N°. 11273
Maandag; «23 November.
A". 1836.
feze fëourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
PERSOVERZICHT.
Feuilleton.
Betsy's verloving.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PELTS DEZER COUBANT:
Voor Leiden per 3 maanden. t l.io.
Franco per post1.40.
Afzonderlyke Nommers0.05.
FRT.T8 DER AD VEETEN T1KN:
Van 1 6 regels f 1.06. Iedere regel meer f 0.17$. Grooter»
letters naar plaatsruimte. Voor liet mcasseereD bulten de stad
wordt f 0.05 berekend.
In een tweetal artikelen wordt in De Tijd
betoogd, dat de leiding in onze opvoe-
dingsgesticbteo beter kon zijn en de
wenscbelykheid uiteengezet, om ook na het
Ontslag toezicht te blijven houden op de ver
pleegden.
"Wat de schrijver wenscht, komt blijkens
zijn conclusie in het kort hierop neer; Dat,
bij een zooveel mogelyk nauwlettende zorg
van overheidswege om het leidend personeel
der opvoedingsgestichten te doen beantwoorden
aan zijn roeping, bij een ruim toelaten van
de beschavende en opvoedende kracht van den
godsdienst, maatregelen werden getroffen om
ook buiten de Rijksopvoedingsgestichten de
bescherming der wet to verzekeren aan de
kinderen, wier toekomst van de zijde van
onwaardige ouders of verwanten ernstig ge
vaar loopt. Hot getal vau dezulken onder
schatte men nietl Het belang van hun behoud
evenmin. En allerminst onderschatte men de
verantwoordelijkheid van hen, die geroepen
zijn voor het behartigen van dat belang naar
vermogen te waken.
De Hollander wjjdt een artikel aan de
Verkiezing voor een lid vanGe
deputeerde Staten in dit Gewest
en toont daarin aan, hoe weer gebleken is,
dat in Zuid- Hol 1 an d. „het liberalisme door
de domme macht van het stemmenciJfet de
baas" is.
Het blad schrijft het navolgende;
„Er was eeu vacature in het college van
Gedeputeerden. In dat college zit noch óén
anti-revolutionnair noch eén roomsch-
katholiek. Het is zuiver liberalistisch, pre
cies alsof er in heel Zuid Holland geen roomsch-
katholieken of anti-revolutionnairen, alsof daar
alleen liberalen te vinden zijn.
Ken schoone gelegenheid was nu aaD do
liberale meerderheid in de Staten geboden, om
te toonen, dat ze door de jaren toch iets ge
leerd had, dat de kwaal, waaraan ze zoo
lange jaren had geloden, aan het genezen
was. Eén met-liberaal in hot college van Ged.
Staten te benoemen daarmede zou toch het
college nog zuiver liberaal z\Jn gebleven en
het liberalisme had zich eindelijk van een
daad van echte liberaliteit gekweten.
Maar neen het liberalisme schijnt op dit
punt ongeneeslijk.
Alleen liberalen hebben verstand van de
Zaken, van de Provinciale belangen. De beer
Seret, het Staten lid voor Delft, die bij de
biet-liberalon in aanmerking kwam, mocht
niet gekozen worden.
Men verkoos een liberaal, den beer Crena
de Jongh.
Een liberaal nog wel, die te Dordt woont;
terwijl de heer Seret, in Den Haag zijn
verblijf hebbende, kan worden geacht beter
de vergaderingen van de Gedeputeerden te
kunnen bijwonen dan een Gedeputeerde, die
daarvoor telkens uit Dordt moet komen.
Deze uitsluiting, deze p a r t ij d i g-
li o i d wordt te bedenkelijker, als men op
nog twee omstandigheden let.
Vooreerst hebben de Gedeputeerde Staten
door de schoolwet-Mackay meormalen te advi-
seeren of te beslissen over de belangen van
het bijzonder onderwijs. Ook op dien grond
zou het billijk zijn, zou het zelfs voor de
liberale meerderheid der Gedeputeerden ge-
wenscht zijn, ten einde den schijn van partijdig
heid in de zaken van het bijzonder onderwijs
te voorkomen, dat althans éón voorstander
van dat onderwijs in dat college zitting had.
