Vrijdag 33 Mei. A0.189S feze <§ou:ant wordt dagelijks, met uitzondering van (Eon- en feestdagen, uitgegeven. F"e"o.illeton. De arme schrijnwerker. 8) 11H6. IEIDSCH DAGBLAD. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden. Franco per post Afzonderlyko Nommers f 1.10. 1.40. 0.05. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 1 6 regels f 1.05. Iodere regel meer f 0.17£. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad wordt f 0.05 berekend. Officiüele Kouaissrevinden* Burgemeester en Wethouders van Leiden; Gezien art. 8, 1ste alinea, der wet van den 2den Juni 1S75 (Staatsblad No. 95), tot regeling van het toezicht bij hot oprichten van inrichtingen, welke gevaar, schade of hinder kunnen veroorzakon; Brengou bij deze ter algerneene kcnnie, dat door hen op heden vergunning is verleend aan P. J. MULDER en rechtverkrijgenden tot het plaateen van een gasmotor van 4 paardolcrachton in het acbtergedeclto van hot perceel lireestraat No. 82. Burgemeester en Wethouders voornoemd, Leiden, F. WAS. Burgemeester. 20 Mei 1896. E. KIST, 8ecretaris. Leiden, 21 Mei. Prof. Bolland stelt zich voor een der eerste dagen van Juni uit Batavia naar Leiden te vertrekken. Voor hot akte-examen L. O. is geslaagd mej. A. C. Sluiter, te Leiden. Geslaagd zfin voor het examen in de vrfio- en orde-oefeningen, de heeren R. Van Mazfik, te LeidenC. W. Paap en J. J. Wessels, beiden te Voorschoten. Bfi de verkiezing te Rijnsburg voor eon schout van den Elsgeesterpolder werd de heer J. C. Meyboom, burgemeester aldaar, met algerneene stemmen herkozen. De Kamer van Koophandel en Fabrieken te Katwijk heeft besloten adhaeeie te betoonon aan het adres der Kamer te Winschoten, waarbij zij met het oog op de belangen van de inlandsche industrie en vruchtenteelt, den minister van financiën verzocht te willen bevorderen dat wijn van versche boomvruchten hier te lande bereid, vrijgesteld worde van accijns. De beer D. Haasnoot, lid der Kamer, be toogde de wenschelfikheid, dat worde bewerk stelligd dat vrachtbrieven, noodig ter verzending van goederen per trein, voortaan ook te Katwfik aan Zee aan het station van de stoomtram worden verkrijgbaar gesteld en men daarvoor niet meer eerst naar Leiden behoeft te gaan. Ten slotte werd vastgesteld het verslag der werkzaamheden van de Kamer over het afgeloopen jaar. Tot heemraad-lid van hot bestuur van den Oudendfikschen-polder, te Woubrugge, is 20 dezer, bij tweodo stemming, gekozen de heer A. J. Heenk, met 94 stemmen; op den heer H. Yan der Boon waren er 86 uitge bracht. De heer Mn. Kroes, aftredend, had verzocht voor eone herbenoeming niet in aanmerking te komen. Vanwege den betrokken minister is de gemeente Oegstgeest opgeheven als stand plaats voor de vier ambtenaren bij 's Rijks belastingen, maar is Rfinsburg aangewezen als standplaats voor twee ambtenaren. Door grondeigenaars landbouwers in den Haarlemmermeerpolder is aan de Tweede Kamer een adres gericht, waarin op het heffen van invoerrecht op granen en meel wordt aangedrongen. Gistören was het 25 jaar geleden dat de heeren mr. J. Kalff en mr. J. J. Yan Meerbeke benoemd werden tot raadsheer in den Hoogen Raad. Verschillende rechterlijke ambtenaren, ambt- genooten en vrienden kwamen de jubilarissen met dezen dag gelukwenschen. In Den Haag is heden overleden de heer E. P. C. Sol, lid van de Algerneene Reken kamer van Ned. Indië. Ook is aldaar op den leeftijd van 57 jaren overleden de gep. ritmeester der huzaren J. P. Wijnstroom. De commissie van rapporteurs uit de Tweede Kamer voor het wetsontwerp betref fende het gebouw der rechtbank te's-Graven- hage