jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Feuilleton.
MATH EN VROUW.
D
N°. 11205.
Vrijdag 4 September.
A0.1896
IDSCI
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden por 3 maanden. f 1.10.
Franco por posti 1.40.
Afzonderlijke Nommers i 0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17J. Grootere
letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad
wordt f 0.05 berekend.
Leiden, 3 September.
Van het „Woordenboek der Nederland-
scbe Taal" van De Vries en Te Winkel is
heden van het 2de deel verschenen de 8ste
aflevering, behandelende de woorden Bed-Beek,
bewerkt door dr. A. Kluyver.
By koninklijk besluit van 1 dezer is,
op den voet van het koninklijk besluit van
3 October 1877, voor het tijdvak van 1 Sep
tember 1896 tot en met 31 Augustus 1897,
tot ondersteuning in hunne studiën, van Rijks
wege eene beurs van 800 verleend aan de
studenten bij de Rijksuniversiteit te:
a. Leiden: G. A. Van den Bergh van
Eysinga, in de faculteit der godgeleerdheid;
A. A. Ladage, in de faculteit der geneeskunde;
b. Utrecht: A. W. Ausems, in de faculteit
der geneeskunde; H. Pomes, in de faculteit
der letter, n en wijsbegeerte.
Naar men verneemt, zal de door den
Raad van Oogstgeest vastgestelde verordening,
betreffende den rooster van aftreding van de
leden van den Raad, door H. M de Koningin
vernietigd worden, en wel op grond dat,
in slryd met art. 12 alinea 3 der wet van
13 Juli 189^, Sts.-bld. No. 107, waarbij bepaald
is dat het eerste derde gedeelte van den
nieuwen Rtad van Oegstgoest zal aftreden
den lsten linsdag van September 1897,
bovengenoemde Raad by die verordening heeft
bepaald, dat drie leden zullen aftreden in
1898, twee in 1900 en twee in 1902.
Gedurende de maand Augustus werd
op het hulpkantoor te Leidschendim in de
Rijkspostspaarbank ingelegd 2802.88 in 52
inlagen; terugbetaald 134.75 in 6 terug-
b-talingen. Vyf nieuwe boekjes werden af
gegeven.
Het aantal bobandtlle telegrammen op het
telephoonkantoor te Leidscbendara is 63, nl.
verzonden 19 en ontvangen 44.
De Raad der gemeente Veur heeft be
noemd tot wethouder den heer G. Van Veen
Azn., in plaats van den heer J. A. Jonger-
bloed, die als zoodanig periodiek moest af
treden.
De rekening der gemeente over 1895 werd
vcorloopig vastgesteldin ontvangst op
ƒ7,305.41 en in uitgaaf op ƒ6,292 965.
De begrooting voor 1897 werd aangeboden
in ontvangst en uitgaaf tot een bedrag van
7,282 38s.
Men schrijft uit Noordwyk, dd. 1 Sept.,
aan het „Centrum": Heden had de parochie
het voorrecht de processie van Noordwyker-
hout te zien binnentrekken. Al biddende was
de vrome schare te voet naar hiergekomeu;
klokgelui kondigde haar aankomst in het
schoone dorp aan, en onder de welluidende
muziek van h.-t fanfare-gezelschap St.-Jeroen,
werd zy naar de kerk geleid, waar het hoog
altaar en dat van St.-Jeroen in feestdos
prykton.
Na een welkomstgroet van den directeur,
den weleerw. heer J. Opmeer, kapelaan te
Noordwykerhout, werd een plechtige hoogmis
gecelebreerd, waaronder de weleerw. heer
Th. J. F. Bergansius, kapelaan te Oegstgeest,
eeno schoono en indrukwekkende rede hield
tot verheerlijking van den H. Jeroen, eersten
Pastoor en Patroon van Noordwijk, apostel
van Kennemerland. De gewijde redenaar deed
vooral uitkomen de kracht van Jeroens ge
loof en diens ijver voor de zielen, waardoor
hy niet schroomde, vaderland en maagschap,
schitterende wereldsche vooruitzichten, ja ten
slotte zijn leven op te offeren, om zielen
voor Christus te winnen, alles voor allen
te zijn.
