«AMMONIS,
Jarlinièfes, Motels,
Tegels, Deurplaten, etc.
27 SPUISTRAAT,
Persoverzicht.
CIJFER 2 THOMSON'S THEE.
Vervolg der Advertentiên.
VAZEN, PULLEN, STELLEN,
DEKT HAAGi
EINDERMANS
Gaat alles Daar wenscb, dan
zal de „clou" der wereldten
toonstelling te Parijs in 1900
nog me9r de bewondering waard
z$n dan het wie) dor Chicago
World's Fair en de Eiffeltoren
van Parys in 1892.
Ge ziet dit wonder bior naast
afgebeeld. Het is de vernuftige
uitvinding van een jong bewoner
van Washington, die zich weldra
naar Parijs zal begeven om daar
zijn plans over te leggen aan
do tentoonstellingscommissie,
en te trachten Amtrika's roem
aldaar hoog te houden door
deze nieuwste uitvinding fin de
siècle. De naam van den uit
vinder is Herbert Pattee.
Het bier afgebeelde wiel is
200 voet hoog; hoe het er uit
ziet doet ons de teekening zien.
Het heeft daarenboven veel
overeenkomst met het wiel van
Chicago, en tevens met een
reusachtig fcicycle-wiel. De by
dit wiel behooronde karretjes,
waarin eenige personen kunnen
plaats nemen, oiilleenen, na er
eerst een eind door omhoog
gebracht te zyn, er hun beweeg
kracht aan; met ongoloofiyke
inelheid worden deze voortge
dreven. Deze voertuigen zjjn zes
voet breed, vijftien lang en acht
hoog. De bankjes er in worden 77
omgeven door een balustrade
ter hoogte van de schouders
der passagiers, die ook nog een
beschutting boven het hoofd
zullen hebben, waardoor het ge-
heel in aanzien wint.
Het wagentje wordt eerst op een hoogte van zeventig voet van links naar rechts op het wiel op rails omboog gebracht. Men begrijpt, dat het er flink van door gaat, als het
karretje wordt losgelaten. Denk even aan een montagne russel Het wiel zelf wordt inmiddels tot staan gebracht, terwijl het voertuig z\jn weg er op voortzet. Des avondB wordt de
omgeiing luisterrfik verlicht.
Ook gaat men, komt het plan in zijn geheel tot stand, nog door een tunnel. Zoo'n ritje door licht en donker, met zoo'n snelheid, belooft wat. Dat zal een „rijden, rijden, ryden in een wagentje" zfln
Tot dusverro zij dit genoeg. Komt het plan tot uitvoering, dan zal men er later wel meer van hooren!
Rome en de Kunst. lid Nederland-
cche Dagblad erkont, dat Rome voor de kunst
veel heeft tot stand gebracht, doch dat de
groote oudheidkenner Winckelmann uit liefde
voor die kunst tot de Roomsche Kerk over
ging, noemt het blad niet getuigende van groot
nadenken, want, zegt h6t, veel schooner en
verhevener toch dan eenige gotbieke kerk zijn
vele bouwwerken der oudheid, en welk heili
genbeeld kan met de voortbrengselen der
Grieksche beeldhouwkunst vergeleken worden?
Het Pantheon te Rome, een der schoonste
tempels, die men daar vindt, is een heidensch
bouwwerk, dat waarlijk niet gewonnen heeft,
doordat het voor den Roomschen eeredienst
is ingericht. De gothieke tempels zijn naar
hot model dor oud-Romeinsche basilieken ge
bouwd en een der schoonste Roomsche ker
ken te Parijs, de Madeleine, heeft geheel den
vorm van een Griekschen tempel.
De Roomschen daarentogen en velen hunner
pauseo, die zich zooveel op hun smaak en
hun kunstgovo9l laten voorstaan, hebben
met de schoone bouwwerken der oudheid op
de moest onverantwoordelijke wijze omge
sprongen.
Niet de Vandalen en andere barbaren, maar
de Christenen hebben die bouwwerken ver
nield.
