GELEGENHEID!!!
iliiicrikaaiisclie Orgels voor Spotprijzen,
GEBRS. BERKELJON,
Stoomtram HAARLEM-LEIDEN.
Champagne Ernest Irroy Co., Reims,
LA EE8ER7E fflUTDELLE U VEBEEHIGDE STATEN
TEEIADE's Zaaisels Bralt,
natuürbotêrT
Botje, Ensing Co.,
stoomschepen.
SLEEPHELLINGEN.
Barnet! Elickgaray. Cognac.
LANGE MARE 40. LEIDEN.
N°. 10679.
A0.1894.
fëourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (§on- en feestdagen, uitgegeven.
PERSOVERZICHT.
HASSELMAN PANDER, Leiden, Hoogewoerd 113.
Zieken en Herstellenden
Stoomketels.
Choorlammersteeg 6. H. KITS VAN HEIININGEN Co.
grands propriétaires de vignes dans les premiers crus de la Champagne.
I. DIERSIE BRUIIN Cie., Sienwe Rijn 86, leiden.
Doiidei-tlag; 13 December.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden. 1.10.
Franco per post 1-40.
Afzonderlijke Nommera 0.05.
PRIJS DER ADVERTEHHEN:
Van 1 6 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17J. Grooter»
letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad
wordt 0.05 berekend.
Tweede Blad.
ült De T*d:
B[) de assche van den Boomichen
■tryder dr. W. «V. F. Noyens, van
West wond.
Hier ligt een Man.— God lof, niet oen van
['t koude bloed,
Dat kil door de aders vliet, al is ook h y nu
[koud,
Koud toch voorwaar de asch, als 't vuur
[heeft uitgewoed
Zyn ziele één vlammenspel wat flikkerde
[zy stout l
Gjj zaagt dit vlammenspel, gty, nederig
[Westwoud.
Gjj zaagt den vonkeaval, gestegen uit dien
[gloed, -
In 't grauw van Hollands lucht een stroom
[van sparklend goud
Door noorderwind geblaas tot hooger kracht
[gevoed.
De vlam heeft uitgewoed. De gouden vonkenval
Woei over van het Noord; in stad, in dorp
[of dal,
Van welke windstreek ook, waar maar een
[sprankel viel.
Daar gloeide geestdrift, en ontvlamde er een
[ziel,
De geestdrift (gloed uit God), Gy, Nuyens,
[Gy vooral
Hebt haar ontstoken in een talloos zielental.
Mevrouw BONGARTZSmbbts.
Amsterdam, 9 Dec. 1894.
In De Telegraaf pleit Dixi voor het
heffen van graanrechten. Hy erkent
dat weder invoering van het bimetallisme aan
den landbouw zou ten goede komen, waarna
hy verder de volgende opmerkingen maakt:
Er is echter een andere factor, die m. i.
niet genoeg bedacht wordt.
By de invoering van het vrijhandelstelsel,
bedroeg do vracht van den hectoliter graan,
inclusief alle onkosten van den producent,
ln Zuid-Rusland en Engelsch Indlé naar den
oonsument in Nederland, ca. f 3 per hectoliter.
Thans is dit niet meer dan f 1.
De producent hier heeft meer lasten en
een anderen levensstandaard dan de produ
cent in die landen.
Om daarmede te kunnen concurreeren,
moet de levensstandaard hier gelijk worden
met dien van den producent in die landen.
Niet alleen dit, doch hij zal ook geen hooger
loon kunnen betalen dan de producent daar,
en dat is zeer gering.
Zeer zeker zullen andere standen der maat
schappij moeten volgen.
Dit heeft men elders willen voorkomen.
Wil men dus, wat in 't belang is van allen,
den eens verkregen levensstandaard hier be
houden, dan zal de prijs van graan hier zoo
veel hooger moeten zijn als de kosten van
levensonderhoud en loonen hier meer bedragen.
