N°. 10420. Vrijdag O Februari. A°. 1894. jouraat wordt dagelijksmet uitzondering van (§on- en feestdagen, uitgegeven. IEIDSCH BACrBIAD. PRUS DEZER CODRAJTTi Voor Lolden per 3 maanden.t 1.10. Franco por post1.40. Afzonderlijke Hommers0.05. PRUS DER ADVERTENTTËN: Yan 1-6 regels f 1.05. letters naar plaatsruimte, wordt f 0.05 berekend. Iedere regel meer f 0.17J. Qrooter» Voor het tncasseeren bulten de Btad Leiden, 8 Februari. De aangekondigde vergadering van de „Vrij zinnige TC i e« r^reeniging", met introductie, waar de Goeman Borgeeius, lid der Tweede Kamer, de aanhangige kiesrecht- re^ia' zou behandelen, had gisteravond plaats. Ondanks het stormachtig weder was oe groot® Nutszaai vrij ?oecl bözet. De voorzitter, prof. Drucker, stelde den heer Borgesius aan de vergadering voor. De geachte afgevaardigde bepaalde zich niet, gelijk spoedig bleek, tot de Kieswet, maar gaf een algemeene beschouwing van den heiaodaagschen staatkundigen toestand. Spr. herinnerdo aan vroegere tyden, toen het politiek leven opging in party gekibbel, meest over godsdienstige quaesties. Thans ia nog wel all^ donkerheid niet verdwenen, maar or zyn lichtpunten. Het woord van Modder man: Deze eeuw zal niet voorbygaan, vóór eeno sociale revolutie is uitgebroken," heeft do zucht doen ontwaken, om door verbete ringen van toestanden haar te verhoeden. Er is aandrang tot hervorming, om het gemeen- ochapsgevoel tot zyn recht te doen komen. Door atryd van de geeston kan bereikt worden wat voorhoen door den stryd dor vuisten Wuid gezochtrevolutie is onnoodig geworden. Vrijhoid, openbaarheid en ontwikkeling zyn da wapenen onzer dagende macht der volks overtuiging, der publieke opinie opent den weg n»ar het betere. Het gecompliceerde "er toestanden maakt den stryd niet gemakkelijk; dat hy zoo lang duurt, is ook te wyten arn de minder nobele wijze, waarop vaak de wapenen gevoerd worden. In weerwil daarvan zullen waarheid en recht vaardigheid, ook op politiek gebied, de over hand verkrygen. Do grondslagen der maatschappelijke orde, de ooginselen van onzen Regeeringsvorm handhavende, moeten we, overeenkomstig de wenschon der Liberalo Unie, een einde maken aan de voogdy der meer gegoeden over de minder bemiddelden. Belastinghervorming, sociale hervorming, kiesrechthervorming, defensie-i egeling zyn de hoofdonderwerpen, waaraan de aandacht moest worden gegeven. Spr. ging na, in hoeverre het tegenwoordig Ministerie aan deze en andere elschen heeft voldaan. De Min. van Koloniën hervormt de opiumverstrekking, de betaling voor de koffle- teelt, bevordert den aanleg van verkeerswegen en lrrigntiewerken. De Reg. bevordert ambachts- oudorwy3 en steunt door subsidies de toe passing van het leerlingstelsel, helpt aan ae oprichting van land-, tuinbouw- en zuivel- boieidicgscholon; stelt afgelegen streken in de gelegenheid zich aan te sluiten by het spoorwegnet. Tal van wetten, de faillisse ment» wet, die op het Nederlanderschap, enz. zyn tot stand gekomen. De Min. van Financiën heeft op belastinggebied meer gedaan dan zyne voorgangers in twintig jaar, geiyk in byzon- derheden werd herinnerd; de inhoud van do ontwerpen betreffende personeel en successie rechten werd medegedeeld. De liberale party moge, door belastinghervorming tot stand te brengen, geen dank incogston, toch heeft zy een goed werk gedaan. Dat de plannen tot defensie-regeling nog niat zyn behandeld, is niet den Min. van Oorlog to wytentoch is de indiening der ontwerpen zoowel als do oprichting van het reservekader eon bewys van zyn ernst. Spr. antwoordt bevestigend op de vraag, of de Staat door wetgeving de sociale toestanden moot verbeteren. Toch slechts als hulpmiddel de geest des volks, de kracht