'M
v V
J5*r 44
É8*H' mr
w
IfliM fe-fi I!
>xm
Praatjes over Kunst.
Vlokken.
CXXI.
Het blijft immer aangenaam, indien men,
na afloop van eene wellicht al to éphémère
«positie, nog eens in do gelegenheid wordt
gesteld een gedeelte van bet allerbelangr'ykste
tentoongestelde, in reproductie te bezien, en
soo heoft o. a. van enkele der fraaiste kant
werken, die onlangs in bet Stedelijk Museum
to bezichtigen waren, de heer D. Wejjers Dm.
alhier oen aantal lichtdrukken vervaardigd,
die waarlijk verrassend mo^en heeten. Want
in dezo photo's, die op grooto schaal genomen
zijn, ging geen enkel détail verloren, terwijl
o. a. een zakdoek, etn fichu en een paar
fcaotstrooken geheel en al de origineelcn tot
in de kleinste bijzonderheden weergeven.
Het doet mij genoegen te kunnen melden,
dat genoemde hear Weyers belangstellenden
in de gelegenheid wil stellen deze keurige
lichtdrukken nader te bezien. Dat bom voor
dat doel gaarne een plaats in de Konstzaal
van het Stedelijk Museum wordt afgestaan,
behoeft stellig geen nader betoog.
Ha waar menigeen toch do echte voor
werpen niet kan bezitten, kunnen zulke uil-
nemend geslaagde reproducties als deze^ zeer
goed de orièiueelen vervangen, waar hel geldt
eon denkbeeld te verkrijgen van wat door
deze belangrijke tak van kunstnaaldwerk kan
worden voortgebracht.
In het Novembernummer van „The Artist"
komt o. a. een zeer interessant artikel voor
over „Mysticisme in Schilderkunst" ran de
hand van den schilder Richard Machell. Tairyko
reproducties naar diens werken, zooals: „Venas
ea Paris," „de Dochters van den Tijd," „de
Kroon van het Genie," „Liefdo", „de Weg,"
„Genot en Plicht," „de Achtergeblevene op
den drempel," e. a. versieren den tekst.
Maeh-11 beweert o. a., dat de uitirukkihg
mysticisme in kunst hij het groote publk-fc een
elechtcn klank heeft, en dat dit geen ver
wondering kan baren, wanneer men nagaat
hoeveel onmacht en onzinnige affectatie mis
bruikt zijn, als dunne sluier, verward symbo
lisme bemantelend, terwijl mystiek in schilder
kunst vrijwel geacht wordt gelijkluidend te
styn met slechte teekeuing en nog erger
techniek. Gewoonlijk denkt men, dat hrtdoel
der mystiek is, to mystificeeren, en gehefm-
zionlgheden te maken, waar zij Diet aanwezig
zQn, en den vrfien teugel te laten aan zieke
lijke verbeeldingskracht. Daarna ontwikkelt
do «childer nader wat hijzelf als de basis vair
het ware mysticisme beschouwt, om vervolgens-
eenlge zijner werken in 't kort te bescbrjj ven.
Ben voorbeeld moge hier plaats vinden.
„Pleasure and Duty." Een neergeknield
meisje, met bloemenkrans getooid, staart in
do verte, terwijl een gedeeltelijk gesluierde,
rijzig© vrouwenfiguur naar de In zee onder
gaande zon wijzend, haar toespreekt:
„Waarheen gaat ge, o, mijn kind, met de®
krans van rozen om bet hoofd?"
„Mijn geliefde en de ondergaande zon roepen
mil naar het zeestrand. Daar zal ik met mijn:
bonondo ter néér zitten en de zon in geluk
bezingen."
„Dia zon gaat onder, mfin kind, terwijl van
de bergen een licht afstraalt, dat nooit ver-
dwQnt! Aanschouw het licht der war^ zod,
dia nimmer ondergaat, en leer het pad dar
Plicht betreden."
Op het gebied der borduurkunst bevat deze
aflevering eene lezenswaardige hjjdrage over
de industrie van twee dorpen tin Surrey) door
ifalul Cox, Godfrey Blount en zjjn echtgenoote,
Ethel Blount, hebben een poging aangewend
em een nieuw soort borduurwerk, dat met
weinig moeite vervaardigd kan worden, indien
de artistieke contouren zijn aangebraebt, ingang
te doen vinden. Z(j noemen dat „peasant-
tapestry," dat met de vertaling „boerentapjjt-
werk" eigenlflk wel niet juist wordt weer
gegeven.
