N°. 10641.
Dinsdag 30 October.
A0. 1894.
feze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Leiden, 29 October.
F1 euilleton.
EENE HELDIN.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden. i i 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlyke Nommers 0 05.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 1 6 regels 1.05. Iedere regel meer f 0.17£. Grooters
letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren bulten de stad
wordt f 0.05 berekend.
De Dames-zangvereeniging „Es-moll" zal
op 11 Dec. haar eerste concert geven. Het
hoofdwerk van den avond is het sprookje
„Prinzessin Ilse", van Anton Krause, waarin
drie solo-partijen voorkomen. Voor de sopraan
partij heeft de vereeniging de medewerking
verkregen van mej. Madeleine Van Vliet, uit
Den Haag, die verleden jaar op een „Sempre"-
concert met zooveel bijval is opgetreden.
Bovendien zullen o. a. worden ten gehoore
gebracht een eerst onlangs verschenon werkje
van den Franschen componist Vincent d'lndy
en andere koren.
De uitvoering zal weder voor een weldadig
doel plaats hebben.
Ter herinnering. Morgen-, Dinsdag
avond eerste Liederavond in het Gebouw
tot Nut van 't Algemeen van Spoel en Mann.
Het programma brengt liederen van: Antonio
Caldara, H. L. Hasler, Haydn, J. v. Bach, K.
Ph. Em. Bach, Scarlatti, Schubert, Beethoven,
Goring Thomas, Robert Franz, Grieg, Jensen,
Brahms, Chopin, Chaminade en Massenet.
Op het Invitatie-concert van „Sempre
Crescendo" (4 Dec.) zal zich o. a. de Amster-
damsche bariton Orelio doen hooren. Het
orkest neemt voor zijne rekening: deGmoll
Symphonie van Mozart, de eerste Peer Qynt-
Suite van Grieg en eene ouverture van Auber.
Waarschijnlijk zal op het Armen-concert in
het voorjaar de heer W. Ees als violist
optreden.
Als orkestdirecteur der Maatschappij
„de Toekomst", te 's Hage, is gekozen de heer
Gottfried Mann en zulks in de plaats van den
heer W. F. G. Nicolal, die wegens gezondheids
redenen deze betrekking heeft moeten neer
leggen.
Zooals men weet, werd de heer Mann in
hot voorjaar benoemd tot directeur der ge
mengde zangvereeniging „Melosopbia", in
Den Haag, zoodat hij thane de leiding heeft
van twee der voornaamste muziekcorporaties
in de residentie.
Op den Hervormingsdag, Woensdag 81
Oct. a. s., zal alhier in de zaal in het Noord-
einde vanwege de „Vereeniging voor Christelijk
onderwijs ten behoeve van on- en minver
mogenden te Leiden" eene openbare samen
komst (plaatsen vr(j) gehouden worden, waar
als sprekers zullen optreden de predikanten
Briët en De Wolff.
Blijkens eene in dit nommer voorkomende
advertentie zal de commissie voor de spijs-
kokerij van den H. Vincentius A Paulo bin
nenkort weer hare taak aanvaarden. Daartoe
heeft zU echter steun noodig, waarop zij alles
zins aanspraak mag maken. Men zal haar
dien dan ook niet onthouden, maar in ruime
mate schonken. Alleen door eene ruime deel
neming toch zal de commissie in staat gesteld
worden aan vole armen gezond en krachtig
voedsel te verschaffen. Z(J vinde dus in haar
liefdewerk de noodige medewerking!
Hedenmiddag ontvingen wij per Engel-
Bche mail de Bataviasche bladen van 26 en
27 September, alsmede de „Deli-Crt." van 22,
26 en 29 September.
De afdeeling Leiden van het Algemeen
Nederlandsch Werkliedenverbond zal Zaterdag
avond a. s. in het lokaal Ephraim haar 12'/,-
jarig bestaan vieren.
Te Voorschoten is eene vergadering ge
houden van de IJsclub „Allemansgoest", onder
presidium van den heer H. Arntzenius. Deze
bracht by de opening der vergadering een
woord van hulde aan de nagedachtenis van
den heer Visser, penningmeester der vereeni
ging, waarna de secretaris een zeer uitvoerig
en correct jaarverslag uitbracht en de rekening
en verantwoording werd goedgekeurd.