Dit is niet anders te verkregen dan door
invoerrechten op granen.
[Eenige verhooging van den broodprijs past
by den hoogeren levensstandaard.]
Wil men dit niet, dan kunnen de gevolgen
niet uitblijven.
Naarmate de levensstandaard en loonen in
genoemde landen verboogen, zal men hier de
invoerrechten kunnen verminderen.
Wanneer men geene invoerrechten wil, dan
zal de graancultuur veranderen in veeteelt,
en men doet dit reeds, ornaat daarmede meer
te verdienen is.
Toenemende werkloosheid zal daarvan het
gevolg zijn, daar op elke hectare bouwland
f 60 werkloon meer verdiend kan worden
dan op grasland.
Zonder graanrechten dus toenemende werk
loosheid, totdat al het bouwland voor graan
cultuur is veranderd in grasland.
Dr. A. W. Bronsveld, die dezen zomer lid
der Synode was, schrijft in De Vaderlander
van 8 December een artikel over het bekende
edict der Synodale Commissie betreffende de
Hervormde studenten in de theolo
gie te Amsterdam. VolgeDS hem hebben
de Secretaris der Synode en allen, die van
gevoelen waren, dat het Syoodale besluit van
20 Augustus de propaedeutische studie
te Amsterdam niet verbiedt, geiyk, en de
heeren der Synodale Commissie, die ze wel
verbieden, ongeiykl
„Indien ik," achryft hy, „eenig zeggen had
over de jongelieden, over wier al of nietbiy-
ven te Amsterdam hier de quaestie gaat, dan
zou ik hun willen toeroepen: „Biyft rustig
waar gy zyt, en beroept u van de minder
goed ingelichte op de beter iDgelichte Synodale
Commissie. Geene Synode heeft macht u te
dwingen, om ook uw eerste studiejaar buiten
Amsterdam door te brengen. Het eerste studie
jaar heeft de vryhoid om te Amsterdam te
atudeeren."
Finantiöelo rampen. In geheel
Rozendaal heerscht groote sensatio wegens
het faillissement van den heer Fercken, een
man, die steeds in boog aanzien stond, lid was
van den gemeenteraad en tal van andere
colleges en een onbeperkt vertrouwen genoot
zoowel binnen als buiten die gemeente. Voor
de kleine burgery, die hare zuur verdiende
penningen by hem had belegd, is dit faillisse
ment eene waro ramp. Verscheidene land
bouwers, schippers en woezen zyn by deze
zaak betrokken.
Naar aanleiding van deze flnantiéele ramp
roept het Amsterdamsche Dagblad uit:
Altyd weer dezelfde treurige geschiedenis.
Den eenen keer een notaris, een andermaal
een kassier. Telkens o zulke fatsoenïyko"
menschon; mannen in eer en aanzien, maar
juist daarvan gebruik makend om argeloozen
met blind vertrouwen in de fuik te lokken.
Zal de kleine man dan nooit verstandig
worden
Wordt hy door degeneD, die zyn oor
hebben door geestelyken, door predikanten,
door geneesbeeren en door anderen er go-
noeg op gewezen, dat hy vry wat verstandiger
handelt, wanneer hy een klant wordt van de
Rykspostspaarbank
En ook: wanneer het straks komt tot de
reeds zoolang hangende herziening der wet
op de Postspaarbank, is dan, hetgeen nu weder
voor de zooveeiste maal te Rozendaal is ge
beurd, niet een sterk sprekend argument voor
verhooging van het rentegevend maximum
der iDlagen, opdat het Ryk een behooriyk
tegenwicht biede tegen het azen van licht-
zinuigen en van gewetenloozen op de duiten
dor nyvere en spaarzame kleine burgery?
In de Utrechtsche Courant komt een artikel
voor, onderte kend door Z. D. en getiteld
Achteruitgang van den Landbouw.