Eenigszins herinnert de bewerking aan bet
middeleeuwsche Spaanscbe appliqué, of aan
enkele bekende stukken Egyptisch naald
werk.
Verscheidene figuren naar vaandels, gor
dijnen en tapijten versieren het bijschrift.
Deie aflevering van „The Artist" is al bij
zonder belangwekkend.
Van bovriende z(jds ontving ik ter kennis
making een door A. Fitger, den vriend van
den al te laat gewaardeerden schilder Arnold
Bücklm, geschreven drama: „Dij Haxe", dat
mijn bijzondere aandacht heoft getrokken.
Da handeling valt voor op een Slot aan ds
grens van Oost Friesland in 't jaar 1648,
terwijl do hoofdpïraoon Thalèa, haar zuster
Almntb, Simeon (Joodsch geleerdo), Edzard
Voo Wiarda (officier) en Lnbbo Lübbena,
(krijgsknecht in Edzard's dienst) zjjn. Om
hen heen groepeeren zich Xavor, kap. laan,
Hans Hubert, hoornblazer, Folkena, schepen,
Goh, kamenier van Thalèa, een predikant,
een schoolmeester, katholi ke en protestant-
acho boeren, enz. Het gaat niet aan hier ter
plaatse don inhou 1, zjj 't ook in 't kort,
weer te geveo. ZjJ, die van de stukken van
een Sndermann en van een Gerhard Hanpt-
mann houden, znlien stellig gaarne met den
Inhoud van dit reeds bfl do lezing imposante
treurspel kennismaken.
Kr z(jn zeer pakkende momenten, indruk
wekkende monologen en diepe gedachten in,
terwijl in de vijf bedrijven tot den climax
tos oen geleidelijke s'SJgiog valt waar te
nemen.
Misschien js de veronderstelling niet al te
gewaagd, dat de opvoering hier te lande,
fmita voor een goede vertaling wordt zorg
gedragen), wel kans van slagen biedt. Of echter
de talrijke „draken" op de vlucht zullen
worden geslagen door deze „Heks" blijft
echter aan twijfel onderhevig. C. V.
Kijkjes in en om Leiden.
L
Leiden heeft in zijn omgeving tal van ge
legenheden om uitstapjes te maken en zjj,
die van wandelingen houden, kunnen hun
hart er aan ophalen, al neemt hun getal
door de nieuwerwetsche middelen van ver
voer als stoomtram en fiets dan ook mieschien
gaandeweg af. Dat wandelen op eigen beenen
bouwwoede is Leidén tot nu verschoond ge
bleven, want wat er gebouwd werd, bleek
wel noodlg), bad men daarlangs een nog veel
verder gezicht en velen sullen zich nog boel
goed herinneren hoe op lekeren concert-avond
van uit den tuio van „Musis" een brand te
zien was, zóó duidelijk, dat men hem in het
avondduister zeer in de nabijheid waande,
doch den volgenden morgen werd vernomen
dat bfl te Hazerswoude bad gewoed.
Is dat vergezicht hier alzoo verbroken,
men behoeft zich echter slechts even de
Utrechtsche brug over te begeven om er
volop weer van te genieten. Daar vooral
toch breidt een kolossaal grojne vlakte zich
Dt Lciderdorpsche brug.
echter niet minder gezond is, zal niemand
will-n ot dnrven ontkennen. En al Icopc
men hier Diet al IJ i te midden van boschrjjke j
dreven of lommerrijke lanen, aan weerszijden i
geflankeerd door prachtige villa's met rik
aangelegde tuinen en een keur van schilfe
rende bfoempjerkon, toch z I's al is het
najaar of winter ontbreokt het er niet j
aan typische plekjes of heerlijke gezichten
voor u nit, zoo zelfs dat een der woningen
linka met den naam van „Delftzicht" was
gadoopt. Het is dan ook gebeurd dat toen
fnderjjl de toren van de Groote Kerk te
Delft in brand stond, men het onheil op den
Heagvn Rijndijk kon gadeslaan, waar men,
bj] helder vresr, er bet verschiet heel aardig
met al.erlei torons, boaschan, gebouwen, enz.
gestoffeerd ziet.