De aftredende bestuursleden, de heeren
L. H. J. Van der Hom van den Bos en C.
Dijkman, werden by acclamatie herkozen,
terwijl in de bestaande vacature werd gekozen
de heer L. H. Van Wissen. De heer Van der
Hom van den Bos werd vervolgens tot penning
meester benoemd.
De voorzitter bracht hierna verslag uit over
de Algemeeno Vergadering van den Bond te
's-Hage. (Het verslag van deze vergadering
is reeds in een der vorige nummers van het
„Leidsch Dagblad" opgenomen.)
Na een woord van hulde aan het bestuur
door dr. Van der Horn van den Bos, werd de
vergadering door den voorzitter gesloten.
In de zitting van den Rotterdamscben
gemeenteraad van Zaterdag werd het voorstel
tot het aangaan eener 3-pCts.-geldleenlng van
33 millioen bij acclamatie aangenomen, strek
kende deze in de eerste plaats tot aflossing
of conversie van het restant der 37,-pCts.-
schuld.
Ten gevolge van de aanneming van dit
voorstel konden de op de begrooting voor
1895 geraamde 90 opcenten op 80 worden
teruggebracht en de heffing der inkomsten
belasting gesteld worden op 3.4 pCt.
Verschillende posten zullen verhoogingen
ondergaan, doch deze werden alle tot heden
aangehouden.
Enkele leden herhaalden de reeds in de
afdeelingen geuite wenschen omtrent een
nieuw krankzinnigengesticht, een nieuw mu
seum voor land- en volkenkunde, demping
van den Goudschen Singel, eene wijziging in
de regeling van het onderwijs aan het gym
nasium, enz., doch tot besluiten leidde dit
alles niet.
Heden wordt de behandeling der begrooting
voortgezet.
Uit Indië wordt aan het „N. v. d. D."
het volgende uit een particulier schrijven
medegedeeld
Men wil weten dat de compagnie van de
Koloniale Reserve, die nu in 't najaar uit
Holland wordt uitgezonden, gevoegd zal worden
by die andere compagnie van de K.R., welke
indertijd in haar geheel werd uitgestuurd en
toen werd ingedeeld b(j het 18de bataljon.
Die twee compagnieën zouden bijeengevoegd
worden, om een nieuw bataljon te formeeren,
het 19de; het voorstel daartoe moet naar de
Tweede Kamer op weg z(jn.
Een ander veelbelovend gerucht betreft de
verbetering der traktementen in de subalterne
rangen van het leger. Het voorstel zou nl. in
bewerking zijn, dat de traktementen der lste
luits. zouden worden 300 en f 350 voor de
oudste helft; de kapiteins ƒ400 en ƒ500 voor
de oudste helft. Alleen bet staftraktement
zou booger zijn, doch overigens alie wapens
hetzelfde traktement; de Atjeh-toelage zou
eveneens vervallen en op de posten huishuur
geheven worden.
In de zitting van den Haagschen ge
meenteraad van Dinsdag jl. werd door ver
schillende leden geklaagd over de onvoldoende
beantwoording door het Dagelyksch Bestuur
van het afdeelingsverslag. Eene motie van
afkeuring van den heer Micbiels Van Ver-
duijnen werd wel is waar verworpen, doch
het scheelde slechts één enkele stem (19
tegen 18 stemmen.)
Thans deelt het „Vad." mede, dat dit votum
in de Vrijdag gehouden vergadering van B.
en Ws. van 's-Gravenhage een onderwerp
van nadere en ernstige bespreking heeft uit
gemaakt en dat waarschijnlijk die beslissing
niet zonder gevolgen zal blijven met opzicht
tot de samenstelling van het Dagelyksch
Bestuur.
Te Dordrecht circuleert een adres aan
de Koningin, waarin verzocht wordt de uit
voering van het werk der droogmaking van de
Zuiderzee in 's lands belang van Staatswege
zoo spoedig mogelyk te willen bevorderen.
Ter vervanging van wyien den heer C.