Na de Hoogmis werden de heiligo Over
blijfselen vereerd. Te halftwee had evn plech
tige processie in den tuin der pastorie plaats
met de Reliquieên en te halfvier werden de
godvruchtige pelgrims, omstreeks 400 in getal,
door het fanfarecorps begeleid naar het
Martelveld op de buitenplaats „Calorama", ook
nu weder coor mevrouw douairière Everwijn
welwillend tot een bezoek vrijgelaten. Van
daar trokken de pelgrims weder huiswaarts,
hoogst voldaan over het volbrachte devotie-
werk. Voorwaar, zij hebben de parochie weder
een hearyke stichting geschonken.
Wy verheugen ons innig over de hulde,
onzen grooten Heilige gebracht, roepen den
pelgrims een hartelijk tot weerziens toe en
spreken den wensch uit, dat deze bedevaart
door nog vele mocht gevolgd worden en de
devotie tot den H. Jeroen en het bezook aan
onze parochiekerk steeds mogen toeneryen.
De Eerste Kamer der Staten-Generaal
kwam gisteravond te halfnegen weer byeen.
Nadat de ontvangst van eenige ingekomen
stukken, adressen, enz. was medegedeeld,
werden de afdeelingen hernieuwd, waarna de
behandeling van de aanhangige ontwerpen,
onder welke de Kieswet, bepaald werd tegen
hedenvoormiddag te elf uren.
Do heer Fransen van de Putte woonde
gisteravond voor het eerst weder de verga
dering van de Eerste Kamer by.
Mr. H. Zillesen, commies griffier van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal, bevindt
zich, om redenen van gezondheid, met verlof
buitenslands.
Naar het „Vad." verneemt, wordt nog deze
week het wetsontwerp tot regeling der ge-
meente-financiën van den Raad van State terug
verwacht. Het bevat, zooals vroeger gemeld
werd, nieuwe bepalingen betreffende de Rijks
subsidie eu een vernieuwing van het belasting
gebied der gemeenten.
Hieraan kan word6n toegevoegd, dat hetgeen
ontlasting der gemeenten inhoudt van uitgaven,
haar in 't Rijksbelang opgelegd.
Te Zutfen is overleden mr. P. M. Tutein
Nolthenius, oud-burgemeester, oud-lid van de
Tweede Kamer.
Het „Wetkblad van het Recht" herinnert,
dat het Ir September 11. een merkwaardige
dag in de Nederlandsche rechtsgeschiedenis
was, t. w. de tiende verjaardag der invoering
van het Nederlandsche Wetboek van Straf
recht en het herziene Wetboek van Strafvor
dering, en tevens de dag van in-werking-tre-
ding der nieuwe, met uitnemende zorg voor
bereide, maar niet zonder veel strijd tot stand
gekomen Faillissementswet.
In Juli 1896 is by de Rykspostspaar
bank ingelegd 2,713:824.73l/2 en terugbe
taald ƒ1,653,265.41, zoodat meer i3 ingelegd
dan terugbetaald 1,060,659.32'/a. Aan het
einde der maand Juni 1896 was ten name
van de verschillende inleggers ingeschreven
47,753,583.93l/2, zoodat het tegoed op ultimo
Juli 1896 bedroeg ƒ48,814,143.26.
In den loop der maand zjjn 7924 nieuwe
spaarbankboekjes afgegeven, 2318 geheel afbe
taald, zoodat aan het einde der maand nog
539599 boekjes in omloop waren.
Tot ultimo Juli is voor een bedrag van
11,704.48 aan inschrijving in een Grootboek
van do Nationale Schuld, obligation ten laste
van den Staat of certificaten van inschrijving
ten behoeve van 23 inleggers aangekocht.
Te Laagnieuwkoop is de heer W. H.
Yan Woudenberg tot wethouder herbenoemd;
te Willeskop de heer F. Kortenoever;
te Wilnis de heer W. Van Sevenhoven.
De 1ste luit. R. F. Kutsch Lojenga, van
het 3de reg. vest.-art., wordt met 1 Nov.
voor zes maanden gedetacheerd by de artillerie-
rijschool te Bergen op-Zoom.