heeft in een ondeihoud met den minister van justitie een nieuw plan besproken, waarop in de afdeelingen eer Tweede Kamer de aan dacht wordt gevestigd, en hetwelk betrof den aankoop of de onteigening van den aan de gomeente toebehoorenden grond en gebouwen achter het bestaande gebouw in de Doelen straat. Op de desbetreffende vragen van de commissie heeft de minister te kennen gegeven, dat door verbouwing en uitbreiding van het huis aan den Korten Vijverborg door het maken van een open plaats tusschen twee nieuw te bouwen gedeelten achter het be staande gebouw wel lokalen kunnen worden verkregen, die bij een verbouwingsplan op kleine schaal moeten ontbreken, maar dat ook dan slechts op gebrekkige en onvoldoende wfize in de tegenwoordige behoefte van den dienst zou kunnen worden voorzien, terwijl later de localiteit toch te bekrompen zou zfin. De kosten van de aan te koopen of te ont eigenen perceelen kunnen op 28,000, die van den bouw op 110,000 begroot worden, te zamen alzoo ƒ138,000. De uitvoering van dat plan zou de minister niet voor zijn ver antwoording kunnen nemen. De commissie van rapporteurs vraagt intus- schen alsnog de overlegging van het opge maakte plan. Do minister heeft overigens verklaard dat het ontijdig zou wezen thans reeds een besluit te nemen omtrent de latere bestemming van het gebouw aan den Korten Vijverberg. Het gebouw zal na eventueele ontruiming verkocht of, zoo dit moer in 's lands belang mocht z\jn, op andere wfize voor den open baren dienst gebruikt kunnen worden; bij gevolg behoort zfine waarde in mindering te komen van de begroote kosten der stichting van een nieuw gebouw. De aanbeveling voor directeur dor gas fabriek te Woerden bestaat uit de heeren L. Bronkhorst, te Deventer; Z. J. Ninaber van Efiben, te Bodegrave, en H. H. Prakke, te Groniogen. De gistermiddag gehouden vergadering van den gemeenteraad van Amsterdam werd wederom door den burgemeester gepresideerd. Ingekomen was een verzoek om ontslag van het lid den heer Becker en een verzoek van den heer Bruinwold Riedel om ontslag als lid der schoolcommissie voor het lagtr on-derwfis. Dit verzoek werd aangehouden tot de beslis sing over het voorstel-Den Hertog om wèl vrouwelijke leden in de schoolcommissie op te nemen. Hierna kwam in behandeling een voor dracht van de commissie voor de strafveror deningen (reeds Juli 1895 ingediend), tot aan vulling der algerneene politie-verordening, met bepalingen op het rfi wiel-verkeer. Deze aanvulling bedoelt hoofdzakelijk om ook op de rfiwielen to6 te passen de bepa lingen op het rfiden met handkarren en de rfiwielen dus eveneens van een nummer te voorzien. Het voorstel werJ goedgekeurd. Aan de hoogleeraren Hertz en Gunning werd op hun verzoek eervol ontslag verleend als gewoon hoogleeraar aan de gemeentelijke universiteit. De Gemeenteraad besloot verder tot sloo ping van de Willemspoort, hield het voorstel betreffende het venten op Zondag aan en verwierp het verzoek om voor het socialis tisch muziekfeest 100 subsidie te geven. Tot onderwijzers bij het L. O. werden benoemd de heeren Butter, te Woerden, en Ksizer, te Kuilenburg. Bfi een kort debat over de tramquaestie verklaarde de heer Hugo Muller, dat sommige handelingen van het dagelfiksch bestuur bfi een niet gering deel der Amsterdamsche bur gerij ernstige en klimmende bezorgdheid wekten. Door wfilen den heer A. Van den Toorn, dezer dagen te Rotterdam overleden, is bfi testament benoemd tot erfgename van het vierde gedeelte zfiner nalatenschap de Ned.