Het luidt als volgt:
Na uitgebreid onderzoek, en na het con-
stateeren van eene menigte feiten, in vier
dikke boekdoelen bijeengebracht, is nu duidelyk
bewezen, dat de Nederlandsche landbouw in
verval is.
De toestanden zjjn niet alleen ontmoe
digend, maar werkeiyk veel erger dan de
meeste menschen, die niet nauwkeurig van de
diügen op de hoogte zyn, kunnen vermoeden.
De welvaart is byna overal achteruitge
gaan, zelfs daar, waar overigens byzondere
voordeelen en gunstige omstandigheden zich
voordoen, als: snelle en goedkoope vervoer
middelen in de nabyheid van groote steden.
In verschillende streken is de levens
standaard der boeren gedaald.
De hypotheek-schuld is byna overal toe
genomen. De persoonlyke (zoogenaamde
„losse") schulden zyn volgens de opgaven
eveneens gestegen. De pachten worden in
vele streken onregelmatig betaald en moeten
dikwijls worden kwijtgescholden.
Yerkoopingen by executie zyn toegenomen,
of worden slechts opgehouden in afwachting
van eene stijging der grondwaarde. Tal van
met hypotheek belaste boeren zyn tot den
bedelstaf gebracht. Ook vele huurboeren heb
ben hun kapitaal by hun bedryf ingeboet
en, om de hooge huren te kunnen betalen,
roofbouw gedreven In vele streken is het
reeds zóó erg, dat de akkers verlaten, en
weer aan het onkruid worden prysgegeven.
Er zyn vele velden, waarop vroeger rogge
verbouwd werd en die thans weer verwaar
loosd liggen en er worden dennen geplant op
vroeger tot bouwland dienende velden.
De veestapel is achteruitgegaan; zyne
waarde verminderde in de jaren van 1883
tot 1886 met 67,989,000 gulden.
Landbouw-gereedschappen, in betere tyden
aangeschaft, worden weer aan kant gezet,
dewyi goedkoope menscheiyke arbeidskracht,
die zich genoeg aanbiedt, nog goedkooper
komt dan macbine-arbeid.
Het getal der eigenaren wordt ln even
redigheid kleiner; dat der pachters met elk
jaar grooter.
De gemeentelasten op het platteland
worden steeds drukkender. De welgestelden
trekken naar de steden. Het land wordt
ontvolkt en de bevolking der steden stygt
op onrustbarende wyze.
Dit alles en nog veel meer is te lezen in
de „Uitkomsten van het onderzoek naar den
toestand van den Landbouw in Nederland",
deel 4, bladz. 80 tot 98.
Het uitgebreide rapport, waaruit de Ryks-
enquêta-com missie vorenstaande conclusies ge
trokken heeft, beslaat 3 dikke deelen.
Aan de openbaar gemaakte cyfers der
centraio Commissie voor statistiek voor het
jaar 1892 ontleenen wy het volgende:
De hypotheekschuld is gestegen van 463
miilioen gulden in 1867 tot 1139 millioen
in 1892.
De bankroetverklaringen vermeerderden van
534 in 1878 tot 1200 in 1892.
In 1883 werden 14,988 personen tot eene
gevangenisstraf veroordeeld, in 1892 20,058
personen.
In 1887 werden 2087 personen wegens
landloopery naar rijkswerkinrichtingen opge
zonden, in 1891 3892, in 1892 3594 personen.
Het getal der officiöele bedeelden steeg van
143,389 gezinshoofden en 73,143 eenloopende
personen in 1880 tot 166,590 en 77 153 in 1890.
