De Gracieuse.
Gasornamenten,
Gasgloeilicht,
J. L. CREYGHTON,
Luitenant BENTEIJN
Vrijwillige Verkooping,
Stoelen, Tafels, Spiegels,
N°. 11235
Vrijdag O October,
AM 396
feze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
van fori- en feestdagen, uitgegeven.
PERSOVERZICHT.
AMSTERDAM.
LUSTIGE BLADEN,
FINALE UITVERKOOP
Noten Bureaux, enz. enz.
Nieuwstraat 33.
K. V1JLBRIEF.
AALMARKT 25.
Wed. VAN HAANSBERGEN DUTILH,
LEBSCH
DAGBLAD
PEIJS DEZEB COUBA2TT:
Voor leiden per 3 maanden. i v t f 1.10.
Franco per posti i 1.40.
Afzondorlflke Nommers 0.05.
FBUS DEB ADVERTENTIËN:
Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17 J. Grootero
letters naar plaatsruimte. Voor het mcasseeren bulten de stad
wordt f 0.05 berekend.
Tweede Blad.
De heer Kamerlingh Onnes zegt in een
'ingezonden artikel in het D. v Z-H. nog
naar aanleiding van prof. Schlegel's artikel,
waarin deze waarschuwt tegen den toeleg
van Japan om de handen uit te
strekken naar onze koloniën
dat diena voorspelling van Nov. 1894 „dat
Japan met China schouder aan schouder zou
gaan staan tegenover het Westen, dat de
oorlog tus8chen Japan en China niets was
dan een inleidende comedie tegen het arglooze
Europa", niet is uitgekomen. „Al de overige
quaesties, eventueele verwikkelingen in Oost-
Azië, het gevaar voor onze koloniën, enz.,
dat zijn zaken, die prof. S. niet heeft voor
speld, want zy werden in geheel Europa
daar meer, hier minder scherp aangewezen".
„De groote fout in en voor Dec. 1894, spe
ciaal voor Nederland, is geweest, zegt de
heer EL O., dat Nederland als natie is ge
bleven buiten de politieke quaestie in Oost-
Aziö, terwijl to voorzien was, dat wy te eeniger
tijd daarin worden gemengd. Wat sedert van
Regeeringswege ter betere behartiging onzer
belangen in Oost lndië geschiedde, is bekend.
Tegenover de politieke verwikkelingen van
het heden, zoude men alleen wenschen dat
zoowel dat wat gedaan werd, vroeger was
gedaan, alsook dat behalve hetgeen gedaan
werd, meer was gedaan. Want heden nog
zijn wij in Oost-Azië niet geteld in die mate,
als noodig is voor het blijvend bezit onzer
koloniën. Gelukkig echter is er iets gedaan,
en zijn wij sinds korten tyd althans wederom
op den goeden weg. Op de herleveDdiging van
onzen handel en onze scheepvaart in Oost-
Azië rust ons vertrouwen.
„Onze toekomst in Azië, het behoud onzer
koloniën hangt alleen af van het onverzwakt
handelsbeleid der Regeering", zegt de heer
K. O., waaraan de redactie van het D. v. Z.-
H. toevoegt: „En van een geleidelijke ver
sterking van leger en vloot in Ned.-IndiëP'
Het Centrum wijst op een vergissing,
door het centraal-bestuur van het Alg. Ned.
Werkliedenverbond begaan.
In een schrijven, van dat bestuur uitgaande,
een praeadvies inhoudende op voorstellen, die
op de agenda der algemeens vergadering voor
komen, wordt er op aangedrongen, dat de
afdeelingen rechtspersoonlijkheid aanvragen
ten einde als kiesvereenigingen te kunnen
fungeeren, „om bij besluit eener vergadering
(met meerderheid van ten minste 25 stemmen)
een candidaat te stellen en dezen bij een door
den voorzitter en den secretaris onderteekende
verklaring te doen opgeven."