\J- V -i-j' h
5 I
r f y j
-I '|MX. ra i X
Be buitenplaats nRignvreugd"[
orer da zich. ver uitstrekkende 1 ndouwen of
aan interessante waterpartijen.
Ga hfiv. maar eens zitten op „Musis", onder
de veranda aan den sicgelkant! "Welk oen
schilderachtig tooneol bieden daar in den
zomer het groene natuuitapyt, afgewisseld
met trotsche boomen in hun zich ver uitbrei-
denden bladerendos, dan rechts aan de o ver-
Niet r.ittfd evenwel is het or zulk een vlakte
van, wei- en verderop, voorhy de buitenp'aats
„Rijnstroom" (we-ik-j ia de laatste jaren o >k a!
zooveel van hare vroegere uiige1 rcidheid heoft
verloren en gaandeweg aan e£n geheel andere
bestemming gaat beantwoorden) over de Rooaa-
burgerbrug ook van gro nt« linden geweest,
want volgens de ov rleve ing moet da .r een
maal een Ra reinsche sterkta gevest gd z'ja
geweest, Praetorium of forum Agrippinae ge
naamd. Bovendien beschouwt men de „hoo^e
Eet huis „Meerburg" en de nieuwe R.-K. Kerk
zyde de zich krommende singelwandeling
en in het midden de breede, heldere singel-
gracht zelve met haar eenden- en zwanenkom
en begroeid bergje, en op den achtergrond
de smaakvol aangelegde Plantage met haar
ry flinke heerenhuizen.
Yroeger, toen men aan den singel nog
niet aan bet bouwen was gegaan (van een
zyde", die wy nu Ryndyk noemen, als een
gedeelte van den Romeinschen beirweg. De
Ryndyk zelf, die later straatweg werd, is - naar
gemeld wordt in 1330 aangelegd om het
deel van Rynland bezuiden den Ryn en de
daarachter liggende waterschappen by door
braken van den Spaarndammerdyk, aan de
xuidzyde van het IJ, en den Noorder Lekdyk -
tegen overstroomfag te beveiligen. Vandaar
dat de bruggen van dezen weg langs den Ryn
overal van sluizen zyn voorzien.
Dan, ter zake. Aan den „tol onder Zoetor-
woude" heeft men links de brug, waarover
men Leiderdorp kan binnentreden. Van welke
zyde ook gezien, biedt dl© ophaal brug een heel
aardig, echt Hollandsch kykje, wel dor moeite
waard dat 't in af beeldig werd gebracht. Zooals
de brug zich nu vertoont, is ze nog Diet zoo
heel oud, want de tand des tijds maakt ook
hier meermalen vernieuwing noooig, maar toch
dateert de aanwezigheid alhier van een brug
over d% Ryn reeds van bet jf|b' 1664.
Op die brug staande, bevindt men zich wel
niet op Leidsch grond-, dan toch op hout-
gebiad, want ze is met het nabijgelegen
koffiehuis eigeniom van Leiden en wordt
verpacht. Niet-booge-en-lage-zyde bewoners
mogen die brug dan ook eerst passeereo, na
een somma van een halven cent geofferd te
hebben. Dat is niet veel. Maar zeker mo.ten
ook hier veel kleintjes een groot© maken.
Indrrtyd wist men ons echter fee vertellen,
dat het vroeger roet die heffing weieens zoo
heel consciëntieus niet toeging, maar dat
b. v. nogal gespeculeerd werd op do onwe
tendheid van Leidsche families, die h. v. met
hun drieën of vieren een „Leiderdorpsch
hc-kje omgingen" en dan van hun dubbeltje
als de eenvoudigste zaak ter wt-reld, niets
terugzagen I Thans en ook al sedert lang—
mag men echter vrtf doorgaan ?/uïsmeu maar
even in de nabybeïd „aanlegt". Geijjfc daar,
kan men vooral op da brug van een schoon
riviergezicht profiteeren met die reeks van
aan het water uitkomende huizen en tuinen,
van veel vtrscheidenheid en wat dies meer zy.