Doch dit niet alleen. De anti-liberalen zeiven
hebben slag op slag getoond, waar z ij de
meerderheid hebben, niet aan stelselmatige,
aan krenkende en stuitende uitsluiting te
willen doen.
In de provincie Utrecht zijn de Staten
voor de overgroote meerderheid anti liberaal.
Toch werden telkens twee liberalen in hun
college vaD Gedeputeerden gekozen. Ja, toen
dit jaar de liberaal Mr. Royaards van Scher-
penzeel ontslag nam, werd in zijn plaats niet
een anti-revolutionnair als De Waal Malefyt
of een roomsch-katholiek als Bosch van
Drakenstein gekozen, maar werd een liberaal,
Jhr De Beaufort, benoemd.
Hetzelfde geldt de provincie Gelderland,
waar de meerderheid der Staten eveneens
anti-liberaal en waar toch het liberalisme 7or
tegenwoordigd is in de Gedeputeerde Staten.
Ook in Zeeland is gelijke echte liberaliteit
bij de anti-revolutionnairen en de roomscb-
katholieken te bespeuren.
Veilig kan dus worden gezegd, dat de anti
liberalen van het vrijgevige en loyale stand
punt uitgaan, dat ook de tegenpartij behoort
vertegenwoordigd te zijn in bet college van
Gedeputeerde Staten. En met dit voorbeeld
voor oogen. heeft het liberalisme in Zuid-
Holland den moed om stelselmatig a J1 e niet-
liberalen uit de Gedeputeerden te houden.
"Voor de liberalen de baantjes. Ze zijn wel
schrikkelijk verdeeld, gaan elkander te lijf in
de pers, in de Liberale Unie - maar als 't er
op aankomt, dan nog liever een overigens niet
aannemelijk liberaal dan een „clericaal".
Z£j achten zich de bekwamen, de denkers.
Aan hen alleen mag de behartiging van de
zoo dikwijls tegenstrijdige belangen worden
opgedragen.
Wt) aarzelen niet deze houding stuitend te
noemen.
Liberalen, zoogenaamde voorvechters voor
verdraagzaamheid 1 Ziet op de door u gemin
achte „clericalen" en,.,, wordt verdraagzaam,
wordt wysl"
Hieraan heeft De Residentiebode niet veel
toe te voegen; slechts óéne opmerking:
Zy geldt een aanvulling van hetgeen De
Hollander over Gelderland zegt, waar het
voorbeeld van anti-liberale billtjkheidsbetrach
ting het eerst gegeven is. Daar was in '87,
hoewel de liberalen toen zij nog slechts
twoe stemmen meerderheid hadden in de
Stateo bij het openkomen eener plaats in het
Gedeputeerde College gewaarschuwd waren,
naast een katholiek ook een anti-revolution-
nair te kiezen, toch een vijfde liberaal op het
kussen gebracht. Dientengevolge was het
stemmencijfer in dat jaar 32 tegen 30 in de
Staten; 5 tegen 1 in het College van Gede
puteerden en, men lette weldie wanverhou
ding werd, bi) opengevallen vacature, niet
tegenstaande ernstige vermaning, bestendigd.
En wat deden de anti-liberalen, toen '89
hun de meerderheid bracht? Namen ook zi)
vjjf zetels, óén aan de liberalen als gunst
betoon overlatend?
Niets daarvan. De meerderheid werd natuur
lijk in beslag genomen; maar alhoewel de
anti liberale gelederen in de Staten nog ver
sterkt werden, hield men voor de liberalen
steeds twee zetels open.
Kom om zoo iets eens aan bi) een liberale
meerderheid l
Mevrouw geeft belet, zoodra zij U boort
aanschellen. Zy heeft altijd een voorwendsel
bij de hand, waarmee ze U weet af te
schepen.
Intu8schen, het moet erkend, de Geldersche
liberalen zijn dan altijd toch nog een greintje
beter dan die van ons Gewest. Z ij gunden
dan anti liberalen, ook toen dezer stemmen
cijfer nog zeer luttel was in de Staten, voor
het minst êón zetel bi) Gedeputeerden.
Kom daar eens om in Zuid Holland I
Dan krijgt Ge rJw; o e e o 1 met 54 tegen
19 stemmen thuis.