Het Centrum herinnert dat, volgens de kies
wet, zooals zij in het Staatsblad verscheen,
elke groep van minstens 40 kiezers gerechtigd
is een candidaat voor hun district op te geven,
mits de aanbeveling door alle 40 wordt onder
teekend. Het centraal bestuur ging af op een
bepaling, die oorspronkelijk in de wet stond
en die alleen een candidaatstelling door kies
vereenigingen aannam. Zij verviel echter en
komt in de wet, zooals z(j thans van kracht
is, niet voor.
In een verdediging van zijn „Koers" be
toogt De Standaard vooral, dat men voor-
loopig tevreden moet zijn met wat de
nieuwe Kieswet heeft gebracht
en dat voor de eerstvolgende vier jaren op
electoraal gebied een wapenstilstand gewenscht
is. Een tweede worsteling met de Kieswet
tot shibboleth zou z. i. de voorstanders van
finale uitbreiding in slechte conditie vinden,
en op bittere teleurstelling uitloopen, omdat
velen het kieswet-gehaspel beu zijn en de
behartiging van andere belangen vragen.
Het bij program voor deze vierjarige periode
aan de orde stellen van de finale kiesrecht-
uitbreiding is, volgens De Stand., koren dragen
op den conservatieven molen.
De conservatieven zullen er in juichen,
en het gelag zal betaald worden door wie
juist niets zoozeer als een weeropbloeien van
het conservatisme vreest.
Ook nog op een andere manier is dit, zegt
De Stand., duidelijk te maken en dan stelt
het blad deze twee gevallen:
Van tweeën één toch
De stembus van 1897 geeft u een meerder
heid, waarmee ge nu reeds finale uitbreiding
zoudt kunnen doorzetten, of wel een uit
breiding, die dit afsnijdt.
Ge krjjgt een Conservatieve of een Demo
cratische meerderheid.
Stel nu het eerste; maar eilieve, wat vor
dert ge dan met nu reeds weer de electorale
quaestie aan de orde te stellen? Of spreekt
het dan niet vanzelf, dat een Kamer met een
Conservatieve meerderheid uw voorstellen tot
vernieuwde uitbreiding toch opz\j zet en
verwerpt?
En omgekeerd, als ge een democratische
meerderheid verkrijgt, waartoe dan die baast
Dan immers hebt ge reeds wat ge verlangt
en kunt ge in deze vier jaren aan het volk
op allerlei gebied de voortreffelijkheid van uw
beginsel toonendaardoor de volksovertuiging
nog sterker naar u doen overbuigenen alsdan
in 1901, geheel meester van het terrein, ook
het kiesrecht inrichten zooals u goeddunkt.
Daarom ligt thans juist in zelf beheersching
kracht.
Eerst als deze Kieswet een viertal jaren
gewerkt heeft, kan de onhoudbaarheid van
de grenzen, die zij trok, en de fataliteit van
het beginsel, waarop ze rust, in het licht zijn
getreden.
Daarom was het goed gezien, dat de ge
organiseerde anti-revolutionnaire party geen
verantwoordelijkheid voor die wet op zich
nam. Maar begin niet met die wet bij de
stembus te bestrijden, op het oogenblik dat
ze jajst bjj de stembus met haar licht
zijde van nieuwe kiezersteelt voor het volk
treedt.
Uitstel is daarom geen afstel.
Staatsmanswijsheid kent ook het: r ecuier
pour mieux sauter.
De Tijd geeft onder het opschrift „nieuwe
partijformatie" een overzicht van een
artikel van den heer Kerdfik in de Vragen
des Tijde en komt, op grond van dit iret
enkele opmerkingen voorziene overzicht tot
de volgende beschouwing van den toestand:
„Naar alle waarschijnlijkheid zullen wij
dit mag als slotsom uit de beschouwingen
van den heer Kerdyk worden afgeleid bij
de aanstaande Juni-verkiezingen en daarna
in de Tweede Kamer vier groepen zien optre
den, gezamenlijk de parlementaire linkerzijde
vormende:
lo. de groep der „behoudzuchtige" libe
ralen, thans in de Kamer vertegenwoordigd
door mannen als de Amsterdamsche De Beau
fort, Rutgers, Van Delden, Mees, Gleich-
man, enz.;
2o. die der vooruitstrevenden (Borgesius,
Kerdijk, Veegens en tutti quant i);
3o. die der radicalen, thans alleen vertegen
woordigd door de heeren Gerritsen en De Boer
4o. de sociaal-democratische Arbeiderspartij,
welke in ons parlement tot dusver nog geeh
zetels veroverde, doch daar buiten bekend is
door haar leiders: Troelstra, Fortuyn, Van
der Goes, Van Kol, Gerhardt, enz.
