N°. 10774.
Zaterdag 6 April.
A0. 1895,
feze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Leiden, 5 April.
Feuilleton.
DE TOOVERjRSNG.
LEIDSCH
DACrBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.10.
Franco per post
Afzonderlijke Nommers0.05-
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 1 6 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17£. Grooter®
letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad
wordt 0.05 berekend.
Officieel© Heunisgevinjren.
Do B ti rg enne eet er van Saesenbeim waarschuwt de
ingezetenen, daar zich in de gemeente in don laateten
tijd herhaaldelijk gevallen van typhue voordoen:
1°. om geen water of melk anders dan gokookt te
gebruiken
2°. geen eetwaren of drinkwater, afkomstig uit
huizen, waar die ziekte heorsoht, te nuttigen, en
3°. niet noodeloos zich in huizen te begeven, waar
die ziekte heerecht.
Aan den Raad der gemeente Leiden is het
volgende adres gericht:
Edelachtbare Heer en!
Geven met verschuldigden eerbied te kennen:
Ondergeteekenden, allen Bestuurders van
Werkliedenvereenigingen binnen de gemeente
Leiden, vertegenwoordigende een getal van
pl. m. 4000 werklieden, komen langs dezen
weg tot U, met het beleefd doch dringend
verzoek, om het voorstele van Burgemeester
en Wethouders, in zake het opnemen in be
stekken van bepalingen omtrent minimum
loon en maximum arbeidsduur aan te nemen.
De reden, waarom wfi langs dezen weg
met ons verzoek tot U komen, vindt zijn
oorzaak in de omstandigheid, dat onze stand
niet in den Raad vertegenwoordigd is, om
voor onze belangen op te komen. Echter zfin
wü overtuigd, dat de belangen van alle standen
U ter harte gaan, getuige datgene, wat door
Uw College is gedaan op sociaal gebied in het
belang der werklieden.
Wanneer wjj een blik in het verleden slaan,
I dan zien wij hoe van gemeentewege tot stand
kwam eene verzekering tegen ongelukken en
invaliditeit en eene keuring op voedingsmid
delen. Verder verleent de gemeente steun aan
het opruimen van oude krotten en bevordert
den bouw van arbeiderswoningen, dit laatste
niet weinig te danken aan den krachtigen
steun van het Dagelfiksch Bestuur, dat, bij
monde van den Voorzitter, bet voorstel met
- kracht en welsprekendheid verdedigde.
Bij zulk eene klaarblijkelijk goede gezind
heid jegen3 den werkenden stand, zal het
misschien verwondering baren, dat wfi U
nogmaals ten onzen gunste opwekken. W(j
meenden, dat het goed was, dat de vereenigde
werklieden zich lieten hoorön hoo zy dachten
over het aanhangige voorstel, alsmede een
bewys gaven, dat Uw arbeid hun in hooge
mate interesseert. Toen dan ook in de
Gemeenteraadszitting van 21 Februari jl. een
spreker beweerde, dat het voorstel van B. en
Ws. den werkman tot schade zoude zyn,
meenden wy niet te mogen zwygen. Wanneer
wy stryden om betere toestanden in het
leven te roepen, vragen wy thans niet in de
allereerste plaats: „Is het voor- of nadeelig
voor ons?" maar wel: „Is het goed dat de
arbeid gereglementeerd wordt, tegenover de
in losbandigheid ontaarde concurrentie, die
speculeert op de armoede der werklieden door
don werkman voor laag loon in een lange
dagtaak af te matten?"
Van ganscher harte juichen wy het voor
stel van Burgemeester en Wethouders toe,
omdat het een stap is in de goede richting,
te meer, daar in verschillende plaatsen van
ons land, en ook te Leiden, verschillende
patroons met de werklieden zijn byeenge-
komen, om uit vrye beweging tot de in
voering van bepalingen omtrent minimum-loon
en maximum-arbeidsduur over te gaan. Waar
nu het particulier initiatief optreedt, gesteund
door die werkliedenvereenigingen, die sinds
jaren gewerkt hebben aan het in het leven
roepen dier bepalingen, krygt zulks een
krachtigen stoot, wanneer de Gemeente voor
gaat. Het is niet te ontkennen dat, wanneer
de Gemeente zulks niet doet, het particulier
initiatief schipbreuk moet lijden, om de een
voudige reden, dat de patroons, die willen
medewerken op het gebied der sociale her
vormingen ten einde zooveel mogelyk on
tevredenheid weg te nemen, by aanbestedingen
door de Gemeente niet kunnen mededingen
met die patroons, die zich aan de belangen
der werklieden weinig laten gelegen liggen,
en het is onze innigste overtuiging, dat zy,
die beider belangen behartigen, nameiyk van
patroon en werkman, het beste werk leveren.
