gourant wordt dagelijks, met uitsondering
van <§pn- en feestdagen, uitgegeven.
A°. 1897
N°. 11512.
Maandag 6 September,
PERSOVERZICHT.
Feuilleton.
De Triomf der Liefde.
PRIJS DEZER COURANT;
Voor Leiden per 3 maanden, t 1.10.
Franco per postM 1.40.
Afzonderlijke Nommers0.05.
PRIJS DER ADVEBTENTIËN:
Van 1-6 regels f 1.06. Iedere regel meer f 0.17}. - Grootere
letters naar plaatsruimte. Voor bet incasseeren buiten de stad
wordt f 0 05 bersteend.
Tweede Blad.
Do meeste bladen bevatten in het begin
dezer week artikelen of dichterlijke ontboe
zemingen over den verjaardag der
Koningin. Het gaat niet aan daarvan
onder dit Overzicht meer uitvoerig melding
te maken. Een uitzondering zy echter ver
gund voor een stukje uit 't weekblad Insu'inde,
waarin gewezen wordt op de liefde, die ook
in Oost-Indië gevoeld wordt voor do Koningin,
het hooge belang, dat men ook daar stelt in
het Koninklijk Huis, en het gewicht van deze
bezittingen voor het moederland en zyn
Koningin.
„Niet slechts in het kleine Nederland in
Europa", zegt Insulinde„met zyn weinige
millioenen inwoners, wordt de zeventiende
verjaardag onzer Koningin herdacht, 't Is ook
feest in dat groote Nederland tusschen de
tropen, waar vele millioenen onderdanoo Haar
alléén kennen uit den beeldenaar van post
zegels en munten, en Haar nimmer zullen
aanschouwen.
Onbekend is onze Koningin Diet met Insu
linde. Prof. Kan en prof. De Louter waren
Haar loermeesters in aardrijkskunde, land- en
volkenkunde, Staatsinstellingen en wetten van
Indië.
Wy weten, dat Haar hart warm klopt voor
d*t land, waar nog steeds zooveel bloed vloeit
van Haai- onderdanen, dat in Haar naam ver
goten wordt, waar in Haar naam wordt recht
gesprok» en geregeerd.
Zjj weet, dat Nederland alleen door zijn
koloniën nog meetelt in de rij der natiën.
Dat de belangen van Hare onderdanen, tiea-
maal talrgker in Indië dan in Nederland, niet
in de tvroede plaats m aanmerking mogen
komen, dearvan moge het door Haar genoten
onderwee Haar hebben doordrongen.
De koloniën zijn bij den feilen verkiezings
strijd poHtiek-dood gebleven voor NedorUnd.
Wanneer dit betoekent, dat de koloniën
buiten eo boven do vadorlandsche staatkunde
zullen staan, dan betreuren wy dit niet. Be
tekent bot echter, dat de strijd der staatkun
dige partyen in Nederland, ecbto strijd om de
maebt, c®fl politiek leven zóózeer zal beheer-
schen, eat er geen plaats meer is in do ge-
dachteowereW van Nederlands staatslieden
voor Indische belangen, belangen van den
inlander vooral, dan hopen wy, dat het voor
treffelijk onderwijs dat onze Koningin genoten
heeft, Qur zal behoeden voor het meegaan
in die verderflyke, Nederland ten ondergang
doemende richting.
Want nset Indië staat of valt Nederland.
Zonder Indië is Zy slechts vorstin van een
natie van don vierden of vjjfden rang.
Nu echter begroeten wjj Haar op Haar
zeventienden verjaardag als Koningin, neen
Keizerin van dat heerlijk rijk van Insulinde,
dat zich slingert als een gordel van smarag
den om den evenaar".
6)
„Manheer de baron is misschien niet zoo
ziek als u meent," merkte barones Harry op.
„In alle geval rekent hij zeker op uw be
scherming van zjjn dochtertje
„Ik zal voor dat meisje doen hetgeen de
noodzakelijkheid mü gebiedt, niets meer,"
zeide de freule; „wy zullen er wel eens met
uw broeder over spreksnA propos, u
wilt, niet waar, dat ik het hekwerk aan uw
buis aan den kant van de straat doe her
stellen?Ik zal Zondag naar Ellrode
gaan, om te zien of men het nog kan her
stellen mijn geringe geldmiddelen verplichten
mij, vooral nu, slechts de meest noodzakelijke
uitgaven te doen."