Menige Roomsche kerk bevat marmeren
kolommen, dio uit heidentempols z\jn wegge
nomen, en de prachtigste marmers zijn in den
kalkoven verdwenen.
Zelfs na do Grieksche en Romeinsche kunst
is het zeer de vraag of de Roomsche de eerste
plaats bekleedt.
En het blad wijst in verband hiermede op
het Alhambra der Mooren.
"Wie dus aesthetiek en godsdienstig gevoel
zoo weinig uit elkander weot te houden, dat
hij uit liefde voor de kunst van godsdienst
wil veranderen, mag er wel eens ernstig
over nadenken of hij niet consequenter en
logischer handelt, wanneer hij heiden wordt
of Muzelman, dan waDneer hy overgaat tot
de Roomsche Kerk, wier kunst ook, evenals
alles, wat van haar uitgaat, hoogst een
zijdig is.
Juist zoolang de kunst uitsluitend kerkelijk
was, heeft zy zich nooit behoorlijk kunnen
ontwikkelen, evenmin als de wetenschap,
maar toen belde zich aan de enge kerkelijke
banden ontwrongen, toen eerst konden zt) al
haar rijkdom toonen.
De Hervorming, die niet alleen het geweten,
maar ook den geest vrU maakte, heeft daar
door voor kunst en wetenschap meer gedaan
dan eenige Roomsche leer. Zij heeft aan de
kunst en aan den godsdienst elk haar eigen
terrein gewezen, en zij duldt het niet, dat
kunstzin voor godsdienstzin wordt aangezien.
Van het bouwen van schoone kerkgebouwen
is ook de Protestant niet afkeerig. Men denke
slechts aan den St.-Paul te Londen. De
Westerkerk te Amsterdam, die nooit aan de
Roomschen heeft behoord, maar dadeiyk door
en voor Protestanten is gebouwd, is een der
indrukwekkendste gebouwen uit de geheele
stad, en de cisuwe Protestantsche kerken,
die in de laatste jaren te Beriyn zijn verrezeD,
hebben wij door deskundigen hoog hooren
roemen.
Wie dus de kunst waarlijk lief heeft, kan
gerust Protestant blijven.
Het Protestantisme staat niet vijandig
tegenover do kunst, want de Hervorming
valt zelve samen met het openen van een
nieuw tijdvak in de kunstgeschiedenis. Een
tijdvak, waarin met het ziekelijk mysticisme
der middeleeuwen gebroken werd. De Her
vorming en de Renaissance bohooren bij
elkander, als beide voortgesproten uit de
zucht naar vrijheid, die zich toen op elk
gebied openbaarde.
De Roomschen hebben op het gebied der
kunst veel goeds, maar ook zeer veel kwaads
gesticht, maar van de Pi otestanten kan alleen
het eerste worden gezegd, tenzy men vrij
heid meent te hebben de vernielzucht der
beeldstormers als een karaktertrek van alle
Protestanten aan te merken.
Onder den titel „De verontreiniging van
de openbare wat eren en v a n den
bodem in Nederland" heeft do heer
F. A. Holleman, te Oisterwljk, een vlugschrift
uitgegeven, dat zegt het Handelsblad
thans door dr. H. P. Kapteyn, te Amsterdam,
wordt besproken. Deze is in het algemeen
met den inhoud van dit vlugschrift zeer in
genomen en zegt aan het slot zijner beschou
wingen
„Het is juist met het oog op dit groote
volksbelang, dat ik met genoegen hier en
daar de noodzakelijkheid hoorde betoogen, om
een of meer geneeskundigen tot Kamerlid te
benoemen.
En dan zou het er, dunkt mij, minder toe
doen, of die geneeskundigen een scheutje
meer of minder geavanceerd-liberaal, of zij
volgelingen van Kuyper, Lohman, Bronsveld
of Schaepman waren. Zt) zouden in de Kamer
meer als vakmannen moeten poseoren en zich
met kloeken moed in die Kamer in de bres
moeten stollen voor dit grootste aller volks
belangen, dat men openbare gezondheidsrege-
liog noemt.
Want alleen een Rijkswet kan ons ver
betering brengen, en de geciteerde Engelsche
wet is een goed model.