Mochten er onder U zy'n, die met den
spreker in bovengenoemde Raadsvergadering
medegaan en tegen zouden stemmen, omdat
het voorstel in het nadeel der werklieden is,
dan verklaren wy hier nadrukkelijk de verant
woordelijkheid dier nadeelige gevolgen op ons
te willen nemen, te meer, daar wy van het
tegendeel overtuigd zyn.
Deze hierboven bedoelde vereenigingen zyn
do afd. Leiden Algemeen Nederlandsch Werk
liedenverbond, afd. Leiden Algemeen Neder-
landsche Timmerliedenbond „Vooruit", afd.
Leiden Algemeen Nederlanösche Typografen
bond, Timmerlieden- en Modelmakersvereeni
ging, Bakkersvereeniging „De Vriendschap",
Bakkersgezellenbond „Verbetering zy ons
streven",Coöperatieve Bouwvereeniging „Eigen
Haard", afd. Leiden Nederlandsch Werklieden
verbond „Patrimonium", afd. Leiden Nederl.
R.-Katholieke Volksbond, afd. Leiden Meufcol-
makerabond, Vereeniging „Nut en Genoegen",
Afd. Leiden Metaalbewerkersbond, Vereeniging
voor Algemeen Kies- en Stemrecht, afd. Leiden
Internationale Sigarenmakersbond, Tabakbe-
werkersvereeniging „Hulp door Vriendschap",
Schoenmakers-vereen. „Door vriendschap ver
bonden", afd. Leiden Kalk- en Steenbewerkers-
bond, Kleerm.-vereen. „Eendracht door Vriend
schap", afd. Leiden Zouaven Comité, Schilders-
en Behangersvereeniging „Steun zy ons doel",
Werklieden vereeniging „Eendracht zy ons doel",
Meubelmakersvereeniging „Welvaart zy ons
doel", Voreeniging van Fabrieksarbeiders
„Eendracht maakt Macht", Metselaars-, Steen
houwers- en Stukadoorsvereeniging, Smeden-
en Koperslageravereeniging „Nut door Vriend
schap" en Werkliedenvereeniging „Ondersteu
ning zy ons doel".
De Leidsche gymnastiek- en scherm-
vereeniging „Hercules" gaf gisteravond iets
nieuws, althans voor Leiden, nameiyk de ge
legenheid voor ieder tot het by wonen vaneen
openbare oefening in het gymnastieklokaal
aan de Pieterskerkgracht.
Dit is eene navolging van hetgeen de Duit-
sche turners reeds lang en veelvuldig doen.
Deze oefeningsavond van „Hercules," welke
niet met eene uitvoering moet gelijk gesteld
worden, werd door een vry talrijk publiek,
w. o. ook enkele dames, bygewoond.
Dit kon zich aldus overtuigen van het
kranige werken aan brug, ringen, rekstok
enz., enz welke flinke springers de Vereeniging
telt en wat eigenlijk vrye- en orde-oefeningen
zyn, als het dit soms nog niet wist.
De voorzitter bedankte de aanwezigen voor
hunne opkomst en sprak den wensch uit, dat
daardoor de belangstelling voor de gymnas
tiek in het algemeen meer zou worden opge
wekt, want dit alléén was het doel, hetwelk
by het geven van den publieken oefenings
avond had voorgezeten.
Van de Leidsche Spaarbank, opgericht
door het" Departement Leiden der Maatschappy
tot Nut van 't Algemeen den 16den October
1818, ontvingen wy het verslag over het
jaar 1894, met de vermelding, dat het afge-
loopen tydperk niet ongunstig is geweest,
zooals de verschillende cyfers aantoonen.