Het gesprek nam een andere wending; er
was geen sprake meer van Hedwig, noch
van baar vader totdat de beer Harry weder
binnenkwam.
„Welnu 1" vroeg freule Anna hem bij zijn
terugkomst; „ge hebt mijn broeder gezien?
Wat denkt u van zijn gezondheid?"
De schoone trekken van d9n grijsaard namen
een uitdrukking van diepe droefheid aan.
„Hoe voorbereid ik ook was den baron
lijdende te zullen vinden, ik verwachtte niet
hem zoo veranderd to zien," antwoordde by.
„Zijn dagen zijn getoldhij kan nog tot
Kerstmis leven, maar blijkbaar zal hij de
maand Maart niet balen."
De Avondpost bevatte een zeer uitvoerig
artikel, om te betoogen, dat de militaire
waarde van het Reservekader al beel
gering is.
„Jongelieden uit den beschaafden stand,
die het daarbij gebruikelijk onderwijs hebben
gonoteD, zijn daardoor vrijgesteld van het
toolatings-examen. Zij melden zich eenvoudig
ter dienstneming aan; is daar by voldaan aan
de voorgeschreven formaliteiten en de adspi-
rant in het bezit van een militair getuigschrift,
dan kan terstond zijn opleiding een aanvang
nemen aan een „militaire cursus". Van dozon
laatste is echter, behalve de naam, de kleeding
der deelnemers het eenige militaire. Een aan
tal van 5 is voldoende, om in elke gemeente,
waar geen garnizoen, ryks-universiteit, poly
technische school, kweekschool voor onder
wijzers, hoogere burgerschool of gymnasium
is, een cursus te openen. Een ieder kan dus
gemakkelijk beoordeelen, hoe door localiteit
en omgeving de militaire vorming tot haar
recht komt; wanscht men bovendien zichtbare
bewjjzeD, dan behoeft men bijv. slechts een
blik te slaan in de wijze van correspondeeren
met buu superieuren, die zoowel naar vorm
als inhoud een volkomen gemis aan gevoel
van militaire ondergeschiktheid verraadt.
Zoodra een adspirant meent een examen
te kunnen afleggen, komt by daartoe onder
de wapenen, of wel wordt bem dit afgenomen
door het militairs personeel, met de instructie
belast. In de zes jaren, waartoe de adspirant
voor bet reservekader zich verbindt, behoeft
hy slechts 8 maanden onder de wapenen door
te brengen, waarvan in het eerste jaar ten
minste één en in het tweede ten minste twee
maanden; totdat hy den graad van reserve-
sergeact bereikt heeft, moet hy gedurende
ten hoogste 6 maanden per jaar eu 3 uren
per weok deelnemen aan militaire oofeniDgen;
binnen twee jaren na zyn bevordering tot
reserve-sergeant en vaandrig is hy verplicht
onder de wapenen te komen, doch telkens
voor niet langer dan 6 weken.
Daarby komt nog, dat aan ieder lid van het
reservekader het wonen buiten de kazerne
vergund kan worden."
Tegenover de opmerking: dat de intellec
tueels eiscben, die er aau gesteld wordeD, op
dit punt veel good maken, zegt het blad: „In
do eerste plaats kunnen die twee zakeu niet
van elkaar afgescheiden en op zichzelf be
schouwd wordeneon holdor hoofd kan alleen
hem tot gezagvoerder geschikt maken, die in
hetzelfde lichaam een militair hart draagt, en
dit laatste wordt niet verkregen door eon
onderwyzer, studont of schooljongen (met alle
respect voor de hoogere burgerscholen en
gymnasia) een uniform aan te trekken. Doch
ten tweede moet met het afnemen der prac-
tischo examens nogal eens geschipperd wor
den, en wel veel meer dan het militair belang
meebrengt. Het meerendeel van hen, die by
het Reeorvekader dienst doen, is hetzy
bedryvend of lydend by bet burger-onder-
wys betrokken; daardoor leggen zy hun
militaire examens ia den regel in den vacantie-
tyd af, en dan juist is het althans by de
infanterie tegenwoordig 2eer bezwarend en
„Denkt u?" vroeg de freule op ernstigen
toon, maar zonder biyk te geven van eenige
ontroering.