J. M. Dykmans als lid van bet hoofdbestuur
der Maatschappy tot Nut van 't Algemeen,
worden voorgesteld de heeren J. E. Veltman
en mr J. G. N. De Hoop Scheffer, beiden te
Amsterdam. Sedert 15 October j I is als voor
zitter der Maatschappy opgetreden mr. R. Van
de Werk.
Door de geneeskundige Staatscommissie
te Amsterdam zyn toegelaten voor het lste
gedeelte arts-examen de heeren J. D W. Rost
vaD Tonningen, Jan De Vrieze, H G Hofman
on J. G. Detmers, en is bevorderd tot arts
de heer G. Domseiffen.
By koninkiyk besluit is dr. A Prerson,
hoogleeraar aaD de gemeenteiyke universiteit
te Amsterdam, benoemd tot ridder in de orde
van den Nederlandschen Leeuw.
Naar uit Pau bericht wordt, biyft de
toestand van dr. Kuyper steeds vooruitgaan.
De krachten nemen merkbaar toe en de aan
doening van de rechterlong is byna geheel
tot zwygen gebracht.
Naar de „H. Familie" uit Rome verneemt,
heeft de Paus in een gesprek over de kerke-
lyke aangelegenheden in Amerika zyn wensch
geuit om mgr. Satolli te behouden als Pau-
selyk gezant in de Vereen. Staten, r.ot er
een volledig accoord heeft plaats gevonden
over de hangende quaesties Later, als er eone
nunciatuur gesticht iB te Washington, zou de
internuntius by het Nederlandsche Hof. mgr.
Lorenzelli, de plaats innemen van voornoem
den prelaat.
Op de begrooting der gemeente Tietjerk-
steradeel is voor 1895 een bedrag van
ƒ27,909.10 uitgetrokken aan subsidiën ten
behoeve van het burgeriyk armbestuur. De
gewone bydrage van het Ryk is geraamd
op ƒ13,000, terwyl op een buitengewoon
subsidie van f 4000 wordi gerekend, om in
de kosten van het onderwys te kunnen voor
zien. In weerwil van deze bydragen, moest
do post hoofdelyke omslag op niet minder
dan 53,000 vastgesteld worden, een bedrag,
dat van de draagkracht der gemeente al te
veel zou vergen. Vandaar, dat in eene vol
gende vergadering een adres aan H. M. de
Koningin Regentes een punt van beraadsla
ging zal uitmaken, in welk adres een grooter
subsidie zal worden aangevraagd dan, met
bet oog op wat het vorige jaar werd genoten,
thans in de begrooting kon worden opge
nomen.
Naar de „Zw. Crt." verneemt, hebben
zich ruim 50 jongelieden aangemeld voor het
reservekader. Daaronder zyn er ruim 30, die
vrygesteld zyn van het toelatingsexamen,
terwyl er nog 6 aan het examen zullen deel
nemen.
Voor eenige dagen maakten wy melding
van oen sprekend geval, volgens 't welk in
een gezin van drie zoons door middel van
het reservekader werd voorzien in de eischen
van den dienst door het toetreden van den
oudsten zoon tot dat kader, waardoor de
tweede, die een dienstplichtig nommer bad
getrokken, maar weinig lust had in den
dienst, terwyl zyne studie het bovendien moei
lyk maakte, vrykwam en de derde natuur-
lyk ook.
Het deed duidelijk uitkomen dat hier het
gezin tegenover den militiedienst staat en
met alleeD de jongeling, die loten moet. By
broeders tusscben 17 en 24 jaar zal steeds
de oudere of jongere, zich voor 't reservekader
aangevende, den dienst kunnen vervullen,
waartoe anders zyn jongere of oudere broeder
zou worden geroepen
Nu in deze dagen menigeen aan rempla;ant
ol nummerverwisselaar denkt, kan het zyn nut
hoboen dil nog eens goed te doen uitkomen.
De dienstverbintenis by 't reservekader men
lette hierop echter wél - moet gesloten zyn
vóór 2 Dec En wie geen deel nam aan de voor-
loopige wapenoefeningen zal dus nog in de vyf
weken, die voor dien datum "erloopen, zich
haasten moeten zyne schade in te halen.
