Burgerlijke Stand yan Leiden,
toelichten on daarby tevens opnieuw onder de
aandacht der Regeering brengen het verzoek
schrift, waarin indortyd aangedrongen werd op
de opneming der onderwijzers in het ponsioen-
fonds voor weduwen en weezen van burgerlijke
ambtenaren.
Ter beschikking van den Gouverneur-
Generaal van NederlandscU-Indiö kunnen
worden gesteld eenige onderwijzers om te
worden geplaatst als onderwijzer der 3de
klasse bij het openbaar lager onderwijs voor
Europeanen en daarmede gelijkgestelden daar
te lande.
Voor uitzending kunnen in aanmerking
komen zij, die in het bezit zyn der hoofd
akte en van eene akte voor do Fransche taal,
dan wel van eene akte, die bevoegdheid geeft
tot het geven van middelbaar onderwijs.
Te rekenen van 4 Oct. zal de verzen ling
van brieven en andere stukken naar Noord-
Amerika langs den weg van Southampton per
Duitsche paketboot plaats hebben des Dinsdags
en Zaterdags, en bovendien den 18den en
25sten Oct., den 18den Dec. en den lOden
Jan. a. s.
Dienonverminderd zullen de brieven en
andere stukken, bestemd voor Noord Amerika,
welke van eene daartoe strekkende aanwij
zing zijn voorzien, bjj voortduring met de
eerstvolgende gelegenheid via Queenstown per
Britaclie paketboot verzonden worden.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft ingetrokken zijne beschikking van 17
Juli jl., waarby het vervoer van herkauwende
dieren en varkens verboden is uit den kring
in de gemeente Stolwyk. (Sts.-Crt.)
Het stoomschip „Salak", van Rotterdam
naar Java, vertrok 3 October van Suez; de
„Lawoe", van Rotterdam naar Batavia, vertrok
3 Oct. van Southampton; de „Rotterdam",
van Nieuw York naar Rotterdam, is 3 Oct.
Dovor gepasseerd; de „Spaarndam", van Rot
terdam naar Nieuw York, vertrok 3 Oct. van
Boulogno-sur Mer; de „Borneo", van Java
naar Rotterdam, passeerde 3 Oct. Tarifa; de
„Kanzier", van Port-Natal naar Hamburg,
passeerde 2 Oct. Dover; do „Obdam", van
Nieuw-York naar Rotterdam, passeorde 3 Oct.
Sciliy; de „Merapi", van Batavia naar Rotter
dam, vertrok 3 Oct. van Suez; de „Prinses
Marie" arriveerde 3 Oct. van Amsterdam te
Batavia; de „Prins Hendrik", van Amsterdam
naar Batavia, arriveerde 3 Oct. te Genua; de
„Voorwaarts" arriveerde 2 Oct. van Amster
dam te Batavia; de „Prinses Amalia" vertrok
3 Oct. van Batavia naar Amsterdam.
By koninkiyk besluit is eervol ontslagen
mr. A. P. De Lange, op zyn verzoek, als
rechter plaatsvervanger in de arrondissements
rechtbank te Alkmaar.
Benoemd tot notaris biDnen het arr. Mid
delburg, ter standplaats Ter Neuzen, w. a
De Ridder, thans notaris te JJzendyke.
Pensioen verleend aan de volgende hoofden
van scholeD, onderwyzers, onderwijzeressen,
enz.: J. W. Dreenen te Maashees, ƒ600; N.
L. J. v. d. Ven te '«-Hertogenbosch, 270;
P. Kuyers te Rouveen, /600; H. Seton te
Bodegrave, 356; H. Maade te Amsterdam,
555F. Andriosse to Winsum, f 634; H.
D. Begeer te Amsterdam, ƒ150; A. Hoefman
fio Monnikendam, 867G. K. v. d. Paardt
>e Hasselt, /548; K. Brouwer te Oudeblltzyl,
/734; F. A. li. Woltering te 's-Hertogen-
bosch, /1334; P. D. C. Tetar Van Elven te
Delft, 2312H. E. A. Muller te Zalt-Bom-
mel,/500; J. Vermeulen to Middelburg, 1700
G. Van Miliigen te Groningen, ƒ2026; dr. W.
J. A. De Witt Huberts te Zwolle, 1975.
Benoemd tot burgemeesters van: Broek-
Stittard, J. SchryenBeesd, C. D. Van Led
den Hulsebosch, secretaris dier gemeente.