„Ik ben er zeker vande koorts verteert
hem, dat kan niet lang duren. Gelijk alle
personen, die door die ziekte zyn aangetast,
vermydt hy het van zyn toestand te spreken,
en ik ben niet te weten kunnen komen, of
by onder doktershanden was, of Diet?"....
„Ongetwyfeld," antwoordde freule Von
Laden. „Al verdient hy niet meer myn belang
stelling en medelyden, ik verzorg hom toch
niet minder dan ik elke andere zieke ver
zorgen zou Om de vroegere betrekkingen
met Ellrode te vermyden, heb ik den dokter
van Marbeek ontboden; hy bezoekt myn
broeder verscheidene malen in de week."
„In dat geval," antwoordde de heer Harry,
„zou de freule misschien beter doen, den
dokter zolven te raadplegen omtrent den aard
zyner ziekte."
„Neen, mynheer Harry, ik wil een vreem
deling niet vertrouwd maken met myn ge
voelens, of om beter te. zeggen met het gemis
aan gevoelens ten opzichte myner familie.
Daar u het gebeurde kent, is u bet meest in
staat te oordeelen, wat er gedaan moet worden.
Daarenboven is u een man van ondervinding;
u hebt de ziekte van naby leeren kennen
Uw meeniDg is my voldoende en ik zal daar
naar myn maatregelen nemen."
„U zal daarnaar uw maatregelen nemen?"
herhaalde de grysaard, een weinig verrast
door die woorden. „O, ik begryp u," zoo ver
volgde hy, als getroffen door een lichtstraal.
„Daar baron Yoa Laden rog slechts weinige
veelal onmogeiyk, om zooveel manschappen
byeen te brengen, als noodig zyn om de
practische kennis van de examinandi na te
gaan. Door de omstandigheden gedwongen,
moet de examen-commissie, dikwyis ondanks
haarzelve, zich tevreden stallen met lagere
eischen, waardoor reserve-korporaals en onder
officieren en zelfs vaandrigs gevormd en in
vredestyd met een gezag bekleed worden, dat
hun feitelyk nog te zwaar ia."
In een tweetal artikelen heeft De Tijd de
vraag behandeld, wat tbans de politieke toe
stand van de Katholieken eischt. O. a, wyst
het blad daarby op de verplichtingen, door de
nieuwe kieswet aan de bestuursleden eener
kiesvereeniging opgelegd. Zulk een
bestuurslidmaatschap is thans Diet meer zooals
vroeger louter een eerepostje. De Tijd schryft
hierover het volgende:
„Neen, de leiding van een kiesvereeniging
is thans een werk geworden van wyden
omvang, een werk, dat aanzienlyko offers
vraagt van al degenen, die er zich mede bezig
houden. Maar meer dan ooit: een noodig
werkl Een werk, waarvoor dus de krachten
nimmer mogen ontbreken, willen wy niet als
katholieke Staatsburgers ten eenenmale over
vleugeld worden door onze tegenstanders.
Een werk, dat altoos dient te worden voort
gezet, zonder ontmoediging en zoDder ver
metelheid. Een werk, dat sterke zenuwen
vraagt, een helderen en onbevangen blik, en
boven alles een toewyding, een offervaardig
heid, die haar grond vinden in een oprechte
liefde voor Kerk en Vaderland.
Wat die kiesvereenigiDgen hebben te doen
ter onmiddellyke voorbereiding der verkie
zingen, de onlangs verloopen dagen hebben
het voldoende geleerd. Hebben ook, naar wy
hopen, de oogen geopend van sommigen, die
het by deze stembus aan. beleid of aan yver
lieten ontbreken.