- Het stoomschip „Ardjoeno" vertrok 27
Oct van Rotterdam naar Bataviade „Burge
meester Den Tex" arriveerde 27 Oct. van
Batavia te Amsterdam.
By koninkiyk besluit is eene commissio
ingesteld tot het in den loop der maand
November a s. houden van een vergelykend
onderzoek naar de bekwaamheid van candi-
daten voor de betrekking van adspirant-
ingeniout van den Rykswateretaat, bestaande
uit de heeren: J. M. F Wellan, benoemd
hoofdingenieur van den Rykswateretaat, als
voorzitter; H E De Bruyn, hoofdingenieur,
belasi met den algemeenen dienst van den
RykswateretaatJ. W. Welcker, hoofdingenieur
van den Rykewaterstaat in het 3de en 4de
district; dr C A. Scheltemaen dr. P. Zeeman,
beiden hoogleeraar aan de Polytechnische
Schoolmr. H. A. Hooft, hoofdcommies by
het depart van w., h. en n.J. C. Ramaer
en H F Beyorman, beiden ingenieur van den
Rtlkswaterstaat te 's-Gravenhage, de laatste
tevens alt secretaris.
Yergadering van de afdeeling Leiden
en Omstreken van de Maatschappij
tot bevordering der Bouwkunst.
Voor deze vergadering was door den heer
P. De Wilde Pz. het plaatwerk „Vorlagen
für Kunstschlosser und Zierschmiede" ter be
zichtiging afgestaan, door den heer F. A.
Wempe, agent voor Leiden van do Mozaïek
tegelfabriek van S. Gilardl on Co., te Milaan,
waren eenige tegels tentoongesteld, terwyl ook
de heer L. P. Knage eenige smaakvolle luxe
artikelen uit zyn magazyn voor do kunst
beschouwing had ingezonden.
Al deze verschillende inzendingen werden
met de meeste belangstelling bezichtigd. Den
inzenders, in het byzonder den heer Knage,
werd door den Voorzitter dank gezegd.
De geperste mozalektegels van den heer
F. A. Wempe bevelen zich door fraaie af
werking aanals het nu blykt dat ze voor
ons klimaat beter geschikt zyn dan de ge
perste cementtegel8, zal dit fabrikaat zeker
veel worden toegepast, omdat de tegels veel
mooier on tevens gepolyst zyn.
Door den lieer C. W. H. Vereter werd na
opening der vergadering een en ander over
heraldiek medegedeeld. De heraldiek is eene
studie, die in de middeleeuwen ernstig werd
beoefend, doch in later tyd zeer in verval
was geraakt.
Het graveeren ie tegenwoordig een alle-
daagsch werk geworden, terwyl het vroeger
een kunstwerk was. Men geeft er zich dan ook
geen rekenschap van of hetgeen men maakt het
karakter uitdrukt van wat men voorstellen wil.
Als men ook de ontwikkelingsgeschiedenis
dor styien in de heraldiek nagaat, ziet men
langzamerhand een streven naar harmonie
mei de bouwstyien, om echter te eindigen
met eene soort verbasterden renaissance-styl,
die werkeiyk karakterloos, ja eigenlyk niets
meer is.
Toch begint, ook in ons land, dio studie
weer meer beoefenaars te vinden en het ie
de heer Verster dan ook aangenaam te kunnen
wyzen op bet onlangs versohenen Holiandscbe
werk over Heraldiek van den wapenkundigo
Lion, dat door spreker, tot toelichting, naast
andere bekende Duttsohe heraldische plaat
werken tentoongesteld, door fraaie uitvoering
een zeer goeden indruk maakt.
Het zyn vooral Dultschers, die zich op de
studie der heraldlok hebben toegelegd, men
vindt ook onder ben de bekwaamste graveurs.