Mot ingang van 1 Jan. 1895 benoemd tot
leeraren aan de Ryks-hoogero burgerschool
te Middelburg, dr. A. D. Van der Harst, en
dr. J. Van de Stadt, thans leeraren aan de
hoogere burgerschool te Zieriksoe.
Met ingang van 20 dezer, aan mr. S. Talma
Stheeman, op z\jn verzoek, eervol ontslag ver
leend als burgemeester van Zuidbroek.
Aan Ch. Th. Weidnor, eervol ontslagen
apothoker der twoede klasse van het Neder-
landsch-Indisch leger, de bevoegdheid van apo
theker verleend.
Vergadering van den gemeenteraad
van Hflllcgom.
Tegonwoordig de Voorzitter en 10 leden.
Afwezig de wethouder Hk. Van Waveren.
De Voorzitter opent de vergadering en ver
zoekt den secretaris de notulen der vorige
vergadering te willen lezen, welke onveran
derd worden vastgesteld.
Ingekomen was van Heeren Gedeputeerde
Staten van Zuid-Holland een schryven, hou-
donde goedkeuring der gemeente-rekening over
1893, zooals die was voorgedragen, bedra
gende in ontvang ƒ28,008.73, in uitgaaf
26,167.24,/s, en sluitende met een batig
saldo van ƒ1841.481/,.
Daar in de vorige vergadering eene com
missie was benoemd, om inlichtingen in te
winnen tor verkryging van kapitaal ter con
verteering eener geldleoning tegen lagere
rente, was deze vergadering hoofdzakelijk
belegd om die commissie in de gelegenheid
te stellen, rapport uit te brengen. Zy kweet
zich van deze opdracht en deelde by monde
van den heer Van Bourgondiön mede, dat
een tweetal personen bereid was gevonden
ƒ23,000 te verstrekken tegen 31/, pet. en
misschien, indien 3*/^ pet. werd geboden, de
gemeente het wel zou krygen by de heeren
Wurfbain Zn., te Amsterdam.
Tevens was hun do vraag gedaan, om, indien
men toch converteerde, er de leening van
ƒ13,000 by te nemen on eene nieuwe leening
te sluiten, groot ƒ36,000.
Het meerendeel der Raadsleden was vóór
converteeriDg der beide leeningen, terwijl de
Voorzitter persoonlijk er tegen was; doch zoo
het voor de gemeente voordeeliger was, zou
hy er in berusten.
Na langdurige discussien stelde de Voor
zitter voor, de heeren Wurfbain Zn. te
vragen tegen welke rente zy bereid waren
het kapitaal te verstrekken, en naar aanleiding
daarvan den tegenwoordigen geldschieters voor
te stellen, de gelden tegen dien koers te willen
goven, en zoo een der twee geldschieters daar
toe niet bereid was, den ander te vragen, of
hy de geheele som zou willen geven.
De Raad keurde dit goed en gaf Burg. en
Weths. machtiging deze zaak tot eengewenscht
resultaat te brengen.
Niets meer te verhandelen zynde, werd de
openbare zitting opgeheven om over te gaan
tot eene met gesloten deuren, ter behandeling
van reclames betreffende den hoofdelyken om
slag en de hondenbelasting.
Gemengd Nieuws.
Door den landbouwer J. D., to
Zoeterwoude, in de Weipoort, is in den mor
gen van 3 October eene aan hem toebehoo-
rende en achter zyne woning in het weiland
loopende koe gevonden, waarvan de beide
hoorns met pit en al van den kop waren
geslagen, terwyi het dier bovendien eene groote
wond aan de kruin van den kop en eene
wond boven het linkeroog had, waaruit het
bloed stroomde. Blykbaar heeft het dier aan
een der palen van een op dat land staand
hek gestaan met een touw, by wyze van strop,
om den hals, want een groote plas bloed
was by het hek aanwezig. Door den ge
meente-veldwachter v. d. Stel, te Zoeterwoude,
is een nauwkeurig onderzoek ingesteld en
is proces verbaal opgemaakt.
Het is te hopen dat de dader of de daders,
die met eene kar, bespannen met een hit,
daartoe naar het land waren gekomen, hunne
wandaad met eene flinke straf zullen moeten
boeten.
Het blykt naraelyk dat de dader of daders
per voertuig de schandeiyke daad hobben
verricht.
Dinsdag avond te voren had de eigenaar,
J Dompeling wel hooren ryden en zyne
koeien hard loopen, doch hy had daar verder
geen acht op gegeven.
