11775 A°. 1898 t§eze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering van <§on- en feestdagen, uitgegeven. "Vrijdag 15 Juli. LEIDSC DAGBLAD. PH1JS DEZEB COUBANTl Poor Leiden per 8 maanden.f 1.10. anco per post1.40. onderlijke Nommere 0.05. PRUS DER AnVKH-'l'k'NTF *VaD 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17$. - Groctere letters naar plaatsruimte. Voor het IncaeseeroD buiten de stad wordt f 0.05 berekend ij Leiden. 14 Juli. Na een ongesteldheid van enkele weken is 4èr6antpoort overleden mej. Louisa J. Harden- 1,5^ directrice der Kweekschool voor Bewaar- icbool onderwijzeressen en daaraan verbonden bewaarschool alhier, aan welke inrichting zy als hoofd verbonden is geweest sedert de oprich ting er van door de Vereeniging, die deze zaak ondernam, welke een der groote inrich tingen is, waarin de Fröbel-metho:e op uitge breider voet werd toegepast, dan tot toen htt *geval was. Talrijk zy'n de leerlingen, die met gunstig gevolg het onderricht van mej. Hardenberg hebben genoten en waarvan er thans velen als hoofden van gemeente- of bijzondere be- l^rakrscholen hier te lande en in Belgiö werk zaam zijn. Aan haar invloed is het ook in niet geringe mate te danken, dat het be waar- 8choolonderwij« in de laatste jaren zooveel verbeterd is. Als schrijfster van kinderwerken heeft zy zich eveneens een gunstigen naam verworven, i terwijl zy ook hoofdredactrice was van het Maandblad, gewyi aan de belangen van het bewaarschoolonderwya. oren den 9den Maart 1844 te Rotterdam, bereikte mej. Hardenberg dus den leeftijd van ^Hjaren. Hot stoffelijk overschot van wijlen prof. {B W. F. R. Suringar zal a. s. Zaterdag op 1 dS* begraafplaats aan de Groenesteeg alhier worden ter aarde besteld. De lijkstoet zal daartoe om tien uren 's morgens het buiten goed „Rhyngeest", onder Oegstgeest, waar heen het lijk hedenmiddag is overgebracht, verlaten. Naar aanleiding van een dezer dagen ver zonden circulaire van de commissie voor de rnhüldigingsfeesten tot deelneming aan den bü die gelegenheid te houden optocht, werd gisteravond in het „Hotel Du Nord", op SlStiatief van een drietal vereenigingen, een ',gj3combineerde bestuursvergadering gehouden, wsaraan door 23 vak- en andere vereenigingen Werd deelgenomen. ",,De vragen werden gesteld: lo. Is men voornemens aan dien optocht deel te nemen? 2o. Zoo ja, op welke wijze? Met het oog op bet voor ons vaderland zoo gewichtige feit, waren allen bereid aan die roepstem gehoor te geven. De wijze waarop lokte echter nogal discussie uit, aangezien in genoemde uitnoodiging ook de vraag werd gesteld of men voornemens was per rijtuig deel te nemen. Deze vraag jwerd van verschillende zijden bekeken en algemeen was men van gevoelen, dat, wan neer allen per rijtuig deelnamen, ongerekend nog de groote kosten, die optocht èn te lang èn ook wel wat dor zou worden en de sierlijkheid, wat betreft het presenteeren van de banieren, alsdan als het ware verloren zou gaan. Gedeeltelijk rijden en loopen had mede een zeer groot bezwaar, daar dit de |«jfoz.?er gewenschte traditioneels volgorde der [yiereenigingon zeer in den weg zou staan. Li Na breedvoerig by een en ander te hebben stil gestaan, werd ten slotte met eenparige Memmen beloten, dat de 23 tegenwoordig zijnde vereenigingen aan den optocht zouden deelnemen, doch te vo t, zooals tot dusver was geschied. Opmerkelijk was, dat er by de daarmee instemmenden wareD, die reeds in beginsel besloten hadden per rytuig deel te nemen. Aan het comité werd opgedragen aan de sub-commissie voor den optocht het besluit van dez9 vergadering mede te deelen. De burgemeester, boofd der gemeente politie alhier, heeft aan den inspecteur van politie 1ste klasse den heer J. Royenga, op diens verzoek, ontslag uit den politiedienst verleend. De agent van politie 3de klasse J. Braggaar is ten gevolge van voortdurende ongeschiktheid voor den dienst op pensioen gesteld. Door het bestuur der Christelijke school (Cbr.