In de „Haagscbe Sprokkelingen" in bet
Utrechtsch Dagblad leest men:
Men heeft dezer dagen de malligheid goed
gepraat, dat er in 1896 nog nieuwe munt-
biljetteo van f 50 werden uitgegeven met
't kopje van Koning "Willem III. Redenen
van zuinigheid pleitten er voor, - naar 'k
meen te hebben begrepen, omdat men an
ders eene nieuwe gravure voor het Staatsblad
had moeten maken.
Het Nederlandsche volk zal zulk eene spaar
zaamheid ongotwyfeld op noogen prijs stellen
in eeno Regeering, die by v 80 millioon's lairs
voor Oorlog en Marine en 4 millioen voor
protectiepremie aan eenige suikerfabrikanten
wel ergens vandaan moet balen. Maar het
argument verliest toch wel iets van zyne
waarde, ala men opmerkt, dat voor de munt
biljetten van f 10 wél een nbuwe gravure
met het kopje van de Koningin werd ge
maakt Meer overeenkomstig de ware waar
heid dunkt my dan ook de onderstelling, dat
we hier te öoer» hebben met een dier geval
len, die bewezen, dat niets zoo duurzaam ia
al8 het voorloopige.
Om eene voor my raadselachtige reden
bestaat er, naar 't schijnt, eene antipathie
tegen de blauwe muntjes van f 50. 'k Heb
wel eens hooreo beweren, dat deze voort
spruit uit het gevaar voor verwarring met
die van f 10. Begrypen doe ik dat niet, want
alleen een kleurenblinde kan zich, dunkt my,
vergissen tusscheo bruin en blauw, die veel
minder op elkaar geiyken dan de kleuren
van bankjes van f 25 en 60.
Maar 't feit ligt er nu eenmaal toe, dat
met of zonder invloed van de Ned. Bank,
die natuuriyk liever hare bankjïs van f 25
dan Ryksmuntje8 van f 50 in omloop ziet
de blauwe muntbiljetten moeilyk in de
wandeling zyn te houden, en telkens weer
naar de betaalmeesters terugloopen Vandaar,
dat er al sinds jaren plannen aanhangig zyn
om ander Ryks-papiergeld uit te geven, mun
tjes van f 10 op beter papier, dat niet al in
de derde hand doorsiyt, muntjes van f 5, die
uiterst gemakkeiyk zouden zyn, en daarby
nieuwe modellen. Maar zoo iets gaat maar
met zoo gemakkelijk l Daarover moet worden
gecorrespondeerd, neen maar! En er komt
eene quao3tie van smaak by, waarover wel
met te disputeerea, maar toch wel te twisten
valt. Vergis ik my niet, dan is byv in den
loop dier jaren o. a. een nieuw ontwerp ge-
teekend door den heer De Stuers, prachtig in
den styi van een eeuw of vyf, zes geleden,
maar dat voor 't einde dor 19de o a. minder
geschikt werd geoordeeld, omdat byv. het
woord „GVLDEN", dat er op voorkwam, aan
de groote meerderheid des volks zou toe
schijnen eene drukfout te bovatten. En zoo
zyn er waarschyniyk nog meer redenen oor
zaak, dat het gewichtige vraagstuk van de
teekening van het muntbiljet hangende
hetwelk men de oude nog maar bleef ge
bruiken jarenlang aanhangig is, zonder
nog tot eene oplossing te zyn gebracht.
Gremengd Nieuws.
Morgen zal „Ajax II'" op het
Malieveld in Den Haag haar zwaarsten voetb3l-
wedstryd van dit seizoen spelen tegen de
Haagsche Voetbalvereniging „Swift."
Daar h*-t de eerste keer zal zyn, dat dez3
vereenigugen elkaar zullen ontmoeten, is 't
moeilyk te zeggen, wie van beide over
winnen zal.
Men schryft o n s u i t H i 11 e g o m
De drenkeling, Woensdagmorgen 11. uit de
Beek alhier opgehaald, is by nader onderzotk
gebleken te zijn zekere Hendrik De Nys,
woonachtig te Baren j recht, polderjongen van
beroep, thans werkzaam te Hillegom. Sedert
eenigö dagen was hy niet op het werk gezien
Naar men vermoedt, is dronkenschap van een
en ander oorzi k geweest.