Z. D. H. de bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot kapelaans te Rotterdam (O. L.
Y. Onb. Ontv.) de weleerw. paters G. J.
Dekkers en B. Van Meurs; tot kapelaans te
Amsterdam (H. Ignatius) de weleerw. paters
C. J H Flecken en A. F. Vos de Wael, en
tot kapelaan te Aarlander^een den weleerw.
heer G. L. J. Hogeman, 15 Aug. jl. priester
gewjjJ.
Het „Haagsche Dagbl." meldt, dat mr.
J. P.. R. Tak van Poortvliet in goeden wel
stand te 's Gravenhage is teruggekeerd.
Tot achtste lid van het Dag. bestuur
van den Alg. Ned. Wielrijders Bond is gekozen
de heer Redelé, te Eindhoven.
De kapitein P. A. Spaan van het 4de
reg. inf., de 1ste luit. R. IJ. A. N. De Quay
van den staf der inf., benevens de lsteluits.
G. Do Josselin de Jong en G. G. Van Ever-
dingen van de art. zyn gisteren werkzaam
gesteld by de Koninkiyke Militaire Academie
te Breda.
Hot Nederlandsch Bijbelgenootschap ont
ving volgens het 82ste jaarverslag over het
jaar 1895/96 aan verschillende inkomsten eene
som van 26,294.28l/2 verspreidde 94,899
bybels en testamenten.
Tot leoraar in de Engelsche taal aan liet
gymnasium te Schiedam is benoemd de heer
R. De Boer, leeraar aan de Hoogere Burger
school aldaar; tot tydelyk leeraar in natuur
kunde en cosmographie aan het gymnasium
dr. G. Bakker en tot leeraar in de Nederlandsche
taal aan de Burgeravondschool de heer W.
Brouwer, aldaar.
In de meeste gemeenten werden de
aftredende wethouders herbenoemd.
Te Hilversum is in de plaats van den heer
J. C. Gülcher na drie stemmingen by loting,
tot wethouder benoemd de heer C. W. Wes-
tenhoff, die de benoeming 24 uren in beraad
hield.
In de gemeente Opsterland is de aftredende
wethouder W. Vryburg niet herkozen. Deze
belydt de socialistische beginselen, welke vroe
ger de meerderheid van den gemeenteraad
was toegedaan. Thans is echter de Raad voor
het grootste deel liberaal en tot wethouder
is thans gekozen de heer E. P. Van Sluis,
te Hemrik.
Gistermiddag te 2 uren vergaderde de raad
der gemeente Zaandam ter verkiezing van
een wethouder in de plaats van den hoer
Zwaardemaker, die aan de beurt van aftre
ding was.
Vóór de stemming hield de aftredende wet
houder eene toespraak, waarin by opkwam
tegen lasteriyke aantygingen, die hem in de
laatste dagen het leven vergalden, en hy be
treurde het, dat mannen, die hem kenden,
er geloof aan hebben geslagen.
„Ik heb mij in banden der justitis gesteld,"
zeide hy, „om de zaak te onderzoeken, wat
zy my heeft beloofd. Als man van eer ver
klaar ik de aantygingen voor laster, en beloof,
dat ik dezen zetel, dien ik nu nog inneem,
geen oneer zal aandoen."
Daarna verwyderde zich de spreker, ter-
wyi de uitslag der stemming was als volgt:
uitgebracht 14 stemmen, waarvan 12 op den
heer Zwaardemaker.
Deze weer ter vergadering komende, nam
de op hem uitgebrachte benoeming onder
dankbetuiging aan.
By de verkiezing voor een lid dor Pro
vinciale Staten in het district Zwartsluis zyn
uitgebracht 493 stemmen, waarvan 477 geldig.
Herstemming moet plaats hebben tusschen
de heeren Van der Vecht en Galenkamp,
die onaerscheideniyk 194 en 224 stemmen
verkregen.
Voor de verkiezing van een lid der Prov.
Staten zyn in het district Dalfsen uitgebracht
609 stemmen. Er moet herstemming plaats
hebben tusschen de heeren W. Nieboer (anti-
revolutionnair) met 245, en B. H. Egberts
(liberaal) met 174 stemmen.