Nog onzeker schijnt of een meer innige
vereeniging zal plaats hebben tusschen de
tweode en derde, of wel tusschen de derde
en de vierde groep.
Dit evenwel kan reeds nu gezegd worden,
dat in de meeste gevallen, als het sociale
belangen geldt, de eerste groep de drie overige
vereenigd tegenover zich zal zien.
Dat zij alleen by dergeiyken strijd over
winnaar zal blyven, is hoogst onwaarschfiniyk.
Immers, om te voorspellen, dat door de
uitbreiding van het kiesrecht de invloed van
de drie laatste groepen in en buiten de Kamer
zeer zal toenemen, behoeft men over geen
profetische gave te beschikken.
De uitslag by menigen strijd zal dus af
hankelijk wezen van de rechterzijde, met name
vaa de Katholieken, welke door het geheele
land verreweg de talrijkste groep der rechter-
zyde uitmaken.
De vaste plaats van deze kan niet zijn
aan de zyde van één der vier groepen van
de linkerzyde. Hierin toch stemmen alle vier
overeen, dat z(J in elke uiting van positief,
leerstellig christendom, in „claiicali3me" (ge-
ïyk zy het noemen), den vyand zien en den
Staat voor het almachtig wezen houden, dat
in zyn opperhoogheid alleen zichzelf tot wet is.
Juist in don stryd tegen dat beginsel ligt
de kracht van het katholicisme tegen het
socialisme en tegen het caesarisme van den
absoluten Staat; in de aanvaarding van dat
beginsel de onmacht der eerste groep, om te
onderscheiden en te verdedigen datgene wat
voor de maatscbappy te allen tyde en onder
alle omstandigheden de hoogste waarde bezit,
de grondoorzaak tevens der teugelloosheid
van de overige groepen in het begeeren en
in het streven naar toestanden, die niet anders
dan met vernietiging van alle vryheid en van
geheel de menscholyke persoonlykheid en met
vertreding der hoogste en heiligste rechten
zouden te bereiken zyn.
De Heraut maakt uit prof. B o 11 a n d s
intreerede op, dat van zyn ongeloof te
veel is gezegd. Die rede toch acht dr. Kuyper's
blad „harder noot om te kraken voor onze
gewone Dageraadsmannen en zelfgenoegzame
rationalisten, die zich steeds op de wetenschap
als op het volkomen zekere en toereikende
beriepen, dan voor „de mannen des geloofs",
die tegenover het dorre intellectualisme het goed
recht de3 mystieken levens staande bielden."
„In stryd met de dusver by onze libera-
listen meest gangbare opiniën verklaart hy,
dat hetgeen onze denkende rede doorgluren
en doorgronden kan, slechts een klein wereldje
in de groote wereld is, en dat onder, boven
en om dat kleine denkwereldje een eeuwige,
oneindige wereld ligt, waar ons menscbelyk
denken eenvoudig niet by kan, waar het geen
orgaan voor bezit, en waarmee nochtans de
mensch, naar het diepst van zyn ik, in levend,
ten deele zelfs bewust, contact staat.
„Met die groote wereld, waarin onze kleine
wereld als besloten ligt, geeft z. i. niet d e
rede, maar alleen het geloof gemeen
schap.
„Hy erkent dan bok, dat alle weten geloof
achter zich heeft, en weer in geloof moet
uitvloeien.