Rekent men een gezin op 5 personen, dan
vindt men uit deze officiëele cyfers, dat in
Nederland in 1890 910,000 menschen be
deeling genoten. De bevolking bedroeg in 1890
4 564,565 personen. Dus hadden de Neder
landen in 1890 eene pauperbevolking van
20 pet. op elke 6 Nederlanders één bedeelde t
Het aantal werkpaarden en trekossen is
afg nomen, de qualiteit van het vee achter
uitgegaan, dewyi om geld te maken de
beste exemplaren aan buitenlanders verkocht
worden. Uit talryke rapporten blykt, hoe de
ODgunstige toestanden alle pogingen tot ver
edeling van de veerassen, tot grondverbetering,
tot aanvoer van meststoffen, tot betere mest-
verzameling, tot veredeling van het zaaizaad
en tot rationeeler veevoedering grootendeels
verydeld hebben, en hoe het den boer met
ieder jaar duidelyker wordt, dat hy langs een
hellend vlak naar beneden glydt.
De waarde der oogeten bedroeg:
1861-1870 per jaar 172,376,000 gulden.
1871-1880 204,312,000 p
1881 210,398 000
1882 188,087.000
1883 188.366,000
1884 156,165,000 B
1885 148 955,000 t
1886 144,682,000
De geldswaarde van den oogst was dus in
1886 60 millioen gulden of 30 pet. lager dan
in 1880.
De koop- en pachtprys der landeryen zyn
echter op verre Da niet in dezelfde verhouding
gedaald. Het land is thans nog veel hooger
in prys dan in de jaren voor 1870.
Het tekort wordt door den boer, byna zon
der uitzondering met hypotheken belast, be
taald uit zyn kapitaal, en door den huurboer
uit zyn kapitaal of uit den arbeid van hem-
zelven en zyn werkvolk. Er ontstaat eene
klasse van kapitalisten, die land als eene
zekere kapitaalbelegging beschouwen en het
tot byna eiken prys koopen. Zy worden de
heeren des lands.
De eigenerfde boer wordt pachter of arbeider.
De heer Van Loenen Martinet heeft Zaterdi
de hoofdredactie van het dagblad De Amstt
dammer aanvaard. In een woord vooraf ze
hy o. a.
„Zooal8 reeds aanstonds by het aftreden vi
de oude Redactie werd te kennen gegeve
zal De Amsterdammer ook voortaan dezelfi
beginselen voorstaan, waarvan dit blad t
nu toe het orgaan was.
„Dit sluit intusschen de mogelykheid ni
uit, dat de nieuwe Redactie voor de beginsel*
eene gewyzigde toepassing vraagt. Evenm
de waarschyniykheid, dat zy de verdedigii
dier beginselen in een anderen vorm en
oen anderen toon zal voordragen."
Onder het opschrift 't Kan verkeere
staat in De Nederlander van Kerdyk c. a,
lezen
Ten jare 1879 moest te Leiden een opvc
ger worden aangewezen van den heer Viss
ring als hoogleeraar in de staathuisboudkund
Als zoodanig werd in de eerste plaats, zo'
wel door de faculteit als door curatoren, aai
bevolen iemand, die van den afgetredene i
richting zéér verschilde. Ook do heer Vs
Houten behoorde tot de aanbevolenen. Mai
de Regeering ging buiten de voordracht o
benoemde een ander.
Dat er by de toenmalige regeling politie
in het spel is geweest, werd door velen bt
weerd. En wie destyds den heer Van Hoi
ten persooniyk hebben gekend, zullen zie
herinneren, dat hy in zyn oordeel daarovt
vry scherp was.
Maar thans?
Aan de hoogeschool te Groningen moei
de leerstoel in de geschiedenis opnieuw wo;
den bezet. Door de faculteit werd dr. Ken
kamp, te Utrecht, een op dat gebied erken
zeer kundig man, no. 1 op de voordracht g<
plaatst. Ook het college van curatoren bevi
hem aan. Maar benoemd werd de heer Va
Aalst, te 's-Gravenhago, die als leeraar hoo
stond aangeschreven, maar van wien w
meenen te weten, dat hy nooit gescbiedkundi
werk had geleverd. De heer Van Aalst be
dankte. Wederom zette de faculteit den hee
Kernkamp als eerste op de voordracht. Doe'
wederom is de Regeering hem voorbygegaar
Benoemd is, nu dezer dagen, de heer Busse
maker, te Haarlem.