-Nat.) te Breukelen is tot onderwyzer benoemd de heer C. Stapelkamp, thans werk zaam aan de Christelyke school te Aalsmeer, die de benoeming heeft aangenomen. Ned.-Hervormde Kerk. Beroepen is te Alfen aan den Ryn (toez.) de. J. H. Won- sinck, te Nykerk (Geld.). De Ministers van Oorlog en Marine zyn gisteren naar Amsterdam vertrokken. De hoofdcommissie voor het buldeblyk aan H. M. de Koningin-Weduwe, Regentes, zal Maandag 18 Juli a. s., des namiddags te twee uren, in de raadzaal van het stadhuis te Amsterdam een vergadering houden ter bespreking van do wyze, waarop de aanbieding van het huldeblyk zal geschieden. In alle provinciën in Nederland heeft zich in byna alle gemeenten een plaatselyke com missie gevormd. Verder bestaan commission in Nederlandsch-Oost-Indiö, in Nederlandsch- West-Indië, in het buitenland als: VereeDigde Staten van Noord-Amerika, Argentynsche Republiek, Belgiö, China, Duitsche Ryk, Frankryk, Groot-Britanniö en Ierland, Italiö, OraDje-Vrystaat, Europeesch en Aziatisch Turkye (Konstantinopel en Smyrna), Zuid- Afrikaansche Republiek en Zwitserland. In een album zyn vermeld al de namen der verschillende commissieleden en daartu6scben vindt men pentekeningen van historische gebouwen, enz., gezichten in Oost- en "West- Indiö, de wapens der verschillende provinciën en gemeenten. Alles is zeer artistiek bewerkt door de calligrafen de gebroeders Grevenstuk, te Baambrugge, provincie Utrecht. Hare Majesteit de Koningin-Regentes heeft voor den door de liedertafel „Haarlem's Zang genot" uitgeschreven zangwedstryd uitgeloofd: een groote zilveren medaille met de beeltenis van H. M. de KoDingin en een groote zil veren medaille met de beeltenis van H. M. de Koningin-Regentes terwyl tevens door het ge meentebestuur van Haarlem een gouden medaille beschikbaar is gesteld. Vereenigingen, die aan dezen zangwedstryd wenschen deel te nemen, zy herinnerd, dat de opgave tot deelneming moet geschieden vóór 1 Aug. a. s. aan het adres van den secretaris der feestgevende liedertafel W. F. Bremer Jr., Kruisweg 47, te Haarlem. Het bestuur der Maatscbappy tot bev. der Bouwkunst is teruggekomen op zyn be sluit, waarby alleen de leden der Maatschappy tot mededinging worden uitgenoodigd in den wedstryd voor plannen voor „Een vorstelijk Paviljoen op het duin by een Nederlandache Zeebadplaats," (uitgeloofde pryzen: de ver guld-zilveren medaille en 200, de zilv«ren medaille en ƒ100, en de bronzen medaille, alle met het getuigschrift der Maatschappy.) Het bestuur heeft besloten de mededinging in dezen wedstryd open te stellen voor alle Nederlanders. Door het Centraal-Comité tot oprichting van Volfessanatoria voor minvermogende borstlyders in Nederland wordt medegedeeld, dat de heer P. W. Janssen, te Amsterdam, de som van f 5000 beschikbaar stelt, indien het gelukt vóór 1 November van dit jaar zooveel geld byeen te brengen als noodig is om een sanatorium te kunnen bouwen. Hy doet dit aanbod in de hoop genoegzame navolging te zullen vinden, een voorbeeld, dat zeker velen zal aansporen genoemd Centraal-Comité krachtig te steunen. De oud minister van marine, vice-admiraal G. Kruys, afgetreden commandant van Hr Ms. zeemacht in Oost-Indiö en chef van het Indische departement van marine, is in hot „Hötel