De vrije oefening in deQ wapen
handel te geven door den oud onderofficier
Kempf te Hillegom, heeft een aanvang ge
nomen met drie leerlingen
Naar wy vernemen, bostaat te Hillegom plan
tot oprichting eener dariLvereeniging. Reeds
vorige winters werden hi rtoe pogingen aan
gewend, doch steeds zonder resultaat.
Tusscben bet gemeentebestuur
van Haarlem en een fabrikant aldaar ont
stond geschil over den eigendom of de be
stemming van een laan aldaar Terwyi het
gemeentebestuur meende, dat de laan voor
het publi-k gebruik bestemd was, beweerde
de fabrikant daarvan de eenige eigenaar te
zijn en maakte hij van zyn beweerd eigen
domsrecht gebruik door de laan voor het
publiek verkeer af te sluiten. Het gemeente
bestuur deed daarna, krachtens art. 180 der
Gemeentewet, de afsluiting wegnemen, waar
op de fabrikant van den president der recht
bank in kort geding handhaving vroeg en
verkreeg van den oestaanden toestand over
eenkomstig zyn beweerd recht, totdat door
den rechter einduitspraak zou zyn gedaan.
Het Hof te Amsterdam verklaarde evenwel
in hooger beroep oen president der recht
bank oübevoegd de bedoelde beslissing te
nemen.
Over de juistheid dezer uitspraak van het
Hof werd gisteren voor den Hoogen Raad
gepleit; voor den fabrikant door jhr. mr. W.
Th C Van Doorn, en voor de gemeente
Haarlem door mr. W. Thorbecke.
Uit een rapport van het Ned.
Arbeids-Secretariaat blykt, dat de werkstaking
te Maastricht is verloren gegaan, doordat het
bestuur om der wille van wien de staking
begonnen was - zich wederrechteiyk een ge
deelte van de ingekomen gelden, tot steun
der stakers, ten eigen bate toeëigendo. Van
verschillende kanten werd geld gezonden aan
de stakers. Dit had ten gevolge, dat het be
stuur nimmer was te controleeren en het hier
door gelegenheid vond personen op do lyst te
zetten zelfs één doode die geen onder
steuning ontvingen
Sluwe diefstal. Verleden Maan
dag reed een postwagen met. brievenzakken
van een der bykantoren naar het centraal-
bureau te Parys, toen de koetsier door iemand
in do uniform van een postbode werd aange
roepen, die hygende met een zak kwam aan-
loopen. „Ge hebt een verkeerden zak meege
nomen en dezen laten liggenschreeuwde
by De koetsier hield stil, de man klom op,
verwisselde ae zakken en snelde terug. Aan
het centraal-buroau bevond men, dat een zak
met 42,0C0 fr. aan waarde verdwenen en door
een zak waardeloos papier vervangen was.
Al de onaangeteekende brieven (aan den stem
pel van het Lykanto^r herkenbaar; zyn later
in een der bussen gevonden.
In "Washington (Missouri) heeft
den 25sten Oct. de „Pyp?n" (Corncob-) koning
Hendrik Tibbe het tydejyke met het eeuwige
verwisseld. De gestorvene kwam in het jaar
1867 als onbemiddeld man van Duitscbland
naar de Ver. Staten en zette zich in Washington
neder, waar hy eerst als draaiersknecht zyn
levensonderhoud verdiende. In het jaar 1878
deed by do ontdekking, dat maïsbloem dezelfde
eigenschap bezat als bet meerschuim. Hy
nam een patent op eon door hem uit die
zelfstandigheid vervaardigde pyp, de zooge
naamde Missouri Meerschaum-Corncob pyp, en
Dracht het binnen weinige jaren tot millionair.
In de laatste jaren bereikte de fabricage zyner
reuzenfabrick bet aantal van 25,000 pypen
per aag. De Corncob-pypen zyn nu vry wel
over de gansche wereld verspreid en de
navraag naar dit uiterst billyke en practische
artikel heeft van jaar tot jaar grooter omvang
gekregen.