- Herv. gem. te Berkel en Rodenrfis, onder verplichting van het stichten eener bewaar school, waaraan verbonden moet zfin eene onderwijzeres, bevoegd tot't geven van onder wfis in nuttige handwerken. Voorts is door hem gelegateerd 3000 aan de Ned.-Herv. diaconie en aan do Ned.-Herv. kerk aldaar tot aanschaffing van een zilveren avondm&alstel 1500; op dit stel moet het wapen van Berkel en Rodenrijs (zfine geboor teplaats) zfin gegraveerd. Ook is nog door hem aan genoemd kerk bestuur vermaakt een bolangrfik bedrag voor eventueele repzratiën aan de kerk. De Nederlandsche Kamer van Koophan del te Londen heeft in hare jongste bestuurs vergadering besloten, belanghebbenden bfi de zuivel-industne door middel eener circulaire te wfizsn op de wonschelfikheid van do oprich ting eener „Butter Defense Association", die, wanneer Britsche autoriteiten vervolgingen beginnen in zake de vermeende vervalsching van boter, voor een zoogenaamd „test-case" eene beslissing in de gerechtshoven in het hoogste ressort zou kunnen uitlokken, om aldus de gegrondheid der beschuldiging volgens de bestaande Britsche wetgeving te toetsen. Behoudens de goedkeuring der vergade ring van aandeelhouders zal de „Koninklijke Paketvaart maatschappij" over 1S95 7 Va P°t- dividend uitkeeren. De minister van marine hoeft den luitenant ter zee 2de kl. J. F. Graadt van Roggen, uit Oost Indië in Nederland teruggekeerd, op non activiteit gesteld. Jhr. Sandberg tot Essenburg, adminis trateur dor kroondomeinen, zal om gezondheids redenen in den loop van dezen zomor zfine betrekking nederleggen. De kolonel F. Ypoy, te Amersfoort, ver zoekt der „N. R. C." het bericht tegen te spreken, dat bfi binnenkort den dienst met pensioen zou verlaten. De minister van binnenl. zaken heeft, ingevolge ingekomen ambtsbericht, Alexanorië wegens Aziatische cholera besmet verklaard en het aantal dagen, bedoeld in het eerste lid van art. 8 der wet van 28 Maart 1877, ge wfizigd bfi de wet van 8 April 1893, bepaald op zeven. (Sts.-Ct.) Blijkens bfi het departement van marine ontvangen bericht is Hr. Ms. schoener „Suriname", onder bevel van den kapitein luitenant tor zee A. C. Van der Sande Lacoste, 19 dezer te Paramaribo aangekomen. (Sts.-Ct.) Bfi het instr.-bat. te Kampen zfin gis teren 14 jongelingen aangenomenafgekeurd 9. Het stoomschip „Prins Hendrik", van Batavia naar Amsterdam, passeerde 20 Mei Ouessant; de „Werkendam", van Kieuw York naar Rotterdam, passeerde 20 HeiPrawlepoint; de „Conrad", van Batavia naar Amsterdam, vertrok 20 Mei van Port-Said; de „Obdam" vertrok 20 Mei van Rotterdam naar Nieuw York; de „Prinses Sophie," van Amsterdam naar Batavia, vertrok 20 Mei van Suez. Bfi koninklfik besluit is pensioen ver leend aan: D. Turf boer, eervol ontslagen ont vanger der loodsgelden te Amsterdam, 892 (ingegaan 1 April 1896); A. Croonen, 67; A. R. C. Sterckel, ƒ513; P. Van der Velde, ƒ150; P. N. Aloerti, 565 's jaars. "Vreemdelingen. Men schrfift aan do „Haagsche Crt.": Ofschoon geheel instemmende met uw protest tegen 't benoemen van alweer een vreemdeling tot hoogloeraar aan een onzer rfiksuniversiteiten, moet ik toch een opmerking maken tegen een uwer bezwaren. Zeer ztker, 't is ec-nvoudig ondenkbaar, dat Hollandsche vrouwen hetzfi in de polikliniek of daarbuiten over zoo kiesche zaken, als tot het gebied van dezen hoogleeraar b6hooren, met een vreemdeling zouden kunnen spreken. Doorgaans is 't voor een vrouw al moeilfik genoeg, zich over dergelfike onltr- werpen in hare eigen taal tegen een land genoot uit te spreken en diens aanduidingen en wenken te begrfipen. Maar er kan daarvan m. i. geen sprake zfin. De Regeering mag tot hoogloeraar benoemen wien ze wil; desnoods