van het initiatief moeten het meeste doen. In theorie is de grens der Staatsbemoeiing niet aan te geven. Drie maatregelen zyn door de Regeering op haar program geplaatst: leerplicht, veiligheid in fabrieken, invaliditeitsverzorging. Eindoiyk de kiesrechthervorming. We staan naby de beslissing. Overal in Europa openbaart zich een democratisch streven, eene begeerte naar meer volksinvloed op de Regee ring. Spr. juicht dat toe, mits het zich rich te tegen ongewettigde Staataprivilegiën. In de meest ontwikkelde landen is een zeer uitge breid stemrecht. Thorbecko heeft het beginsel van algemeen stemrecht als juist erkend, of schoon hy het uiet invoerde. Sedert hebben allo pogingen tot herziening schipbreuk ge leden. De nieuwe Grondwet heeft de gelegen heid daartoe geopend. De gebreken van het tegenwoordig kiosrecht springen ieder in het oogvandaar de drang tot hervorming, waar aan het kabinot-Mackay echter niet heeft voldaan. We hebben thans eon ontwerp. Tal van bokwame lieden hebben getracht er een ander stelsel tegenover te plaatsenhunne voorstellen vindon weinig by val. De Min. heeft eenige wijzigingen aangebracht, doch handhaaft de hoofdbeginselon; hy wil geen woningcensua, geen belastingcensus, geen huismanskiesrecht. Terecht, naar spr.'s oordeel, zooals breed voerig werd uiteengezet. De heer B. besprak verder de bekende grondslagen der regeling en betoogde het onredelyke van de vrees voor kiezers, die aan de gestelde eischen voldoen. Ons volk staat niet lager dan de natiën, waar de lagere klassen meestemmen. Uitgebreid kiesrecht zal teweegbrengen, dat alle belangen worden in acht genomen. Wy moeten vertrouwen hebben in onze medeburgers; verkeerde ele menten zullen verre in de minderheid bevonden worden. Beduchtheid voor de tydeiyke neder laag der liberalen mag niet beletten de banier der rechtvaardigheid omhoog te houden. Eene verstandige politiek moet zorgen voor het behoud der harmonie tusschen het volk en de instellingen. Spr. eindigde met eene herinne ring aan Gladstone's nederlaag in 1808, on- middeliyk gevolgd, in 1869, door een nog uitgebreider kiesrecht dan door hem was voorgedragen. Onze conservatieven mogen daar wel eens aan denken. Yan de gelegenheid tot debat werd het eerst gebruik gemaakt door prof. Yan Geer. Op één punt is spr. het met den inleider oneens, nl. de ünantiëele politiek van den min. Pier8on, met welke spr. niet is inge nomen. De hervorming by stukjes en brokjes beantwoordt niet aan het doel. De vermogens belasting heeft teleurgesteld; de successie belasting-herziening moet het tekort dekken. De bedryfsbelasting is zeer drukkend, door deze splitsing der inkomsten-belasting wordt veel ontdoken en de landbouw ontvangt een privilegie. Met het groote woord belasting naar draagkracht worden veel ongerechtig heden gedekt. De heffing op pensioenen vooral is onbiliyk. Ook de voorgestelde vermindering van het personeel beantwoordt niet aan de eischen van rechtvaardigheid. En waar biyven de noodiydende gemeenten? Prof. Greven bestrfidt don vorigen spreker. De teleurstelling by de vermogensbelasting bewijst niets tegen de verwachtingen aan gaande de bedryfsbelasting. Door de splitsing is het mogeiyk geworden het percentage der eerste hooger te stellen dan van de laatste. Ook in de ongesplitste income-tax zouden de vaste inkomsten zyn aangeslagen. De hoer mr. Steinmetz bestreed de uit sluiting der bedeelden by de kiesrechtregeling, en laakte de langzaamheid der liberalen in het hervormen. De heer Borgesius wees op enkele vergis singen in de redo van prof. Yan Geer. De min. Pierson is juist een voorstander van ambtenaarspensionneering en heeft de bestaande wet verbeterd. Do min. is wei degeiyk