des Indes" in de residentie aange komen. De gewone audiëntie van den minister van binnenlandscbe zaken zal op Zaterdag 16 Juli niet plaats hebben. Dr. Kruyf hooft, te Grootebroek, herdacht Woensdag den dag, waarop hy vóór 50 jaren aldaar zyQ loopbaan als geneesheer begon. De algemeen geachte jubilaris ontving op dien dag veel blyken van erkentelykheid en waardeering. Het geheele dorp was iQ vlag- gentooi. Voor de verkiezing van twee leden van den gemeenteraad te Gouderak moet een herstemming plaats hebben tusschen de heeren dr. T. Beekenkamp, A. Blanken, G. Breedyk en J. Slagt. De anti revolutionnaire candidaat voor de Prov. Staten, de heer Yan Beekura Maurisse, heeft tot de kiezers in het district Brielte het verzoek gericht, zyn candidatuur in te trekken, daar hy een eventueel© benoeming niet zou aanvaarden. De a.-r. „Nederlander" vereenigt zich met dit advies. Uit een scbryven ia de „N. R-. Ct." van den heer D. Breesnee, te Nieuwe-Tonge, blykt, dat ook deze voor de candidatuur bedankt heeft. Zoo blyft alleen de hoer Goekoop over. De heer Breesnee is nu volgens besluit van de liberale kiesvereeniging te Oude Tonge als lid geroyeerd, omdat hy, in stryd met het reglement, een andere candidatuur be vorderd had dan die gesteld was door de vereeniging. De 3 '/j-percents-leening, groot 2,000,000, der Maatschappy tot Exploitatie van Staats spoorwegen, is ongeveer geheel geplaatst. De ingekomen inschryvingen zullen tot haar ge heele bedrag worden toegewezen. Aan het staatsexamen tot toelating aan de Universiteit namen van 11 13 Juli deel 7 candidaten voor de faculteiten der godge leerdheid, enz. Toegelaten zyn 3 candidaten, nl. de heeren W. Duursema, J. H. Guyo en F. Kuyser GRzn. Voor de faculteiten der geneeskunde, enz. werden eveneens 7 candidaten geëxamineerd, van wie toegelaten zyn 4, nl. de heeren W. H. Bloem, A. J. Risseeuw, Fr. R. J. Sonnen en J. Van Lokhorst. Bei le diploma's werden gevraagd door óén candidaat, die toegelaten werd, nl. de heer P. Le Grand. Het examen wordt voortgezet met 4 cmdidaten. Naar het „Hbl." uit goede bron verneemt, z 1 de heer J. Ph. Van der Keilen Sen., de vroegere directeur van het Prentenkabinet, zich weder met het bestuur dier afdeeling van het Ryksmuseum belasten, terwyl de heer E. W. Moes, thans adjunct-bibliothecaris van de Universiteitsbioliotheek te Amsterdam, is aangewezen om hem als onder-directeur ter zyde te staan. Onlangs werd melding gemaakt van het geschil, dat by het eindexamen van het gymnasium te Arnhem gerezen was tusschen de gecommitteerden en curatoren. Proefwerk voor Duitsch en Engelsch was, nadat het gereed was, door de gecommitteerden ter zyde gelegd als te gemakkelyk naar hun oordeel en aan alle deelnemers in deze ploeg was herexamen in deze vakken opgelegd. De curatoren, van meening, dat de beslis sing van de gecommitteerden over de keuze der opgaven aan het examen behoort vooraf te gaan en dat het niet aangaat de leerlingen vergeefsch werk te laten maken, hebben zich nu met een uitvoerig bezwaarschrift tot den minister van binnenlandscbe zaken gewend. Dezer dagen overleed te Alkmaar da heer A. Van der Hoeven, in den ouderdom van 86 jaren. De overledene was descbryver van de bekende werkjes, die voor weinige jaren algemeen werden gebruikt by het aan- leeren dor Fransche taal. Aanvankelijk ge plaatst aan het hoofd eener school voor lager onderwye, werd hy later benoemd tot heraar by een der Hoogere Burgerscholen, totdat hy als zoodanig werd gepensionneerd en een welverdiende rust genoot na een hoogst ver dienstelijk en nuttig leven. Het stoomschip „Koningin