een niet-gepromoveerde zelfs, zooals we onlangs zagen Maar zfi kan daarmede aan dien benoemde niet het recht geven, in Nederland de geneeskundige praktfik uit te oefenen. Dat verbiedt eenvoudig d o W e t, absoluut. Ia ons land mag niemand, wie ook, al ware 't Billroth zelf geweest, praktizoeren, als bfi niet het Hollandsche arts-examen heeft gedaan. Die tot hoogleeraar hier te lande benoemde vreemdelingen mogen aan hunne universi teit dus niet opereeren, niet medisch be handelen, geen consultatievo praktfik uit oefenen. Zfi hebben uitsluiten theoretisch college te geven, de wetenschap te doceeren, maar buiten de practische toepassing. Handelde men anders, men zou de Wet schenden. Zelfs door oen promotie „honoris causa" is dat niet weg te cfiferen. Men kan een vreemdeling den Nederlandschen doctorstitel geven; maar hem bevoegd maken tot do geneeskundige praktfik kan alléén het r.ris examen. Daar helpt ge:-n kasuïstiok aan. TWEEDE KA51ED. Voortzetliog van de algerneene beraadsla ging over het kiesrecht ontwerp. Bfi de verdediging van het algemeen be ginsel van art. 1 wees de minister van bin- ncnlandsche zaken er al dadelfik op, dat er onderscheid is tusschen de behandtling van dit ontwerp en van dat van twee jaren go- leden. Nu heeft de wetgever een gr.nslfin vastgesteld, waarbinnen de bewoner van een huis moat komen om kiesrecht to krfigen, waarover bfi het vorig ontwerp uitvoerig werd gedebatteerd. Nu kan men die grenslijn al of niet goed vinden, men kan haar willen beperken of verruimen. Zoo treft het zeer eigenaardig, dat zfi, di'e bfi het personeel de grenslfin to laag vonden, haar thans ver hoogen willen, maar men moet niet vergeten, dat do grenslfin voor belasting en kiesrecht niet hetzelfde is, ook al bestaat er verband tus schen belasting en kiesrecht. Door den mi nister van financiën moest een lagere grens lfin voor do woning genomen worden, maar voor het kiesrecht had de minister een hco- geren eisch noodig en als aequivalent koos hfi do continuïteit der woning. Voor eigen dommen was dit niet noodig, omdat daar ce grondbelasting mits van 1 in de plaats treedt. Eene verbooging tot 3 (amendement- Bastert) zou de minister niet prffereeren. Vervolgens verdedigde de minister de ken- teekenën en betoogde, dat de voorgestelde kenmerkon niet zoo gecompliceerd zfin als man doet voorkomen; doch hoe gecompliceer der zfi zfin, des te meer dit in den geest moet zfin van de voorstanders van uitbreiding, want hoe grooter het aantal kiezers wordt. Correc tieven achtte de minister ni=t noodig bfi da voorgestelde keuze der kenmerken, dia elk op zichzelf zeer laag zfin gesteld. M n maakt er dit ontwerp een verwfit van, dat te veel is gelet op welstand en te weinig op geschikt heid, maar waar een zekere mate van wel stand heerschb, ln de lagere kringen vooral, is die verkregen door arbeid, spaarzaamheid en bewfist de moreele geschiktheid. Vervolgens betoogde de minister, dat dit ontwerp staat op den toiera der Grondwet en zoover gaat als het naar de meening der Regeeiiüg gaan kon. Men moet niet vorgeten, dat de kenmer ken niet. alleen moeten voldoen aan art. 80 der Giondwet, maar meer uitvoerig moeten zfin zonder te moeilfike controle voor do administratie en te veel omslag voor de kiezers. Bfi dit ontwerp nu zfin de kenteekenen zóó gekozen, dat de contróle niet mo ilfik is en fraude kan worden voorkomen. Allo bepalingen zfin gemakkelfik ?oor cor> tróle vatoaar en allen, die het ontwerp peuterig en krenterig noemen, zien voorbfi, dat het kiesrecht geoft aan honderdduizenden en dat die peuterigheid slechts enkele honderden