Te Parys heeft eone dertigjarige
vrouw, Eugenie Tabouin, een met een vigilante
op hol geslagen paard tot staan gebracht. Zy
greep het dier by 't hoofdstel en liet zich etteiyke
meters meesleuren. De voorbygangers juichten
haar opgewonden toe.
Te Parya is een huurkoetsier Kirsch
overleden, die twee meter lang was, 280 pond
woog en met één arm gemakkeiyk ziln rytuig
kon optillen. Hy had maar één klant, den
commissaris van politie zyner wyk, en
dronk zestien kan witten wyn dasgs. Eene
menigte vakgenooten volgden hem met hun
ry tuigen naar 'tgraf; de commissaris had een
krans gezonden en er was er ook een van
den manufactuurwinkel, over welken deze toe
zicht houdt.
Te Marysville, in Amerika, woon
den de echtelieden Allan met hun zoontje
van 10 jaar. Dezer dagen wilde de vader zyn
kind bestraffen, toen de moeder voor den
knaap party trok. Allan werd hierop zóó
woedend, dat hy haar wilde slaaD. De vrouw
greep nu het geweer van haar man en legde
op hem aan. Ze schoot, maar trof het zoontje
in de hersenen, zoodat het onmiddeliyk stierf
nogmaals mikte mevr. Allan en nu kreeg haar
echtgenoot een kogel door het hoofd. Doodeiyk
gewond viel hy ter aarde.
In den staat Connecticut van
N. Amerika is het aan idioten en hun, die aan
vallende ziekte ïyden, verboden te huwen.
Hierop staat een straf van minstens 3 jaren,
terwyi de medeplichtigen tot een boete van
1000 dollars of 1 jaar gevangenisstraf kunnen
veroordeeld worden.
De regeering te Liegnitz, Duitseh-
land, heeft bepaald dat van af 1 Nov. de
kinderen, die de scholen te Rothenbach be
zochten, naar de school te Alt-Gaablau moesten
gaan. De inwoners van Neu-Gaablauw vonden
evenwel de afstand te ver en zonden verzoek
schriften in. Daar dezen geen resultoat hadden,
hebben zij zich tot den minister van onderwys
gewend, maar tevens de kinderen thuis ge
houden.
Aangezien in Duitschland de leerplicht bestaat,
kan men hier dus spreken van eene werkstaking.
Gisteren en eergisteren heeft in
den omtrek van Belgrado een vreeseiyke
orkaan gewoed en veel schade aangericht.
De scheepvaart op den Donau werd gestremd,
verscheidene sleepbooten zyn aan stukken
geslagen, oen paesagiersstoombocfc is tegen
een torpedoboot geslagen en op den oever
geworpen.
Slot.)
„Wat drommel is er nu?"
„Ik wilde u vragen, een eindje met my
te gaan wandelen, ik heb u iets te zeggen,"
zeide de adjunct met een stem, die de bur
gemeester niet herkende.
„Goed," antwoordde deze en ging weder
naar binnen, om zyn overjas en zyn laarzen
aan te trekken, wat hem in zyn bevreem
ding vlugger van de hand ging dan gewoon.
Toen hy weer voor den dag kwam, was de
adjunct al een eindje opgeloopen. Hy had hem
"weldra ingehaald en zwygend liepen zy nu
een poosje naast elkander.
Het was koud in dezen vroegen morgen
en de wind van gisteravond was nog toe
genomen. Verwelkte bladeren vlogen overal
rond.
„Ik kan niet trouwen met uw dochter 1"
begon de adjunct plotseling, met de oogen
op den grond.
„Wat.... wat zeg je? Dat zou...." borst
de burgemeester uit, hem verbluft aankykende.
„Kun je niet trouwen met Betsy?"
„Neen," antwoordde de adjunct zacht, maar
zeer beslist, nog steeds zonder op te zien.
De burgemeester was zóó verbaasd, dat hy
niet wist wat te zeggen, en daarom nam hy
zyne toevluoht tot boos worden.