Wilhelmina", van Amsterdam naar Batavia, vertrok 13 Juli van Suez; de „Amsterdam", van Nieuw- York naar Rotterdam, passeerde 13 Juli Bevezier; de „Drente", van Batavia naar Rotterdam, vertrok 12 Juli van Marseille; de „Ardjoeno" arriveerde 13 Juli van Batavia te Rotterdam; de „Kaiser", van Hamburg en Amsterdam naar Oost-Afrika, passeerde 11 Juli Ouessant; de „Bromo", van Rotterdam naar Batavia, arriveerde 12 Juli te Marseille; de „Prins Hendrik" vertrok 13 Juli van Batavia naar Amsterdam. Lcidschendam. Door deD gemeenteraad van Stompwyk i3 tot tydeiyk wethouder benoemd de heer C. J. Mooyman, in plaats van wyien den heer A. De Jong. Benoemd werd tot onderwyzer aan de openbare school te Stomp wyk No. 2 do heer Koens en aan de school No. 3 te Yoenweg de heer Ny veld. Aan Gedeputeerde Staten zal goedkeuring gevraagd worden op het besluit van den Raa^ om do gelden, benoodigd voor het straatje (paardenspoor) in den Stompwykschen weg, alsmede voor de bestrating van het achter einde der Veenestraat tot aan den achterweg daarvoor, van htt grootr oek te nemen Sasseniicim. Op Vrydag a. s., te drie uren des namiddags, zal zitling gehouden worden door dr. A. G. Metzlar ten Raadhuize alhier, tot kostelooze vaccinatie. Valkenburg. In hun vergadering van gis teravond hebben stemgerechtigde leien der Ned.-Htrv. Gemeente niet eenparige stommen (37) beDoemd tot herder en leeraar den heer L. S. De Bruyn Jrpredikant te Heukelum (classis Gouda), wien de kerktraad den be* roepsbrief heeft toegezonden. Noordwyk. Door de milde gave van een zilveren echtpaar is de parochiekerk van St.-Jeroen een prachtig altaar rijker gewor Jon, bestemd tot bewaarplaats voor het gebeeute van Noordwyks patroon en eersten pastoor, den H. Jeroen. Het is vervaardigd in de ateliers van de firma Margry en Snickers te Rotterdam en in streng Gothischen stjjl uitgevoerdmet zyn ten hemel strevende torentjes en pinakels maakt het een inderdaad grootschen iniruk. Het middenvak wordi ingenomen door een ijzeren, met geëtst koper bekleede reliekscbryn, geflankeerd door twee roliefkasten, die in haut relief den martel .ood van den H.Jeroen en het vinden van zyn lyk in allerkeurigst bewerkte bed ien voorstellen. De figuren van de Noormannen, van Balderik, bisschop van Utrecht, den vromen Nochbode en graaf Dirk III van Holland, zoomede die van den martelaar zelven, munten uit door fijne uitvoering en zeer gelukkige groepeering. Zelfs de koppen van de drie hengsten der logende zyn niet vergeten, terwyl ook de polychromie zeer valt te roemen. Boven de reliekkast verheft zich in een nis het oude, thans opnieuw gepolychromeerde beeld van den patroonheilige, met zwaard en valk. (Deze vogel is het zinnebeeld van den adeldom, waartoe de H. Jeroen behoorde). Dit Gothisch gedeelte, alsmede de voet en do treden van het altaar zyn van eikenhout. De tombe is een meesterstuk van fraai msrmer- werk: de mensavan wit marmer, het front van een lichtgeaderde Duitsche marmersoort, Bochard genaamd, afgezet met vier zuiltjes van onyx, met een achtergrond (evoneens met pilaartjee) van bruin, geaderd Italiaansch marmer, het zoogenaamde rasso sanguinoso. Alle zuiltjes zyn van geel koperen kapiteebn voorzien. Fraai en eveneens in geel koper uitgevoerd, ziet men in het midden van het front de symbolen van het martelaarschap: het zwaard met een krans op de spits, gekruist door twee palmtakken. Achter deze zinnebeel den het opengeslagen evangelieboek, teeken van den geloofsverkondiger, en in hetzelfde metaal, met de letters A. en O. (Alpha en Omega.) Het geheel strekt de genoemde firma tot de hoogste eer, den edelen gevers tot onver- gankelyke dankbaarheid van de zyde der parochianen en van allen, die voor de vereering van St.