treft. Vandaar dat ah men vasthoudt aan het be ginsel van dit ontwerp, men mo ilfik eenigs- zins ingrfipende amendementen kjn toelaten Het wa3 bfi een ongelukkige van zulke gebrekkige god3dienstigo begrippen als Johan geen zoo vreemd vorschfinsel, dat hfi, door wanhoop vervoerd, de noodlottige gelegenheid der tegon hem gerezen beschuldiging zou hebben aangegrepen, om een einde te zoeken van een leven, dat hfi den moed niet had zichzelf te benemen. Dat hfi thans dit geheim had geopenbaard, was wel het minst onver klaarbare in de zaak, daar bfi meerdere gods dienstige verlichting zfin geweten toch einöelfik ontwaken en hem als vanzelf tot die boken- tenis brengon moest. Op al deze gronden bouwde de meerder heid der rechters haar gevoelen voor de onschuld van den gevangene. Allengs ver klaarden allen op weinigen na zich voor dit gevoelen. Nu kwam het er op aan, hoe de gevangene zich in het al of niet gestand doen van zfin woorden zou gedragen. Een nadar verhoor moest dus nog het gewichtig pleit beslissen. Had de vergadering met verbazing het verslag vernomen, haar door den leeraar medegedeeld, hoe steeg die gewaarwording, toen de gevangene, voor de balie gebracht, een nog dubbelzinniger gedrag begon aan te nemen. In den beginne hield hfi zich geheel onwetend van hetgeen de leeraar aangaande hem had verklaard. Hfi begreep niet, zeide hfi, hoe de predikant mot mogelijkheid op zulk een verklaring was gekomen; het schoen hem een verzinsel, waarvan hfi echter het doel niet inzag, daar hfi maar al te zeer schuldig was aan den dood van B., gelfik hfi in zfin eerste bekentenis omstandig had aan getoond, waarom hfi zfin rechters uitdrukkelfik verzocht, dat men zfin straf om dorgelfike redenen toch niöt wilde vertragen, maar hora ze spoedig doen erlangen, daar hfi die toch eenmaal moest ondergaau. Hoo kon de ongelukkige man het van zich verkrijgen, zulk een armzalige uitvlucht te bezigen voor een vergadering van achtbare rechtsgeleerden Immers, met wat oogmerk, uit welk beginsel zou de leeraar zoo iets hebben kunnen ver zinnen? Dat ware gewis de zonderlingste vond geweest, die uitgedacht kon worden. Zou een achtenswaardig predikant spelen met h6t lot van een man, wiens gewichtigste belangen aan zfin zorg waren toevertrouwd? Welk belang kon hem nopen, om doch waartoe verder gevraagd? de eenvoudigste immers moest het nietige, het onbeteekenende van een dusdanige redeneering gevoelen? Ook Johan zelf scheen aldra te bemerken, dat zulk een bewering waarlfik te onnoozel was, om de geringste aandacht te verdienen. Hfi wilde daarom, schoen hot, een andere poging doen om zfin rechters huns ondanks aan de waar heid zfiner schuld te doen gelooven. Schoorvoetende en bedeesd, maar met een koelbloedigheid evenwel, die ook dra het geloofwaardige van zfin woorden den bodem insloeg, sche&n hfi nu zfin rechters in den waan te willen brengen, dat het zoogenaamd geheim, dat hfi den leeraar had opgedrongen, niets meer dan een listig voorwendsel was geweest, om den leeraar en daarna de rechters van het spoor te brengen, maar dat hfi nader hand van het gebruik maken van dat voor geven had afgezien en nu zfin rechters verzocht, aan zfin onschuld in geenen deele geloof te hechten, noch hem te verschoonen van de straf, welke hfi meer dan ver diend had. Nu zou men gedacht hebben, dat die weinigen onder de rechters, die zfin onschuld op het verslag van den leeraar nog werkelfik in twfifel getrokken en het bewuste geheim een kunstig uitgedachte list genoemd hadden, bfi deze wending van zaken hun gevoelen, alsnu door de eigen woorden des gevangenen