Het getal der inleggers is toegenomen
met 390.
De rente bedraagt 3 pet. en gaat in met
den lsten en den 16den van elke maand.
Het gezameniyk bedrag der inlagen is ge
weest in 1893 647,457.15, in 1894
646,242.517jJ dat der terugbetalingen in
1893 636,826.41,/lf in 1894 610,049.40.
Het kapitaal, aan de inleggers verschuldigd
aan het einde van het boekjaar, bedroeg in
1893 1 848.361.35Va, in 1894 1,939.063.91.
Aan rente was ontvangen en tegoed, na
aftrek van het tegoed op 31 Dec. van het
vorige jaar en de by aankoop van effecten
betaalde rente, in 1893 69,190.65, in 1894
65 153.62'/,.
Aan rente is bijgeschreven in 1893 52,443.84,
in 1894 ƒ54,509.44.
De bezittingen van hethoofdkapitaal be
stonden aan het einde va^ het boekjtar in:
hypotheken, beleeningerï en prolongation,
rentegevende landschuld eti binnenlandsche
leeningen, rente tegoed en contanten in kas,
te zamen bedragende 1,955.578.09'/,, waar
van als voordeelig saldo over te brengen op
het reservefonds 16,514.18!/2) zijnde de
meerder gemaakte dan bygeschreven rente
ad 10,644.1875 plus 5870,— voor meer
dere waarde van effecten. Blyft alzoo
1,939,063.91.
Het reservefonds Bedroeg by den aanvang
van het boekjaar 164,193.26 en by het
einde 177,042.1175, zynde 9 13 pet. in
verhouding tot de schuld.
Het aantal inlagen beeft bodragen 14990
in 1893 en 15204 in 1894; het aantal terug
betalingen 7805 in 1893 en 8002 in 1894.
Als nieuwe inleggers zyn ingeschreven 1217
in 1893 en 1220 in 1894.
De hoogste mleg in ééno zitting bedroeg in
1893 12,445.63 en ƒ8516 89 in 1894, de
laagste resp. 156.98 en 221.25.
De hoogste uitbetaling in óéne zitting resp.
ƒ8370.54 en ƒ7637.43, de laagste resp.
ƒ46 92 en ƒ142.
Het getal van geheel afgeloste boekjes be
droeg 878 in 1893 en 830 in 1894.
Het aantal inleggers aan het einde van het
boekjaar bedroeg 9783 in 1893 en 10173
in 1894.
Het gemiddeld kapitaal, aan eiken inlegger
verschuldigd, bedroeg in 1893 188.937» 0D
in 1894 190.607,.
Door wijlen mej. J. M. E. Wynstroom,
te Leiden, is vermaakt aan het Ned. Luth.
Genootschap voor In- en Uitwendige Zending:
ƒ20,000 voor de inwendige en ƒ20,000 voor
de uitwendige zending, benevens ƒ10,000
voor de opleiding van jongelieden tot het
predikambt in het Hersteld Evang.-Luthersch
of in het Evang.-Luth. kerkgenootschap hier
te lande.
Geslaagd is voor de akte nuttige hand
werken mej. C. C. Yeenenbos, onderwijzeres
te Katwijk en leerlinge van mej. M. Sparnaay.
Van de leerlingen van mej. Sparnaay slaagden
er dit jaar 2 voor de fraaie en 17 voor de
nuttige handwerken.
By de door het departement van koloniën
gehouden aanbesteding was voor de levering
van een perceel div. katoen het minst inge
schreven door de Leidsche Katoenmaatscbappy
voor ƒ812.26,/2.
Den 4den April 1865 werd de heer P. L. F.
Blussó gekozen tot lid der Provinciale Staten
van Zuid-Holland voor het hoofdkiesdistrict
Zoetermeer, waarvoor hy tot heden onafge
broken in de vergadering zitting had.
Zoo is de heer Blussó derhalve dertig
achtereenvolgende jaren lid van de geweste
lijke vertegenwoordiging en een groot deel
van dat tijdvak, nl. 19 jaren, werd hy door
het vertrouwen zyner medeleden bestendigd
als lid van het college van Gedeputeerde Staten
dat in hem een zoo gezaghebbend adviseur in
waterstaat- en polderzaken waardeert.