-Jeroen yveren. I Feuilleton. MARTHA. 4) B De surnumerair zonder salaris, Theobald, kwam nu weer thuis, tot verrukking zijDer oeder, en onder de lievelingsgerechten en [de overhemden van dezen toekomstigen staats ambtenaar kwam Martha in bot geheel niet t rust. Deze aanmatigende jongeling ver- -rzaakte meer werk dan een der zusters et een drietal kinderen. Een weer kwamen voor artha's geest sombere gedachten op. Waarom oest de huishouding op kostbaarder voet orden ingericht sinds Theobald er deel van die toch geen cent by droeg, maar den era veel kostte? Waarom moest Theobald en nieuwe overjas hebben, terwyl do oude og goed was, als moeder en Martha haar oed moesten laten keeren en verven? Diepzinnige, onoplosbare vragen 1 Een deel aD die andere groote vragen, over welke "artha eens in de verte zacht de klokken [bad hooren luiden I Theobald vervulde door een gewichtige daad het hart zyner moeder met een mengeling van vreugde en weemoed: hy trouwde. Na- tuuriyk beantwoordde de uitverkorene niet in de verte aan do volkomenheden van den jongen man, wat ook byna onmogelyk was, maar zy had toch in dit en dat beter kunnen <ioen. Zy vloog niet dienstvaardig op als Theobald binnenkwam, zag niet met de ver plicht# bewondering tot bom op, als hy zyn meening uitsprak, maar giDg met hem om go- heol als zyns gelyke. Doch in één opzicht was de keuze goed: de schoondochter kon een man onderhouden; het eenige voorrecht, dat ten allen tyde der vrouw gaarne is verleend! Onder al die voorvallen was menig jaar heen gevloden, en Martha was er nog niet toe gekomeD, haar geest door lectuur te ont wikkelen of een uitstapje naar de residentie te makon. Haar jeugdige bekooriykheid was reeds lang verdwenen; over heur haar lag een zilveren waas en by haar naaldwerk moest zy reeds een bril gebruiken. Daarop trof haar de hardste slag van haar leven, die haar hoofd geheel deed gryzen: haar ouders stierven kort na elkander, en nu was de gedroomde rust op treurige wyze op eenmaal haar deel geworden. Haar schoonzuster en haar liefste zuster Dora vroegen beiden haar op harteiyke wyze by haar te komen inwonen. In de weelderige huishouding van Theobald zou zy zich over tollig en daardoor ongelukkig hebben gevoeld, maar Dora's aanbod overwoog zy zeer ernstig. Daar zou zy niet overbodig zyn. Maar het verlangen naar ruimer inzichten en meerdere bevrediging van haar geest, vyf en twintig jaren, om anderen te dieneD, teruggedrongen, was ditmaal sterker dan de drang van het bloed; zy bracht het rouwjaar ten bezoeke en geen onnut bezoek by de verschillende zusters en den broeder door, die er niets van begrepen, toen Martha ten slotte verklaarde, dat zy in de residentie wilde gaan wonen en leven volgens haar neiging. Neiging! Had Martha dan neigingen, stelde zy in iets belang, dat hooger ging dan een goed gelukte taart of een recht genaaide naad? En de broeder en de vier zwagers schudden het hoofd en zeiden: „Dat komt er van, als een mei9je niet trouwt; dan doet zy zulke gekke dingen." En toch had men Martha altyd voor verstandig gehouden; maar is er iemand, die zich in de grillen van een oude juffer kan indenken? En de zusters praatten do mannen na, evenals vroeger haar moeder gedaan bad, en als zy op haar kinderen zageD, kwamon zy ook werkelyk tot de overtuiging, dat een vrouw, die do ontwikkeling van haar geest hooger stelde dan het voortdurend samenzyn met zulk een uitstekende jeugd, onmogelyk haar vyf zinnen by elkaar kon hebben. Alleen de