„De oudkerkelyke leuze van het ere da-
mus et intelligamus, d. i.Laat ons be
ginnen met te gelooven, om op die wys tot
weten te komen, wordt dan ook krachtig
door hem voorgestaan.
„Tegenover het dorre, pretentieuze „intel
lectualisme" stelt hy, en handhaaft hy, de
rechten der warme, schuchtere mystiek.
„Formeel bestaat dan ook het verschil
tusschen hem en ons alleen hierin, dat hy,
de armoede van het denken erkennende, zich
niet dan met zekor leedwezen genoodzaakt
ziet, het goed recht der mystiek toe te geven;
terwyi wy van onze zyde het vallen van de
valsche pretentie van het intellectualisme met
vreugde gadeslaan, en ons in het herstel van
de mystiek in baar goed en deugdelyk recht
van harte verblyden.
„Hy schreit, waar wy lachen.
„Hem vervult weemoed, waar ons bly-
moedigheid de ziel doortintelt.
„Hy is teleurgesteld, waar wy onze ver
wachting vervuld zien.
„Hy zou, o, zoo gaarne meer weten, waar
wy met hetgeen God ons èn eenerzyds in
de denkwereld èn anderzyds in de wereld
des geloofs schonk, voor dezen aardschen
levenskring dankbaar en voldaan zyn.
„Korter gezegd: Hy is met den toestand,
gelyk hy erkent dat die feitelijk is, ontevreden.
„Ons past die by de adspiratiën van onzen
geest.
„Vandaar dat hy wel de rede als souverein
van het heelal onttroont, om haar het
diadeem slechts voor een enkele pro
vincie van onze menschelyke existentie
toe te wyzen, maar o, hy wenschte zoo van
heeler harte, dat hy het niet behoefde
te doen.
„Wy daarentegen, die steeds tegen deze
geüsurpeerde heerscbappy der rede geprotes-
I teerd en gereageerd hebben, constateeren niet
zonder voldoening, dat baar aanspraken op
nieuw valsch zyn bevonden, thans zelfs door
een man als prof. Bolland.
„Formeel kan geen man ons dan ook ge-
Wenschter op den Leidschen kathed rzyadsa
prof Bolland."
Verder echter - zegt De Heraut gait
de overeenstemming niet. „Tusschen zün kleine
denkwereld en zyn mystiek heelal bestaat
voor hem geen gemeenschap", hy sluit „elke
openbaring van het mystiek oneindige voor
zoover die binnen zyn kleine denkwireld
plaats grypt," uit. Daarom staat by tegen
over de Christelyke kerk, wier optreden op
het erf zyner „redeiyke" wereld, hem aan
matigend voorkomt. Daardoor zal zyn onder-
wys strekken tot afbreking van het Christe-
lyk geloof en daarom blyft De Heraut „pro
testeeren tegen zyn optreden aan de open
bare universiteit eener Christennatie."
Dr. A. W. Bronsveld zegt in de Stemmen
voor Waarheid en Vrede over de rede van
prof. Bolland, het volgende:
„Het optreden van prof. Bolland te Leiden,
dat, werd veler heimeiyke wensch vervuld,
een e r g e r 1 y k feit zou zyn geweest, heeft
een diepen indruk gemaakt door waardigheid,
degelykbeid en ernst.
„Zyn intreo-oratie is een stuk van biyvende
waarde, en wol verre van een pleidooi te zyn
voor materialisme of naturalisme is 't een
belydenis van 't geloof; niet van 't geloof in
kerkelijken of bybelschen zin, maar toch een
erkennen, dat er iets anders nog is dm het
geen wy met zinnen waarnemen, en met de
rede demonstreeren."
En na een lang citaat volgt dan:
„Inderdaad, wy mogen spreken van een
kentering in het denken onzer tydgenooten.
De dagen van het materialisme zyn geteld,
en velo goden gaan wankelen op hun voet
stuk. Moge menig geloovig protestant den
ernst van dezen ommekeer beseffen.