Aan den overweg by Postbrug
onder Sassonheim had gistermiddag omstreeks
één uur een treurig ongeval plaats. De te
Oegstgeest wonende ryksjaebtopziener H. Vuik
wilde aldaar op do stoomtram stappen, doch
kwam daarby in aanraking met den rustpaal
van den overweg, waarin de sluitboom valt,
zoodat hy van de tram sloeg en onder den
goederenwagen terechtkwam, welke over hem
heen ging en een zyner kuitbeenen afreed.
De ongelukkige werd in een eerste-klasse-
waggon gelegd en zoo naar Leiden vervoerd,
waar hy per brancard naar het academisch
ziekenhuis werd overgebracht
net ongeval is aan eigen schuld te wyten,
daar de conducteur van de tram den veld
wachter-jachtopziener, komende van Warmond
over den spoorweg, nog waarschuwde ter
genoemder plaatse niet op de in gang zynde
tram te spriDgen.
Door het gerechtshof te 's-Gra
venhage werden heden bevestigd het vonnis
van de Haagscho rechtbank, waarby de prak-
tizfln A. J. J. Van Gogh tot 3 jaar gevange
nisstraf is veroordeeld wegens oplichting.
De straf van 1 jaar en 6 maanden, opge
legd aan een hoeden- en pettenmaker te Rot-
dam, wegens verduistering van een premielot,
is door het Hof tot 1 jaar verminderd.
By vonnis van do Haagsche recht
bank werden heden veroordeeld: de stukadoor
aldaar, die een horloge ontvreemdde, tot 4
maanden; de twee jongens, die van eene
woning aan den Bezuidenhout aldaar lood
stalen, ieder tot 9 maanden; de tuinman, die
uit een tuin aan de Beeklaan aldaar konynen
ontvreemdde, tot 6 maanden; P. Brucksen,
kleermaker aldaar, wegens het vervaardigen
van valsche munt (Ryksdaaldere), tot 4 jaren,
en G. J. H. Rekke, naaister aldaar, wegens
het desbewust in omloop brengen van die
Ryksdaalders, tot 1 jaar en 6 maanden.
In het perceel Hugo-De-Groot-
straat No. 9, te 's-Gravenhage, waarin een
pension is gevestigd, ontstond gistermiddag op
den zolder een uitslaande brand, wellicht ten
gevolge van het omvallen van een pot vuur,
welko loodgieters in de dakgoot hadden laten
staan.
Het vuur greep krachtig om zich heenhet
dak, zolder en dienstbode-kamertje waren vry
snel uitgebrand, doch, dank zy het vlug en
flink optreden van de brandweer, die met 2
stralen der waterleiding werkte, kondebrand
zich niet verder uitbreiden en was hy spoedig
gebluscht. De waterschade is daarentegen be-
langryk. Ook aan do kap van het belendend
perceel werd eenige brandschade toegebracht.
De werklieden, die den pot vuur hadden
achtergelaten, betwisten de mogelijkheid van
het omvallen van den pot en zoggen dat het
vuur bovendien goed was bedekt.
Te Scheveningen is vry plotse-
ling overleden eene bewoonster van de Bloed-
poort. Volgons het oordeel vap den geneesheer
zouden by de vrouw cholera-achtlge ver-
schynselen zyn waargenomen. De echtgenoot
en 4 kinderen van de overledene zyn naar
de observatiebarak aan het Huygenspark
gebracht.
Do woning te Scheveningen zal worden
ontsmet.
Te Amsterdam hebben zich weder drie
nieuwe gevallen van cholera voorgedaan, en
wel by eene vrouw, die in het Binnen Gasthuis
werd verpleegd, by een jongen, woonachtig
in de Oostenburgerdwarsstraat, en by een
man, wonende op den Zeodyk. Deze drie per
sonen zyn naar het Buitengasthuis over
gebracht. In het verloopen etmaal zyn geene
lyders aan de ziekte overleden.
De moeder van de vier te Idskenhuizen
door cholera aangetaste kinderen lydt thans
mede aan die ziekte.
Te De Meern komen twee nieuwe gevallen
van cholera voor. Er worden maatregelen ge
nomen om te voorkomen, dat het water uit
den R\1n tot drinkwater of tot andere doel
einden wordt gebruikt.
Beneden De Moern wordt door de Heycop
en by Harmeien door de Bijlevelt water uit
den Ryn afgevoerd en het zou dus kunnen
zyn dat ook het water uit die rivieren was
besmet.