van plan den afstand van het personeel aan de gemeenten voor te stellen. Omtrent andere punten refereerde hy zich aan de woorden van prof. Gr even. Dat de inkomstenbelasting tegenviel, is misschien omdat de min. te veel rekening heeft gehouden met de ramingen van prof. Yan Geer, in tydschriftartikelen medegedeeld. De pensioenen genieten minde ring van aanslag. De vrijstelling van den land bouw is verklaarbaar. Voor do personeel- herziening is de grens aangewezen door de finantiëele eischen. Tegenover den heer Steinmetz wyst spr. eenvoudig op het voorschrift der Grondwet. Of de uitsluiting der bedeelden gewenscht is, mag betwyfeld worden, doch het kan nu niet anders. Met een woord van dank aan den heer Borgesius voor zyno gloedvolle voordracht, sloot de Voorzitter de vergadering, de hoop uitdrukkende, dat hot gesprokene zou strekken tot verhooging van het politieke leven in deze stad. By de te Amsterdam gehouden verkie zing voor het lidmaatschap van de Provinciale Staten van Noord-Holland (vacature-Henny) werden uitgebracht 4973 stemmen, waarvan 4881 geldig, zoodat de volstrekte meerderheid bedroeg 2442 stemmen. Daarvan werden uit gebracht op do heeren mr. L. H. Povel (kath.) 1677, C. N. J. Moltzer (lib.) 1401, prof. mr. D. P. D. Fabius (a.-r.) 912 en mr. B. E. Asscher (lib.) 825 stemmen. Er zal dus herstemming plaats hebben tus schen de heeren Povel, candidaat van „Amstels Middenstand" en van „Recht en Orde" (R.-K.) en Moltzer, candidaat van „De Grondwet" en „Amstels Burgery." De toestand van den aartsbisschop van Utrecht, monseigneur Snickers, die Maandag onder zyne workzaamheden door eene flauw to werd overvallen, waarover men zich n u :.et oog op den hoogen leeftijd ernstig ongerust -naakte, is weder dermate verbeterd, dat de '.vaardige gryeaard zyne omvangrijke ambts bezigheden heeft hervat. Naar men met vry groote zekerheid verneemt, zal het bestuur der koninklyke vereeniging „Het Nederlandsch Tooneel", in den nieuwen schouwburg op het Leidsche plein te Amsterdam, samengesteld zyn uit drie directeuren, die ieder hun eigen bureau zullen hebben, nl. de heer W. Stumpff voor de geld middelen; mr. Yan Loghem voor de kunst; de heer Yan Kesteren, oud-directeur van het Paleis voor Volksviyt, voor de regeliag en het beheer. De bevolking der gemeente Utrecht be stond op 81 December 11. uit 91,069 zielen; zy vermeerderde in 1893 met 1633 zielen. Onder de vreemdelingen, die door den president der Fransche Republiek tot officier de rinstruction pubiique zqn benoemd, deelen do Pary8che bladen ook mede don heer Ver- 8churer(?), Nederlandsch letterkundige In de gisteren te Haarlem gehouden Raadszitting werd besloten eene brug te bou wen over den Kinderhuissingel volgens een plan, ontworpen door de firma Zocher. Aan B. en Ws. werd voorts een krediet toegestaan van ƒ800 om regenmantels aan te schaffen voor de inspecteurs en de agenten en ook helmen en sabels te koopen voor de inspecteurs en adjunct-inspecteurs. B. en Ws. hebben ingetrokken het verleden jaar ingediend voorstel om een stuk gronds aan de Nassaulaan te koopen voor 10,000, om daarop eene nieuwe stads apotheek te bouwen. Later zal een ander voorstel inge diend worden. De generaal-majoor Hennus, inspecteur van hot wapen der infanterie, is van zyne inspectie-reis in de reeidentie teruggekeerd, laatsteiyk komende uit Kampen. De vice president van den Raad van State, jhr. mr. Van Panhuys, geeft aanstaanden Zaterdag een diplomatiek diner. Biykens by het dep. van marine ont vangen bericht is Hr. Ms. flotieljevaartuig „Borneo", onder bevel van den luit. ter zee lste kl. H Yelthuyzen, 6 dezer te Batavia aangekomen. Aan boord was alles wel. By koninklyk besluit is de