Men wete dat de heer Kernkamp, die ziel
heeft aangesloten by de radicale party, eei
beslist voorstander was van de kiesrecht voor
dracht der vorige Regeering. Enministo
van binnenlandsche zaken is thans de beo
Van Houten.
De oude Bredero had wel geiyk: 't kaï
verkeeren
In gemeenten, waai
geen Agentschap vai
hetLeidsch Dagblad
is gevestigd, wordt het Dagblad
gedurende 13 weken alléén des
Zaterdag avonds toegezonden, tegen
toezending van 40 Cents.
Wegens Verbouwing en Vergrooting der Magazijnen, 1LCEHEELE
UITVERKOOP van lOOO Rollen TapJJtgoed en Looper yan af 20 Cts. per El.
Orootc parl(Jen Harpetten, diverse soorten en grootten, GordJJnen en Portlère»,
Vitrages, Linoleum, 2J el breed, 70 Cts. per El. Vloerzeil, roode rug, 2{ el breed,
50 Cts. Tafelkleeden., enz., enz. Deze Uitverkoop duurt tot Maart.
Geopend tot 's avonds 8 m-eii. 8100 16
is de meest voorspoedige en de meest populaire Levensverzekering-Maatschappij,
welke bestaat, omdat zy een leder in staat stelt voor vrouw en kinderen te zorgen.
Zy vrsagt als premie op 35-jarigen leeftUd 2.66, op 45-jarigen leeftijd 3.16, op
55-jarigen leeftyd 6.58 per 2 maanden voor ƒ1000.- kapitaal, uit te betalen by overlyden.
Zy bestaat nu 14 jaren, beeft ruim 90,000 leden, een waarborgkapitaal van ruim 6
millioen en werkt in de Vereenigde Staten en byna alle landen van Europa.
Volledige inlichtingen geven 7439 20
Choorlsmmersteeg 6. H. HIT» VA» HEICo.
Zeer laag tarief voor Bestelgoederen.
Onverschillig over welk gedeelte van den Tramweg het vervoer
plaats heeft:
Per zending van 5 Kilogram of minder gewicht to Cents.
Van elke 25 Kilogram of onderdeel daarboven wordt per
zending berekendCents
Zendingen tot een gewicht van 200 Kilogram worden 'als bestelgoed
aangenomen.
Lichte goederen van grooten omvang, zooals Meubelen en dergeliiken
worden berekend naar het dubbele gewicht. 5940 32'
geve men by voorkeur:
omdat zy de beste en solverste is.
By HH. Kruideniers verkrijgbaar. 1910 7
f L40. allerfijnste Tafel boter.
ƒ1.30. Kenkenboter,
8164 12 Adres;
Wed. J. STEENDAliEB. Zn.,
Mandenmakerssteeg 4, by de Waag.
STEEDS VOORHANDEN:
AllerUfnste LEID8CHB, «OUDSCHE,
EDAMMERKAAS,
GRONINGEN.
FABRIEK
vak 7412 16
Hebben op de jongste Internationale Tentoonstelling te Amsterdam voor hunne Cognac,
de hoogste onderscheiding behaaldi EE RE-DIPLOMA.
Zeer worden aanbevolen de merken Conrtaud en Anot Erères, ad ƒ1.65 en ƒ2.—
per fl. Zeer fijne Cognacs ad 3.60 en 4.60 per fl. Verkoop niet beneden de drie flessclien
7440 18 Vertegenwoordigers der Firma,
Carte blancheƒ3.p. t>Ue.
a'oj- (demi-sec),3.75„
Cachet Orange (grand vin sec)
Carte d'or (ultra sec)4.«
Seul dépAt pour Lelden ct see Environs: 7350 22
6674 30 BIJ