Voor het gerechtshof te Amster
dam is in hooger beroep behandeld de zaak
van den 21-jarigen P. J. Van der Linde, be
schuldigd van poging tot vergiftiging op zyne
moeder en zyn oom.
Het O. M., waargenomen door mr. W. R.
Op ten Noort, vroeg bevestiging van bet
vonnis der rechtbank, 15 jaren gevangenisstraf.
Op grond van het gemis aan bewys der
identiteit vermeende de verdediger, mr. Ben
jamins, vrijspraak te moeten vragen en subsi
diair dat het hof alsnog een nader onderzoek
naar beklaagdes geestvermogens zal bevelen.
Uitspraak Dinsdag 8 October.
Om de toiletten van de bruidjes
te sparen op een regenachtigen huwelijksdag,
wordt aan de achterzyde van het stadhuis in
Den Haag boven den ingang eene marquise
aangebracht.
Gistermorgen vroeg heeft te
Rotterdam een hevige brand gewoed in het
bovenhuis van pand No. 19 aan de Nieuwe-
haven, bewoond door den heer A. C. Mertens,
die beneden een proeflokaal exploiteert. De
bewoner, die op de tweede verdieping sliep,
waar het vuur zich het eerst vertoonde, moest
voor iyf8beboud uit het raam springen, ten
gevolge waarvan hy ernstige kwetsuren aan
hoofd en handen bekwam, welke echter niet
levensgevaarlyk zyn. Hy is naar het ziekenhuis
vervoerd. Een hond is in de vlammen omge
komen.
De brandweer was spoedig het vuur meester.
Naar het schynt, hoeft do Alk-
maarscho Schuttery, gecommandeerd door een
onzer vroegere stadgenooten, by het Koninkiyk
bezoek een vry goed figuur gemaakt. De
„N. Rott- Crt.," de feosteiykheden besprekende,
laat zich althans uit als volgt: „Voor de
jeugd was het optrokken van de Alkmaarsche
Schuttery, die inderdaad een keurcorps uit
Nederlands burgerwachten bleek, reeds een
belangryk nummer op het programma."
Te Breda is het lyk gevonden
van een veld artillerist, die aan het hoofd
en aan den hals door messteken was verwond.
Da aanleiding tot dezen moord en ook de dader
zyn onbekend.
Twee in aanbouw zynde per-
ceebn van de Tweede Parkstraat te Ara
sterdam zyn gisteravond ingestort met steiger-
work en al. Er waren werklieden op de half
voltooide tweede verdieping aan den arbeid,
toen het ongeluk plaats greep. Eén hunner
kwam met den schrik vry; de ander echter
bekwam door zyn val kneuzingen en moest
naar het Binnengasthuis worden vervoerd.
De beide perceelen werden met muren van
slechts een halven steen dik opgetrokken.
Voor de rechtbank te Roermond
stond terecht zekero Xdie een paar maan
den geleden zyn zwager "W., terwyi zy met
nog drie andoren te Horst aan 't stroopen
waren, by ongeluk doodschoot.
Tegen X., die van het begin af bekend had,
werd door het openbaar ministerie vier maan
den gevangenisstraf geéischt, terwyi door den
verdediger mr. Verscheure vrijspraak werd
gevraagd, wyi het ten laste gelegde niet was
bewezen. Uitspraak over 8 dagen.
De slagers te Os hebben den
prys van het rundvleesch lste qualiteit met
5 cents per */a KG. afgeslagen.
Naar men uit Gent meldt heerscht
daar zulk een overvloed van peren, dat
men ze te Assenede gekneusd en met zout
gemengd voor veevoeder gebruikt. Voor 1000
kilogr. van goede hoedanigheid betaalde een
veekooper 40 fr.
De kassier der Fransche Wester-
Spoorweg-Maatschappy Bemjean had een jaar
lang door middel van valschheid in geschrifte
ruim 80,000 fr. verduisterd, waarmede hy den
25sten September 11. naar Monaco ging. Daar
alles verspeeld hebbende, is hy naar Parys
teruggekeerd, waar hy zich Zondag gevangen
heeft gegeven. Hy was sedert 1886 in dienst
op eene bezoldiging van 1800 fr. en trouw
bezoeker van wedrennen.
In de woning van een bedelaar,
die te Barcelona overleden is, heeft men, in
stroozakken en sardineblikjes verborgen, een
kapitaal van 2,500,000 peseta's gevonden.