schout-by- nacht,-titulair G. P. J. Mossel, lid van het Hoog Militair Gerechtshof, benoemd tot ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw. Met 1 Maart a. s.: lo. den schout-by nacht- titulair G. P. J. Mossel, op zyn verzoek, eervol ontslag verleend uit do betrekking van lid van het Hoog Militair Gerechtshof, onder dankbetuiging voor zyne langdurige en goede diensten, en 2o. deze vlag-offlcior opnieuw op pensioen gesteld, onder toekenning van een pensioen van ƒ3300 'sjaars. Benoemd tot notaris binnen het arrond. Zwolle, ter standplaats Heinoo, W. Permentier, thans notaris te Bome. Aan P. Nelson Itió, predikant by de Waal sche gemeente to Middelburg, vergunning ver leend om aan personen, die niet meer in de termen vallen de lagere school te bezoeken, onderwys te geven in de uitspraak en den spreektoon der Fransche taal. Aan den luit. ter zee 2de kl. jhr. 0. Roëll, op zyn verzoek, vergunning verleend tot het waarnemen van eene particuliere betrekking buiten het zeewezen, voor don tyd van een jaar, ingaande 16 Febr. a. s., onder stilstand van non-activiteits-traktement en zonder op klimming in de ranglyst. Gemengd Nieuws. Maandag a. s. maakt het onlaDgs alhier opgerichte comité voor kindervoeding een begin met het uitdeelen van voedsel aan arme schoolkinderen. De voeding zal driemaal per week geschieden; zy bestaat uit het uit reiken van porties soep. Een slagersknecht werd gister middag op de Beestenmarkt te 's-Hage dupe van een paar flesschentrekkers. Hy verloor nl. in weinige oogenblikken ruim 12 gulden met kaartspelen, verlokt door het winnen van een ander persoon. Die andere persoon scheen een handlanger te zyn en beiden verwyderden zich spoedig na het opstryken van de ƒ12. Een Haagsche jongen metveol muzikalen aanleg vond zich in de ontwikkeling daarvan zeer belemmerd door redenen van stoffeiyken aard, die hem dwongen om den tyd, dien hy voor studeeren noodig had, aan productieven arbeid te besteden. Gevoelende dat zyne toekomst er mede gemoeid was, trok nu de knaap de stoute schoenen aan en schreef aan de Koningin en nadat ten Hove waar- schyniyk goede rapporten van de Muziekschool waren ontvangen, waar hy de vioollessen volgt, heeft de 16-jarige Erans Vink nu eene toelage van H. M. ontvangen. Verscheidene Hage naars hebben hem juist dezer dagen kunnen hooren; hy heeft nl. gespeeld op eene soiróe der „Kath. Onderwyzersvereeniging". (Haagsche Ct.) Willem Verhoog Jr., De Kaag, by Sassenheim, (een uitmuntend schutter) heeft Maandag een „pracht-exemplaar" van een otter geschoten van ruim 15 kilo's. De rechtbank te Arnhem ver oordeelde de werklieden B. en W. ter zake van miehandeling van den opzichter der gemeente-reiniging Plate, die den dood van don aangevallene ten gevolge had, ieder tot 4 maanden gevangenisstraf. De tyd, in voor arrest doorgebracht, wordt in mindering ge bracht. De veehouder L., te Polsbroek, kwam gistermorgen tot de minder aangename ontdekking, dat honden hadden huisgehouden onder zyne ganzen. Een dezer dieren was let- teriyk verscheurd, terwyi een ander zwaar gekwetst was. Hoe honden, die van muilkorven moeten voorzien zyn, tot zulke euveldaden kunnen komen, ïykt haast een raadsel. By den landbouwer P. M., te Steen bergen, hebben Zondag nacht dieven het vet varken uit het bok gehaald, het beest op de werf van M. geslacht, schoongemaakt, in stukken gehakt en medegenomen. De inge wanden en een stukje spek waren het eenige dat de boer 's morgens van zyn varken dat hy juist dien morgen wilde slachten terugvond. By het spoorweg-ongeluk te Breukelen is een remmer aan de handen gewond; hy ging met het ongeschonden gedeelte van den trein naar Utrecht door Het schy'nt dat de trein uit