„Met plechtige slagen kondigt de uurwyzsr
van den tyd aan, dat er een ernstig oogen
blik is aangebroken in het leven e i denken
van ons geslacht. Veni Creator Spiritus l
O.-I. NA1LD1ËX9TEN.
Dagen van verzending uit Leiden.
Via Amsterdam (Ned. Zeepost) 16 en 30 Oct.;
laatste lichting aan het postk. 's nachts 12.20
Via Genua (Ned. Mail) 13 en 27 October;
laatste lichting aan het postk. 's av. 6.50.
Via Rotterdam (Ned. Zeepost) 9 en 23 Oct.;
laatste lichting aan het postk. 's av. 10.50.
Via Marseille (Ned. Mail) 20 October;
laatste lichting aan het postk. 's av. 6.50.
Via Marseille (Fransche Mail) 10 en 24 Oct.;
laatste lichting aan het postk. 's morg. S.5.
Via Brindisi (Engelsche Mail) 16 en 30 Oct.;
laatste lichting aan het postk. 's nam. 1.10.
Via Brindisi (Eng. paketbooten) 9 en 23 Oct.;
laatste lichting aan het postk. 's nam. 1.10.
Via Napels (Duitsche paketbooten) 19 Oct.;
laatste lichting aan het postk. 's nam. 1.10
Vervolg der Advertentiën.
ainaa
IöJ
in het Notarishuis aan den
Burg te Leiden, by opbod op
Zaterdag 10 October, by afslag
op Zaterdag 17 October 1896,
telkens des avonds te zeven
«aron, ten overstaan van J. J. TER LAAG Cz.,
Notaris te Leiden, van:
Het BURGERWOONHUIS met PLAATSJE
te Leiden, aan de Langebrug No. 7, op den
hoek van de Lange Schoolsteeg, waarin het
oen uitgang heeft, Kadastraal bekend ge
meente Leiden, Sectie G, No. 894, als Huis
en Erf, groot 69 centiaren, bevattende b e-
neden. wit marmeren Gang, Voorkamer,
Keuken met Bykeuken met diepe Kasten,
Privaat, open Plaats met Bergplaats, Opkamer
met drie Kasten en Alkoof; boven: ruime
Voorkamer met twee Kasten, Achterkamer
met twee Kasten, Zolder en Logeerkamertje.
Het perceel heeft Gas- en Duinwaterleiding
en de meeste Kamers hebben Stookplaatson.
Grondbelasting f 14.—
Aanvaarding by de betaling der kooppen
ningen uiterlyk op 10 November 1896.
Te bezichtigen: Dinsdags en Vrydags in de
weken van veiling en afslag van 12-3 uren.
Meerdere inlichtingen zyn te bekomen ten
kantore van genoemden Notaris, Steenschuur
11, alwaar tusschen de dagen van veiling
en afslag verhoogingen kunnen worden ge
daan tegen genot van één vijfde der ver
boogsom. 7017 34
verzoekt, wegens overplaatsing, zoo spoedig
mogeiyk zyne REKENINGEN te ont
vangen. Rapenburg 133.
7269 5
in het Notarishuis aan Den
Burg, te Leiden, by opbod
Zaterdag 10 Oct. 1896, by
afslag Zaterdag 17 Oct. 1896,
des avonds te halfacht,
ten overstaan van Mr. J. A. F. COEBERGH,
Notaris te Leiden, van:
Het onlangs nieuw gebouwd HUIS on ERF,
te Leiden, aan den Stationsweg No. 17, groot
39 centiaren, bevattende: Gang, Voorkamer,
doorloop met drie Kasten, Achterkamer met
Stookplaats, Keukentje en Plaats; boven:
Voorkamer met ruime Kasten, Achterkamer
met Stookplaats en Kasten, beschoten Zolder
en verdere gemakken. De Kamers zyn be
hangen en geplafonneerd. Het perceel heeft
duinwaterleiding en is in eigen gebruik.
Te zien: Daags vóór en op de dagen van
veiling en afslag van 10 2 uren.
Te aanvaarden by de betaling der koop
penningen op 16 November e. k. of zooveel
vroeger als met de Verkoopster kan worden
overeengekomen.