Den 31sten Augustus II. erkende de Regee
ring zyne verdiensten door hem te benoemen
tot ridder der Orde van den Nederlandschen
Leeuw.
By koninkiyk besluit zyn benoemd: tot
burgemeester der gemeente Valkenburg de
heer W. H. Van Oordt, en tot burgemeester
der gemeente Boskoop de heer E. G. C. De
Groot van Erabden.
Voor de benoeming tot gemeente-genees-,
heel- en verloskundige te Alkomade, afdeeling
Roelof Arendsveen, is door dr. Th. J. Freericks,
van Bodegrave, bedankt, alwaar hy wederom
de praktyk heeft hervat.
Mr. W. K. baron Van Dedem, oud
minister van koloniön, te Calcutta op zyn reis
in Engelsch Indiè, alwaar hy een regeerings-
opdracht vervulde, overleden, was vroeger
advocaat in NederlandscU-Indië en na zyn
terugkeer in het moederland burgemeester
der gemeente Hoorn, welk district hem naar
de Tweede Kamer afvaardigde, alwaar hy een
werkzaam aandeel nam aan de behandeling
van Indische zaken en zyn bekend voorstel
deed tot scheiding der Indische en Nederland-
sche financiën door een bydrage, een denkbeeld,
dat niet de goedkeuring der meerderheid
verwierf.
Ook was hy verscheidene jaren president
van het Indisch genootschap.
In 1891 nam hy als minister van koloniën
zitting in het kabinet-Van Tienhoven en na
zyn aftreden maakte hy de reis naar Bri sch-
Indië, waar hij thans verre van zyn vader
land stierf.
De overledene was een groot voorstander
van maatregelen tot bevordering van 's lands
weerbaarheid en van landbouwbelangen.
Blijkens nadere te 's Gravenbage ontvangen
berichten is baron Van Dedem gestorven aan
bloedvergiftiging, ten gevolge van hevige
koortsen. Op verlangen van den overledene
zal hy te Calcutta begraven worden.
De gemeenteraad van Delft heeft benoemd
tot leeraar in het Hoogduitsch aan de hoogere
burgerschool en 't gymnasium de heer Leopold,
te Groningen.
Door den voorzitter werd medegedeeld, dat
de regeling der grensverandering tusschen
Delft en de omliggende gemeenten by. het
gewestelijk bestuur in ernstige behandeling is-
Aan de vereeniging tot bevordering van het
onderwys in handenarbeid werd gedurende 3
jaren een jaarlyksch subsidie verleend van ƒ300.
De Vereeniging voor don Effectenhandel
te Amsterdam heeft in de vergadering van
gistermiddag besloten, niet enkel op Goeden
Vrijdag, doch ook op den daarop volgenden
Zaterdag geen beurs te houden.
Generaal Booth werd gisteren te Utrecht
door een talryke menigte in het station ont
vangen. Daarop ging het in optocht, met de
muziek voorop, door de stad naar het huis
van mevr. Van Weede in de Maliebaan, en
later naar de zaal van het Leger in de Wei
straat.
Gistermiddag was er samenkomst in het
Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, en
des avonds eene groote vergadering in „Tivoli".
Heden zal generaal Booth voor de studenten
eene lezing houden.
Op 8 dezer wordt te Bloemendaal een
telegraafkantoor oener bijzondere onderneming,
ingericht met telephoondienst, voor het alge
meen verkeer geopend. De diensturen van dit
kantoor zyn geregeld als volgtop werkdagen
van 87i tot 117» uur voor" 0n van 1 tot
37a ®n 57a tot 7 uren namiddags; op Zon
en feestdagen van 87» tot 97» uur voor
middags.
In het district Appingedam is, by her
stemming, tot lid der Provinciale Staten van
Groningen gekozen de heer Boerema (lib.),
met 1112 van de 1982 uitgebrachte stemmen.
De heer De Vries (anti-rev.) kreeg 854
stemmen.
Te Breda is in den ouderdom van 70
jaren overleden de heer J. Strootman, gep.
hoofd ingenieur van 's Ryks Waterstaat.
