boerdery.
By de gevoerde onderhandelingen is even»
wel op den voorgrond geplaatst, dat door be
langhebbenden en belangstellenden in dez©
zaak een voldoend bedryfs- en waarborgkapi
taal zoude moeten worden byeengebracht om
d9 Vereeniging de noodige stabiliteit te ver
zekeren. Met dit deDkbeeld hebben de loden
der Vereeniging zich vereenigd, zoowel om
dat niet alles in dezen van Staat, provincie
en gemeente mag worden verlangd, als omdat
zy vertrouwden, dat op particulieren met vrucht
een beroep zal worden gedaan. Het bedrag
van het benoodigde kapitaal is door hen op
vyftien duizend bepaald.
In het vertrouwen, dat de beide Kamer©
der Staten-Generaal haar goedkeuring aan het
bovenbedoelde wetsontwerp niet zullen ont
houden, wenden zy zich thans ook tot bet
publiek met het dringende verzoek er toe by
te dragen, dat het tot slagen van dit voor onze
nationale zuivelbereiding zoo gewichtige plan
worde verzekerd door door geldelyken steun het
bijeenbrengen van het vereischte kapitaal t©
verleenen. Een circulaire met bygevoegd in-
teekenbiljet is dezer dagen daartoe rond
gezonden, die is onderteekend o. a. door do
heeren: prof. dr. H. P. Wijsman, hoogleeraar,
lid der commissie van toezicht op de Rijks-
landbouwproefstations, en dr. J. W. Cbr.
Goethart, conservator aan 's Ryks Herbarium
te Leiden, voormalig bacterioloog aan het
Bykslaadbouwproefstatiop te Hoorn.