gestaafd, andermaal op het tapfit zouden gebracht hebben. Niets minder dan dit ge beurde echter. De gedwongen ootmoed, de gekunstelde gedweeheid in de houding des gevangenen liepen te merkbaar in het oog, dan dat niet elk, die slechts een geringe mate van menschenkennis bezat, duidelfik zou bemerkt hebben, dat zeker inwendig heimwee, zeker verterend verlangen en wanhopig uitzien naar den dood den gevangene deze zelfbeschul diging had in den mond gelegd. Het schoen alsnu uitgemaakt, dat tot dusver de gods dienst luttel op het hart des ongelukkigen had gewonnen, ja, dat ook de laatste voor stelling van den leeraar niet den minsten l indruk had achtergelaten. Het eenparig gevoelen der rechters was, dat het thans gevolgd onoprecht gedrag van Johan, be schouwd in verband met al de omstandig heden, welke waren voorafgegaan, de vol- dingendste bewfizen gaf voor het wanhopig opzet, dat hfi koesterde, om, het kostte wat het wilde, den dood in to gaan; en het besluit, hieruit volgende, was, dat hfi, niet tegenstaande zfin eigen stijfhoofdige bewering, onschuldig moest zijn aan de misdaad, welke hfi had voorgewend te hebben begaan, en om welke hfi bfi het rechterlijk vonnis was tor dood veroordeeld. Nadat Johan gedurende het maken van deze overwegingen eenigen tfid had buiten- gestaan, werd hfi tot het vernemen van den uitslag der rechterlijke beraadslagingen ander maal binnengeleid. Nog trachtte hfi, scheen het, even sterk te volharden bfi zfin laatste verklaring en den rechters diets to maken, dat bfi geenszins onschuldig was, maar de straf, op hem toe gepast, had verdiend; nog bleef hij, schfinbaar met dezelfde koelbloedigheid, het gevoelen zfiner rechters wederstreven; maar toon nu ten laatste de leeraar, diep aangedaan door een zoo verbeeldeloos ongeluk en wanhopige gelatenheid, in naam der rechters opstond en de ongelukkige in manlijke taal al hot vreeselfike van zfin gedrag voorhield, hem met ontzagwekkenden nadruk en hoogen ernst onder het oog bracht, aan welk een gruw zaamheid hfi zich schuldig maakte door koelbloedig te volharden in zfin ingewikkeld opzet tot zelfmoord, toen scheen het geweton met verdubbelde kracht bfi hem te ontwaken, en de stem daarvan zich luid in zfin binnenste te doen hooren. Het was waarheid, zoide bfi, wat hfi den leeraar heimelijk had beleden: bfi was geens zins schuldig aan den dood van Wilhelm B. Alleen hartverterend vordriet en immer tever geefs gevoede hoop, alleen onvorwinbare tegenzin in zfin rampspoedig leven en te weinig besef van een leven hiernamaals hadden hem vervoerd tot het akelig uiterste, een moord op zich te laden, waaraan bij nooit deel had; maar ook alleen de roerende ver maning van zfin leeraar en het aangrfipend besef van zoodoende een aantal brave mannen, zfin rechters, gruwzaam to misleiden, deden hem thans afzien van den vreeselfiken stap, waarvoor hfi zfin rechters vergiffenis vroeg. Nu verving een diep medelijden bfi do rechters de plaats der eerst rechtmatige ont zetting; nu aarzelde geen hunner de laatste verklaring van Johan voor oprechte waarheid aan te nemen. Bfi de opneming der etemmen bleek, dat allen hem ontheven verklaarden van de tegen hem ontstane beschuldiging. De arme Johan zou dan nu vrfigelaten en aan de maatschappfi teruggegeven worden; vrfigelaten in een toestand, welke aan de uiterste ellende grensde, overgegeven aan zfin vorig noodlot, dat hfi had willen ontvluchten hfi kon dan heengaaD, beroofd var alle hulp en steun, en na weinige dagen hetzelfde vree- selfik ontwerp smeden. Slot volgt.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1896 | | pagina 1