In Oostenryk heeft het op vele
plaatsen reeds zwaar gesneeuwd. Te Ischl
viel de sneeuw Maandag onafgebroken van
'8 morgens 10 tot 's avonds 6 uren, en in het
district Salzburg lag de sneeuw 10 centimeter
hoog.
In den nacht van Zondag op
Maandag is op een der boulevards to Parys
wegens geweldenary en straatgerucht eene
vrouw van 34 jaar opgepakt, die bleek te
behooren tot eene aanzienlyke adeliyke familie
in een der departementen. Als jong meisje
was zy met een boerenjongen weggeloopen
en steeds van kwaad tot erger, eindelyk tot
de laagste trap vervallen.
van 28 Sopt. tot en met 3 Oct.
BEVALLEN: A. M. Goudsmit geb. Cohen Z.
M. v. Weizen geb. Rietkerken D. J. W. Klaassen
Scbultz Z. N. Ververs geb. Rietkerk D. E.
Moene geb. Kwaadgras Z. T. P. P. Colpa geb.
Kret Z C. Verplancke geb. Macco D. J. P.
v Haastrecht geb. Opdendrees D.J. v. Egmond
geb. Favier Z. B. Frankhuizen geb. Lomstra
D. S. J. v. Weeren geb. Fortunati D. B. v.
Went geb. v. Dorsten Z. C. Niehot geb. Si va
Z. H. J. De Vos geb. Hopman D. C. E. v. d.
Laken geb. v. d Pot. Z. L. v. Rossen v. Zwieten
D. M. Tegelnar geb. v d. Mee Z. M. v. d. Hert
geb. Bonte D J. I. Selier geb. De Bruijn D. J.
Vogelenzaug geb. v. d Heijden Z. P. J. v. d.
Water geb. Nieuw enburg D.
GEHUWD: Mr. P. Falkenburg jm. en B. M.
Engelmann jd. W. F. Arnoldusjm.en J. Van der
Pot jd. I'. Oostveen jm. en J. Zitman jd. A. De
Romrjn jm. on M. Wolters jd. A. J. Van der
Born jm. on S. Serdijn jd. D. Hartevelt jm. en
R. Van Tongeren jd. W. J. J. Polano jui. en C.
Smittenaar jd.
O VELLEDEN: J. Wervelman D 11 m.-J. Ver
vloed Z. 21 j. F. P. Bonnet Z. 26 j. M. J.
Heemskerk D. 3 w. K. Stam D. 6 m. J.
Groenendijk D. 5 m. F. D. v. Limburg Stirum
Van Hal teren w. 86 j. E. B. Overduin D. 13
m. J. J. Vermey w. 70 j. E. v. Houten D.
16 d. A. M. Filippo—v. Hoorn W. 71 j.
ALFEN. Bevallen: B. Zuijdam geb. Van
Leouwon Z. J. Eigeman geb. Bouwman Z.
Overleden J. Verkouw, echtgen. van J. C.
Van Buul, 62 j
AAKLANDERVEEN. Bevallen: A. A. Lam
geb. Vcrruijt D. «- G. Rrinoveld geb. Janszen D.
J. C. De Graaf geb. Van Leeuwen D.
Overleden: A. M. Van der Kamp, eebtgen.
van J. Honout, 30 j. ('s-Hage).
BODEGRAVE. Bevallen: T. Zwijnenburg
geb. Van Oosterom D.P. J. Hilgersgeb. Geersen
Z. A. Uithol geb v Kreuningen Z.
Overleden. W. Bik 21 m. A. Boer, echtg.
van J. H. Van Dienen, 59 j. D. Koorn 6 m.
BOSKOOP. Bevallen: A. M. Van "til of geb
Knepper D. C. Stolker geb, v. Vliet Z. A.
Verbij geb. Van den Nieuwendyk D.
HAZERSWOUDE Bevallen: G. C. Miiller
geb. Heestorman D. C. Koot geb. Hoogeveen D.
Overleden: P. v. Domburg D. 6 in. Een
Jevenl. Z. van J. Ammerlaan eu J. Verbey.
Gehuwd: J. Van der Stoel jm. 25 j. en K. M.
Van Ommering jd. 24 j.
KOUDEKERK. Bevallen: G. D© Jong geb.
De Haan, levenloos kind.
Overleden: H. Verbaan 8 m.
Gehuwd: R. Kammeraad jm. en A. Ken jd.
LEIDERDORP. Bevallen: M. Mol geb. v.
Varick D. M. C. Molet geb. Jansen D. A.