Wy willen er hier nog eens op wyzen, dat
haar taak thans niet als geëindigd mag
beschouwd worden. Integendeel reeds nü
moet men beginnen, wil men tegen de vol
gende verkiezingen op tyd gereed zyn. Er
moet worden getold, berekend; de kiezers-
lyst moet worden gecontroleerd, niet ééns,
maar herbaaldelyk, maar telkens weer; er
moet wordon onderzocht, of door verhuizing,
door vermindering of vermeerdering van aan
slag, door verandering van betrekking, enz.
geen tegenstanders ten onrechte op de lysten
biyven of medestanders er van blyven ge
weerd; er moet propaganda gemaakt worden
vooral, de lauwe kiezers moeten worden
aangespoord, door voor hen geëigende be
weegredenen tot belangstelling in het politieke
leven wordon opgewekt. En dat alles zonder
vertraging, zonder zich boos te maken, zon
der eindeiyk van al zyn bemoeiingen veel
anders te mogen verwachten vaak, dan, naast
een twyfelachtig succes de „aardigheden"
door „welgemeende vrieDden" op al die „onpro-
fijtelyke drukte" gedebiteerd Inderdaad,
erkend moet worden, dat de leidiDg van
khsverëenigiugen maar zeer weinig aantrek-
kelyks hoeft!"
dagen te leven heeft, legt de freule het er
op toe zyn laatste dagen zoo zacht mogelyk
te maken."
„Dat ligt niet in myn bedoeling," antwoordde
freule Anna, dezelfde onwillige beweging met
de hand makend, als waardoor zy gewoonlyk
de geschenken van Hedwig afwees. „Ik doe
voor baron Von Laden hetgeen myn geweten
mij voorschryft, ziedaar alles: er bestaat
tusschen hem en my geen band, die my tot
i6ts meer dwingt. Ik zal tot het einde de
plichten vervullen, welke my de naasten
liefde oplegtmeer zal ik ook niet doen.
Ik heb verlangd te weten, of u zyn dood
naby zynd acht; nu dat zoo is, zal u my
wel willen helpen, hoop ik, om eenige zaken
te regelen."
De heer Harry boog zonder iets te zeggen.
Hy overdacht by zichzelven, waar de freule
heen wilde en wachtte zich wel haar met
een enkel woord de uitlegging, die hem
wachtte, te vergemakkelyken.
De freule had reeds lang opgehouden iets
te geven om de goed- of afkeuring van haar
medemsnschenzy vervolgde op een yskouden
toon, zonder zich te laten ontmoedigen:
„Baron Justus is niet tevreden geweest
alléén op Schwarzgarten terug te keeren; met
zyn tegenwoordigheid legt hy my ook die van
zyn kind opIk wil het by my dulden
zoo lang haar vader leeft, maar zoodra by
ginds ligt (zy wees met de hand naar de
richting van de kapel) moet dat kind
heen."
Barones Harry had tot nog toe 6tilzwygend
het onderloul van haar broeder en de barones
Ten slotte stelt De Tijd de vraag, of het
geen aanbeveling zou verdienen, dat een onder
linge band tusschen de katholieke kiesvereni
gingen werd gevormd?
In het Venloosch Weekblad heeft de beer
Jan Truyen het over den persooniyken
dienstplicht, dien hij in het verschiet ziet.
Hy beweert, dat de minder bezittende klasse
by de opheffing der plaatsvervanging niet zal
winnen, wel verliezen. Wel zyn aan het
remplaganten-stelsel nadeelen verbonden, maar
die zyn wel door den wetgever op te heffen.
Hy stelt België ten voorbeeld, waar aan den
minder vermogenden milicien vergoeding wordt
toegekend. Eerst op 28-jarigen leeftyd, of in
bijzondere omstandigheden op een tydstip,
door de Regoering te bepalen, kan de man
over het hem toekomend bedrag beschikken.
„Zou het nu zoo vraagt de heer Truyen
voor den Nelerlandschen wetgever zoo'n hek
senwerk zijn, om, zoowel in het zedelyk als in
het stoffelijk belang van den plaatsvervanger,
een bepaling van gelyke strekking ia onze
legerwet op te nemen?
Een zoodanig voorschrift zou èn voor bet
leger èn voor den betrokken persoon het euvtl
wegnemen, dat de plaatsvervanging thans
aankleeft."
Naar aanleiding van de circulaire van
minister Van Houten aan de Gedeputeerde
Staten over de uitvoering van de wet, rege
lende de gemeente-financiên, schreef
iemand in de Radicale Hervorming: „Er ia dus
by de wyzigicg van de verordeningen op de
hoofdelyke omslagen geen haast; meer dan
drie jaar is er voor beschikbaar."