Het stoomschip „Kanzier", van Oost-
Afrika naar Rotterdam en Hamburg, arriveer ie
2 Sept. te Aden; de „Merapi" arriveerde 2
Sc-pt. van Batavia te Botterdam; de „Prins
Willem III" arriveerde 29 Augustus van
Westlndië te Nieuw York; de „Prinses
Wilhelmina", van Batavia naar Amsterdam,
arriveerde 2 Sept. te Genua.
Gemeenteraad van Haarlemmermeer.
Voorzitter: de Burgemeester.
Tegenwoordig alle leden.
Tot wethouder wordt herbenoemd de heer
P. Verkuyl, die de benoeming aanneemt.
Aan den Raad wordt aangobode.n het ver
slag omtrent het onderwys over 1895.
Wordt goedgekeurd de Gemeente rekening
over 1895, in ontvang op 87,237.35 en in
uitgaaf op ƒ81,428.26, dus met een batig
saldo van ƒ5809.09, nadat door sommige
leden aanmerking was gemaakt op de kosten
van loting, inspectie en feestgelegenheden.
De rekening van het Burgeriyk Armbestuur
over 1895 wordt mede goedgekeurd in ont
vang op ƒ11,614.95, in uitgaaf op 11,486.93,
dus met een batig saldo van 128.02.
Eervol ontslag wordt verleend: aan den
beer J. Schrameyer als onderwijzer aan school
1 No. 3, ingegaan 1 Sept.aan mej. T. v. d.
Meulen, als onderwyzere3 aan school No. 2
ingaande 1 Oct., en aan G. A. Ten Hoop9n
als onderwyzer aan school No. 1, ingaand»
1 October.
Omtrent den aankoop van grond voor d»
nieuw te bouwen-school No. 9 wordt besloter
de voorstellen van Burg. en Weths. af t'
wachten.
Het bestek voor de levering van grind voo-
de wegen wordt goedgekeurd.
Aan den heer H. R. v. d. Steen word-
af8chryving op zyn aanslag in den hoofdeiy
ken omslag verleend wegens vertrek, vo<y
6 maanden ad ƒ4.
Op het adres van het bestuur der Ambachts
school te Haarlem, om de gemeente te doec
optreden als donatrice, wordt besloten deze
zaak aan te houden.
Tot leden der plaatseiyke schoolcommissie
worden benoemd de heeren K. Kiatemaker
en Jb. Van Zyverden.
Voor leden van het college van zetters
worden voorgedragen de heeren B. Biesheuvel,
G. B. 't Hooft, A. J. G. Timmermans, C.
Bos, J. H. M. Evelein en T. C. Los.
Tot leden der finantiëele commissie worden
benoemd de heeren B. Biesheuvel, voorzitter,
F. L. Faas en Jb. Van Zijverden, en tot
leden der commissie voor de gemeentewerken
de heeren J. H. M. Evelein, voorzitter, O.
Bos en A. Suidgeest; tot onderwyzer aan
de school No. 3 de heer H. Burgers te Ouds
hoorn (in functie-treding 1 Sept.), aan de
school No. 1 de heer Bergwerff, te Alfen aan
den Ryn (in-functie treding 1 Oct. a. s.) en
aan de school No. 2 de heer J. Kwakemaak,
te Haarlem (in-functie-treding 1 Oct. a. s.)
Op de vragen van den heer Biesheuvel
hoe ver we gevorderd zyn met het brieven
vervoer en van den heer Jb- Van Zyverden
hoe het staat met het plan van den heer
Sanders omtrent de tram, zegt de Voorzitter
niets verder omtrent de zaak te hebben ver
nomen.
Huldeblijk der Trouwen yan Nederland.
„De Huisvrouw" ontving reeds van vele
kanten betuigingen van ingenomenheid met
het door dit blad geopperde denkbeeld, om
aan Koningin Wilhelmina bij hare inhuldiging
een blyk van gehechtheid en trouw van hare
vrouweiyko onderdanen aan te bieden.
Het blad deelt tevens mede, dat 't niet in
de bedoeling van de redactie ligt, zich met
de uitvoering van het denkbeeld te belasten,
maar stelt voor te beginnen met plaatselijke
commissiën samen 13 stellen en alvast te gaan
propageeren voor het denkbeeld in eigen kring.
Later kan dan een hoofdcommissie gevormd
worden, die de leiding in handen neemt.