G. Van Heijningen geb. Lammere levonl. Z. W.
Anker geb. Van Elswijk D.
O v e r 1 e d o nN. A. De Ruiter D. 2 m.
OUDSHOORN. Bevallen: C. Van der Gaag
geb. Van Klaveren Z.
Overleden: C. Puech, echtgen. van L. J.
Meijer, 53 j.
REEUW IJK. Overleden: A. Schouten 4 m.
B. Oosterwijk 19 j.
346ste STAATSLOTERIJ.
Trekking Tan Woensdag 3 October.
vijfde klasse. veertiende lijst.
No. 8921 ƒ100,000. No. 16822 ƒ50,000.
No. 1165 ƒ1000. Nos. 3560, 7918, 16491,
ƒ400. Nos. 1815, 3336, 7867, 8647, 9123,
10751 ƒ200. Nos. 3991, 4855, 7255, 8975,
10538, 10599, 12870, 15907, 17827 ƒ100.
Prl)zen van ƒ70.
16
2304
4353
7714
9741
12137
14127
16402
78602
103
71
4351
24
9881
12207
14509
40
47
G3
3431
4562
8023
9907
71
33
16573
54
76
2668
4916
28
23
12504
39
16.74
18910
2'4
2612
16
31
10054
67
14618
14c 04
12C68
04
87
5225
6)
10127
81
14870
70
72
466
3712
6337
8317
66
12604
1470/
16967
1.113
651
73
54
99
10202
69
68
1706)
26
803
2811
39
8437
6
63
15042
17H7
192 8
102 J
78
6461
66
60
71
57
55
19341
03
2914
5518
76
10318
81
76
65
69
1)07
75
5731
es
10172
12760
79
17205
19662
1271
3000
41
8522
10563
12833
96
83
99
1698
CO
CC
8G01
67
12 11
15150
173 48
1S8G4
1658
86
5918
8700
80
61
15360
17604
19910
1760
8105
75
14
10G20
70
15464
47
20016
53
7
6052
23
89
13080
15529
E6
32
1821
3321
6*
8820
93
13204
53
17688
76
1973
27
6181
21
10873
6
15660
17734
20129
3066
46
6312
8366
109 4
50
15724
18033
20206
2145
88
6168
9020
63
65
90
82
47
63
3472
6540
79
11067
13617
93
18104
20312
91
3680
6.60
9161
11120
67
15891
18201
84
:209
3631
97
76
11320
13601
16123
63
20662
18
38
672 1
9226
11347
135.15
45
66
92
19
3932
82
9314
67
14080
77
89
20703
80
4001
6). 4
41
81
91
97
18320
20840
84
65
7225
88
11369
14256
1G204
18192
65
04
4247
68
9418
11983
77
16351
18532
70
1*8
49
7472
9580
12029
14413
£6
79
20563
NIETEN.
22
2605
6024
7371
9041
11488
14322
166C9
1(894
123
99
81
7432
6G
11640
68
16708
18222
6'J
2608
5102
52
9102
75
80
27
46
74
14
26
85
9206
79
141&6
29
49
339
43
60
96
69
11711
72
73
76
89
43
92
65
99
98
13
73
88
47
2731
66
7605
99
69
146 JO
16800
19036
73
45
69
16
9318
74
45
33
49
89
28.6
72
18
32
1180.