Onder herinnering, dat op zyn voorstel de
Kamer tot 1901 aan de gemeenten tyd heeft
gelaten om de verordeningen in overeenstem
ming met de wet te brengen, protesteert de
heer H. Pb. De Kanter in Het Vaderland
tegen de conclusie in het genoemde weekblad.
„Niets zou meer de bedoeling van myn
amendement tegenwerken dan het volgen van
het advies der Radicale Hervorming. Ik zou
den gemeentebesturen willen toeroepenNeemt
do zaak onmiddellyk ter handl Niet on de
verordeningen nu reeds vast te stellen, maar
om bytyds bet materiaal te verzamelen, dat
de minister Van Houten niet had, toen by
de wet verdedigde, en dat hy m. i. had
moeten hebben, om de Kamer een inzicht te
geven van de werking der wet on haar ge
volgen voor die gemeenten, waar nu progressie
wordt geheven.
Het zy hier heriDnerd, dat op die gevolgen
reeds by het Voorloopig Verslag gewezen
werd door het noemen van cyfers, en op
grond daarvan gevraagd, of de minister meer
dere gegevens had. Toen het antwoord on
bevredigend was, heeft de Commissie van
Rapporteurs by haar eindverslag ernstig op bet
overleggen van cyfers aangedrongen. Zy waren
er niet, t09n de president de wet aan de orde
stelde; ik heb toen nog eens gevraagd of de
Kamer ze krygen zou. Alles tevergeefs. De
heer Van Houten had een panacee tegen alle
kwalen, die het schrappen van progressie zou
aangeboord; by die laatste woorden kon zy
zich echter niet meer bedwingen.
„O freule," riep zy op smeekenden toon,
„doe dat niet, bid ik ui... Jaag dat arme
kind niet wegwanneer haar vader dood
is, zal zy niemand meer dan u hebben."
De barones haalde de schouders op, als om
te bewyzen, dat men zich in haar vergist
had; vervolgens sprak zy, zich tot den heer
Harry wendend en zonder acht te slaan op
de woorden van zyn zuster, verder:
„De moeder vau myn nicht had een broeder,
die in Bohemen woont, den heer Eschatz, een
kolonel der huzaren. Hy woont te Josepbstadt
by zyn regimentIk ben van plan naar
hem Hedwig te zenden, wanneer haar vader
niet meer leeft. Daar ik niet wenech recht
streeks in betrokking te komen met dien
persoon, heb ik myn toovlucht genomen tot
u, mynheor Harry: ik belast u met do zorg
myn nicht naar Bohemen te brengen."
„Freule, de barones kont den heerEscbalz
zeker?" vroeg de grysaard, op haar een blik
vestigend, die baar de oogen deed Deerslaan.
Freule Aüna was er echter de vrouw niet
naar, om zich uit het veld te doen slaan.
„Ik ken hem zeer weinig," antwoordde
zy; „hy is een weduwnaar. Hy heeft twee
zoons, die onder zyn bevel dienen. Ziedaar
alles, wat ik er van weet, en dat is genoeg
voor my. Zijn kinderen hebbon een bestaan;
hyzelf heeft een onafnankeiyke positie. Hy
is beter dan ik in staat het dochtertje zyner
zuster by te staan."
„Maar bebt u niets vernomen, barones,
omtrent het karakter en do zeden van die
doen geboren wordende aftrek van de vasto
som voor levensonderhoud en de aftrek voor
kinderen zou overal alles goedmaken.
Daar ik begreep, dat de minister Diet van
zyn stuk zou te bnngen zyn, en de volgzame
meerderheid wel mee zou gaan door dik en dun,
heb ik een poging tot uitstel beproefd, die
gelukt is. Ik heb myn voorstel toegelicht met
cyfers, die niet zyn tegengesproken. Die cyfers
nu, die ik weet het op vele leden indruk
hebben gemaakt, moeten worden opgezocht
door het geheole land en in alle gemeenten.