Meerdere inlichtingen zyn te bekomen ten
kantore van voornoemden Notaris, alwaar
op alle werkdagen, van 10 2 uren, verhoo
gingen kunnen worden gedaan tegen genot
van één v\jfde der verhoogsora. 7183 30
in het Notarishuis aan den Burg
|?ï«»;l3ll te Leiden, by opbod op Zaterdag
10 October 1896, by afslag op
Zaterdag 17 October 1896, telkens
des avonds te zeven uren, ten overstaan van
W. F. KAISER, Notaris te Leiden, van:
Een goed onderhouden HEERENHUIS en
ERF met TUIN te Leiden, aan de Oostzyde
van het Sint-Pieterskerkhof, No. 38, groot
2 aren, 36 centiaren.
Het perceel bevat beneden: Vestibule
en Gang met wit marmer bevloerd, Voor
kamer, Achterkamer, Keuken en Bykeuken
met bergplaats voor brandstoffen, Kelder,
Provisiekamer, benevens Tuin; boven, 1ste
étagegroote Voorkamer, kleinere dito, Binnen
kamer, Achterkamer, benevens groote Achter
kamer met uitzicht in dqp tuin. Voorts Achter
zolder met Photographie-atelier en afgeschoten
Kamertje. 2de étage: twee Voorkamers en
een Achterkamertje. Eindeiyk Zolder met
afgeschoten Kamertje, benevens Vliering. De
Kamers zyn behangen en de meeste hebben
Stookplaatsen en Kasten, terwyi het perceel
aan de voorzyde is voorzien van Dubbele
Ramen.
Het perceel heeft Gas- en Duinwaterleiding.
In eigen gebruik geweest. 6991 37
Het perceel is te bezichtigen op eiken Dins
dag en Vrydag vóór den afslag, des namid
dags van 2—4 uren en te aanvaarden by de
betaling op 15 November 1896 of vroeger.
Meerdere inlichtingen zyn te verkrygen ten
kantore van voornoemden Notaris KAISER,
Rembrandtstraat No. 25, te Leiden.
(Maatscbappy „ARENA")
„OircvisFfcErVZ."
Hedeu en volgende avonden,
te 8 uren precies:
Aanvang van het BALLET.
Oorspronkelijk l Noviteit l Oorspronkelijk
Creatie van den Dir. FRANZ RENZ en den
Groothertogel. Hessischen Hof Balletmeester
A. SIEMS, met geheel nieuwe Machinerieën en
Verlichtingn- Werktuigen. Oorspronkelyke Voor
stelling in 2 Afdeelingen en het Pracht-
Divertiss'ement:
WERELDSTAD-TOONEELEN.
SSjp" Voor pryzen der Plaatsen en Biljet-
Voorverkoop zie men Aanplak- en Strooi
biljetten. 6453 33
Hollandsche IJzeren Spoorweg.
Extra Nachttreinen iederen Dinsdag
en Zaterdag van AMSTERDAM naar DEN
HAAG, stoppende HALFWEG, HAARLEM,
VOGELENZANG, VEENENBURG, PIET GIJ-
ZENBRUG, WARMOND, LEIDEN en VOOR-
SCHOTEN.
Vertrek van Amsterdam 's avonds 11.45
(Tyd van Greenwich). Op die Treinen zullen
Retourkaarten en Abonnementskaarten GEL
DIG zyn. FRANZ RENZ,
Koninklijke Commissionsrath en Directeur.
van de nog voorhanden zynde
Noten-, Mah., Eiken-geschilderde
Meubelen. 6918 13
Ver beneden Fabrieksprys.
6328 10
bevelen zich beleefd aan voor de levering van:
Eng. en Duitsche Steenkolen, Belg.
en Eng. Anthracletkolen, Gascokcs,
Bruinkool en Houtsk.-Briquctten en
verdere aanverwante artikelen.
Pryscourant verkrygbaar: 69°° 10
Kantoor: Oude Fcsl O
Telefoonnummer X90.