schoonzuster zei of dacht niets dergelijks. Zy was meer het kind van een nieuweren tyd en had zoo haar eigen inzichten. Zy bracht Martha naar het station en gaf haar eenige verkwikking mede en een lijst van boeken en dingen, die zy lezen en zien moest. In een pension voor dames vond Martha een bescheiden, maar zeer voegzaam onder komen; in een hotel had de provinciale zich niet gewaagd, en haar middelen schreven haar ook een spaarzame levenswyze voor. Zy wilde zich van bier uit een woning zoeken on dan haar meubelen laten nakomen. Het hart had haar geklopt als by een bak- viscbje op zyn eerste uitvlucht in de wereld, toon zy de torens der residentie zag opduiken, en in menig opzicht bad zy ook niet meer ondervinding dan eon aankomend meisje. Zy kende daar niemand, maar dat was juist naar haar zin. Onbekend en onopgemerkt wilde zy daar een stil leven leiden van geesteiyk genot; lezen, musea eu schouwburg bezoekeD, alles genietingen, waarnaar zy haar leven lang tevergeefs in stilte verlangd had. De gewitte muren van haar nieuwe kamer hadden niets behaagiyks, en de vele vrome spreuken, die er aan den wand hingen, trokken Martha, die naar kunst en niet Daar uiteriyke vroomheid uitging, volstrekt niet aan. Maar het was slechts voor eenige dagen. Dadeiyk, den eersten dag, zou zy met haar programma beginnendes voormiddags naar een museum, na tafel lezen, des avonds naar den schouw burg en tu8schendoor de stad wat bezien. Zy legde zich des avonds ter ruste met soortgelyke gevoelens, als een kind voor Sint- Nicolaas of een gelukkige bruid voor den trouwdag: met het gevoel, dat iets, dat lang gewenscht was, iets onbeschryflyk heerlyks, den volgenden dag eindeiyk zou worden ver vuld. Dan zou voor haar een wondervol, onbekend leven beginnen, en in haar ver wachting mengde zich iets als beschroomd heid, byna als schrik, dat nu werkeiykheid was geworden, wat zy zich duizendmaal in gedachten had afgeschilderd; het was te mooi, om waar te zyn! Vóór het naar bed gaan keek zy nog lang uit het venster in den mane8chyn over de omliggendo daken in het midden van de groote stad. Daar lag het doel harer wenscheD, het oord harGr droomen, de groote, aan kunstschatten rijke stad, sprookjes achtig en veelbelovend schemerend en lokkend in het blauwe maanlicht, en van uit d9 verte drong het veelzydige, maar voor haar geheim zinnig ineenloopende gedruisch van oen groote stad tot haar op. En morgenMorgen zouden deze wonderen zich ook voor haar ontsluieren morgen reeds! En zy had er vyf en twintig jaren op gewacht! Ia feeststemming, maar toch wat beklemd, ging zy den volgenden ochtend de deur uit. Het drukke verkeer verschrikte haar; het oversteken eener straat was een waagstuk, dat bedachtzaam en dan overhaast ondernomen werd, en de trams waren iets om tegen op te zien. Voor de mooie wiDkels bleef zy niet staan kyken, dat scheen haar ongepast, en de jonge dames met haar onmogelyke tailles en groote boeden, die vrypostig om zich heen zagen, wekten byna haar afschuw. Vry onbehaagiyk en zichzelf in den vloed der menschen haast verliezende, vervolgde zy haar weg, tot een agent haar, op baar vraag, het museum bad aangewezen, waar haar oogen zwelgen wildon in kleur en vormeD. Tot haar verwondering schenen de bewo ners der stad minder geestdrift te hebben voor kunst, want er waren in de ruime zalen slechts weinig bezoekers. Zy kwam zichzelve voor als een indringster in deze feeateiyke stilte, en zy had bet gevoel alsof de zwygonde oppassers haar ook als een zoodanige opnamen. {Slot volgt.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1898 | | pagina 1