En omdat daarvoor tyd noodig was en in ieder
geval één jaar veel te kort is, om die bezwaren
te formuleeren, te onderzoeken en daarop te
doen beslissen, daarom heb ik gevraagd drie
jaren.
Doch dan moet men die drie jaren ook
gebruiken."
De Amsterdamsche Courant zegt van den
decoratieregen op den verjaardag der
Koningin het volgende:
Als gewoonlyk is de decoratieregen dit jaar
mild, zeer mild, milder zelfs dan bet vorig
jaar. Maar zoo malsch? Neen.
Wel is waar zyn zoo ongeveer, boe zal
men bet uitdrukken, do lieden van allerlei
slag bedacht, kregen leger en vloot, ambte
naren en ny veren, groote en kleine luyden,
hun deel, doch wy missen er dit jaar het
piquante van het vorig jaar in.
O n het maar ineens te zeggen, over het
algemeen was to?n de keuze van de gedeco
reerden gunstiger en had bij de voordracht
blykbaar een man invloed gehad, die zyn land
en zyn medeburgers beter kende dan de tegen
woordige raadsman.
Zoo komt het ons voor, dat de geestelij
ken van allerlei gezindten stiefmoederlyk be
deeld zyn.
Wel b waar zyn er by do jongste bezoekeo
der Koninginnen in die richting nogal wat
decoraties gevallen, doch dat zjjn de geluk
kigen van het toavah
De kunsten zyn dit jaar slechts geëerd
voor zoover het de letterkunde betreft in Louis
Couperus, zeer zeker een hoogst gelukkige
hulde; en wat de toonkunst betreft in moj.
Van Oosterzee, oen niet minder te waardeeren
keuze, doch noch de schilderkunst, noch het
tooneel, noch de journ ilisiiek zyn zelfs maar
onder den drop gekomen. De decoratie, aan
Taco Mesdag verleend, is een belooning voor
zyo funrtie op de Brusselsche tentoonstelling
en heeft met zyn kunst niets te maken.
Dat het tooneel geheel werd vergaten, nadat
ten vorigen jare by na geheel de pers het
toejuichte, dat men eindeiyk met de uitslui
ting van deze kunst gebroken had, mag oen
teleurstelling heeten, zoo goed als de totale
uitsluiting van journalisten, terwyi het voor
de meerderheid der ministers, waarin zelfs de
oud hoofdredacteur van Het Vaderland zetelt,
niet moeilyk ware geweest e9n keuze te doen.
Wat echter nog meer bevreemden zal is,
dat juist onder dit Ministerie de kleine amb
tenaren nagenoeg en de bestuurders van hoogst
nuttige instellingen voor werkliedeü, kortom
de zoogenaamde volksleiders in de beste be-
drie lieden?" vroeg de heer Harry nog, wiens
gelaat een levendige afkeuring te kennen gaf.
„Hedwig zal spoedig een volwassen meisje
zynzy belooft knap te zullen worden,
ik zeg het met smart, denkend aan haar
droevig lotDie schoonheid zal haar
misschien noodlottig worden te midden der
omgeving, waarin u haar zult plaatsen
„Ik wil haar eenvoudig naar haar familie
zenden, naar haar natuurlyke beschermers,"
antwoordde de barones koiltjes; „indien u
weigert haar te vergezellen, zal ik myn ver
trouwden Sanders in uw plaats stellen."
„Ik weiger het volstrekt niet, freule,"
hernam de grysaard; „wanneer u by uw plan
blyft uw nicht naar Bohemen te zenden, zal
ikzelf haar er heen brengenmaar ik verzoek
u, rog eens goed na te denken over hetgeen
u wilt doen
„Ik behoef met meer na te denken," viel
de barones hem in de rede, „en myn besluit
zal Diet veranderen. U neemt h6t dus aan?
Ik ben er u dankbaar voor: myn nicht zou
niet beter beschermd kunnen worden dan door
u. U kent de wereld; myn oude Sanders
daarentegen, hoewel een zeer braaf maD, is
even naïef als Hedwig zelve."
De Zikec bleven daarby. De heer Harry
en zyn nicht namen afscheid van de barones,
bewogen vau medelyden met do arme Hedwig
en het hart vervuld van verontwaardigiug over
haar tante.
Wordt vervolgd