Treden wjj echter het op de burg halver
wege openstaande hek nog niet binnen en
houden we den halven cent op zak, maar gaan
wy liever verder den Boagen Ryodgk Fangs
met zyn ingangen tot gezegde buitenplaatsen,
waarvan er vooral één niet doar een kafen
steenen muur of houten schatting voor den
wandelaar onzichtbaar het oog trekt, het
door de familie Van Byianafc bewoond© buiten
goed „Rynvreoga", bekend door zyn eigen
aar igo beelden versiering.
Het is ean buiteuverblgf, dat vrfi wel in
zjjn ouden, oorspronkeloken. toestand is be
houden geblaveo, in tegenstelling met dat we
éven te voron passeerden, waarvan de vroegere
z.g. „overplaats", met haar dichte bosschages-
en fraaien vy 'ver ook al in weiland is herschipem
Ea zoo naderen w© een groep getouwen,
waarvan een tertn ons reeds dadelijk by
het verlaten der stad zichtbaar was, de toren
van de in 1895 nieuw gebouwde roomsch-
katholieke kerk, welke èn om den bouw-
styi, waarin ze is opgetrokken, èn om hot
inwendige zeer bezienswaardigis. Daarenboven
is haar toren de trots der geloovigen in don
omtrek, omdat hy op een. afstand van uren ver
te zien is.
Achter dit gewyde gebouw ligt, aan een
laantje langs de Meerbnrger-wetering, het
overoude huis „Meerburg", dat lator den
naam van „Do Goede Herder" verkreeg en
meermalen belangryke uitbreiding onderging.
Do bestemming van dit gesticht, waarin,
voordat de besproken kerk er was, voor do
gemoor tenaren ook kapel werd gehouden en
waarin katholieke meisjes worden verpleegd,
mogen we als genoegzaam bekend beschouwen-
Hier staken wy voor ditmaal onze kykjes,
om, gezeten onder de overdekking van het
reeds by onze zoo van wandelen houdende
voorvaderen bekende, beroamde en misschien
vanwege de verschillende vryages vol htrin-
n ring zynde naby gelegen „Witte Huisje",
(dat uitwendig zyn naam handhaaft, in t gen-
stelling met de bruine. Groenebrug tie Leiden,
die vroeger inderdaad o:k groen geverfd was)
te genitfeen van den machtigen indruk,, welken
het vergezicht over het Hollandsch. landschap'
ook hier geeft,
TIVEEDE KAMER.
Spoorwegen. Overeenkomst.met België.
Door de Regeering is aan de TweedaKaraer
ingediend een wetsontwerp tot goedkeuring
van de overeenkomst, tueschen Nederland en
België op 23 April 1897 te Brussel geslot-n,
betreffende overneming van de Nedeclandsche
gedeelten van eeniga in Nederland en Bilgië
gelegen spoorwegen, en van da mede tot die
spoorweggedeelten betrekkelijke metdaMaat-
schappy tot Exploitatie van Staatsspoorwegen
gesloten overeenkomst?^
Begrooting van Suriname.
Blijkens de memorie van toelichting van de-
koloniale huishoudelijke begrooting van Suri
name voar 1898 worden, de uitgaven ge
raamd op 2,348,118.37'/^ de vormoedoiyke
opbrengst der middelen op f 2,057,581.36 '/4.
en de bijdrage uit de Ryksscbaikist op
207,451.09'/2.
COKRJ3SPONDENTIÉ. Ingezonden stuk
ken of mededeelingeny, waarvan do inzenders,
hun naam niet aan de Redactie bekend maken
worden ongeplaatat, ter zjjde gelegd.
SCHAAKRU BBIEIi. Maandag 8 November 1897.
Redactie: L. S.-V. „Momuty". - Adres: J. F. ESSER, Mleawe Ryn 1©6, Lelden.
Schaak nieuws.
De vroeger reeds vermelde uitslag van den onderlïngen wedstryd van het „Leidsche
Schaakgenootschap" was uiit geheel juist. De hoer A. C. Splinter deelde namelUk ook mee
van dan derden prys met de heeren Samsom en Leussom Bovendien is nog vermel'dëns-
waarJig, dat Dr. A. Van Rijn eerst overwinnaar werd, na een heftigen schaakstryd, die
verscheidene uren duurde, tegen den heer End6rle, die evenveel winstpunten behaald bad.