De minister van marine heeft lo. den
luit. ter zee 1ste kl. H. T. Hoven, dienende
als 1ste officier aan boord van Hr. Ms. monitor
„Tygor", met 17 dezer in die betrekking ver
vangen door den luit. ter zee 1ste kl. F. J.
Stam; 2o. den luit. ter zee 2de kl. J. J.
Rambonnet, uit Oost-Indië in Nederland terug
gekeerd, op non-act. gesteld.
De eerste zitting van hot nationaal con
gres omtrent vakonderwys on vakopleiding
wordt geopend op Woensdag 17 April e. k.,
des voormiddags te halftien, in „Maison Strouc-
ken" te Amsterdam.
Hebt ga Paradiso last gegeven, hem te
leggen, dat gy u hier bevindt?
Neen; ik moet eerst weten, hoe de zaken
staan. Haar ik heb veel aan het oordeel van
den markies overgelaten.
Daar ie de markies, zei Hilda plotse
ling, en myn man is bi) hem.
Julia De Lusignan verbleekte, toen zy beide
mannen zag naderen. Hoe groot het ver
trouwen, dat zy in den metropolitaan stelde,
ij ook mocht zyn, zy was te pessimistisch, om
niot een oogenblik aan zyn oprechtheid te
twyfelen, en vreesde dat de markies in zyn
zending gefaald mocht hebben. Het gelaat
van den markies stelde haar echter gerust.
Majesteit, zei hy opgewekt, terwyl hy
haar naderde, ik kan u mededoelen, dat
metropolitaan Gregorius uw belangen volko
men is toegedaan.
Ik wist wel, dat ik my niet vergist
had! riep de prinses uit, terwyl zich een blos
van vreugde over haar gelaat verbreidde.
Wat heeft hy gezegd, markies?
Kan ik hier vry uit spreken? vroeg de
markies, met een angstigen blik.
1 Zeker, zei Wilfred haastig. - Wees niet
ongerust, markies, dat er hier een verrader
schuilt. Janshah is volkomen te vertrouwen,
- en de bedienden, die hy uitgekozen heeft, zyn
stom als het graf.
Er zou iemand van buiten binnenge-
drongen kunnen zyn, zei Richborough.
Dat is onmogeiyk! Wy zyn hier op
voldoenden afstand van de hoornen, waarin
zich een spion zou kunnen verschuilen. Er
is geen boot in de nabyheid en wy kunnen
dus veilig op gedempten toon spreken.
Kom, markies, vertel my alles, zei Julia
ongeduldig. Ge hebt den metropolitaan ge-
sproken?
Jawel, mevrouw! Mynheer Dacre gaf
zyn kaartje af en wy werden terstond toe
gelaten. Meneer Dacre deed 't voorkomen, of
hy een reizend Engelschman was en als zoo
danig een bezoek bracht.
Hy herkende u dus niet?
Neen. Ik had my te goed vermomd en
hield my tevens op den achtergrond, terwyl
meneer Dacre sprak over den toestand, waarin
Busk zich bevindt. Ik wenBchte eerst te weten,
wat Gregorius hierover dacht, aleer my be
kend te maken.
Dat was een nuttelooze voorzorgsmaat
regel, zei de prinses, niet zonder eenige min
achting. Ge hadt wel kunnen voorzien,
markies, dat hy zyn werkelyke opinie voor
een vreemdeling, als meneer Dacre, zou ver
borgen houden.
Dat is volkomen waar, zei Wilfred glim
lachend, en hy heeft dit ook gedaan.
Ik raad wat hy gezegd heeft, vervolgde
de prinses, op levendigen toon: - hy verhief
de republiek, verzekerde meneer Dacre, dat
het land in een toestand van volkomen rust
verkeert, en dat hy niet bezorgd behoeft te
zpn voor een omwenteling.
Uwa Majesteit heeft juist geraden, zei
Paradiso. De metropolitaan was te slim,
om zich tegenover mereer Dacre ongunstig
uit te laten over de regoering. Maar toen ik
myn naam noemde, wierp hy zpn masker af.
Dat dacht ik wel, zei de prinses ver
heugd. Welnu, wat zei hy over uw plot
selinge verschyning?
Hy scheen ln 't eerst te denken, dat
mynheer Dacre te overyld te werk was ge
gaan; maar toen ik hem den toestand bloot
legde, erkende hy, dat hy zich vergist had.