De nieuwe geweren.
ï)oor den inspecteur der infanterie is aan
de verschillende corpscommandanten een cir
culaire gericht, vermeldende de bevindingen,
sedert eenige maanden by genoemde inrich
ting opgedaan omtrent het geweer model-
1895, opdat van deze opmerkingen reeds zoo
spoedig mogeiyk party kunne worden getrok
ken by de corpsen.
Gösta steunde luid uit wanhoop en zocht
deze afgunstige gedachten te verdryven. Hy
had immers alles wat hy noodig had voor
eec eenzaam leven, alleen met zyn smart en
zyn herinneringen. Was het niet goed, al die
uiterlyke dingen van zich af te schudden,
die van alle kanten op hem indrongen, zich
van zyn gedachten meester maakten, en zich
alleen over te geven aan 't herdenken van
zyn korten geluksdroom?
Neen! Het oude huis bond hem met duizen
den onzichtbare draden, die eiken dag sterker
werden. Hy gevoelde met schaamte en schrik,
dat hy van af den dag, dat by Halleborg
voorgoed zou verlaten, twee groote verliezen
zou hebben te betreuren in plaats van één.
Toen sloop een eenvoudige, maar vreeseiyk
lage gedachte zyn brein binnen, een gedachte,
die hy eerst niet durfde denken, slechts
droomen.
Hy droomde dan, dat in een donkeren nacht
een onzichtbare macht den majoraatsbrief
opnam, het gele perkament glad streek, en
weer op zyn plaats legde. Toen het licht
begon te worden, herkende hy in de eerste
bleeke stralen der morgenzon de magere witte
hand van freule Amalia op Lindeniis. By zyn
ontwaken las hy 17 nog eens over, waarvan
plotseling al het vreeselyke verdwenen was,
en het scheen hem toe, dat de iohoud
hem niet meer van Halleborg buitensloot.
Helder, zich zyn gedachten volkomen be
wust, had hy reeds eens de wanhopige
gedachte opgevat, heel eenvoudig aan het
voorschrift van den majoraatsbrief te voldoïn,
zich een vrouw te kiezen en haar eeriyk te
zeggen, dat het huwelyk, dat hy haar aanbood,
geen huwelyk was, maar een handelsziak.
Zy verzekerde hem het bezit van Halleborg,
hy haar een onbezorgde toekomst. Maar
dadelyk had hy met afschuw het denkbeeld
verworpen, een jonge vrouw van vleesch en
bloed, zyns gelyke en dragende zyn naam,
in zyn wereld te brengen, waar Julia's geest
voortdurend onzichtbaar heerschte. Wat hy
wilde aanbieden was bovendien een boleediging,
waartegen op den duur geen goud opwoog.
Het scheeve van haar positie zou bitterheid
verwekken in het hart der redster en mis
schien nog, by de inneriyke vernedering, een
openlyke schande over zyn naam brengen.
Maar freule AmaliaReeds half aan het
leven ontrukt, zwak en uitgeteerd, zonder
iets anders, dat haar nog hier beneden vast
hield dan de liefde tot de haren! En het was
juist op hen, dat hy rekende; juist in hen
zocht hy de vergoeding voor hetgeen zy hem
gaf. Zy zou haar oogen kunnen sluiten met
de zekerheid, dat het gebrek voor altyd van
Lindenas was verwyderd,- dat haar vader niet
meer vernederd behoefde te worden, dat haar
moeder niet meer met angst en zorg de
toekomst tegemoet behoefde te zien 6n dat
voor de opvoeding van haar broertjes en
zusjes zou gezorgd worden; misschien zou
zy nog kunnen beleven, dat do welvaart niet
alleen binnenshuis was weergekeerd, maar
dat het tehuis harer kindsheid in uiterlijk
en omgeving, een goed en waardig tehuis
voor haar geliefde betrekkingen zou worden.
Haar kon hy immers zooveel aanbieden, by
haar vernietigde hy geen jonge, warme
meisjesdroomen van geluk en liefde! Zy zou
nimmer verlangen wat hy niet in staat was
te geven.