14705
40
84
97
63
5204
25
67
76
32
50
19105
306
72
6
30
69
77
67
66
68
33
2906
45
60
61
97
70
92
66
44
30
46
63
93
11928
72
04
87
81
43
47
72
9410
12000
94
16906
19208
431
3037
67
80
26
63
96
10
19312
64
63
5321
98
46
65
14844
23
60
86
3111
29
99
72
78
79
25
78
93
28
33
7616
9500
12114
99
38
94
626
61
5402
21
22
18
14909
c6
96
60
60
19
27
58
74
64
99
19419
68
3221
46
36
71
78
76
17000
23
89
33
5500
69
91
94
95
77
57
673
74
6
72
98
12249
15(28
17146
62
79
3337
7
77
9611
53
56
60
73
99
41
14
7710
19
£6
63
67
19600
735
£0
33
20
37
12631
69
87
6
37
3401
37
29
9702
38
83
17202
19610
49
21
5684
42
22
61
93
26
12
61
8510
6709
46
67
12600
15114
99
88
857
16
2)
60
90
95
20
17306
19704
81
32
65
63
91
127*2
£6
66
39
63
84
Cl
71
7803
£832
91
13204
71
16
91
72
25
50
12847
21
80
19830
950
3616
5822
2G
93
65
78
17J12
46
74
28
23
23
9940
95
15300
91
47
94
93
84
39
10215
129(5
|9
17643
48
1013
3742
94
57
23
41
32
17613
70
44
50
95
79
41
61
78
24
76
60
76
6906
93
60
13 '16
79
29
80
1119
3S00
70
94
10105
13106
15104
88
84
43
20
78
7974
8
64
47
63
19919
i:o3
63
85
8121
83
88
63
61
21
61
4022
6024
32
10204
l-2li
65
76
20009
79
51
93
66
22
29
78
17719
61
1578
63
6110
70
1032 j
49
15501
17833
87
85
76
6253
77
27
79
73
34
201(9
1419
4163
89
93
10420
80
97
49
37
65
82
63o7
95
29
13209
15610
17929
74
1632
4214
34
82.7
61
29
31
65
20226
39
18
42
88
103fc7
44
76
67
61
1697
28
46
79
10637
61
94
94
76
98
38
49
8302
10708
99
16780
18023
20JG0
1743
81
91
8
20
13469
15:67
34
20406
49
97
6426
22
63
89
53
66
18
96
4314
38
23
10805
13541
15901
91
26
96
72
76
30
75
64
64
18174
86
1809
4486
6684
90
IOJOS
96
94
76
20514
16
45
SO
8444
66
13634
16016
18254
60
43
46
6627
61
85
76
18
99
60
76
4603
33
85
11005
1370S
66
18305
82
1«32
26
43
8555
6
10
78
81
20638
87
61
80
87
20
24
16119
72
71
3016
74
6705
91
52
45
65
18403
78
36
4646
31
8634
90
87
94
44
20707
42
98
64
62
99
13865
16210
62
28
69
4711
6S06
62
11127
67
67
66
20
2! 01
21
80
78
31
13207
16327
18500
66
33
4)
6914
8749
11220
19
28
73
20803
2214
81
65
91
25
29
34
18524
7
66
99
61
8:02
36
66
16165
65
11
97
4802
92
26
63
82
16605
68
20
3343
16
7009
69
80
14129
21
16735
60
43
36
18
81
95
63
61
43
93
62
41
7114
8962
11342
61
62
48
20921
86
62
53
77
47
76
92
69
64
2605
4918
86
83
53
14259
16616
97
83
8
75
7308
93
11421
61
34
18820
91
ao
6002
15
S023
61
63
53
23
97
39
17
21
29
82
80
Mataram.
Uit onderstaande schets van den toestand
ter plaatse van den stryd op Lombok kan
men zich eenig denkbeeld vormen van de
ontzaglyke moeilykheden, die aan eene ver
overing van Mataram in den weg stonden.
Hulde aan onze dappere troepen, die ze zoq
glansryk hebben weten te boven te komen.
Hoe zorgvuldig toch de aanval ook voor*
bereid is geweest, reeds uit korte telegraphi-
sche berichten over het schitterend wapenfeit
blykt genoegzaam, dat onze wakkere troepen
niettemin eene zware taak te vervullen hebben
gehad. De Baliërs hebben blijkbaar den onzen
de overwinning hardnekkig betwist, en zfl
hadden daartoe alle gelegenheid. Wat in de
„aanteekeningen betreffende Lombok die van-:
wege het Indische gouvernement zyn uitge
geven, voorkomt omtrent de plaatselyke ge-'
steldheid van Mataram, doet duideiyk uitkomen,
dat die gesteldheid den vyand schier op ieder
punt uitmuntende verdedigingsmiddelen ver
schafte. Aan die mededeelingen, door eene
schetskaart toegelicht, volgens opgaven van,
den controleur Liefrinck vervaardigd, ontleenen
wy het volgende:
Mataram eindigt ten N. by de S. (rivier)
Djankok en ten Z. by de S. Antjar en strekt
zich 1600 M. in Oostelyke richting uit.
De huizen zyn van steen of klei, met rijst»
stroo gedekt en zoo gebouwd, dat 2 5 wof
ningen omringd zyn door een muur van klei
van 2 M, hoog en ongeveer 1/k M. dikte.
By de meer gegoeden zyn de muren van steen
en zt '/a M. dik.