„Wat zyn dat voor gekheden meen je,
dat ik lust heb, in myn eigen huis voor den
gek gehouden te worden? - Neen, man,
wat ik gezegd heb, blyft gezegd. Denk je
misschien
Maar nu gebeurde er iets, dat nooit eerder
gebeurd was, de adjunct viel hem in de
rede en sprak flink van zich af. De burge
meester kreeg een schrobbeering, zooals by
niet gehad had sedert zyn vrouw stierf. Hy
kreeg te hooien, dat hy een gewetenlooze
egoïst was, die het geluk van zyn dochter
aan zyn eigen wensch opofferen wilde, en
verder iets over jeugd en over liefde, dat
tameiyk verward klonk en lang niet zoo
redekunstig juist, als de adjunct anders placht
te spreken.
Hy zag er eerst wat beschaamd uit, maar
van lieverlede kreeg zyn gezicht weer de
bekende triumleerende uitdrukking, en toen
de adjunct uitgesproken had, barstte hy uit:
„Nu zult gy baar hebben, of...." en hy
zwoer zyn zwaarsten eed.
De adjunct had deze uitwerking van zyn
woorden niet verwacht en zag er wanhopig
uit. Hy begreep, dat hier sterke middelen
noodig waren.
„Dan schrijf ik zelf aan haar en ga
vandaag hier nog van daan En ik kom niet
terug I" zeide by.
De burgemeester zag hem aan en streek
zich geheel ontdaan door hot haar. Hy wist
er blykbaar geen mouw aan te passen.
„Dat is nu al te gek!" zeide hy ten slotte.
„Op myn woord van eer, ik dacht waariyk,
dat je verliefd op 't meisje was, en nu begryp
ik er heelemaal niets meer vanl"
Hy zag den adjunct onderzoekend aan, en
borst toen uit:
„Ja, als je nu niet verliefd bentl Anders
zou je ook niet zulke dingen kunnen zeggen
Ik heb er ondervinding vaul"
De adjunct keerde zyn hoofd af, maar ant
woordde niets, en de burgemeester verzonk
in oterpeinzingen. Opeens scheen er een ver
rassende gedachte in hem op te komen, die
hy daaeiyk uitsprak.
„Ben je dan misschien verliefd op een ander?"
D6 adjunct zag hier dadelyk een uitweg
in, en ny was zoo vermoeid, dat hy daar
terstond gebruik van maakte, zonder er
verder over na te denken,
„Ja/' antwoordde hy en kreeg onmiddeliyk
een kleur over die leugen.
De burgemeester liet een lang gerekt „o
zoo" booren en daarop: „dat is wat anders.
Een oud6 historie zeker?"
De adjunct zag zich verplicht verder te
gaan en knikte.
„Ja, dan is 't wat anders. Dan is er niets
aan te doen, al spyt het my voor het meisje.
Ik zal het haar voorzichtig mededeelen - en
dan is 't maar het best, dat zy een poosje
van huis gaat!"
Deze ontdekking verhoogde zyn bescher
meling niet weinig in zyn oogen, en interes
seerde hem zóó, dat het verijdelde trouw
plan er door op den achtergrond geschoven
word. Hy was nu even yverig om het af te
maken als by eerst geweest was om het er
door te krygen; misschien was het hem in
zyn hart wel eene verlichting, want hy was
heimeiyk wat ongerust geweest, of hy er wel
in zou slagen, Betsy tot rede te brengen.
Nog een poosje liepen ze zwygend naast
elkander voort, en toen ze scheidden, drukte
de burgemeester zyn vriend de hand, en
zeide op geheimzinnigen toon:
„Hoor eens, dat kun je me dan later wel
eens vertellen l"
„Wat?" vroeg de adjunct.
„Die andere geschiedenis 1" Hy knipoogde
listig.
De adjunct lachte droefgeestig en ant
woordde „Ja, als Betsy getrouwd is, zal ik het
vertellen 1 Hy keerde zich haastig om en ging
heen. De wind zwiepte om zyn lange magere
gestalte en deed hem rillen vau koude.
De burgemeester keek hem een poosje na,
schudde zyn hoofd en zuchtte:
„'t Is in elk geval een opmerkelyke kerel
op zyn manier."
En langzaam keerde hy naar huis terug.
Hy voelde zich eenigszins gedrukt; het was
hem alsof de verloving met hem in plaats
van met Betsy afgemaakt was.