Maar het zou een schande zyn, de laatste
maanden hier op aarde van die reine kinder
ziel te bezoedelen met een dergeiyk handels-
voorstel! En hoe zou hy, zonder uit schaamte
door den grond te zinken, een dergelyk voor
stel aan Amalia's moeder kunnen doen, de
hoogmoedige en sterke martelares, de warm
en fijn voelende vrouw, tot wie hy zich by
zyn herhaalde bezoeken steeds meer voelde
aangetrokken? Nimmerl
Drie dagen, nadat hy zichzelf dat „Nimmer 1"
had toegeroepen, bekende hy alles aan
mevrouw Silfv6rspjut
Hy kwam dien dag op Lindenas, juist toen
de jonker een zyner ongelukkige oogenbhkken
had: hy was in zyn dronkenschap met zyn
dienstvolk in twist geraakt, had zichzelf
geheel vergeten en het gansche huis op
stelten gezet. Eindeiyk was hy tot bedaren
gekomen en had zich in zyn kamer opge
sloten, de kioderen waren alle kanten heen-
gestoven, als musschen by een onweer, en
Gösta zat alleen met mevrouw Silverspjut
in de voorkamer.
Hy boog zich over haar hand en kuste
die eerbiedig.
Als u wist, hoe het my spyt, dat ik
juist nu kwam. Ik had wel dadelyk weer
weg willen gaan, maar ik durfde u nauweiyks
alleen laten met
Over haar gelaat vloog een smarteiyke
glimlach, die hem door de ziel sneed; het
gryze, trotsche hoofd sidderde een weinig en
de goede, warme oogen glansden.
Waarde vriend, waar men zoo diep ver
nederd wordt voor ruwe, eenvoudige men-
schen, die niet begrypoD, wat ik en de
kinderen ïyden, doet het er weinig toe, dat
gy ook een blik in ods treurig leven komt
slaan, nu wy elkaar hebben leeren kennen.
Maar de eerste maal, dat gy kwaamt ik
kan het u nu immers wel zeggen ontving
de gastvrouw van Lindenüs u niet juist met
de vriendeiykste gevoelens."
Hy verborg zyn gelaat in zyn handen en
zeide
U spreekt van vernederingen en u hebt
er reden tce. Maar wat zyn vernederingen,
die anderen iemand toevoegen, in vorgelyking
van die, welke wy ons zelf bereiden door
het ontdekken van lage gedachten en
slechte voornemens, door te profaneeren met
hetgeen verheven en heilig is, door het
in het slyk sleuren van eigen idealen, door
ontrouw te worden aan het beste in zyn
binnc-nste
Zy schudde een weinig wantrouwend het
hoofd.
Gy, wat zoudt gy daarvan weten?"
Wat ik er van weet?
En toon bekende by alles, zyn liefde en
liefdessmart, zyn onverklaarbaar, byna bfige-
loo\ig zich vastklemmen aan bet majoraat
en zyn droomen, hoe het een mogelykheid
zou kunnen worden Toen hy geëindigd
had, zag hy haar aan.
Zy keek verschrikt, maar hy speurde tever
geefs naar een uitdrukking van afschuw, die hij
op haar fijn, verstandig gelaat dacht te vinden.
Begryp ik u goed? Verzoekt u my nog
niet h6en te gaan? U jaagt me niet met
schande weg, mot het verbod nimmer weer to
komen
Groot kind," fluisterde zy en streek
hem zacht over de hand, die op de sofa
leuning lag. „Groote gedachten en geringe
krachten l Romantische gevoelens en lage
wenschen! Een aanbidding van de liefde,
maar een bezoedelen van haar heiligste instel
ling, het huwelyk, plegen wy allen. Waarom
zou ik boos op u zyn?"
Een purperen gloed bedekte Gösta's gelaat.
Haar woorden vernederden hem wel, maar
gaven hem tevens een sprankje hoop. Hy
sprong op en ging vóór haar staan,
Ja, wy zyn zwakke menschen en men
heeft misschien niet het recht te veel van
ons te eischen. Onze handelingen kunnen
immers veel slechter schynendan de gedachten
waren, die er ons toe dreven? Wie zou daar
door geschaad worden? Misschien vindt u
mfin droom niet zoo waanzinnig, misschien
wilt u
Zy stond op en legde koud en bedaard haar
hand op zyn arm.
{Wordt vervolgd.)