Wel behoeft een zoodanige wet niet in een
onderdeel van een jaar met voortvarende ge
strengheid uitgevoerd te worden.
Maar wanneer er een goede Rijkswet is en
een Geneeskundig Staatstoezicht, met mesr
macht hekleed dan het tegenwoordige, dan
zou men alleDgs tot betere toestanden kunnen
geraken en de onwilligen dwingen om stappen
in de goede richting te nemen.
Zonder Rijkswet behoeft men van de ge
meentebesturen niet te veel te verwachten.
Waar in de hoofdstad van het Rijk de grachten
in de oude stad nog steeds riolen blijven,
waar in onze vriendelijke Hofstad de grachten
nog steeds verpest wordon door allerlei vuil-
Dis; waar de groote koopstad Rotterdam al
haar vuil in de rivier voert en ten overvloede
dit rivierwater aan hare njjvere burgerij te
drioken geeft; waar de grijze bisschopsstad
Utrecht, ondanks haar streven naar verbetering,
nog steeds de door hare veste stroomende
Oude Gracht als riool laat gebruiken en riool
water aan de dorpen langs de Vecht toevoert;
waar dit alles in vier van onze voornaamste
gemeenten, beheerd door intelligente krachten,
geschiedt, daar kunnen wjj zonder Rijkswet
geen verbetering verwachten.
Mocht de brochure van den heer Holleman
dit doel spoediger doen bereiken, dan is ge
heel Nederland hem dank schuldig".
Het Nederlandsche Dagblad, toejuichende het
onlangs door den Amsterdamschen gemeente
raad genomen besluit inzake de openbare
huizen van ontucht, wijst er op, dat
vrosger van overheidswege voor de handhaving
der zeden in de eerste plaats op de Kerk
werd gesteund. De zedenpolitie waB in de
eerste plaats kerkelijke politie, en het is de
vraag of wij ook niet nu nog van de kerkelijke
organisaties partij zouden kunnen trekken
tot handhaving van zedelijke banden.
Het blad wil niet meegaan met den eisch,
dat de geheele regeling van het huwelijksrecht
aan de Kerk zal worden overgeleverd, maar
het zou willen, dat allereerst met de grootste
gestrengheid alle mannen, die oneerbaar leveD,
uit alle kerkelijke betrekkingen, van ouderling
en diaken, werden geweerd. De kerkelijke
tucht laat op dat punt veel t« wenschen over
en waar de Kerk zelf het nauwe verband
tusschen godsdienst en zedelijkheid niet met
de meest mogelijke gestrengheid handhaaft,
kan zij onmogelijk meer geroepen worden
om als zedenmeesteres op te treden. Wie zal
de rechters richten, als zy zelf de wetten
niet eerbiedigen?
Overigens is het blad van oordeel, dat
andere stappen dan de door den Amster
damschen Raad gedane volgen moeten, en dan
vraagt het: 1
„Waarom of de overheid niet evengoed de
tapperijen op kan heffen als de huizen van
ontucht.
Zonder machtiging des Rijks wetgevers, zijn
de gemeenteraden daartoe niet bevoegd, maar
die machtiging behoort niet uit te blijven. j
De vrijheid van handel en bedrijf willen
wij handhaven, al wordt zij ook niet meer
door eene patentwet beschermd, maar alleen
de eerlijke beroepen en bedrijven hebben op
die vrijheid aanspraak.