Rotterdam door het onveilig signaal is gereden en wegens den hevigen wind niet kon stoppen. Het treinen vorkeer naby Breukelen hersteld. Gistermorgen heeft opnieuw eene botsing plaats gehad naby het station Breukelen, doch minder ernstig dan den vorigen dag. Trein 946 reed even vóór de aansluiting der lynen UtrechtAmsterdam en HarmeienBreukelen op trein 648, waardoor 6 wagens beschadigd werden, maar geen pereoonlyke ongelukken voorvielen. Het afgaande spoor was geruimen tyd versperd; de treinen moesten tusschen Utrecht en Breukelen langs opgaand spoor rijden. Te Brook Sittard is zekere J. Ehlen vreeeeiyk verwond. Drie messteken op het hoofd en eenige diepe sneden van het voorhoofd tot achter het oor werden hom toegebracht. Hy verkeert in gevaarvollen toestand. De vermoedeiyke dader, J. v. d Bergh, is door de marechaussee van Sittard aangehouden en naar Maastricht overgebracht. De postbode van Drachten op Ureterp, R. K., is in zyne betrekking ge schorst, als verdacht van verduistering en het maken eener valsche handtoekening. Zooals men zich herinneren zal, is voor eenigen tyd brand uitgebroken in de Linnaeusschool onder Watergraafsmeer. In verband daarmede zyn gisteren een viertal leerlingen der laagste klasse, Jongens van een jaar of 15, in arrest genomen, om in deze zaak voor den officier van justitie gehoord te worden. De zaak heeft zich als volgt toegedragen. Eenige leerlingen hebben, om welke reden dan ook, 'e Woensdags-middags brandstof op eene der kamers by een gebracht en die aan het smeulen gemaakt om rook te verkrygen in het vertrek. Later kwamen ze op dit plan terug en trapten alles uit, ten minste zoo meenden zy. Hot is echter gebleken, dat er iets is biy ven smeulen, en 's nachts sloeg do brand uit met de bekende gevolgen. By een verhoor door den rechter commis saris Lulofs kreeg deze den indruk, dat niet aan opzettelyke brandstichting in de Lin naeusschool kon worden gedacht, weshalve hy geen bezwaar maakte do jongens op vrye voeten te laten, hoewel hunne houding veel te wen- schen liet. Opzettelyke brandstichting kan met 10 jaren gevangenisstraf, het veroorzaken van brand door schuld met ten hoogste 3 maanden gevangenisstraf beboet worden. Daar de jongens allen boven de 16 jaar zyn, zyn zy aansprakoiyk voor hunne daden. Gisterochtend is gevankeiyk te Arnhem binnengebracht zekere A., een in Duitechland wonende Hollander, die in eene vechtparty te 'e-Hoerenberg anderen met mes steken verwond heeft. Yan een der gewonden was de buik opengesneden. Te Maastricht ia zekere Van Wyiré door de stoomtram Glons Maastricht over reden. De dood volgde onmiddellyk. Door de Koningin-Regentes is aan R. W. Wemmenhoven, te Zuidwolde, die door de rechtbank te Assen was veroordeeld tot 14 dagen gevangenisstraf wegens het afleveren van vervalechte melk, gratie verleend, met dien verstande, dat de aanvankoiyk opgelegde gevangenisstraf is veranderd in eene geldboete van 600, te geiyk met de proceskosten te voldoen. Het burgeriyk armbestuur van Schoterland houdt jaarlyks openbare verpach ting van zyne bouwgronden. De huurders behooren byna zonder uitzondering tot den arbeidenden stand en boden tegen elkander op, zoodat hooge huurprijzen moesten betaald worden. Nu weer de verhuring aangekondigd was, besloten zy met elkander te werken, niet tegen elkander op te bieden, aan welke af spraak meh zich op de verhuring hield. Het govolg was, dat de prijzen circa 25 35 pCt. lager bleven dan by de vorige verpachtingen. Mr. J. Sickenga, lid van Gedepu teerde Staten van Friesland, te Wolvega, die voor eenige dagen eene circulaire bet lioht deed zien, waarin hy do „bestrijding der werke loosheid" besprak, heeft op zyne landeryen, in den polder by Oldelamer gelegen, ongeveer 60 arbeiders aan het werk gezet, om door spitten, enz. den bodem te verbeteren. Men weet dat te Brussel, tydena de Carnavalsfeesten, veol geworpen wordt mot de kleine, ronde gekleurde papiertjes, confetti geheeten, welke, wanneer het schoon woor is de beweging zulk een vroolyk aanzien geven. Zondag, terwyi de confetti-oorlog naby de St.