Aan de West- en Oostzyde (vermoedelijk
ook Noord- en Zuidzyde) van de plaats sluiten
de buitenzyden van die afzonderlyke rond
gaande muren tegen elkaar aan, zoodat men
den indruk krygt, dat de geheele plaats door
een rondgaanden muur omgoven is. Waar
deze muren vervallen of onvoldoende hoog
zyn, heeft men eene bamboe palissadeering
aangebracht. Op 200 M. Westwaarts en 500
M. Oostwaarts van Mataram zyn ter breedte
van 300 M. lange, hooge palissadeeringen aange
bracht. De bamboes zyn niet onmiddollyk
tegen elkaar geplaatst, doch door stevige
bamboegordingen verbonden. Ilier en daar
zyn, evenals op de ringmuren aan de huizen,
op de palissadeering randjoes aangebracht.
By de toegangen tot de plaats zyn deze
paggers voor een gedeelte dubbel; aan weers-
zyden van den weg steekt dat dubbele gedeelte
pl. m. 10 M. uit. De afstand tusschen de
beide paggers bedraagt 2 M., terwyi de bin
nenruimte met doornstruiken opgevuld is^
De doorgangen worden met bamboeschuif
deuren gesloten.
Op pl. m. 400 M. van de westelyke grena
wordt de groote weg binnen Mataram gesneden,
door een weg, die Noord Zuid loopt. Deza
weg is eene voorzetting van den weg, welke
van de passar te Ampenan in N.-O. richting;
naar Mataram voert, hy loopt door die plaats
in Zuidelyke richting naar Tandjoeng Karang
aan zee.
Op het kruispunt van de beide wegen lig-,
gen ten N. van den grooten weg de woningen
van den vorst en diens wettigen zoon. Die van,
den vorst is de Oostelyke, die van den zoon dq
Westelyke. Beide woningen, uit onderscheidens
gebouwen bestaande, zyn omgeven door rond
gaande muren, welke onmiddeliyk aan de
beide elkander kruisende wegen grenzen. Dg
hoofdgebouwen zyn van gebakken steen, dg
rondgaande muren gedeeltelyk van steen, ge-
deelteiyk van klei. Deze muren zyn pl. m. 4
M. hoog en p. m. J/« By <*en Z.-W*
hoek van het paleis van den vorst en by den
Z. O. boek van dat van den kroonprins zyn
de ringmuren aan beide zyden over eens
lengte van p. m. 15 m. teruggetrokken, zoo?
dat pleintjes worden gevormd. Die pleintjes
zyn door steenen pilaren, waartusschen houten
hekwerk, van de kruiswegen gescheiden. Yan,
elk der pleintjes geven twee poorten, waarin
houten deuren, toegang tot de eigeniykq^
paleizen. Aan hot paleis van den vorst is
aan de zuidzyde van den ringmuur nog een
poortje.
Noordeiyk en oosteiyk van het paleis liggen
uitgestrekte kampongs.
Recht zuid van het paleis van den kroon*
prins, aan de zuidzyde van den grooten weg,
staat de ook door muren omringde woning'
van den voornaamsten poenggawa Goesti
Njoman Kaler, den vertrouweling van den
vorst en diens gemachtigde te Mataram. Ook
van dit huis is by het kruispunt der wegen,
de ringmuur 15 M. teruggetrokken en ds
daardoor ontstane opening door hekwerk af
gesloten. Dit is ook het geval met het ten
Oosten daarvan gelegen huis.
Aan de westzyde van het huis van den
poenggawa Goesti Njoman Kaler ligt nog een
kleiner aan den kroonprins toebehoorend huis,
waarheen een 300 M. lange weg in zuidelyke
richting voert. Dit huis, dat den naam „Begoru
draagt, is omringd door een ringmuur van
pl. m. 75 M. zyde. Hier binnen bevinden zich
de loge&rverblyven voor Europeesche ambte
naren, eene vergaderzaal en een paar vy vertjes.'
Binnen Mataram vindt men nog op 250 M.
ten zuiden van den grooten weg en 40 M.
van de S. Antjar verwyderd een steenen
kruithuis, waarby een tempel gelegen is. Op
400 M. ten zuiden van het paleis van den
vorst ligt eene gevangenis."
Genoemd kruithuis schynt te zyn dat,
waarvan in een der vorige telegrammen als
gevonden gesproken wordt en waardoor een
detachement in hinderlaag zou zyn gevallen.
Het zwaarste werk schynt nu door onxs
troepen te zyn verricht, want wel is niet ge-
geheel Mataram in ons bezit gekomen, maai;
toch ongetwyfeld het belangrijkste gedeeUf,
waar de vorstenwoningen gelegen ityn.