Hy weet dus, dat deze villa door onze
party gehuurd is?
Jawel, mevrouwt Maar hy weet immers
niet, dat Uwe Majesteit zich in BuBk bevindt?
Waarom hebt ge hem dat niet mede
gedeeld?
Ik vond bet onvoorzichtig, hem alles te
zeggen.
Ge hebt hem meer dan genoeg gezegd
om onze zaak schipbreuk te doen iyden, als
hy een verrader mocht blyken te zyn.
Hy zal u niet verraden, zei Paradiso
met overtuiging; hy is geheel aan dezyde
Uwer Majesteit. Maar Uwe Majesteit moet
zelf met hem spreken.
En gy zeidet, dat hy niets van myn
tegenwoordigheid in Busk vermoedt?
Juist, mevrouw, antwoordde Wilfred
snel; maar toen mynheer de markies en
ik zagen, dat hy op onze zyde is, vroeg ik
hem, of myn vrouw hem morgen zou mogen
bezoeken. Hy stemde daar gaarne in toe, en
myn vrouw kan dus morgen met u een be
zoek by hom afleggen, en dan
Dan, riep de prinses uit, zal ik weten
of hy op myn zyde is, en hem bewegen, alle
middelen, die hem ten dienste Btaan, aan te
wenden, om de monarchie te hersteilen.
Ge behoeft met ongerust te zyn, mevrouw
Dus moet ik morgen naar Gregorius
gaan? vroeg Hilda.
Jawel en Hare MajeBteit zal u vergezellen.
Hoe is de geest ondei het volk? vroeg
de prinses haastig.
Het land is in een toestand, waaruit
elk oogenblik een revolutie kan geboren wor
den, antwoordde Paradiso met groote vol
doening. Hethodios is niet bemind; integen
deel, hy kan elk oogenblik afgezet worden.
Dan zal men de koningin terugroepen,
zei Richborough.
Neen, antwoordde de markies, langzaam
het hoofd schuddend; men zal Upravado
tot president uitroepen.
Watl riep Julia hevig bewogen uit.
Is het volk dan nog steeds republikeinsch?
Over 't algemeen niet, maar Varzo be
schikt over het leger, en daarin is al do
macht gecentralizeerd. Het leger is sterk aan
Upravado gehecht, en als hy president wenscht
te zyn, zal bet leger hem uitroepen.
Kunnen wy hem niet aan onze zyde
brengen?
Er is veel kans, dat wy dit zouden kun
nen doen, antwoordde Dacre, vol vertrouwen
op de toekomst; maar Uwe Majesteit zal
morgen alles vernemen.
Ik zal den metropolitaan opzoek" riep
de prinses uit. Mevrouw Dacre za mij ver-
I gezellen, en als ik eenmal y us
ben, kunnen wy het een of andere middel
beramen, om Upravado voor onze zaak te
winnen.
Indien U we Majesteit daarin mocht slagen,
is onze zaak gewonnen. Methodio3 is mach
teloos, wanneer het leger hem afvalt. Maar
als dit plan mislukt
Myn plan mislukkon? riep do prinses,
met een spotlach, uit. Ik heb myn leven
en myn vryheid niet op 't spel gezet, om
op 't laatste oogenblik ailes te verliezen.
XVIII.
De mctropolllaau.
Stepban Gregorius, het hoofd der Kerk in
Busk, was een man van groote talenten, die
met den vorigon koning zeor bovriend was
geweest en de republiek slechts had erkend,
om verdere binnenlandsche onlusten te voor
komen. Hy bleef echter de monarchie toe
gedaan on was een der voornaamste voor
standers van het herstel der prinses op den
troon. HU had in 't geheim er voor gewerkt.
De plotselinge verschyning van Paradiso
had hem verrast; dat de prinses ook op de
villa „Tvartko" vertoefde, was hem nog on
bekend.
De metropolitaan zat in zyn werkkamer
met zyn secretaris Nlcolaas, een bekwaam
en scherpzinnig man, die hem zeer genegen
was. Zy spraken over de samenzwering, waar-
van Paradiso een en ander had meegedeeld.
(Word', verjolgd.)