Niemand zal meonen, dat stroopers, smokke-'
laars, helers en woekeraars aanspraak hebben
op de vrye uito9fening van hun beroep, maar
waarom dan de tappers wel? Elk op zichzelf
eerlijk beroep is vatbaar om oneerlijk te
worden uitgeoefend, en die mogelijkheid ia
geen reden om zulke beroepen te verbieden;
maar het beroep van den tapper is, juist
omgekeerd, nooit vatbaar om eerlijk te worden
uitgeoefend. De grenslijn tusschen op zichzelf
eerlijke en oneerlijke beroepen en bedrijven
is, met een weinig tact, niet in theorie, door
eene algemeene definitie, maar wel in de
practijk, in elk speciaal geval, door aanduiding,
aan te wijzen, en oneerlijke beroepen mag
eene eerlijke overheid niet duldeD. Ook de
boekdrukkers zijn door Napoleon I als ge
vaarlijk voor de goede zeden aangemerkt.1
Hy paste op hen het systeem toe, dat onze
drankwet ten opzichte van de tappers heeft
ingevoerd, dat er op een zeker aantal inwoners
maar een zeker aantal drukkers zijn mocht,
maar een dergeiyk misbruik van macht i3
nu niet meer te vroezen. Geene voorgewend^
zedeiykheid8gronden zullen nu zoo licht meer
door eene tirannieke regeering kunnen worden
aangevoerd tot verbetering van zuiver politieke
maatregelen, en daarom vragen wö met
aandrang vrijheid voor do gemeentebesturen
om de tapperijen, evenals de huizen van ontucht,1
te doen verdwijnen.
RECLAMES, 988 2
a 25 Cents per regel.
Programma van MazieknitvoermgeiL.
MUSI8 8ACJBUM. Zondag 25 Jnli, te halfacht,
door het Stafmuziekcorpe van het 4de Bogimenfe,
Infanterie. Directeurde heor W. Y*tj Erp. Eerste
afdeeling: No. 1. Marche du Sacre de 1'Opéra „La
Prophéte", Meyerbeer; 2. Ouverture „Le Domino
noir", Auber; 8. „Wein, "Weib und GeaaDg", Walzer».
Stranee; 4. Ein Albnmblatt, Wagner; 5. Fantasia
op de Operette van Snllivan: „The Mikado", Yan'
Oeet. Tweede afdeeling: No. 6. Onverturo „La
Boi l'a dit", arr. Yan Erp, Dóliboe; 7. Tanzmueik
a. d. Oper: „Die verkanfte Braut", Bmétana; 8. a*
Lied nit de Opera: „Ozar nnd Zimmermann", Lort-
zing; „Wir epielen Soldat", Eilenberg; 9. Fantasie
über Motive ana v. "Weber's „Freiechütz", MaDn.
Noa. 6, 6, 7 en 8a eerete aitvoermg op „Musi®
Sacrum".
UITLOTINGEN. Parijs. 3-pct. premieloten 1871.'
TrekkiDg op 20 Jnli 1897. Hooge prijzen: 269161
fr. 1 CO,000, 766659 «a 1227805 fr. 50,000, 106837
271923 487392 692987 785893 798321 944387 1083881
1220366 en 1286708 on fr. 10,000.
De volgende nummers met fr. 1000:
1045411 781966 863146 9530S7 1188269 865222
708322 767622 664486 802090 &46049 652G92
668098 146164 973223 664481 314165 248272
242061 317310 282446 916622 1014884 1170818
318572 276247 266403 668096 1266672 1062052.
607666 474977 716010 12S6J10 991746 108318*
692686 265167 860610 C47507 27o779 230148
282443 325121 248275 328441 715004 87037
88846 608206 868135 475178 89 554 1088190
376924 785391 865224 1002627 1045419 21998*
1066124 119114 1166909 1235479 734338 67096!
681357 1272379 058035 766663 168974
32474 49125 29365 953036
Betaalbaar 6 Augustus 1897.
DEPOT 3554 25
SCHAAKRUBRIEK.
26 Juli 1897.
Redactie: L. S.-V. „Morphy".
Adresi W. C. v. d. HEULEN, Breestraat 151.
Zondag 8 Augustus zal in Café „Zomerlust", Maliebaan te Utrecht, de vjjf-en-twintigste
•Igemeene vergadering en wedstrijd van den Nederlandschen Schaakbond plaats vinden.
Groote series regleraents-whzigingen zullen ter tafel worden gebracht, want dank z\J
do uiting van conservatisme, die zoo menigen Bond eigen schynt, is langen tfld eene
onhoudbare ledenverhouding bestendigd geworden. Dit te veranderen is dan ook de kern
van allo voorstellen, ofschoon geen van hen ean direct eenvondigen toestand voorop stelt
Eén enkele soort gelfik berechtigde leden schynt over het algemeen niet wenscheiyk te
worden geacht. De heer Deelman gaat zelfs zóó ver daarin een bezwaar tot uitbreiding van
den bond te zien, en wil een wel wat utopische betaling naar vermogen.