Als bewys hiervan toonde spreker prachtige
stempelafdrukken van den hoog3t bi kwamen
graveur en stempelsnydor Thomas Birnbeek,
die, ofschoon een eenvoudige dagloonerszoon,
bet door volharding zoo vor bracht, dat hy
de meest bekende artistieke graveur van den
laatsten tyd iB geweest, en daarom de hoogst
vereerende opdracht kreeg do stempels te
graveeren voor de kelzeriyk Russische zegels,
welke laatste arbeid hem waarscbynlyk, door
inspanning, bet leven kostte. >.,d<
Ook herinnerde spreker, by de bespreking
der styien in de heraldiek aan Albrecht Durer,
die niet alleen beroemd beeldhouwer was,
maar ook meesteriyk de kunst van graveeren
18)
,0 hy zeide het maar zoo. Anders weet
ik het niet", liet zy zich ten slotte aarzelend
ontsnappen.
„En waarom hadt jy dan ook byna willen
wegloopen?"
„Ik? Wel, ik wil geene schooljuffrouw wor
den en ik wil ook niet altyd zooveel straf
werk schryven. Dat schryven Is een vreeseiyk
werk 1"
„Hy is dus een dwingeland voor zyne kin
deren en xy moet dék daaronder ïyden, al is
het misschien waar, dat zy hem nog liefheeft."
Die in stilte gemaakte gevolgtrekking deed
Gerd onbeschryflyk veel leed om harentwil.
„Hoor eens, kleintje", zeide hy nu op be
slisten toon, „ik zal op een stukje papier
myn adrea voor jou opschryven"; hy haalde
zyne brieventaach uit zyn borstzak te voor-
Bchyn, „en als Je op den een of anderen dag
iets noodig hebt, dan moet je my een brief
Schryven."
„Moeder zegt dat kinderen niets noodig
hebben als wat zy van hunne ouders krygen."
Hy moest lachen. Dus op die wyzo entte
zy hare fierheid en hare nooit klagende stille
onderwerping op hare kinderen voort I
„Wel vervolgde hy, „als je nu by voorbeeld
schooljuffrouw zou moeten worden en er dan,
als je meer oordeel en verstand zult hebben
Aan nu, toch geen lust in hebtl Of als je
moeder eene plotseling ziek werdals er een
ongeluk gebeurde; als je vader stierf ln
één woord, ik bedoel onder buitengewone
omstandigheden. Heb je dat good begrepen,
kleintje?"
Zy knikte nu toestemmend en met schit
terende oogen.
„Bewaar dit blaadje papier trouw en zorg
er voor, dat je moeder het nimmer te zien
krygtwant zy is zoo trotsch, dat zy je zou
beletten my te waarschuwen, ook dan, als
ik alleen jullie zou kunnen helpen."
Gerd begreep volstrekt niet, dat zynehan-
delwyze tameiyk dwaas en voor het kleine
meisje misschien hoogst nadeelig was. Hy
wist trouwens ook niet, dat hy aan het kopje
van een romanesk kind gevaarlyk voedsel
gaf voor hare overspannen denkbeelden en
droomen.
Van jongs af had zyn ridderlyk hart er
toe overgeheld om als helper en redder van
hulpbehoevenden op te tredenelke edele
daad, die hy in zyn leven had verricht, had
ook een klein bysmaakje van overdryvlng,
van sentimentaliteit getoond.
Walburga las de woorden op het stukje papier.
„Aan den heer Gerd, op Rakitsch, by Koztin
in de provincie Posen."
Hy had den graventitel eenvoudig weg-
gelaten. Daar zyn landgoed denzelfden naam
droeg als zyne familie, was hy er volkomen
gerust op, dat een brief onder bovenstaand
adres tot hem zou komen.
Walburga stak het papier védr in haar
lyfje, met plan het, thuiskomende, in haren
spaarpot te stoppen.
„Ziedaar", telde zy, in oene plotselinge
opwelling hem baren ruiker aanbiedende; „die
zyn voor u I"
Hy ontroerde Die bloemen, door loséphines
dochtertje hem geschonken, schenen hem een
ruiker toe, tooale men dien op een graf plukt
Hy bukte zich tot hei kind over en kuste
baar op het voorhoofd.
Walburga zag bem heengaan en in ge
dachten verdiept, tuurde ty hem achterna,
zoover zy hem zien kon.
Dit was de eerste buitengewone gebeur
tenis in haar leven en zy had er niets tegen,
achter dien mooien vreemdeling een verkleeden
prins te zoeken. Dien vreemden ring met dat
zeldzame plaatje, dat wel een stempel geleek,
er op, had zy ook zeer goed gezien.