-Hubrechtsgaleryen in vollen gang was, kwam onverwachts de Koningin voorby ge reden. Zy werd door een bombardement van papiertjes verrast en liet zich de vastenavond grap gaarne welgevallen. Eene jonge vrouw te Cannes, weduwe en zonder kinderen, stierf en ver maakte al haar geld, 600,000 fr., benovens een kasteel, aan hare 24-jarige dienstmaagd, die vyf jaren by haar in dienst was. Te Antwerpen, waar men nog onder den indruk verkeerde van den moord der oude herbergierster in de rue de Malines, is weer een dergelyke moord gepleegd, nu echter in een ander gedeelte dor stad. Een meubelmaker in de rue des Prédicateurs ging uit met zyne vrouw eu liet zyno beide kinderen achter onder de hoede van een 14-jarig buurmeisje. Toen zy in den nacht terugkeer- don, vonden zy het meisje vermoord, terwyi de beide kleinen gerust lagen te slapen. Alle kasten waren opengebroken en de voorwerpen van waarde, welke zich daarin bevonden, waren ontvreemd. Het is der politie nog niet gelukt eenig spoor van de moordenaars te ontdekken. De apotheker Vayret had plaats genomen in een rytuig tweede klaaso van den sneltrein, welke te 10 uren 58 'a avonds uit St.-Germain des Fossés vertrekt en te 6 uren 14 *8 morgens te Parys aankomt. Een ander persoon trad binnen en nam tegenover hem plaats. Onderweg legde do apotheker zich op de bank te slapen. Eensklaps werd hy vast gegrepen en men poogde hem uit den trein te werpen. De ongelukkige bood hevigen weerstand en riep om hulp. Hy slaagde er in de nood bel te bereiken en de trein hield stil. De misdadiger poogde te vluchten, maar men hield hem aan. 't Is zekere Dulonge, die juist de gevangenis van Molun verlaten had. Uit de nadere byzonderheden omtrent het vreoseiyk spoorwegongoluk by Compiègne, 12 uren ten noorden van Parys, blykt het volgende. Trein 166, om 11 uren des avonds uit Parys vertrokken, was reeds een minuut of vyf sporons voorby Compiègne, toon de reizigers eonsklaps een geweldigen schok voeldende locomotief was op eene groote kist met spiegels gostooten, die uit den vorigen trein moet gevallen zyn. Door den schok werden de machine en de tender in de sloot naast den spoordyk geworpen; verscheidene wagons kwamen in de sloot aan de andere zyde terecht, en de overige op de rails van het tweede spoor. De reizigers vluchtten uit de wagens, en tot dusver schoon er nog niemand gewond te zyn. Maar terwyi men elkaar op den weg verdrong, kwam van den kant van Charleroi een goederentrein in volle vaart aanstoomen, de omgevallen wagens verbrijzelende en voort sleurende, en een aantal menschon verplet terende. De goederentrein had zulk eeno vaart, dat hy eerst eenige honderden meters voorby de plaats des onheils tot stilstand kon ge bracht worden. Het was een jammeriyk tooneel, dat iedereen met ontzetting vervulde. Een aantal personen lagen afgryseiyk verminkt tusec-hen de rails. Drie hunner gaven geen toeken van leven meer; twee waren er letteriyk middendoor gereden. Onder de puinhoopen van de zes eerste wagens, die gederailleerd waren en door den goederentrein waren verbrijzeld, lagen een tiental gewonden vreeselyk te gillen. Onder de passagiere van den verongelukten trein was een groot aantal soldaten, dio met verlof gingen. Zy sloegen dadeiyk de

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1894 | | pagina 1