Stauwton heeft blinkende nieuwigheden op wedstrjjdgebied voorgesteld. De tien gulden
cautie voor de eere-medaille zal echter, dunkt ons, in de meeste gevallen wel tot moeilijk
heden aanleiding geven.
Navolgenswaard ia evenwel de IJver, waarmede door leder te veranderen kleinigheden
rijn opgespoord.
Schaakpartij No. 33.
Tomooiparlijgespeeld in April 1S97, in de Manchester Schaakclub
Franschc Party.
Zwart wilde zelf
aanvallen,
L d 2
16
B g 4 4-
R. C. Palmer.
it,If Brodiky.
overzag dat b|j zijn beide cen
Kcl
16
D 97
Wit.
Zwart.
trum-pionnen verloor, maar
De4
17
T a d 8
et
1
e 6
de aanval kwam toch.
Lf 4?
18
T f 41
d4
d 6
De64: 10
K h 8
Lf 4:
19
PdS
Pe 3
8
P f 6
D d 6 11
Ld 8:
20
L 6 3 f-
e 5
4
P f d 7
Wit moet ook
den d-pion
De3:
21
De3:j:
(4
6
c 5
nemen, want D h 3, f e 5of
Kbl
22
T d 31
d c 5
6
P b c 6
L e 2 11 P d b 6.
c d 3:
23
Dd3 4:
a3
1
Lc6:
11
f e 5
en mat
in 3
zetten.
Dg4
8
O—0
(e 612
P e 6:
„Wochenscbach"
noemt deze
Pf3
9
f 6
P e 513
L f 2
partU »sn groote analytische
Een komische
fout zet.
Kd 1 14
P e 5
waarde.
Cloclkoasjes, voorzien van
nevensstaand merk, Bterk licht
gevend en duurzaam,
afgehaald ƒ0.45, 5310 10
bezorgd ƒ0.50.'
J. L. CREYGHTON,
Aalmarkt 25, Lelden.
Specialiteit in Gasornamenton.'
2de soort Kousjes afgeh. ƒ0.30.'
Probleem No. 33 van G. Buchmann, Berlijn.
(No. 8, optossingswedstryd.)
Zwrt. Stand der stokken:
Volledige opl. No. 31 ontvangen van:
Leiden: J. Beveren,
E. v. Dam, j
A. C. Splinter.
Delft: .ïhr. Strickv.Linschoten
Deventer: A. v. Eelde.
Onvoll. opl. No. 31 ontvangen van:
buit.meded.
Leiden: W. Bidderhof, H. J. Broekveldt,
J. J. De Caaparis.
CORRESPONDENTIE.
Lelden: G. H.K g X T is niet goed
■wegens b. v. L b 3.
J. B.P d 3 wordt beantwoord met L d 5.
ab cdefgh
Wit.
Rat in 2 zetten.
Vit: Kbl, Del, Td2, Te6, Lb7,
La3, Pa8, Pg4, b3, f6, h5.
Zwart: K d 5, Dd4, Ta 6, Th 3,
P c 6, P g 6, L d 8, a 5, e 3, g 7.
Oplossingen in te zenden b(j J. J.
Colpa, Lange klare 18, vóór Zaterdag.
Oplossing Probleem No. 32.
Lb5, KxL2Da6+, KxD3Pc7T
K c 5, 3 L b 4 qt
Ka 4, 3 D c 4 tp
KXF 2 Dd6, K x D 3 Lb4
Ke4 3 Dd3=F
K d 4 2 LXh+, K e 4 3Pg6=p
Kc5 3 Db6V
LcG 2 DXL+, K d 4 3Dc4^
ei 2 Db6+, KXP3 Lc3=p
anders 2 Db6+, K X P 3 Pf6=p
2 of D b 6 T
Dit probleem verwierf den 3den prijs
in een tornooi der .Brighton Chess Club".