Maandag 8 November begint de ni'aiwe jaariyksche onderlingen wedstryd en wel in
twee klassen.
Hi ronder volgt een party, die ons is toegezonden naar aanleiding van onze oproeping
tet mecewirkirg. Wij donken do toezenders voor hunne welwillendheid en dit goede voor
beeld, vooral daar de schakers, die nooit aan wedstryden deelnemen en geen lid eener
schaakclub zyn, zoodat zij slechts met een beperkt aantal schakers spelen en zoodoende
de verhoadirg hunner speeisterkte tot die van de buitenwereld niet kennen, nu kunnen
zien wat aan hun spel ontbreekt. Hieruit kan men ook zien, dat, hoewel de meesterpartyeu er
dikwijls zoo eenvoudig uitzion, en men licht geneigd' is te zeggen; „is dat.nu zoo'n meester,
zou ik niet eens eea dergelijk partgtja kunnen proiuceoren",, dit niet meevalt. Bo.veüdien
is het zeer leerzaam op zyn fouten in een party te worden, gewezen.
P. W. G.
Wit.
e 4
L c 4
P f 3
c 3
Scliaakpiirtjj No. 46, gespeeld te Leiden, 28 October '97.
Beter d 3.
7 Ir 5?
Hter moest P f 6 gevolgd
door o—o.
P g 5 8 P h 6
DftU: 9 D f 6
Waarom niet terstond g 6.
P f 710 g6
Pd 6-4: 11 D d 6 7
Beter ware c d 6gevolgd
door L 5 7.
A T. G.
Zwart.
e 5
L c 5
Pcfl
a 6
Als dit b 5 tot doel beeft
wat waarschijnlijk het geval
is, verzwakt bet zwart's spel,
want de witte looper wordt
na'-r geen ongunstiger veld
gedreven, terwjjl zwart een
zwakken damevlengel krjjgt
en bovendien tempo verliest,
b 4 5
Beter is d 4
5 b 6?
L d 5 6 L d 6
h 4 7
Dg&
12
T h 7
dS
13
Ff 7
Dg*
li
L b 7
h 5
15
gh5:7?
Nu moest a5. Th5: dougt
niet wegens T h 5; met winst
van 1 pion bij goede stelling.
Dg8-P ld
D f 8
DB7:
T h ff:
LÜ6
Th 6:
e d 5
17
18
19-
20
21
Beter T b 8 en
T e 6 -
Pd 2
Pé 4
de6 'A
Ko2
22
23
24
25
26
Dit jaagt het
een gunstig veld.
P e 5 -P- 27
Waarop wit in
ten mat geeft.
D g 6 -+- 28
D e 6 29
D d.7 qt 30
Fc d 8
d'6
Pb 6:
L d 6
P f77
Tb 7.
Ki7
Te8
Té 6:
K e 6
dB?
paard oaar
KdO??
drie 3 zet-
K e 7
K d 8
Probleem No. 47 van W. A. Shinkiuan,
Gniad-l! apid.
Oplossingen in te zenden bjj J. J.
Colpa, Lange Mare 18, vóór Zaterdag.
Zware
Oplossing Probhem No. 46.
Dc 6 Pf 7 DxgT
T g 7 F f 6 q:
T anders P g 5 qt
b! Dx cTq:
T21Jn Dc4
T andere P d 2 q;
Goede opL No. 45 ontvangen van:
Leiden: R. Paulides, J. v. Beveren,
G. H. Key, W. Riddorhof, A. C. Splinter.
Roel of aren d a v een: M. Hólscher.
Derenter: A. v. Eelde.
CORRESPONDENTIE.
J. De B.d 8 P, T X P 2 c X T P q:,
nu wordt bet zwart» paard gehouden
door Ta5; de zesde variant heeft u
vorward met de zeven le, in eerstge
noemds wordt de zwart» toren gebonden.
Ouddorp. P. J. v. d. L De oplos-
eingwedetrjjd is afgeloopen, deze is niet
permanent.