Opeens herinnerde zy zich baren vader en
die vreeseiyke „Fransche woordjes." Zy
draafde naar huis; de angst, die haar een
uur te voren het terugkeeren naar de eet
kamer als een gewaagd stuk had doon be
schouwen, was nu echter geweken. Wat kon
haar overkomen, dat zoo heel erg was?
Maakte vader het haar al te moeilyk, dan
zou zy aan „den prins" schryven 1
Alles viel mee. Niemand lette op Walburga
toen zy thuiskwam. Hare moeder kwam in
het geheel niet te voorschyn. Vader zat op
zyne studeerkamer en dus pakte zy haar
schryfgereedschap uit en ging op het wasdoek
tafelkleed zitten werken; op eene inktvlak
meer of minder kwam het hier niet aan.
Tameiyk slordig krabbelde zy haar strafwerk
op het papier, met de beenen onder de tafel
bengelend en van tyd tot tyd naar de plaat»
rondom den molen ziende, waar de kinderen
uit de daarop uitloopende straten begonnen
te spelen en leven te maken.
Eindeiyk moest zy hare boeken opruimen
want de meid kwam met den avondmaaltyd
binnen en Walburga vond dien toch veel meer
waard. Er waren vanavond baring en aardap
pelen. in de schil gekooktdaarenboven kregen
«ader en Beheim nog eene boterham met
kaas toe, iets, wat Walburga opnieuw met
verontwaardiging teD opzichte van Beheim
vervulde.
De buisgenooten verschenen.
„Lieve moeder wat ziet u er uitl Ge-
heei anders!"
Ja, oud en treurig veranderd was José-
phine werkeiyk in enkele urenl
Maar zy glimlachte; bet was een flauw,
onwaar lachje en zy zeide wat hoofdpyn te
hebben.
Bebeim zag haar met zyne donkere oogen
ernstig aanmaar by sprak geen enkel woord
van deelneming 1
Dr. Steiner zat over zyn bord met aard
appelen gebogen te eten als iemand, wiens
gedachten overal elders zyn dan hier, waar
byzelf is.
Hy was onder den indruk van iets, dat
bem bezorgd en bedroefd tegeiyk maakte.
Sedert vele, vele jaren was voor het eerst
eene stem uit de wereld, die zy om zynent-
wil verlaten had, tot het oor zyner vrouw
doorgedrongen. Wat zou er in haar gemoed
omgaan
Deze vraag, die al spoedig na de eerste
maanden van hun huweiyk was opgekomen
en die hem sedert telkens weder bezwaard
had, zoodra by zich niet met zyne school
bezighield, verrees thans met reusachtige af
meting voor zyn geest.
Had zy berouw? Leed zy? Verlangde zy
naar haren eigen kring terug? Had zy voor
den vriend barer jeugd haar leven blootge
legd Leefde er in haar hart liefde voor haren
bcbtgenoot? Of misschien haat? Of onver
schilligbeid? Had zy zyne party gekozen, c
hem verloochend?
En deze dag het zyne sporen na wel
tlauwo, byna niet merkbare sporen, die echter
door ieder werden gevoeld.
De jonge Beheim zag zeer goed, dat do
werktuigiyke plichtsvervulling nog onberispe-
lyker dan anders, maar ook nog onverschil
liger dan andere, plaats had. Alleen als de
brievenbesteller kwam, schitterde er een
vreemd licht in bare oogen, dat echter even
snel verdoofde als het was opgeflikkerd. Het
was de verwachting, die haar oog deed stralen,
maar ook slechts voor eon oogenblik, als er
geene tyding van Lars kwam.
Dr. Steiner werd strenger en lastiger dan
hy ooit geweest was. De jonge Beheim hoorde
in de school loutor uitdrukkingen van haat
tegen dezen leeraar. Walburga ondervond ook
zyne grootere strengheid, maar zy verdroeg
die met een zeldzamen moed en gaf zich niet
de minste moeite om de door haren vader afge
keurde werkzaamheden beter over te doen.
Wordt vervolgd.)
